Om muziek in hoge kwaliteit via onze hifi-installatie af te spelen, is het niet noodzakelijk om terug te vallen op de cd-speler. In deze workshop laten we je zien hoe je een Raspberry Pi kunt uitbreiden met een HiFiBerry Digi en het opensourcepakket Volumio. Met deze betaalbare set kun je audio in de hoogste kwaliteit afspelen op je geluidsinstallatie. Zo kun je muziek streamen met de Raspberry Pi.

1 De hardware

Standaard heeft een Raspberry Pi een koptelefoonuitgang om audio af te spelen. Helaas staat deze bekend om zijn slechte kwaliteit. Om audio in de hoogste kwaliteit (192kHz/24bit) af te kunnen spelen, maken we gebruik van extra hardware. HiFiBerry levert uitbreidingen voor de meeste Pi-varianten. Omdat wij het audiosignaal digitaal willen doorsturen naar onze hifi-installatie, kiezen wij voor de Digi+ Standard (vanaf 22,90 euro). Deze beschikt over een optische TOSLink en een rca/tulp-aansluiting waarmee audio digitaal naar de versterker wordt doorgegeven. De uitbreidingskaart past direct op Raspberry Pi’s gpio-poort, solderen is niet nodig.

©PXimport

2 De software

Als besturingssysteem maken we gebruik maken van het opensourcepakket Volumio. Het pakket is ontwikkeld als een zogenaamde ‘headless’ applicatie, wat betekent dat het bedoeld is om via de ingebouwde webinterface bediend te worden. Het pakket ondersteunt audio van onder andere de formaten mp3, flac, wav, aac, alac en dsd en wordt in een netwerk herkend als upnp/dlna-systeem. Aardig is dat het ook webradio ondersteunt en is uit te breiden met add-ons. Hierdoor is het ook mogelijk om Spotify-ondersteuning toe te voegen.

3 Assemblage

Het plaatsen van de HiFiBerry is simpel. Zoals gezegd past het kaartje past direct op de gpio-aansluiting van de Raspberry Pi. Je zet het met de meegeleverde kunststof afstandhouders vast op het moederbordje. Je hebt geen voeding nodig omdat het bordje z’n stroom van de Raspberry Pi krijgt. De standaardbehuizing van je Pi past natuurlijk niet meer, verhoogde versies zijn gelukkig volop leverbaar.

©PXimport

4 Volumio downloaden

Nu de hardware gereed is, wordt het tijd om het besturingssysteem te installeren. Ga naar www.volumio.org en klik bovenin op Download. Kis links voor RaspberryPi en klik op Download. Een zip-bestand van circa 270 MB wordt gedownload. Pak het archiefbestand uit en bewaar het imagebestand op het bureaublad. Om dit image op de sd-kaart te zetten, maken we gebruik van het gratis programma Win32 Disk Imager. Ga hiernaartoe om de download direct te starten. Pak het pakket uit en installeer het.

©PXimport

5 Image flashen

Om het Volumio-image op de sd-kaart te zetten, plaats je een lege sd-kaart in je pc. Start Win32 Disk Imager en selecteer het image door op het mapicoontje te klikken. Selecteer vervolgens het station waar de sd-kaart is geplaatst. Klik op Write, er zal nog een waarschuwingsvenster volgen waarin staat dat alle informatie op de sd-kaart gewist wordt. Klik op OK, waarna Volumio op de sd-kaart wordt gezet. Verlaat het programma en haal de sd-kaart uit de computer.

©PXimport

6 Eerste keer opstarten

Plaats de sd-kaart met Volumio in de Raspberry Pi. Sluit de HiFiBerry aan op de audio-installatie via de optische uitgang of met een tulpstekker. Sluit de lan-kabel op je Pi aan, als je die hebt, dat is wat handiger dan via wifi, zie stap 8. Koppel ook de overige apparatuur (bijvoorbeeld een usb-schijf) aan de Pi en sluit ten slotte de voeding aan. Maak gebruik van een adapter die minimaal 2 ampère kan leveren, deze moet immers zowel de Raspberry Pi als de Digi+ van stroom voorzien. Het opstarten van de Raspberry Pi kost nu wat extra tijd, omdat Volumio zichzelf eenmalig configureert.

©PXimport

7 Achterhalen ip-adres

Om Volumio te kunnen bedienen, moeten we met een browser inloggen. Om de verbinding met ons netwerk te kunnen maken, moeten we het ip-adres achterhalen. Open een browser (Chrome wordt door Volumio aanbevolen) en typ het adres http://volumio.local in. Het Volumio-startscherm zal getoond worden. Mocht dat onverhoopt niet lukken, achterhaal dan het ip-adres in Chrome door de (verborgen) extensie mDNS Browser te installeren. Je kunt ook op een Android-telefoon met Fing of een iPhone/iPad met Net Analyszer het ip-adres achterhalen. Onze set zou zich daarin met de naam Volumio moeten laten zien.

8 Configureren via wifi-hotspot

Mocht er geen lan-verbinding mogelijk zijn, dan is het toch mogelijk om een verbinding te maken. Als de Raspberry Pi draadloze functionaliteit heeft (ingebouwd bij de Pi3 of via een dongel), dan zal Volumio een zogenaamde wifi-hotspot creëren. Deze presenteert zich met de naam Volumio en we kunnen hiermee verbinden door het netwerkwachtwoord volumio2 in te voeren. We hebben onze smartphone met dit netwerk verbonden, en vervolgens wordt automatisch aangegeven dat we met de webinterface kunnen verbinden. We komen daarmee in het Volumio-startscherm.

©PXimport

9 Draadloos netwerk instellen

Om draadloos via ons eigen netwerk te kunnen functioneren, zullen we een verbinding met ons eigen wifi-netwerk moeten instellen. Rechtsboven in het Volumio-venster is een tandwiel zichtbaar. Klik erop om het instellingenmenu te openen en selecteer Netwerk. Hier wordt de netwerkstatus weergegeven en kunnen we respectievelijk het lan, wifi- en hotspot-netwerk instellen. Neem het toegekende lan-ip-adres over en stel dit in als een vast ip-adres. Configureer de draadloze verbinding door het eigen thuisnetwerk te selecteren en het wachtwoord in te voeren. Bevestig door op Opslaan te klikken. Herstart door Afsluiten en Herstarten te kiezen.

©PXimport

10 Audio configureren

Log opnieuw in, open de instellingen en selecteer Afspeelopties. Hier stellen we het correcte uitvoerapparaat in, we kiezen onze Hifiberry en selecteren type DIGI. We testen de audio-uitvoer door een webradiostation af te spelen. Klik linksonder op de tab Bladeren en achtereenvolgens Web Radio / Per land / Nederland en bijvoorbeeld het station Arrow Classic Rock. Er wordt een pop-up getoond dat het station wordt afgespeeld. In het Volumio-startscherm wordt ‘webradio’ in een pulserende groene ring getoond, ten teken dat er muziek wordt uitgevoerd. Zorg dat rechts in beeld de volumecirkel is opengedraaid.

©PXimport

11 Muziekbibliotheek aanmaken

De simpelste manier om muziek aan de bibliotheek toe te voegen, is door een usb-stick of usb-schijf op de Raspberry Pi aan te sluiten. Na een herstart worden deze automatisch herkend en is de muziek zichtbaar in de bibliotheek. Om de bibliotheek aan te vullen met muziek vanaf ons netwerk, moeten we wat meer configureren. Klik op het tandwiel en vervolgens op Mijn muziek. Klik in de sectie Netwerkschijven op Voeg nieuwe schijf toe. In ons geval hebben we een nfs-station op een Synology-nas toegevoegd. Sla de instellingen op. De nas-locatie is actief en wordt direct geïndexeerd.

©PXimport

12 Spotify-ondersteuning

Volumio ondersteunt middels plug-ins ook de mogelijkheid om Spotify af te spelen (een premium-account hiervan is vereist). Open de instellingen van Volumio en selecteer de optie Plug-ins. Klik op Zoek Plug-ins, in de sectie Music Services is de Spotify-add-on zichtbaar. Klik op Installeren. Na de melding “Plug-in succesfully installed” kan het scherm gesloten worden. Bij geïnstalleerde plug-ins is Spotify nu zichtbaar. Schakel deze in door op On te klikken, klik daarna op Settings en voer je naam en wachtwoord van Spotify in. In het menu Bladeren is Spotify nu zichtbaar, erop klikken opent een overzicht van onder andere je afspeellijsten.

©PXimport

13 Updates en audio-instellingen

In het instellingenmenu, onder het item Systeem is zichtbaar welke versie van Volumio geïnstalleerd is. Door op Controleer Updates te klikken, kan een eventuele nieuwere versie automatisch gedownload en geïnstalleerd worden. Mocht het afspelen haperen, dan is meestal de wifi-verbinding het probleem. De positie van Raspberry Pi aanpassen (dichter bij de router), kan een aanzienlijke verbetering opleveren. Verder kan in het instellingenmenu, onder de sectie Afspeel opties, de audiobuffer vergroot worden. Het uitschakelenvan de Mixer onder Volume Opties kan ook helpen.

©PXimport

14 Afspelen!

Vanuit het startscherm klikken we op Bladeren. Hier worden al onze muziekbronnen gepresenteerd. Het gemak van Volumio toont zich nu ook:indien beschikbaar worden albumhoezen automatisch gedownload en als achtergrond getoond. Na het klikken op een album of song hoor je als het goed is direct de muziek. In de meeste gevallen is er links een menu beschikbaar door op de drie puntjes te klikken. Hier voeg je onder andere muziek toe aan de wachtrij, die je terugvindt via de rechtertab onderaan. Aangemaakte playlist laten zich hier ook opslaan en aan favorieten toevoegen.

©PXimport

Je staat in de parfumerie en ziet drie flacons die er bijna identiek uitzien. De naam is hetzelfde en het merk is hetzelfde, maar het prijsverschil tussen die drie is groot. Dat komt doordat er eigenlijk drie verschillende varianten zijn: parfum, eau de parfum en eau de toilette. Hoewel het verleidelijk is om simpelweg op het prijskaartje af te gaan, is het slim om te weten wat je precies koopt. De verschillen tussen die drie zijn namelijk groter dan je denkt. Hoe dat precies zit, lees je hier.

Om de juiste keuze te maken, moet je eerst begrijpen hoe een geur eigenlijk in elkaar zit. In de basis bestaat elk luchtje uit een mengsel van alcohol, water en geurstoffen (ook wel parfumolie genoemd). De alcohol fungeert als de drager: zodra je sprayt, verdampt de alcohol en blijven de geurstoffen achter op je huid. Het grote onderscheid tussen de verschillende varianten zit hem puur in de concentratie van die parfumolie. De vuistregel is simpel: hoe hoger het percentage geurstoffen, hoe intenser de geur is en hoe langer je er plezier van hebt.

Parfum (extrait de parfum)

Als we het in de volksmond hebben over 'parfum', bedoelen we vaak gewoon een lekker luchtje. Maar in de officiële termen is parfum (of extrait de parfum) de meest pure en kostbare variant die je kunt kopen. Met een concentratie aan geurstoffen die meestal tussen de 20 en 40 procent ligt, is dit de absolute topklasse.

Omdat de concentratie zo hoog is, bevat deze variant relatief weinig alcohol. Dit maakt puur parfum vaak een uitstekende keuze voor mensen met een gevoelige huid, omdat alcohol de huid kan uitdrogen. De geur is vol, diep en blijft met gemak de hele dag - en vaak zelfs de volgende ochtend nog - hangen. Je hebt er extreem weinig van nodig; vaak wordt parfum daarom niet in een sprayfles verkocht, maar in een klein flesje waarmee je een paar druppels op de huid dept.

Eau de parfum (EDP)

Kijk je in het badkamerkastje van de gemiddelde Nederlander, dan is de kans groot dat je daar een eau de parfum aantreft. Met een geurconcentratie van 15 tot 20 procent biedt deze variant de gulden middenweg. Het is minder zwaar en olieachtig dan puur parfum, maar krachtig genoeg om een hele werkdag of een avond uit mee te gaan. Meestal blijft een eau de parfum zo'n zes tot acht uur goed waarneembaar.

Eau de parfum richt zich vaak op de zogenoemde 'hartnoten' van een geur. Dit zijn de geuren die tevoorschijn komen nadat de eerste alcohol is verdampt. Hierdoor is de geur vaak wat dieper en warmer, wat hem geschikt maakt voor zowel dagelijks gebruik als speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT)

De term 'eau de toilette' klinkt chique, maar betekent letterlijk 'toiletwater'. Dit stamt uit de tijd dat men deze geur gebruikte om zich in de ochtend mee op te frissen ('toilet maken'). Deze variant is met een percentage van 5 tot 15 procent geurstoffen een stuk lichter en vluchtiger dan (eau de) parfum.

Waar een eau de parfum de diepte in gaat, focust een eau de toilette zich meestal op de toptonen. Dit zijn vaak frisse citrus- of fruitgeuren die je direct ruikt bij het sprayen, maar die ook sneller vervliegen. Een eau de toilette blijft gemiddeld drie tot vijf uur hangen. Het is dan ook een goede keuze voor mensen die niet van zware, bedwelmende geuren houden, of voor gebruik op kantoor waar je je collega's niet wilt overweldigen. Houd er wel rekening mee dat je deze geur halverwege de dag waarschijnlijk even opnieuw moet aanbrengen.

Prijs versus kwaliteit: wat is nu echt goedkoper?

Het lijkt een simpele rekensom: een grote fles eau de toilette is aan de kassa vaak goedkoper dan een klein flesje eau de parfum. Toch kan die goedkopere fles op de lange termijn duurkoop zijn. Omdat eau de toilette sneller vervliegt, heb je de neiging om royaal te sprayen en dit gedurende de dag te herhalen. Hierdoor gaat de fles veel sneller leeg.

Bij een eau de parfum of puur parfum is de aanschafprijs hoger, maar heb je aan één keer een beetje aanbrengen in de ochtend vaak genoeg voor de hele dag. Je doet dus aanzienlijk langer met de flacon.

Wanneer draag je wat?

Als je twijfelt over welke variant je moet kopen, laat dit dan afhangen van het seizoen en de gelegenheid. Warmte versterkt namelijk geur. In de zomer, wanneer je huid warm is, kan een zwaar parfum al snel te overheersend en plakkerig aanvoelen. Een lichte, frisse eau de toilette is dan perfect. In de winter is het juist andersom: kou zorgt ervoor dat geuren minder goed vrijkomen en snel wegvallen. In die maanden, en zeker 's avonds tijdens een diner of feestje, komt een rijkere eau de parfum of parfum veel beter tot zijn recht.

Haal alles uit je geur

Heb je eenmaal je keuze gemaakt, dan wil je natuurlijk dat je zo lang mogelijk lekker ruikt. Een veelgemaakte fout is het wrijven van de polsen na het sprayen. Doe dit niet; door de wrijving creëer je warmte die de geurmoleculen kapotmaakt, waardoor vooral de frisse toptonen direct verdwijnen en de geur vlakker wordt.

Daarnaast hecht parfum slecht op een droge huid. Wil je dat je geur echt lang blijft hangen? Smeer je huid dan eerst in met een geurloze bodylotion of een crème uit dezelfde geurlijn voordat je gaat sprayen. De vetten in de crème houden de geurstoffen vast, zodat jij - of je nu kiest voor eau de toilette of parfum - de hele dag heerlijk ruikt.

Traditionele oordopjes sluiten luisteraars af van hun omgeving, maar JBL gooit het met zijn nieuwe Sense Pro over een andere boeg. Het minispeakertje van dit zogenoemde open ear-model bevindt zich namelijk pal voor jouw gehoorgang. Met name in het verkeer is dat wel zo veilig, want tijdens het luisteren hoor je óók omgevingsgeluid. We nemen de proef op de som.

De JBL Sense Pro is een interessant product voor mensen die reguliere oordopjes niet zo prettig vinden zitten. Je hoeft deze apparaatjes namelijk niet in je oor te proppen. Met behulp van flexibele siliconen oorhaken blijven ze goed op hun plek zitten. Dankzij het zachte materiaal ervaar je tijdens lange luistersessies niet zo gauw irritaties. De Sense Pro zit erg comfortabel in de ronding van je oor. Bedenk wel dat je deze in-ears bij bepaalde activiteiten enigszins voelt wiebelen, bijvoorbeeld wanneer je wild met je hoofd draait of tijdens het sporten. Logisch, want de behuizing zit tenslotte niet klem in jouw gehoorgang. Het is een kwestie van wennen.

©Maikel Dijkhuizen

Accu en bediening

Zodra deze bluetooth-oordopjes na enige oefening eenmaal goed op hun plek zitten, kan het luisteren beginnen. Met een luistertijd van ongeveer acht uur op een enkele batterijlading houdt de Sense Pro het lang vol. De inbegrepen oplaadcase bevat een accu met een capaciteit van nog eens dertig uur. Na slechts tien minuten opladen kunnen de oortjes er weer vier uur tegenaan. Kortom, je hebt onderweg of op afgelegen plekken niet zo snel te maken met lege accu's.

De IP54-gecertificeerde behuizing is spatwaterdicht. Laat ze in de regen dus lekker zitten. Het linker- en rechteroordopje bevatten een klein aanraakpaneeltje. Tik eenmaal aan de linkerkant om het volume harder te zetten en tik tweemaal voor een zachter geluid. Je raakt het rechteroordopje aan om muziek te pauzeren en liedjes te skippen. Via het bedieningspaneel beantwoord je ook nog inkomende oproepen. Voor handsfree gesprekken zijn er maar liefst vier microfoons ingebouwd. Al met al werkt de bediening prima, zodat je jouw smartphone in je zak of tas kunt laten zitten.

©Maikel Dijkhuizen

Gedetailleerd geluid

Op audiovlak heeft JBL zijn zaakjes goed voor elkaar. De Sense Pro levert een kraakhelder geluid met een hoge detaillering. Zelfs bij het luisteren van bombastische muziekstukken zijn alle instrumenten duidelijk te horen. Met de standaard geluidsinstellingen blijft het basniveau voor muziekgenres als hiphop en dance wel iets achter. Geen probleem, want in de JBL Headphones-app pas je het geluid naar eigen smaak aan. Activeer bijvoorbeeld de equalizerinstelling 'Bass' of zelfs 'Extreme Bass'.

Als je graag naar films en series kijkt, komt de ondersteuning voor ruimtelijk geluid goed van pas. Zet in dat geval de optie 'Spatial Sound' aan en ervaar meer audio-effecten. Een nadeel is dat personen in jouw omgeving het geluid afkomstig van de Sense Pro wellicht kunnen horen. Dat komt door de open constructie van de oordopjes. Overigens geldt dit met name wanneer je het volume hoog hebt staan.

©Maikel Dijkhuizen

JBL Sense Pro kopen?

Zoek je in-ears met een goed geluid die jouw oren niet volledig afsluiten van de omgeving? Als je de hoge adviesprijs van 179,99 euro voor lief neemt, bevelen we de JBL Sense Pro van harte aan. Deze oordopjes zitten comfortabel en laten zich eenvoudig bedienen. Bovendien bieden ze ook nog eens een hoge audiokwaliteit en lange accuduur. De Sense Pro is in vijf kleurstellingen te koop.