ID.nl logo
Binnenmuurisolatie: bespaar energie en verhoog je wooncomfort
Energie

Binnenmuurisolatie: bespaar energie en verhoog je wooncomfort

Een gemiddeld huis verliest 20 tot 40 procent van de warmte via de muren. Dat maakt de muur, na het dak, de meest bepalende factor in de energiezuinigheid van een huis. En dat kan veel invloed hebben op je energiekosten én wooncomfort. Met binnenmuurisolatie los je dit probleem snel en duurzaam op. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel.

Na het lezen van dit artikel weet je: Wat binnenmuurisolatie is | Wat de voordelen zijn van binnenmuurisolatie | Hoeveel je kunt besparen met binnenmuurisolatie | Hoe een binnenmuur wordt geïsoleerd en waar je op moet letten.

Lees ook: Zelf je woning isoleren? Dit is waar je aan moet denken

Het genoemde warmteverlies betekent bij een gemiddeld gasverbruik van 1900 m3 gas een verlies van maar liefst € 550 tot € 1100 per jaar (gebaseerd op € 1,45 per m3, prijspeil januari 2023).

Een flink bedrag waar je onder andere op kunt besparen door middel van goede muurisolatie. Een van de meestgebruikte manieren om een woning energiezuinig én comfortabel te maken is spouwmuurisolatie. De isolatiewaarde daarvan is echter beperkt en spouwmuurisolatie is in lang niet alle gevallen geschikt. Komt jouw woning niet in aanmerking voor spouwmuurisolatie? En is buitengevelisolatie ook niet mogelijk of gewenst? Dan kan isolatie vanaf de binnenzijde, ook wel binnenmuur- of binnengevelisolatie genoemd, een goede oplossing zijn.

Interesse in spouwmuurisolatie? Lees dan: Doen, want het is écht rendabel: spouwmuurisolatie

Belangrijk om te weten: voordat je begint met een spouwmuurisolatie ben je als huiseigenaar verplicht om een ecologisch onderzoek te laten uitvoeren naar de aanwezigheid van vleermuizen. Dat kan je zomaar zo'n 5000 á 6000 euro kosten. Doe je geen onderzoek, dan kun je rekenen op een boete.

Wat is binnenmuurisolatie?

In het geval van binnengevelisolatie wordt een woning, zoals de naam al doet vermoeden, van binnenuit geïsoleerd. Dit betekent dat er aan de binnenkant van een gevel wordt geïsoleerd door middel van een voorzetwand, kant-en-klare panelen, cellenbetonblokken of hennepblokken. Naar wens aangevuld met isolatiemateriaal van bijvoorbeeld glas- en steenwol of PIR-platen om het resultaat te verhogen.

Voordelen van binnenmuurisolatie

Niet alle muren zijn geschikt voor spouwmuurisolatie en isolatie vanaf de buitenkant is niet altijd wenselijk of een optie, bijvoorbeeld bij monumenten of wanneer de grond aangrenzend aan een buitenmuur niet van jou is. In dat soort gevallen is binnengevelisolatie een goed alternatief. Binnenmuurisolatie heeft diverse voordelen:

  • Binnenmuurisolatie is een stuk goedkoper dan isoleren vanaf de buitenkant.

  • Binnenmuurisolatie is in de meeste gevallen vergunningsvrij wanneer de buitenzijde intact blijft.

  • Met binnenmuurisolatie worden over het algemeen betere isolatiewaardes bereikt dan met bijvoorbeeld spouwmuurisolatie.

  • Binnenmuurisolatie is ook geschikt voor bewoners van appartementen die willen isoleren zonder betrokkenheid van de VvE.

Let op: voor een woning met een monumentale status is een vergunning wel noodzakelijk. Hetzelfde geldt als de kozijnen van een woning worden verplaatst en daardoor het aangezicht verandert.

Binnenmuurisolatie heeft daarnaast ook enkele nadelen:

  • Binnenmuurisolatie neemt oppervlakte in de woonruimte in beslag waardoor de leefruimte kleiner wordt.

  • In tegenstelling tot isolatie vanaf de buitenkant worden koudebruggen bij balkons, vloeren en daken met binnenmuurisolatie niet verholpen.

  • In sommige gevallen moeten stopcontacten, radiatoren en/of plinten worden verplaatst.

  • Binnenmuurisolatie is duurder dan bijvoorbeeld spouwmuurisolatie.

©Phovoir

Hoeveel kan ik besparen met binnenmuurisolatie?

Binnengevelisolatie is relatief duur in vergelijking met andere isolatiemaatregelen, zoals spouwmuurisolatie. De toepassing kost ongeveer € 100 tot € 135 per m2 muuroppervlak (prijspeil januari 2023). Als resultaat staat daar een besparing van 15 tot 35 procent aan gasverbruik per jaar tegenover. Daarbij geldt dat het goedkoper is om een aantal woningen tegelijkertijd of bijvoorbeeld een grote woning te isoleren dan een enkele losse woning. Zo is het goedkoper om de binnengevel van appartementen en vrijstaande woningen te isoleren dan tussenwoningen en hoekwoningen. Dat verschil is terug te zien in onderstaand overzicht van de isolatiekosten voor de meest voorkomende eengezinswoningen:

Type woningAppartementTussenwoningHoek/2-onder-1-kapVrijstaand
Muuroppervlak31 m244 m2100 m2149 m2
Muurisolatie**€ 3700€ 5300€ 12.000€ 18.000
Besparing jaarlijkse energiekosten*€ 400-600€ 450-650€ 800-1000€ 900-1100

*Voor de kostenbesparing wordt uitgegaan van een gemiddeld gasverbruik van 1900 m3 per jaar (€1,45 per m3, prijspeil januari 2023). Alle prijzen zijn inclusief btw.

**Prijspeil januari 2023.


TIP
Meer weten over kosten? Lees dan:
|Wat kost isoleren en wat levert het op?
Geld nodig voor energiebesparende maatregelen? Zo vind je subsidies en leningen


Manieren om een binnenmuur te isoleren

Er bestaan diverse methodes om een woning te isoleren vanuit de binnenkant. De meest gebruikte manieren om een wand op te bouwen bestaan uit kant- en klare panelen of een voorzetwand. Deze constructies worden in de meeste gevallen gecombineerd met isolatiematerialen van glaswol, steenwol, XPS- of PIR-platen.

Voorzetwanden en kant-en-klare panelen leveren een aanzienlijk hogere isolatiewaarde op dan binnenmuurisolatie met cellenbetonblokken of hennepblokken.

©bilanol - stock.adobe.com

Voorzetwand met isolatiemateriaal

In het geval van een voorzetwand wordt een houten stijl- en regelwerk aan de binnenmuur bevestigd met daartussen isolatiemateriaal van bijvoorbeeld glaswol. De wand zelf wordt vervolgens bedekt met hout- of gipsplaten.

Kant-en-klare panelen

De kant-en-klare panelen zijn isolatieplaten die al zijn voorzien van een dampremmende laag met daaroverheen een gipskartonplaat. Deze isolatieplaten worden tegen een verticale isolatiestrook op de binnenmuur geplaatst. De strook die daarbij ontstaat tussen de muur en isolatieplaten voorkomt koudebruggen en zorgt voor een kleine spouw.

Cellenbeton- of hennepblokken

Bij gebruik van blokken van cellenbeton of hennep worden de blokken tegen de muur gelijmd.

©Frank Boston La Fabrika Pixel s.l.

Aandachtspunten bij het aanbrengen van binnenmuurisolatie

Om de beste resultaten te behalen zijn er een aantal factoren die aandacht verdienen bij het plaatsen van binnengevelisolatie. De belangrijkste punten op een rij:

Vochtproblemen

Het is belangrijk voorafgaand aan de isolatiewerkzaamheden de muur grondig te controleren op vochtproblemen. Is er vocht en/of schimmel aanwezig? Dan moeten deze problemen eerst worden opgelost. Een bodemafsluiter, vloerisolatie in de kruipruimte, een ventilatiesysteem of het schoonmaken van de spouw zijn voorbeelden van oplossingen tegen vochtproblemen. Is de buitenmuur van een woning vaak en langdurig vochtig na een regenbui? Dan is het advies een spouw te creëren tussen de voorzetwand en de muur. Zo voorkom je vochtdoorslag in de voorzetwand.

Gebruik van houten of metalen stijl- en regelwerk

Door isolatiemateriaal direct op de muur te plaatsen kan het verlies van leefruimte beperkt worden. Het gebruik van een houten of metal stud raamwerk is echter aan te raden om vochtproblemen te voorkomen en betere geluidsisolatie te creëren. Met name voor een halfsteensmuur (de dikte van de kop van een baksteen) is regelwerk aan te raden om regendoorslag te voorkomen. In het geval van een enkelsteens- of steensmuur (de dikte van de lengte van een baksteen) kan er eventueel ook zonder regelwerk worden geïsoleerd. Het is dan wel belangrijk dat er plaatmateriaal wordt gebruikt. Een glas-, steen- of hennepwoldeken is niet geschikt voor een (enkel)steensmuur.

Let op: Isoleer je zonder regelwerk? Dan is het absoluut vereist dat de muur droog is.

©bilanol - stock.adobe.com

Aansluiting plafond en vloer

De aansluiting van een wand op het plafond of de vloer heeft invloed op eventueel warmteverlies. Voorzetwanden kunnen dit verlies verkleinen. Daarbij is het echter wel belangrijk in de hoeken hardschuim isolatiemateriaal te plaatsen en de houten regels en stijlen niet exact in de hoeken te plaatsen.

Ramen en deuren

Na het plaatsen van binnenmuurisolatie zijn de bestaande vensterbanken en dagkanten te kort en sluiten deze niet meer aan. Daarom zijn nieuwe vensterbanken en dagkanten nodig die voorzien moeten zijn van isolatiemateriaal. Zo wordt de koudebrug tussen de muur en de vensterbank of dagkant onderbroken.

Lees ook: Koudebruggen opsporen en aanpakken

Elektra en leidingwerk

Denk goed na over de plaatsing van leidingen en elektriciteit. Waar en op welke hoogte moeten bijvoorbeeld schakelaars en stopcontacten komen? Leidingen mooi wegwerken kan eenvoudig achter gipsplaten. Daarbij worden in de regels en latten gaten geboord en tussen de stijlen spaanplaat of houten latten geplaatst voor het bevestigen van stopcontacten, lichtschakelaars, gastoevoerpunten of kranen.

©Jo Ann Snover

Dampremmende laag

Een bouwtechnisch adviseur kan met behulp van een dauwpuntberekening de kans op vochtproblemen in een wand berekenen. Dat kan mede bepalen of een dampremmende laag moet worden aangebracht in de binnengevelisolatie. Blijkt dat een dergelijke laag nodig is? Dan mag deze niet direct achter de afwerkingslaag worden aangebracht. De dampremmende laag mag namelijk niet worden doorboord met schroeven of spijkers om vocht in de muurconstructie te voorkomen.

Isolatiemateriaal

De keuze van het te gebruiken isolatiemateriaal hangt onder andere af van de manier waarop er wordt geïsoleerd. Wordt de isolatie direct op de muur aangebracht? Dan is alleen hard en drukvast isolatiemateriaal, zoals XPS- of PIR-platen, geschikt. In het geval van een voorzetwand is er meer keuze in isolatiemateriaal. De voorzetwand wordt afgesloten met gipsplaten waardoor het isolatiemateriaal erachter ook kan bestaan uit flexibel materiaal zoals glaswol, steenwol, houtvezel of vlas. Naast de materiaalkeuze is hierbij ook de dikte en bijbehorende isolatiewaarde van het materiaal relevant.

Afwerking

In 99% van de gevallen wordt voor de afwerking van een voorzetwand gebruik gemaakt van gipskartonplaten. Deze zijn relatief goedkoop en eenvoudig te verwerken. Alternatieven zijn onder andere houten multiplex en schroten van hout of plastic. Wordt er gebruik gemaakt van cellenbetonblokken of hennepblokken? Dan kan daar, net als bij gipsplaten, direct een afwerklaag van bijvoorbeeld stucwerk op aangebracht worden.

Houd er bij de afwerking altijd rekening mee dat de ondergrond moet bestaan uit een materiaal dat niet van vorm verandert door temperatuurschommelingen. Dit om onder andere scheurvorming te voorkomen.

Ook interessant: Verwarmingsbuizen isoleren: snel gedaan én snel bespaard!

▼ Volgende artikel
Review Amazon Kindle Paperwhite (2024) – Geen echt grote stap vooruit, maar toch de moeite waard
© Wesley Akkerman
Huis

Review Amazon Kindle Paperwhite (2024) – Geen echt grote stap vooruit, maar toch de moeite waard

Op papier (!) voegt de Amazon Kindle Paperwhite niet ontzettend veel toe. Maar de aanpassingen kunnen wel waardevol zijn voor iedereen die al jaren een (verouderde) Kindle-versie heeft. Wat brengt de 2024-variant?

Uitstekend
Conclusie

Hoewel we enthousiast zijn over de Amazon Kindle Paperwhite (2024) en de aanpassingen zeker de moeite waard vinden, betekent dat niet dat we iedereen aanraden om over te stappen vanaf het 2021-model – want daarvoor zijn de stappen te klein. Maar heb je een veel ouder model, dan kun je dat met een gerust hart wél doen. De basis is vertrouwd gebleven, en ondanks een paar kleine minpunten is dit zeker geen miskoop.

Plus- en minpunten
  • Sneller
  • Hoger contrast
  • Groter scherm
  • Geen echte grote stap vooruit
  • Bekende minpunten

We vallen meteen met de deur in huis. Mocht je de 2021-versie van de Amazon Kindle Paperwhite gekocht hebben, dan zal de stap naar de 2024-variant te klein zijn om opnieuw 180 euro uit te geven aan een (eerlijk is eerlijk: voortreffelijke) e-reader. Maar als jouw Kindle uit 2018 of eerder komt, dan is het wél tijd om de overstap te maken. De Amazon Kindle van de twaalfde generatie heeft namelijk twee belangrijke en waardevolle aanpassingen.

Ten eerste is het systeem nu tot 25 procent sneller. Amazon geeft weinig informatie vrij over de processor en andere specificaties; maar als je een oude en nieuwe Kindle naast elkaar houdt, merk je dat verschil. Het menu reageert vlotter op je aanrakingen, waardoor je minder lang hoeft te wachten. Dit is met name merkbaar wanneer je iets moet intypen, als je een boek zoekt bijvoorbeeld.

Daarnaast is het scherm ten opzichte van de 2021-editie is het scherm met een inch gegroeid. Er past nu net wat meer op het scherm: wat ons betreft betekent dat vooral meer leesplezier. Dat hij daardoor een paar gram zwaarder en wat groter is dan de voorgaande Paperwhite mag eigenlijk geen naam hebben. Met een gewicht van 211 gram en een scherm van 7 inch blijft de 2024-variant namelijk nog steeds een e-reader die niet zwaar of ontzettend groot is. Het is nog steeds een compact apparaat dat je vrijwel overal mee naartoe kunt nemen.

©Wesley Akkerman

Kleine frustratie

Het apparaat ligt lekker in de hand, maar is tevens ontzettend glad waardoor we een hoesje eigenlijk verplicht vinden. Zo voorkom je dat je de e-reader stevig vast wilt houden, waardoor je mogelijk met je duim op het e-inkt-scherm tikt.

Tikken op het scherm betekent dat je van pagina wisselt in een boek of comic. Dat wil je natuurlijk niet per ongeluk doen, want dat kan je een beetje uit het lezen halen. Het is geen groot probleem, maar wel een kleine smet op de ervaring. Verder hebben we weinig aan te merken op het ontwerp. Onderop zit de knop waarmee je hem uit de slaapstand haalt. Ook zit hier de usb-c-poort waarmee je hem oplaadt. De accu kan het tot drie maanden uithouden.

©Wesley Akkerman

(Bijna) hetzelfde, verbeterd

Net als bij andere Kindle-modellen kun je de kwaliteit van het scherm aanpassen op je eigen zicht. Zo heb je verschillende niveaus van helderheid, die er zowel in de avond als overdag prima uitzien. Daarnaast ben je in staat de warmte van het scherm te veranderen. Dan maak je de digitale pagina's in feite meer geel dan wit, maar dat vinden we geen groot probleem. Na een seconde is je zicht daaraan gewend en lees je de woorden prettig van het schermpje. Ook de contrastverhouding is nu hoger. Dat zie je voornamelijk wanneer je comics of graphic novels leest. Een verbetering waarvan we zeggen: meer dan welkom. Maar...

©Wesley Akkerman

Oude(re) Kindle vervangen of niet?

...Ondanks de verbeteringen wat betreft snelheid, schermgrootte en de hierboven beschreven contrastverhouding is de sprong tussen de variant uit 2021 en deze uit 2024 ook weer niet zó groot dat we meteen roepen dat je er nu een moet bestellen. Ja, de ervaring is beter – maar ook weer niet zó veel beter.

Daarnaast is het jammer dat Amazon de Amazon Kindle Paperwhite voorziet van slechts 16 GB aan opslagruimte. Nu zal dat voor je verzameling oude en nieuwe boeken en novels meer dan voldoende zijn, maar fans van audioboeken kunnen beter naar een model kijken met iets meer ruimte. De Paperwhite Signature Edition heeft bijvoorbeeld 32 GB aan opslagruimte, maar kost met 199 euro ook meteen twee tientjes meer.

©Wesley Akkerman

Een Kindle zoals verwacht

Het zal niemand verrassen dat de Amazon Kindle Paperwhite presteert zoals verwacht. Zoals altijd kun je heel fijn je boeken lezen op dit apparaat, zonder vermoeide ogen. De interface is toegankelijk en boeken aanschaffen is zo gepiept. Dat kan direct op de e-reader, met een Amazon-account, of via de website. Dan worden ze naar de e-reader gestuurd. Gekochte boeken worden verder netjes gepresenteerd op het thuisscherm van het apparaat. Zoals altijd is het ook mogelijk gratis epubs met een omweg naar het product te sturen.

Het apparaat biedt een aantal opties voor het aanpassen van de tekstgrootte en het lettertype, maar voelt tegelijkertijd ook een beetje beperkt. We zien graag meer opties in het menu staan. Daarnaast is het jammer dat de nieuwe Paperwhite geen koptelefoonaansluiting heeft en dat je voor luisterboeken bent aangewezen op bluetooth – zeggen we in het kader van veelzijdigheid.

©Wesley Akkerman

Amazon Kindle Paperwhite kopen?

Hoewel we enthousiast zijn over de Amazon Kindle Paperwhite (2024) en de aanpassingen zeker de moeite waard vinden, betekent dat niet dat we iedereen met een 2021-model aanraden om over te stappen – want daarvoor zijn de stappen te klein. Maar heb je een veel ouder model, dan kun je dat met een gerust hart wél doen. De basis is vertrouwd gebleven, en ondanks een paar kleine minpunten is dit zeker geen miskoop.

▼ Volgende artikel
Vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie: welk model vriezer moet ik kiezen?
© Hedgehog94
Huis

Vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie: welk model vriezer moet ik kiezen?

Of het nu gaat om pizza's, ijs of zelf ingevroren maaltijden: een goede vriezer is onmisbaar. Maar kies je voor een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie? In dit artikel zetten we de verschillen op een rij, zodat jij de beste keuze kunt maken.

⏱ Dit artikel in het kort:

Een nieuwe vriezer kopen? Bedenk dan goed waar je het meeste aan hebt: een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie. Een vrieskast is een staande vriezer met overzichtelijke lades, die er van buiten uitziet als een koelkast. Een vrieskist is een liggende vriezer met veel opbergruimte (tot wel 600 liter). Een koelvriescombinatie combineert een koelkast en vriezer in één apparaat en heeft vaak een relatief klein vriesgedeelte.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aanschaf van een nieuwe vriezer

Voordat je je zoektocht naar het juiste model vriezer start, is het belangrijk om te bepalen hoeveel vriesruimte je nodig hebt. Het zou zonde zijn als je een duur apparaat in de keuken of schuur hebt staan dat uiteindelijk te weinig opbergruimte blijkt te hebben, of juist een apparaat dat altijd maar tot de helft gevuld is en daardoor onnodig veel energie verbruikt. Of je nu een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie kiest: voor alle modellen geldt dat je zo'n 50 liter vriesruimte per persoon rekent. Bestaat jouw huishouden uit vier mensen, dan heb je dus een vriezer met een inhoud van minstens 200 liter nodig. Met z'n tweeën heb je vaak genoeg aan 100 tot 150 liter.

Vrieskast

Een vrieskast lijkt door zijn verticale model veel op een koelkast, met als verschil dat de gehele kast bedoeld is om te vriezen. De binnenkant van een vrieskast bestaat dan ook uitsluitend uit lades. Het fijne daaraan is dat een vrieskast erg overzichtelijk is: als je ervoor staat, zie je in één oogopslag welke producten waar liggen. Dat is anders bij een vrieskist, waarin diepvriesproducten op elkaar gestapeld liggen in één groot vriesvak. Ook kun je in een vrieskast over het algemeen erg veel producten kwijt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het compacte vriesgedeelte van een koelvriescombinatie. Vrieskasten zijn er ook in tafelmodellen, die ideaal zijn voor kleinere keukens of huishoudens. Een tafelmodel plaats je bijvoorbeeld onder het keukenblad, waardoor hij geen extra ruimte in je keuken inneemt.

©carballo

Vrieskist

Iets minder populair dan de vrieskast en koelvriescombinatie is de vrieskist: een liggende vriezer met een deksel bovenop. Het voordeel van dit type vriezer is ook meteen een nadeel: een vrieskist is erg groot, waardoor hij niet in de gemiddelde keuken past. Vrieskisten scoren ook op esthetisch gebied wat minder hoog, waardoor de meeste mensen dit apparaat sowieso niet snel in de keuken zouden plaatsen. Toch kunnen vrieskisten juist vanwege hun grote formaat ontzettend handig zijn. Bijvoorbeeld als je vaak in bulk koopt, hobbykok bent, een moestuin hebt of in de zomer veel ijsjes of ijsblokjes wilt bewaren. Sommige vrieskisten hebben zelfs een netto inhoud van 600 liter! Als je ruimte overhebt in je schuur of garage en vaak voedsel invriest, is een vrieskist dus zeker het overwegen waard. Vrieskisten zijn daarnaast relatief goedkoop én energiezuinig, omdat de kou na het openen van het deksel direct weer terug in de kist 'valt'. Het apparaat hoeft na openen dus niet extra hard te werken om de vriesruimte weer op de juiste temperatuur te krijgen.

Lees ook: Een vrieskast in de schuur of garage? Een koud kunstje!

©Vinícius Bacarin

Coole tip: invriezen in diepvriesbakjes

Dan kun je lekker stapelen!

Koelvriescombinatie

Veruit de meeste huishoudens hebben een koelvriescombinatie: een koelkast en vriezer ineen. De vriezer bevindt zich meestal boven of onder het koelgedeelte. Zo'n koelvriescombinatie is natuurlijk hartstikke handig, want het bespaart een hoop ruimte in de keuken. Ook is een koelvriescombinatie over het algemeen goedkoper dan een losse koelkast en vriezer. En omdat er maar één compressor hoeft te draaien, is een koelvriescombinatie vaak ook energiezuiniger dan twee losse apparaten bij elkaar. Maar zo'n twee-in-één-apparaat heeft ook een nadeel: je kunt er veel minder diepvriesproducten in kwijt dan in een losse vrieskast of -kist. Vaak beslaat de koelruimte het grootste gedeelte van het apparaat, en blijven er drie tot vijf lades over voor het vriezen. Voor een gemiddeld gezin dat af en toe wat invriest is dat meestal wel voldoende. Heb je meer vriesruimte nodig, bijvoorbeeld omdat je vaak aanbiedingen koopt of aan mealpreppen doet? Dan heb je aan een koelvriescombinatie mogelijk niet genoeg en is een vrieskast of -kist voor jou een beter idee.

©Indofootage

Extra functies

Als je eenmaal besloten hebt voor welk type vriezer je gaat, zou je ook nog kunnen kijken welke functies je wilt dat het apparaat heeft. Veel moderne vrieskasten, -kisten en koelvriescombinaties beschikken over allerlei slimme functies die helpen om voedsel langer vers te houden en het apparaat efficiënt te laten werken. Zo hoef je met No Frost nooit meer te ontdooien, is de snelvriesfunctie handig voor het snel invriezen van nieuwe boodschappen en voorkomt een deuralarm dat warme lucht de vriezer binnendringt. Bij vrieskisten is binnenverlichting extra belangrijk, zodat je niet eindeloos hoeft te graaien als je een product zoekt. Let ook op het energielabel van je nieuwe vriezer, want vriezers vreten behoorlijk wat stroom. Wil je een zo zuinig mogelijk apparaat, ga dan voor een vriezer met energielabel C of hoger (tot A). Je kunt ook het energieverbruik in kWh/jaar gebruiken om apparaten te vergelijken; dit geeft het absolute verbruik van een vriezer aan.