Om muziek in hoge kwaliteit via onze hifi-installatie af te spelen, is het niet noodzakelijk om terug te vallen op de cd-speler. In deze workshop laten we je zien hoe je een Raspberry Pi kunt uitbreiden met een HiFiBerry Digi en het opensourcepakket Volumio. Met deze betaalbare set kun je audio in de hoogste kwaliteit afspelen op je geluidsinstallatie. Zo kun je muziek streamen met de Raspberry Pi.

1 De hardware

Standaard heeft een Raspberry Pi een koptelefoonuitgang om audio af te spelen. Helaas staat deze bekend om zijn slechte kwaliteit. Om audio in de hoogste kwaliteit (192kHz/24bit) af te kunnen spelen, maken we gebruik van extra hardware. HiFiBerry levert uitbreidingen voor de meeste Pi-varianten. Omdat wij het audiosignaal digitaal willen doorsturen naar onze hifi-installatie, kiezen wij voor de Digi+ Standard (vanaf 22,90 euro). Deze beschikt over een optische TOSLink en een rca/tulp-aansluiting waarmee audio digitaal naar de versterker wordt doorgegeven. De uitbreidingskaart past direct op Raspberry Pi’s gpio-poort, solderen is niet nodig.

©PXimport

2 De software

Als besturingssysteem maken we gebruik maken van het opensourcepakket Volumio. Het pakket is ontwikkeld als een zogenaamde ‘headless’ applicatie, wat betekent dat het bedoeld is om via de ingebouwde webinterface bediend te worden. Het pakket ondersteunt audio van onder andere de formaten mp3, flac, wav, aac, alac en dsd en wordt in een netwerk herkend als upnp/dlna-systeem. Aardig is dat het ook webradio ondersteunt en is uit te breiden met add-ons. Hierdoor is het ook mogelijk om Spotify-ondersteuning toe te voegen.

3 Assemblage

Het plaatsen van de HiFiBerry is simpel. Zoals gezegd past het kaartje past direct op de gpio-aansluiting van de Raspberry Pi. Je zet het met de meegeleverde kunststof afstandhouders vast op het moederbordje. Je hebt geen voeding nodig omdat het bordje z’n stroom van de Raspberry Pi krijgt. De standaardbehuizing van je Pi past natuurlijk niet meer, verhoogde versies zijn gelukkig volop leverbaar.

©PXimport

4 Volumio downloaden

Nu de hardware gereed is, wordt het tijd om het besturingssysteem te installeren. Ga naar www.volumio.org en klik bovenin op Download. Kis links voor RaspberryPi en klik op Download. Een zip-bestand van circa 270 MB wordt gedownload. Pak het archiefbestand uit en bewaar het imagebestand op het bureaublad. Om dit image op de sd-kaart te zetten, maken we gebruik van het gratis programma Win32 Disk Imager. Ga hiernaartoe om de download direct te starten. Pak het pakket uit en installeer het.

©PXimport

5 Image flashen

Om het Volumio-image op de sd-kaart te zetten, plaats je een lege sd-kaart in je pc. Start Win32 Disk Imager en selecteer het image door op het mapicoontje te klikken. Selecteer vervolgens het station waar de sd-kaart is geplaatst. Klik op Write, er zal nog een waarschuwingsvenster volgen waarin staat dat alle informatie op de sd-kaart gewist wordt. Klik op OK, waarna Volumio op de sd-kaart wordt gezet. Verlaat het programma en haal de sd-kaart uit de computer.

©PXimport

6 Eerste keer opstarten

Plaats de sd-kaart met Volumio in de Raspberry Pi. Sluit de HiFiBerry aan op de audio-installatie via de optische uitgang of met een tulpstekker. Sluit de lan-kabel op je Pi aan, als je die hebt, dat is wat handiger dan via wifi, zie stap 8. Koppel ook de overige apparatuur (bijvoorbeeld een usb-schijf) aan de Pi en sluit ten slotte de voeding aan. Maak gebruik van een adapter die minimaal 2 ampère kan leveren, deze moet immers zowel de Raspberry Pi als de Digi+ van stroom voorzien. Het opstarten van de Raspberry Pi kost nu wat extra tijd, omdat Volumio zichzelf eenmalig configureert.

©PXimport

7 Achterhalen ip-adres

Om Volumio te kunnen bedienen, moeten we met een browser inloggen. Om de verbinding met ons netwerk te kunnen maken, moeten we het ip-adres achterhalen. Open een browser (Chrome wordt door Volumio aanbevolen) en typ het adres http://volumio.local in. Het Volumio-startscherm zal getoond worden. Mocht dat onverhoopt niet lukken, achterhaal dan het ip-adres in Chrome door de (verborgen) extensie mDNS Browser te installeren. Je kunt ook op een Android-telefoon met Fing of een iPhone/iPad met Net Analyszer het ip-adres achterhalen. Onze set zou zich daarin met de naam Volumio moeten laten zien.

8 Configureren via wifi-hotspot

Mocht er geen lan-verbinding mogelijk zijn, dan is het toch mogelijk om een verbinding te maken. Als de Raspberry Pi draadloze functionaliteit heeft (ingebouwd bij de Pi3 of via een dongel), dan zal Volumio een zogenaamde wifi-hotspot creëren. Deze presenteert zich met de naam Volumio en we kunnen hiermee verbinden door het netwerkwachtwoord volumio2 in te voeren. We hebben onze smartphone met dit netwerk verbonden, en vervolgens wordt automatisch aangegeven dat we met de webinterface kunnen verbinden. We komen daarmee in het Volumio-startscherm.

©PXimport

9 Draadloos netwerk instellen

Om draadloos via ons eigen netwerk te kunnen functioneren, zullen we een verbinding met ons eigen wifi-netwerk moeten instellen. Rechtsboven in het Volumio-venster is een tandwiel zichtbaar. Klik erop om het instellingenmenu te openen en selecteer Netwerk. Hier wordt de netwerkstatus weergegeven en kunnen we respectievelijk het lan, wifi- en hotspot-netwerk instellen. Neem het toegekende lan-ip-adres over en stel dit in als een vast ip-adres. Configureer de draadloze verbinding door het eigen thuisnetwerk te selecteren en het wachtwoord in te voeren. Bevestig door op Opslaan te klikken. Herstart door Afsluiten en Herstarten te kiezen.

©PXimport

10 Audio configureren

Log opnieuw in, open de instellingen en selecteer Afspeelopties. Hier stellen we het correcte uitvoerapparaat in, we kiezen onze Hifiberry en selecteren type DIGI. We testen de audio-uitvoer door een webradiostation af te spelen. Klik linksonder op de tab Bladeren en achtereenvolgens Web Radio / Per land / Nederland en bijvoorbeeld het station Arrow Classic Rock. Er wordt een pop-up getoond dat het station wordt afgespeeld. In het Volumio-startscherm wordt ‘webradio’ in een pulserende groene ring getoond, ten teken dat er muziek wordt uitgevoerd. Zorg dat rechts in beeld de volumecirkel is opengedraaid.

©PXimport

11 Muziekbibliotheek aanmaken

De simpelste manier om muziek aan de bibliotheek toe te voegen, is door een usb-stick of usb-schijf op de Raspberry Pi aan te sluiten. Na een herstart worden deze automatisch herkend en is de muziek zichtbaar in de bibliotheek. Om de bibliotheek aan te vullen met muziek vanaf ons netwerk, moeten we wat meer configureren. Klik op het tandwiel en vervolgens op Mijn muziek. Klik in de sectie Netwerkschijven op Voeg nieuwe schijf toe. In ons geval hebben we een nfs-station op een Synology-nas toegevoegd. Sla de instellingen op. De nas-locatie is actief en wordt direct geïndexeerd.

©PXimport

12 Spotify-ondersteuning

Volumio ondersteunt middels plug-ins ook de mogelijkheid om Spotify af te spelen (een premium-account hiervan is vereist). Open de instellingen van Volumio en selecteer de optie Plug-ins. Klik op Zoek Plug-ins, in de sectie Music Services is de Spotify-add-on zichtbaar. Klik op Installeren. Na de melding “Plug-in succesfully installed” kan het scherm gesloten worden. Bij geïnstalleerde plug-ins is Spotify nu zichtbaar. Schakel deze in door op On te klikken, klik daarna op Settings en voer je naam en wachtwoord van Spotify in. In het menu Bladeren is Spotify nu zichtbaar, erop klikken opent een overzicht van onder andere je afspeellijsten.

©PXimport

13 Updates en audio-instellingen

In het instellingenmenu, onder het item Systeem is zichtbaar welke versie van Volumio geïnstalleerd is. Door op Controleer Updates te klikken, kan een eventuele nieuwere versie automatisch gedownload en geïnstalleerd worden. Mocht het afspelen haperen, dan is meestal de wifi-verbinding het probleem. De positie van Raspberry Pi aanpassen (dichter bij de router), kan een aanzienlijke verbetering opleveren. Verder kan in het instellingenmenu, onder de sectie Afspeel opties, de audiobuffer vergroot worden. Het uitschakelenvan de Mixer onder Volume Opties kan ook helpen.

©PXimport

14 Afspelen!

Vanuit het startscherm klikken we op Bladeren. Hier worden al onze muziekbronnen gepresenteerd. Het gemak van Volumio toont zich nu ook:indien beschikbaar worden albumhoezen automatisch gedownload en als achtergrond getoond. Na het klikken op een album of song hoor je als het goed is direct de muziek. In de meeste gevallen is er links een menu beschikbaar door op de drie puntjes te klikken. Hier voeg je onder andere muziek toe aan de wachtrij, die je terugvindt via de rechtertab onderaan. Aangemaakte playlist laten zich hier ook opslaan en aan favorieten toevoegen.

©PXimport

Een paar bestanden hernoemen is zo gebeurd. Maar zodra je tientallen of honderden namen moet aanpassen, schiet handmatig werk tekort. Dan komt externe software goed van pas. PowerRename, onderdeel van de PowerToys-collectie, biedt uitkomst. Met deze slimme tool kun je grote aantallen bestanden in één keer hernoemen. Dat gaat snel, efficiënt en precies zoals jij het wilt.

PowerRename activeren

PowerRename is een stuk krachtiger dan de standaard hernoemfunctie van Windows. De tool maakt deel uit van PowerToys, een opensource-project van Microsoft. Wil je de Microsoft Store-versie installeren? Open dan het Startmenu, zoek naar Microsoft Store en start de app. Typ PowerToys in het zoekveld bovenaan. Klik op Installeren zodra je het programma hebt gevonden. Na installatie verschijnt PowerToys in het systeemvak van Windows. Open het, kies in de linkerkolom PowerRename en je ziet meteen een korte animatie van hoe de tool werkt. Klik op Instellingenopenen en controleer of PowerRename is ingeschakeld. Let op: bij ons werkte PowerRename pas na een herstart van het systeem.

Contextueel menu in Verkenner

Open de map met de bestanden die je wilt hernoemen. Selecteer ze allemaal met Ctrl+A en klik met de rechtermuisknop op de selectie. In het contextmenu van Windows Verkenner kies je onderaan de opdracht Naam wijzigen met PowerRename.

Zoeken en vervangen

Daarna opent het venster van PowerRename. In het veld Zoeken geef je in welk deel van de bestandsnaam je wilt vervangen. In het veld eronder typ je de nieuwe tekst. In ons voorbeeld vervangen we het woord Image door Kreta2015. Nog vóór de wijziging wordt uitgevoerd, toont PowerRename een overzicht: links de oorspronkelijke bestandsnamen, rechts de nieuwe. Zo zie je meteen wat er verandert. Daaronder kies je of de aanpassing moet gelden voor de volledige naam inclusief extensie, alleen de bestandsnaam, of alleen de extensie.

Met de knoppen onder Tekstopmaak pas je eenvoudig het hoofdlettergebruik aan, van alles in kleine letters, naar alles in hoofdletters, alleen een hoofdletter aan het begin, of elke beginletter van een woord in hoofdletters. Het laatste pictogram schakelt de nummering in. Activeer je dat, dan voegt PowerRename automatisch nummers tussen haakjes toe aan de bestandsnamen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!