Let's Encrypt heeft tientallen miljoenen gratis ssl-certificaten uitgegeven, maar daarvan worden er een flink aantal misbruikt op phishingwebsites en andere louche pagina's. Daardoor ontstaat nu de discussie: wie is er verantwoordelijk voor zulke flaters?

Https wint aan terrein. Het versleutelen van websiteverkeer was een paar jaar geleden nog alleen nodig bij het versturen van gevoelige informatie of het inloggen op accounts, maar inmiddels zijn we bijna zover dat een meerderheid van het internet gebruik maakt van ssl-certificaten om het surfgedrag van bezoekers te beschermen. Regelmatig verschijnt ook in het nieuws dat er weer grote sites gebruik maken van https om hun bezoekers anoniem te houden.
 

Gemeengoed

Het beschermen van gegevens is niet meer alleen voorbehouden aan websites die persoons- of accountgegevens behandelen, met name om te voorkomen dat persoonsgegevens onderschept konden worden via man-in-the-middle-aanvallen of hackpogingen. Inmiddels is het echter gemeengoed om ook gewone sites via https te laten lopen, omdat veel webmasters de privacy van hun gebruikers belangrijker vinden. Er zijn overigens ook andere redenen: https-websites worden steeds beter geïndexeerd door zoekmachines.

Https maakt niet compleet onzichtbaar welke sites je bezoekt, maar is desalniettemin behoorlijk anoniem. In plaats van te zien welke subdomeinen je bekijkt en welke informatie je daar leest zie je van een https-surfer alleen het algemene domein waar hij zich bevindt. Welke informatie je bekijkt of welke subpagina's is dan onzichtbaar - erg prettig bij bepaalde soorten websites...
 

DigiNotar

DigiNotar liet zien dat niet alle https-certificaten per definitie veilig waren

Https heeft echter niet altijd voordelen. Een paar jaar geleden bleken certificaten van DigiNotar makkelijk te spoofen door de Iraanse overheid. Dat deed het vertrouwen in websites met een ssl-certificaat op zijn grondvesten schudden; het bedrijf dat als enige taak had om je te vertellen wanneer een site veilig was faalde in die taak. Wie was er nog wel te vertrouwen?
 

SEO

Anno 2017 is https vooral voordelig voor een site, maar dat was lang niet het geval. Https was trager dan http, en kon problemen opleveren met de search engine optimization van websites of advertenties werden er slechter door weergegeven. Maar de voordelen wegen daar inmiddels tegenop. Zo straft Google websites met http sneller af in de zoekresultaten, een belangrijke drijfveer voor veel websites om over te stappen naar encryptie. Bovendien is https inmiddels net zo snel als een gewone verbinding.

De grootste omslag is echter dat ssl-certificaten altijd erg prijzig waren. Daar kwam anno 2015 met de eerste publieke bèta van Let's Encrypt echter een einde aan, en dat veranderde het internet.
 

Gratis alternatief

<

Let's Encrypt is de enige partij die gratis SSL/TLS-cerificaten uitgeeft

a href="https://letsencrypt.org/" target="_blank">Let's Encrypt is een initiatief van verschillende grote tech- en privacyorganisaties zoals Mozilla en de Electronic Frontier Foundation. Het idee was om een gratis en open source TLS-certificaat uit te brengen dat iedere website kan implementeren. Door de certificaten gratis te maken kon iedere kleine websitebeheerder zijn site met encryptie beschermen, iets dat normaal een flinke investering zou zijn die je niet zo snel doet voor bijvoorbeeld een simpele blog. Let's Encrypt bleek een schot in de roos. Sinds de dienst in april 2016 officieel uit de bèta werd gehaald draaien ruim 32 miljoen websites een eigen ssl-certificaat, en daar komen er iedere dag meer bij.
 

Gewild bij criminelen

Juist omdat de dienst gratis is en niet centraal wordt aangestuurd zijn de certificaten echter erg gewild bij criminelen. Die gebruiken Let's Encrypt-certificaten om phishing-slachtoffers het gevoel te geven dat ze op een legitieme site zijn beland. Met name PayPal is een populaire manier dat te doen. Iedere dag (!) worden er niet minder dan 100 nieuwe Let's Encrypt-certificaten toegevoegd aan een domein met een variant van PayPal in de naam. Volgens (het concurrerende) The SSL Store zijn er inmiddels 15,270 ssl-certificaten uitgebracht op één of ander PayPal-domein.
 

Onwetendheid over SSL/TLS

Een deel van het probleem is ook dat veel doorsnee internetgebruikers niet weten wat https en ssl precies inhoudt. Banken waarschuwen bijvoorbeeld al jaren voor phishing-aanvallen door klanten te wijzen op 'het groene slotje in de adresbalk' dat zogenaamd aangeeft dat je op een veilige site zit. Voor veel gebruikers staat een groen slotje dan ook garant voor een veilige site - maar dat is vaak helemaal niet terecht.

Een SSL/TLS-certificaat zegt echter niets over de legitimiteit van een website, maar alleen over de authenticiteit daarvan. "Ja," zegt het certificaat, "deze website is wat het zegt te zijn." Maar of dat een gewone bankwebsite is of een malafide site die gegevens wil stelen wordt niet gecontroleerd.
 

Kritiek

Critici en certificaatautoriteiten wijzen naar elkaar over de schuldvraag

Er komt steeds meer kritiek op Let's Encrypt en de organisatie daarachter (de 'Internet Security Research Group', of ISRG). Het belangrijkste punt is dat critici vinden dat de ssl-certificaten teveel onschuldige gebruikers doen geloven dat ze niets te vrezen hebben van een phishing-website. Dat heeft ook weer tot gevolg dat het groene slotje in een browser steeds minder waarde heeft voor de gemiddelde bezoeker, de voordelen als anonimiteit daargelaten. Toegegeven, veel van die kritiek komt van uitgevers van certificaten, die hun verdienmodel door Let's Encrypt ernstig bedreigd zien worden.
 

¯\_(ツ)_/¯

Let's Encrypt is verrassend uitgesproken over de kwestie, en zegt in niet te misstane woorden dat hen niets te verwijten valt. Let's Encrypt controleert de url via de Google Safe Browsing API, maar laat de websites na die check met rust. Zelfs als Google op een later tijdstip besluit dat een domein toch onveilig is, blijft Let's Encrypts certificaat van kracht. Volgens de organisatie is het onbegonnen werk om daar tegen op te treden, omdat het om zo veel sites gaat.

In plaats daarvan wijst de ISRG naar andere autoriteiten, bijvoorbeeld domain registrars die domeinnamen uitdelen. Ook zegt de ISRG dat browsers zoals Firefox en Chrome op dit moment goede mechanismes hebben om malafide domeinen tegen te houden.
 

Bewustzijn

De discussie over wie er verantwoordelijk is voor het legitimeren van phishingwebsites blijft nog wel even bestaan. Belangrijker is dat de doorsnee internetgebruiker meer leert over wat SSL/TLS en https precies inhoudt. Het tegengaan van phishing begint immers met bewustzijn.

De Oppo Find X9 Pro is een van de duurste smartphones die je kunt kopen. Het is ook het toestel met de langste accuduur, althans in onze gebruikstests. Wat kun je nog meer verwachten? Je leest het in deze Oppo Find X9 Pro-review.

De beste accuduur

Een van de speerpunten van de Oppo Find X9 Pro is zijn reusachtige batterij. Een 7500mAh-accu voorziet de telefoon van stroom en verpulvert hiermee de accu's van de Apple iPhone 17 Pro Max (nog geen 5000 mAh), Samsung Galaxy S25 Ultra (5000 mAh) en Google Pixel 10 Pro XL (5200 mAh). Eigenlijk komt alleen de OnePlus 15 in de buurt, met zijn 7300mAh-accu. Oppo en OnePlus zijn zustermerken. In onze test met de OnePlus 15 concludeerden wij dat we het toestel probleemloos twee dagen kunnen gebruiken bij regulier gebruik. Goed nieuws: voor de Oppo Find X9 Pro geldt hetzelfde. Het lukt ons echt niet om de accu op één dag leeg te trekken en ook bij intensiever gebruik kunnen we de twee dagen aantikken.

©Rens Blom

De Oppo Find X9 Pro hoef je dus maar om de nacht op te laden. Of ergens in de ochtend, dat kan ook. Het toestel ondersteunt namelijk erg snel opladen via de meegeleverde usb-c-kabel, al dien je dan wel zelf de benodigde adapter te kopen. Met een andere adapter gaat het laden een stuk minder snel. Voor draadloos opladen geldt hetzelfde. Het kan heel snel via een optionele Oppo-oplader of langzamer via een draadloze oplader van een ander merk.

©Rens Blom

Goed scherm

Gelukkig heeft de Oppo Find X9 Pro meer te bieden dan een fantastische accuduur. Dat mag ook wel voor die adviesprijs van 1299 euro. Het toestel beschikt over een premium ontwerp dat lekker in de hand ligt en een vingerafdrukscanner in het scherm die eigenlijk nooit dienst weigert. Het beeldscherm zelf is ook van heel hoge kwaliteit en meet 6,78 inch. Dat is fors, maar wel prettig bij het kijken van video's, gamen en typen met twee handen. Door de resolutie van 2772 x 1272 pixels is het scherm lekker scherp en de 120Hz-verversingssnelheid maakt het beeld soepel.

©Rens Blom

Hardware

Onder de motorkap zoemt – geruisloos natuurlijk – een MediaTek-processor. De dagen dat MediaTek bekendstond als een minder goede chipfabrikant zijn echt voorbij. De Dimensity 9500-chip in de Find X9 Pro is razendsnel, energiezuinig en heeft ook geen enkele moeite met games. En ja, gelet op de hoge adviesprijs van de smartphone is het niet verrassend dat Oppo er 16 GB werkgeheugen en 512 GB opslagcapaciteit in zet. Een welkome combinatie die de Find X9 Pro klaarmaakt voor jaren gebruik.

Heel ver zoomen

Een ander sterk punt van de Find X9 Pro zijn de camera's. Het camera-eiland op de achterkant is groot en steekt best uit, wat komt omdat er serieuze (zoom)camera's in de behuizing zitten. Oppo werkt – al jaren – samen met fotografiemerk Hasselblad om de kwaliteit van zijn premium smartphonecamera's te verbeteren en dat is bij de Find X9 Pro niet anders. In de praktijk zijn wij bijzonder tevreden over de fotografie- en video-prestaties van de smartphone. Plaatjes ogen haarscherp, hebben realistische kleuren en zijn een genot om te bekijken op het smartphonescherm óf een groter scherm.

©Rens Blom

Interessant is de geavanceerde zoomcamera, waarmee je het beeld héél veel keren dichterbij haalt. We hebben de Find X9 Pro meegenomen naar China, waar we fabrieken van Oppo bezochten, en fotografeerden een en ander vanuit onze hotelkamer. Zoals je hieronder ziet, kun je vanaf de 21ste verdieping zó ver en goed inzoomen dat je een autobestuurder prima in beeld krijgt én de kentekenplaat kunt lezen. Of je ziet de tekst op het scherm van het reuzenrad, dat honderden meters verderop staat. Bij dat maximaal inzoomen zet de camerasoftware AI in om het beeld te verduidelijken. Daar wordt het beeld inderdaad duidelijker van, niet mooier.

©Rens Blom

©Rens Blom

Prima software vol apps

De Oppo Find X9 Pro draait op Android 16 en krijgt vijf jaar Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates. Dat is goed, maar minder lang dan de zeven jaar complete updates die Google, Samsung en Apple uitrollen voor hun toptelefoons. De ColorOS-schil van Oppo werkt prima en bevat veel handige functies, maar ook ongevraagde commerciële apps als TikTok. Wij vinden het raar dat we op een peperdure smartphone lastiggevallen worden door meldingen van apps waar wij niets mee te maken willen hebben.

©Rens Blom

Conclusie: Oppo Find X9 Pro kopen?

De Oppo Find X9 Pro is een premium smartphone met fantastische hardware, een heel goede zoomcamera en de beste accuduur die je kunt vinden. De software is nog wat voor verbetering vatbaar en de adviesprijs kan een terecht struikelblok zijn. Wel nemen we ons petje af voor wat de Find X9 Pro allemaal te bieden heeft.

Wie deze Black Friday zijn woonkamer wil omtoveren tot een thuisbioscoop, treft het: 2025 is een ongekend sterk jaar voor soundbar-deals. Topmodellen van JBL, LG, Sonos, Samsung én Sony zijn tot de laagste prijs ooit gedaald en behoren bovendien tot de beste systemen van dit moment.

In dit artikel lees je precies welke vijf soundbars er écht bovenuit steken en waarom deze aanbiedingen zo interessant zijn. Je krijgt per model een uitgebreid beeld van de mogelijkheden, de geluidskwaliteit en natuurlijk de actuele Black Friday-prijs. Zo kies je gegarandeerd de soundbar die perfect past bij jouw ruimte, tv en luisterstijl.

LET OP: PRIJZEN KUNNEN DE KOMENDE DAGEN SCHOMMELEN (EN NÓG LAGER UITPAKKEN)!

©JBL

JBL Bar 800 MK2: krachtige surround, afneembare speakers

De JBL Bar 800 MK2 is afgeprijsd tot de laagste prijs ooit en dat maakt de soundbar meteen een van de spannendste Black Friday-aanbiedingen. Deze 7.1-opstelling combineert veelzijdigheid met brute kracht: in totaal 780 watt, een 10-inch subwoofer en twee volledig draadloze, afneembare surroundspeakers. Dankzij Virtual Dolby Atmos en MultiBeam 3.0 vult het systeem de hele kamer met hoogte-effecten en breed uitgespreide details. De soundbar detecteert en versterkt subtiele elementen zoals voetstappen of het ritselen van kleding, terwijl PureVoice 2.0 ervoor zorgt dat dialogen helder blijven, zelfs in actiescènes. Je sluit de bar met één HDMI-kabel aan op je tv en streamt via wifi, AirPlay 2 of Google Cast. De JBL ONE-app helpt bij de installatie en kamerkalibratie, waardoor je in een paar minuten een perfect gebalanceerde set hebt. Voor ongeveer 798 euro is dit een van de meest complete systemen in zijn prijsklasse.

©LG

LG DSC9S: premium-upgrade voor de OLED C-serie

De LG DSC9S maakt deze Black Friday vooral indruk dankzij zijn scherpe prijs van rond de 399 euro, zeker gezien het feit dat deze soundbar is ontworpen als perfecte match met LG’s OLED C-serie. De 3.1.3-configuratie levert drie opwaarts gerichte speakers, waardoor Dolby Atmos-effecten realistisch boven je worden geplaatst. De soundbar werkt naadloos samen met compatible LG-tv’s via WOW Orchestra, waarbij de tv-speakers én soundbar volledig synchroon worden aangestuurd. De draadloze subwoofer zorgt voor stevige baslagen en wie later wil uitbreiden, kan een rear-kit koppelen voor nóg meer surround. Dankzij wifi, AI-Sound Pro, uitgebreide instellingen in het tv-menu en een strakke Synergy-bracket is dit pakket zowel technisch als visueel een prachtige aanvulling op een moderne woonkamer.

©Sonos

Sonos Arc Ultra: premium 9.1.4-geluid voor een scherpe prijs

Dat Sonos dit jaar een Black Friday-knaller neerzet, is bijzonder. De Arc Ultra is een ultramoderne soundbar die voor zo'n 799 euro een verrassend complete 9.1.4-ervaring biedt. Met 14 afzonderlijke drivers, een dual-membraan woofer en slim geplaatste side- en upfiring-speakers creëert de Arc Ultra een meeslepend Atmos-geluid dat je van alle kanten omringt. De nieuwe Sound Motion-technologie zorgt voor diepere bassen dan eerdere modellen, terwijl Trueplay automatisch de akoestiek van je kamer optimaliseert. Je streamt muziek via AirPlay 2, de Sonos-app of talloze andere diensten en kunt moeiteloos uitbreiden met extra subs of rear-speakers. Voor wie audiofiel niveau wil zonder losse versterker of complexe bekabeling, is dit waarschijnlijk de smaakmaker van dit jaar.

©Samsung

Samsung HW-Q990D: de absolute surround-koning

De Samsung HW-Q990D blijft een van de meest indrukwekkende all-in-one-surroundsystemen die je kunt kopen. De 11.1.4-opstelling met 22 speakers vult de kamer met een gigantische geluidskoepel, compleet met draadloze rear-speakers en een subwoofer die je letterlijk voelt. Samsung’s Q-Symphony werkt perfect samen met nieuwe Samsung-tv’s, waarbij tv-speakers en soundbar een hybride systeem vormen dat nog voller klinkt. De automatische kalibratie via SpaceFit Sound zorgt ervoor dat het systeem precies wordt afgestemd op jouw ruimte, terwijl draadloze Dolby Atmos het kabelgeweld beperkt. Met een Black Friday-prijs van ongeveer 712 euro blijft dit systeem de onbetwiste keuze voor mensen die zonder moeite een complete bioscoopervaring willen.

©Sony

Sony Bravia Theatre System 6: eenvoud met écht 5.1.2-geluid

Het Sony Bravia Theatre System 6 is een ideale keuze voor wie wél surround wil, maar geen losse componenten of ingewikkelde installatie. De 5.1.2-set levert 1000 watt vermogen, echte rear-speakers en een draadloze subwoofer, waardoor je een stevige, dynamische bas en een overtuigend geluidsbeeld krijgt. Sony’s Vertical Surround Engine en S-Force Pro zorgen voor hoogte-effecten en breed uitgesmeerd geluid, zelfs zonder extra speakers aan het plafond. De dialogen blijven helder door de geïntegreerde centerspeaker, terwijl je alles bedient via de Sony Bravia-app. Voor zo'n 479 euro is dit een heel complete set voor films en series, die qua prijs-kwaliteitverhouding deze Black Friday bijzonder goed scoort.