Een defecte laptop kan iedereen overkomen. Vervelend, maar geen reden om het apparaat meteen maar bij het afval te dumpen. Door je een beetje in te lezen kun je veel problemen vaak gemakkelijk zelf oplossen. Je laptop repareren is goedkoper dan een hele nieuwe kopen, en een stuk leerzamer!

Defecten die je zelf hebt veroorzaakt vallen meestal niet onder de garantie. Bij de winkelketen waar je het apparaat hebt aangeschaft, zullen ze je al gauw adviseren dan maar een nieuw exemplaar te kopen. Vaak is het mankement echter gewoon te repareren.

Met wat slim googelen is een webshop die de vervangende onderdelen voor een redelijke prijs levert snel gevonden. Een geoefende klusser hoef je er meestal niet voor te zijn. Op YouTube of iFixit zijn talloze voorbeeldfilmpjes – vaak in het Engels, dat wel – te zien waarin reparaties aan allerlei onderdelen stap voor stap worden toegelicht.

Harde schijf defect

©PXimport

Een van de meest voorkomende problemen waardoor de computer niet meer start, is een gecrashte harde schijf. In een desktop is zo’n schijf eenvoudig uit zijn bay te schuiven en te vervangen. Zowel de 3,5inch- als de 2,5inch-formaten zijn met verschillende capaciteiten van 500 GB tot zelfs 12 TB makkelijk verkrijgbaar. Harddisks van kleinere omvang zijn heel betaalbaar en een 4TB-model heb je al voor circa 100 euro.

Heb je geen 4 TB nodig, dan kun je hem vervangen door een wat minder ruime, maar snelle ssd zonder bewegende delen of een combi-sshd die de opslag van een harde schijf met de snelheid van een ssd combineert. Heb je een Windows-iso-installatiebestand op een usb-stick en een recente back-up, dan zal de schade beperkt blijven.

Om de harde schijf van een laptop te bereiken zul je de afdekplaat aan de onderzijde – ook wel service cover genoemd – of de grondplaat moeten verwijderen. Op sommige modellen kan dat wat meer moeite kosten en moet je enkele onderdelen losmaken. Monteren is in de regel niet moeilijk. Het tijdrovende deel is alle software weer draaiend krijgen. Een harde schijf moet wel 2,5 inch zijn, een ssd is dit standaard al.

Laptopscherm vervangen

©PXimport

Een ongeluk zit in een klein hoekje. De laptop wordt van tafel gestoten en het scherm vertoont een flinke barst. Vervelend, maar geen reden het apparaat weg te gooien. Met het juiste gereedschap is het niet eens zo heel moeilijk een laptopscherm te verwisselen. Niet elke laptop zit hetzelfde in elkaar, maar de werkwijze komt in grote lijnen overeen.

Begin altijd met het verwijderen van de accu en de stroomtoevoer. Bij de wat oudere modellen verwijder je eerst de afdekdopjes in de hoeken van de schermrand, ook wel bezel genoemd, waarna je de vrijgekomen schroefjes losdraait. Bij nieuwere modellen moet je de rand met een spateltje of de vingernagels losklikken. Nadat je de rand van het scherm hebt gelicht, draai je aan de zijden de schroefjes los waarmee het lcd-scherm aan het frame is bevestigd.

Als het scherm los is, kantel je het naar het toetsenbord en maak je voorzichtig de connectors van de video, de camera en de microfoon los. Bij een touchscreen komt daar nog de connector van de digitizer bij. Daarna plaats je het nieuwe scherm in omgekeerde volgorde weer terug. Laptopschermen zijn eenvoudig te krijgen. Websites als Replacedirect bieden tientallen schermen aan voor verschillende merken in verschillende afmetingen en resoluties. Voor elk merk is er ook wel een YouTube-filmpje ter instructie te vinden.

Een ander probleem dat zich overigens voor kan doen is dat het beeld op zwart gaat of begint te knipperen zonder dat het scherm kapot is. Zeer waarschijnlijk is dan de lcd backlight voltage inverter stuk. Die stuurt de verlichting achter het beeldscherm aan. De inverter tapt gelijkstroom uit het moederbord en zet dat om in wisselstroom met een veel hoger voltage voor de ccfl-lamp. Het is een gevoelig onderdeel dat nog wel eens defect raakt.

Ook geen reden je laptop af te schrijven, want deze inverter is goed te vervangen en niet duur. De inverter bevindt zich achterop het scherm. Voor de reparatie moet dat dus worden losgeschroefd. Nieuwe led-screens hebben geen inverter nodig.

Laptop-toetsenbord vervangen

©PXimport

Haperende toetsen die een plens koffie op hun dak hebben gekregen of gewoon zijn versleten: frustrerend, maar het kan worden verholpen. Voor nagenoeg elk merk bestaan er vervangende toetsenborden. Per merk en per model kunnen ze echter heel verschillend zijn gemonteerd. Meestal dien je eerst enkele schroeven aan de onderzijde te verwijderen. Een aardige fabrikant voorziet deze van de letter K of een toetsenbordsymbool, zodat je direct de juiste schroeven te pakken hebt.

Het aantal schroeven dat je los moet draaien loopt sterk uiteen en vaak moet je nog enkele schroeven onder een afdekplaat opzoeken. Meestal dien je verder nog enkele knipsluitingen langs de randen van het toetsenbord met een klein spateltje in te drukken om het helemaal los te maken. Sommige laptops werken uitsluitend met knipsluitingen en bij weer andere laptops verwijder je eerst een strip boven aan het toetsenbord waarna enkele schroeven vrijkomen.

Na het losdraaien ervan kun je het toetsenbord vervolgens eenvoudig uit het chassis lichten. Wat dan nog rest is de lintkabel uit de connector op het moederbord te schuiven. In omgekeerde volgorde sluit je daarna weer de kabel van het nieuwe toetsenbord aan, druk je het op zijn plaats of schroef je de achterklep weer dicht.

©PXimport

Laptops van HP en Lenovo kunnen nog een extra aansluiting hebben voor de trackpoint, het bekende rode knopje voor de cursorbesturing, maar dit maakt het niet ingewikkelder. Let bij het bestellen zeker ook op het taaltype. Qwerty VS International is in Nederland het meest gebruikt, maar ook Azerty (Belgisch) of Duitse indelingen worden aangeboden. Het vervangen van een toetsenbord is niet vreselijk moeilijk, maar een fluitje van een cent is het ook weer niet altijd. Als je pech hebt, dan heb je een model waarbij je de harde schijf en de fan los zal moeten schroeven.

Het trackpad of touchpad wordt hiernaast intensief gebruikt en reageert op een gegeven moment steeds slechter. Vervangen is over het algemeen redelijk goed te doen. Het behelst in ieder geval het verwijderen van de grondplaat, een afdekplaatje en mogelijk een interne batterij. Het trackpad is echter een moeilijk verkrijgbaar onderdeel en je zult waarschijnlijk flink moeten zoeken naar het type voor jouw laptop.

Laptop te warm? Check de ventilatie

©PXimport

Wordt je laptop steeds trager en warmer, dan heb je een koelingsprobleem. Veel warmer dan 80 graden zou de cpu niet mogen worden. In het ergste geval leidt oververhitting tot een crash. Hoe warm de cpu wordt bij verschillende activiteiten is te controleren met een tooltje als Core Temp. Oorzaak van het probleem is meestal een stofdeken die een goede luchtstroom belemmert. De fan zit direct boven de ventilatieopening onderop de laptop, de uitstroom aan de rand van laptop.

Het stof dat de laptop in wordt getrokken hoopt zich uiteindelijk op in de ventilator en achter het uitstroomrooster. Van buiten af schoonmaken met een busje perslucht lijkt geen goed idee. Daarmee verplaats je het stof immers alleen maar. Vanwege het gevaar op elektrostatische ontlading is ook de stofzuiger af te raden. De beste oplossing is de fan van het moederbord los te maken en goed schoon te maken.

Om de ventilator te bereiken zul je de grondplaat aan de achterzijde van de laptop moeten losschroeven, waarna de ventilator direct zichtbaar wordt. Je zult dan waarschijnlijk ook zien dat de fan is verbonden met een koperen heatpipe en een heatsink die op de cpu is geplakt. De fan is eenvoudig los te schroeven, maar als de fan en het heatpipe-systeem onlosmakelijk verbonden zijn, dan zul je ook die laatste moeten losdraaien, wat het iets ingewikkelder maakt.

Bij het terugplaatsen van de heatsink zul je voor alle zekerheid ook een nieuw laagje thermische pasta op de cpu moeten aanbrengen. Zorg ervoor dat je de buis niet beschadigt. In een heatpipe zit een transportvloeistof die aan de warme kant energie opneemt en daardoor verdampt, waarna deze zich als gas naar de koude kant beweegt. Daar geeft die zijn warmte af en condenseert, om vervolgens weer als vloeistof terug naar de warme kant te stromen.

Als de ventilator vaak hapert of gaat ratelen, zul je hem helemaal moeten vervangen, dus vaak inclusief het heat-systeem. Koelers met heat-systeem zijn uiteraard duurder dan een enkele ventilator; reken op zo’n zestig euro.

Tekst: Hans Niepoth

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.