De meeste mensen die op zoek zijn naar een nieuwe computer, kiezen voor een laptop als vervanger voor een desktop-pc. Maar als gamer heb je dan niet zo heel veel keuze, zeker niet als je bij wilt blijven met de nieuwste gaming-technieken en -vereisten. Een desktop-computer is in dat opzicht beter, omdat je zelf de hardware kunt kiezen en je computer vrijwel oneindig kunt upgraden. In deze koopgids vertellen we je waar je op moet letten bij het bouwen van een nieuw gamemonster.

In deze koopgids kijken we op de volgende pagina’s naar configuraties voor de instap-gamer, de ‘normale’ gamer en de hardcore-gamer. Maar eerst nog wat dingen waar je in elke game-pc op moet letten. Lees ook:MSI GeForce GTX 1080 Gaming X review.

Losse videokaart

Alhoewel je met de modernste processors met geïntegreerde grafische videochip al aardig wat games op een hoge resolutie kunt spelen, gaan we in deze koopgids uit van systemen met een losse videokaart. Het voordeel van zo’n computer is namelijk dat je net even dat tikje meer prestaties krijgt, omdat de kaart helemaal is toegewijd aan het verwerken van de beelden. Dat resulteert in een veel soepelere gameplay dan wanneer je een spel speelt op een computer die is uitgerust met een onboard grafische chip. Bovendien ben je ook beter voorbereid op de toekomst, omdat het eenvoudiger (en doorgaans goedkoper) is om je videokaart te upgraden. Maar, als je een game-pc gaat bouwen, waar moet je dan allemaal nog meer op letten?

Een of twee slots

Invoerapparaten

Als je wilt gaan gamen, kun je niet zonder een speciale muis. Hierbij geldt in ieder geval dat dit een exemplaar met een draadje moet zijn, en dat hij moet beschikken over een belachelijk gevoelige sensor en veel knoppen. Naast een muis heb je uiteraard een toetsenbord nodig. Het beste is een mechanisch toetsenbord. Ten opzichte van een goedkoper toetsenbord reageren de knoppen sneller en kun je veel meer knoppen tegelijkertijd indrukken. Bij een standaardtoetsenbord kun je doorgaans maar vier toetsen maximaal tegelijkertijd indrukken. Belangrijk bij een mechanisch toetsenbord is wel dat je het juiste type mechanische switch kiest. Voor gaming is een zogenoemde lineaire switch die je snel achter elkaar kunt indrukken het beste. De Cherry MX Red is de bekendste lineaire switch, maar er zijn ook andere mechanische lineaire switches zoals de door Logitech gebruikte Romer-G-switches. Net als de muis heeft een gamingtoetsenbord uiteraard een draadje.

©PXimport

Monitoren voor gamers

Ben je op zoek naar een nieuwe monitor om te gamen, kies dan voor een scherm het een hoge verversingssnelheid, ook wel refresh rate. 144 Hz is eigenlijk de nieuwe standaard, maar 120 Hz is ook al sneller dan normaal. Een scherm met een TN-panel kan sneller schakelen en snelle gamingschermen maken doorgaans dan ook gebruik van een TN-paneel.

Bij nieuwere monitoren zie je de termen FreeSync en G-sync terugkomen. Een videokaart berekent en genereert de beelden van de games en stuurt deze naar de monitor. Het komt weleens voor dat de monitor die beelden niet snel genoeg kan verwerken. Dat veroorzaakt een vertraging in het opbouwen van het beeld, bijvoorbeeld wanneer tijdens het weergeven van een frame het volgende frame alweer wordt aangeboden. Het effect is dat er dan ‘tearing’ optreedt: het beeld wordt in de breedte als het ware opgescheurd in stukjes. Dat komt je gameplay natuurlijk niet ten goede. Om dit op te lossen bieden grafische kaarten al jaren V-sync waarbij de verversing van het beeld gesynchroniseerd wordt met het scherm. Het nadeel hiervan is dat een grafische kaart dan altijd precies 60 frames moet renderen.

Kan je grafische kaart een keer geen 60 frames per seconde produceren omdat het spel te zwaar is, dan kan het spel gaan stotteren of worden weergegeven op een lager aantal frames per seconde. Om die reden hebben zowel NVIDIA als AMD technieken in het leven geroepen om dit synchronisatieprobleem op te lossen. AMD doet dat met FreeSync terwijl NVIDIA het G-Sync noemt. Bij beide technieken wordt de verversingssnelheid van het scherm aangepast aan de grafische kaart. Zo heb je altijd een optimaal aantal frames per seconde, ook 45 frames per seconde kunnen bijvoorbeeld vloeiend weergeven worden. In principe doen beide functies even goed hun werk, wel moet een scherm hier specifiek ondersteuning voor bieden en zul je dus het juiste scherm voor jouw grafische kaart moeten kopen.

©PXimport

Instap-game-pc

Om een mooie en snelle gamecomputer in elkaar te kunnen zetten hoef je niet overdreven veel geld uit te geven. Voor het bedrag dat je neerlegt voor een goede laptop, kun je namelijk ook een snelle game-pc bouwen en dat is dan inclusief de pc-kast. Kies voor een instap-game-pc voor een systeemkast die groot genoeg is om later nog extra hardware te plaatsen. Zorg bijvoorbeeld voor genoeg uitsparingen voor een tweede videokaart, mocht je later besluiten om gebruik te maken van een SLI- of CrossFire-configuratie.

Systeemkast en voeding

Voor een instap-gamecomputer hoeft de systeemkast niet heel veel extra’s te bieden (zoals een bijzonder ontwerp), maar het is wel prettig als je de kast makkelijk open krijgt om de apparatuur in te bouwen of later onderdelen te vervangen. Kies in dat geval voor een simpele behuizing, waarvan je alleen één zijde hoeft open te maken om binnen te komen. Bij voorkeur een kliksysteem zonder schroeven. Voor een eenvoudige gamecomputer volstaat een 400watt-voeding prima.

Processor, moederbord en geheugen

De keuze voor het moederbord is afhankelijk van het merk en type processor dat je kiest. In grove lijnen is de keuze makkelijk: AMD of Intel. Als je niet al te veel geld wilt uitgeven aan een processor, dan is AMD de meest voor de hand liggende keuze. AMD heeft de laatste jaren interessante processors in het assortiment voor een fractie van de prijs die je voor een snelle Intel-processor betaalt. De AMD FX-6300 op 3,5 GHz (4,1 GHz in Turbo-modus) is bijvoorbeeld een aantrekkelijk en betaalbaar model. Deze processor heeft zes kernen en is voorzien van 8 MB cache. AMD-moederborden zijn er volop, de besproken AMD-processor maakt gebruik van een AM3+-slot, dus bij de aanschaf van een moederbord is dat iets waar je op moet letten. Een moederbord met AM3+-slot, twee PCI-Express-sloten, 7.1-on-board audio, vijf SATA3-aansluitingen en twee keer usb 3.0, kost je iets meer dan 100 euro.

Komen we op het geheugen: eigenlijk kan een gemiddelde pc niet meer af met minder dan 4 GB werkgeheugen. Zeker als je een 64bit-versie van Windows 10 gebruikt, is minimaal 8 GB werkgeheugen aan te raden, en is dat aantal prima geschikt voor het spelen van games. Als je kiest voor een AMD-processor, kun je overigens alleen gebruikmaken van DDR3-geheugen. Vanaf de nieuwe Zen-processors van AMD – die hoogstwaarschijnlijk pas eind 2016 op de markt komen – wordt DDR4 ondersteund. Voor 8 GB geheugen ben je zo’n zes tientjes kwijt.

Videokaart

In de videokaart mag je best investeren, ook als je een eenvoudige game-pc wilt bouwen. Videokaarten zijn er in overvloed, maar ook hier domineren twee grafische chipmakers de markt: NVIDIA en AMD. Als je een videokaart koopt, hoef je je eigenlijk geen zorgen meer te maken of een bepaalde game er wel of niet op draait. Het verschil zit ‘m eigenlijk vooral in de snelheid waarop je een game kunt spelen. Alle kaarten ondersteunen de huidige gametechnieken en –functies voor de diverse effecten die in games worden gebruikt.

Let bij aankoop op de hoeveelheid geheugen die een videokaart heeft. Het is niet zo dat een videokaart met meer geheugen per se sneller is, maar het is wel zo dat er dan meer informatie tegelijkertijd kan worden opgeslagen. In het videogeheugen worden onder meer de texturen opgeslagen en het wordt als buffer gebruikt om frames op het scherm weer te geven. Hoe meer opslagcapaciteit, hoe meer texturen er klaargezet kunnen worden, en hoe sneller het geheugen deze gegevens doorstuurt naar de processor des te sneller het beeld wordt opgebouwd.

Speel je games op zwaardere instellingen, dan worden er meer data in het videogeheugen opslagen, en kies je voor een videokaart met meer geheugen. Voor eenvoudige games volstaat een videokaart met 2 GB echter prima.

Bij videokaarten kun je ook nog kiezen uit een passief of actief gekoelde versie. Passief gekoelde kaarten zijn een stuk stiller, maar werken doorgaans op een lagere kloksnelheid. De kans bestaat dat het systeem wordt afgesloten wanneer een videokaart met een passieve koeling te heet wordt. Bij een actief gekoelde kaart die warm wordt zal de ventilator harder gaan draaien, wat resulteert in meer lawaai, maar er niet voor zorgt dat midden in het spelen van een spel je computer uitschakelt.

Opslag

Als je voor snelheid gaat, kies je voor een SSD. Ten opzichte van een traditionele harde schijf, betaal je wel nog een aardig bedrag per GB. Daarom is voor een instap-gamecomputer een combinatie van een betaalbare kleinere SSD voor het besturingssysteem en je programma’s, en een conventionele harde schijf voor al je games en eventuele andere bestanden, een goede configuratie. Neem bijvoorbeeld een 240GB-SSD als opstart- en programmaschijf en een conventionele harde schijf van 1 TB voor al je andere data. Heb je nog veel oudere games op dvd? Dan mag een dvd-station natuurlijk ook niet ontbreken.

©PXimport

Voorbeeldconfiguratie instap-gamecomputer

Normale gamer

Als je vooral wat zware games speelt die toch wat kracht van je systeem vragen, dan kun je er voor kiezen om wat meer te investeren in de hardware. Het is niet meer dan logisch dat hoe sneller jouw systeem is, des te beter je games draaien. Als je iets meer te besteden hebt, dan kies je voor een snellere processor, meer geheugen en een betere videokaart. Ook in opslag investeer je iets meer. Je wilt immers ook al je spellen op een snelle SSD opslaan zodat ze lekker vlot opstarten en de levels snel worden geladen.

Systeemkast en voeding

Hoe krachtiger je pc is, hoe zwaarder de voeding moet zijn. Of in andere woorden: hoe meer apparaten je in of aan je computer hebt aangesloten en hoe energievretender, des te hoger het wattage dat nodig is om al die onderdelen van stroom te voorzien. De videokaart zal doorgaans het meest verbruiken, gemiddeld tussen de 120 en 150 watt. Tel daarbij het moederbord en de processor, de ventilators en extra aangesloten apparatuur op en je komt al rond de 300 watt. Een voeding moet bovendien de pieken kunnen opvangen, bijvoorbeeld wanneer de videokaart tijdens het spelen van een zware game meer van de voeding vraagt. Voor een gemiddelde game-pc is een 500watt-exemplaar voldoende.

De systeemkast mag voor een dergelijke configuratie iets groter zijn. Kies bijvoorbeeld een midi-tower die genoeg ruimte biedt voor minstens een ATX-moederbord en extra bays voor een harde schijf en een dvd- of blu-ray-speler. Handig is ook dat je aan de voorzijde van de kast aansluitingen hebt voor usb en audio, zodat je een externe harde schijf of een hoofdtelefoon makkelijk aan de voorkant kunt aansluiten. Bij veel moederborden is het mogelijk om door middel van een kabel de aansluitingen aan de voorkant van de systeemkast te verbinden. Een goede kast is de Aerocool Aero-1000, waar je die aansluitingen bovenop aan de voorkant van de kast vindt. Hierdoor kan de kast onder je bureau en kun je toch makkelijk bij de aansluitingen.

©PXimport

Processor, moederbord en geheugen

Qua moederborden en processors heb je – als je echt goede prestaties wilt – de keuze uit verschillende Intel-configuraties. Intel-processors van de nieuwste generatie zijn daar uitstekend geschikt voor, maar je hoeft ook niet al te diep in de buidel te tasten voor een snelle processor. Speel je games waarbij de framerate belangrijk is en wil je die games kunnen spelen op vrij hoge instellingen en 1080p-resolutie, dan raden we je een Intel Core i5-processor aan uit de zogeheten Skylake-serie. Met een quadcore Core i5-6500 op 3,2 GHz kun je prima de nieuwste games spelen. Als snelheid van belang is, kies je voor een moederbord dat geschikt is voor DDR4-geheugen. Onze keuze valt daarbij op de ASUS H170 Pro Gaming.

Dit moederbord biedt een prima prijs-kwaliteitverhouding. Het bord is niet geschikt voor een SLI- of CrossFire-opstelling met twee of meerdere grafische kaarten, maar dat raden we sowieso niet aan voor een gemiddelde game-pc.

We noemden het geheugen al even. Een moederbord geschikt voor DDR4-geheugen is enkele tientjes duurder dan een DDR3-moederbord, maar het geheugen zelf heeft bijna dezelfde prijs. Voor een gemiddelde gamecomputer kun je prima af met 8 GB geheugen. Het voordeel van DDR4-geheugen is dat het energiezuiniger is dan DDR3-geheugen, en sneller is in het verwerken van gegevens: gemiddeld tussen de 30 en 50 procent. Voor 8 GB DDR4-geheugen – we kiezen hier voor twee 4GB-modules van Corsair – ben je zo’n 43 euro kwijt. Op het door ons gekozen moederbord zijn er nog twee sloten vrij, handig als je later nog eens 8 GB wilt bijplaatsen.

Grafische kaart

Voor de iets zwaardere games of wanneer je je spellen graag op een wat hogere resolutie en met een betere grafische kwaliteit wilt kunnen spelen, kun je het best extra investeren in de videokaart. Je kunt kiezen uit een scala modellen, beginnend bij enkele tientjes tot wel duizend euro. Die krachtige kaart moet natuurlijk ook wel in verhouding zijn tot de snelheid van je systeem: het heeft geen zin om een extreem snelle videokaart aan te schaffen als blijkt dat de rest van de computer de bottleneck is. Bouw je een pc om zonder zorgen in Full HD te gamen, dan kun je het beste kiezen voor één van de topmodellen van de vorige generatie als de NVIDIA GTX 980. Let wel: de meeste grafische kaarten nemen – door de omvang van het koelblok – twee slots in beslag.

Opslag

Om al je games te kunnen installeren en de opgeslagen spellen te kunnen bewaren, heb je aardig wat opslagruimte nodig. Houd er rekening mee dat games zo’n 50 tot 70 GB in beslag kunnen nemen. Kies daarom voor een schijf met een flinke capaciteit, en bij voorkeur natuurlijk een SSD. De prijzen van SSD’s dalen steeds verder, waardoor ook de grotere opslagcapaciteiten aantrekkelijk worden.

Voorbeeldconfiguratie gemiddelde game-pc

De ultieme gamecomputer

Bij het samenstellen van een ultieme gamecomputer doe je geen concessies op de hardware, maar zorg je voor rappe onderdelen en bouw je een machine die alle games op de hoogst mogelijke instellingen kan draaien. Daar mag je dan ook best wat in investeren.

Systeemkast en voeding

Systeemkasten voor gamers zijn er in overvloed en je kunt het zo gek of bijzonder maken als je zelf wilt. Belangrijker dan de vormgeving is de toegepaste manier van koelen. Hoe groter de kast, des te beter de warmte kan worden afgevoerd. Veel gaming-kasten hebben bovendien grote, langzaam draaiende ventilators die stil zijn en de warmte op diverse plekken uit de kast afvoeren; essentieel voor een zware game-pc. Als je je computer echt stil wilt maken, dan kun je kiezen voor een waterkoelingssysteem. Let op: niet alle systeemkasten beschikken over de juiste aansluitpunten om zo’n koelingssysteem te monteren. Voor een mooie full-tower-kast ben je zo’n 100 euro kwijt.

Voor een game-pc waarbij je nu of misschien later gebruik wilt maken van twee videokaarten via een SLI- of CrossFire-configuratie, kun je het best kiezen voor een voeding van 750 watt. Dan is er voldoende speling om eventuele piekvragen van de hardware op te vangen. Een goede 750watt-voeding kost rond de 80 euro.

Processor, moederbord en geheugen

Wanneer je op zoek bent naar de snelste game-pc, dan ben je wellicht geneigd om te kiezen voor de snelste processor. Dat is momenteel een exemplaar uit Intels begin dit jaar gelanceerde Broadwell E-platform. Dit is een reeks Core i5- en Core i7-processors, met zes of acht kernen (hexa- of octacore). De bijbehorende chipset kan ook meer PCI Express-lanes aansturen, zodat je drie of meer videokaarten kunt gebruiken.

Toch raden we je het dure Broadwell E-platform niet aan. Games zijn niet geoptimaliseerd voor meer dan vier cores en de kloksnelheden van het goedkopere mainstream Skylake-platform zijn hoger. Kortom: een snelle Intel Core i7-Skylake is meer dan voldoende. De Core i7-6700 op 3,4 GHz heb je voor 229 euro. Intel levert in sommige gevallen een eenvoudige koeler voor de processor mee, maar we raden je aan om te kiezen voor een beter exemplaar. Bijvoorbeeld een mini-waterkoeler, zoals de Cooler Master Seidon 120V Rev. 2. Dit is een klein model koeler, speciaal geschikt voor Intel-processors en gemakkelijk te monteren.

Een tikje meer geheugen voor een zwaardere game-pc is ook geen overbodige luxe. Kies voor 16 GB DDR4-geheugen, dan weet je zeker dat je goed zit. Bij voorkeur kies je voor modules die voorzien zijn van koelblokken, zodat de warmte beter wordt afgevoerd.

De keuze voor een moederbord is ook voor een snelle game-pc van belang. Kies voor een moederbord dat beschikt over de Intel Z170-chipset. Die biedt de nieuwste mogelijkheden, zoals ondersteuning voor de snelste M.2-SSD’s (zie Opslag), het snellere DDR4-geheugen en de volle bandbreedte van 32 Gbit/s op de PCI Express-bus.

©PXimport

Grafische kaart

Bij de grafische kaarten geldt een beetje hetzelfde als bij de processors. Op het moment van schrijven heeft de NVIDIA GeForce GTX 1080-videokaart de beste kaart in handen als het aankomt op de prestaties en functionaliteit. Alle GTX 1080-kaarten worden geleverd met 8 GB GDDR5X-geheugen, een snellere variant van GDDR5. Ook kun je eenvoudig meerdere monitoren aansluiten op de twee of drie DisplayPort-uitgangen en één of twee HDMI-poorten. De prijs ligt echter hoog, en de 200 euro goedkopere GTX 1070 heeft ook prima prestaties. Het verschil is de lagere kloksnelheid van de GTX 1070 en toegepaste cores: de GeForce 1080 heeft er 2560, de GeForce 1070 doet het met 1920. Bovendien zijn beide kaarten geschikt voor het weergeven en spelen van virtualreality-games in combinatie met een VR-bril. Je kunt dus wat ons betreft ook prima af met de aanzienlijk goedkopere GeForce GTX 1070.

Opslag

Iedere SSD is snel, maar de manier waarop een SSD wordt aangesloten op je moederbord kan echt het verschil maken. Je kunt gebruikmaken van een gewone 2,5inch-SSD die op de SATA3-poort een doorvoersnelheid haalt van maximaal 6 Gbit/s. Er zijn ook moederborden die voorzien zijn van een M.2-slot. Dit is een speciaal formaat voor SSD’s die direct in het moederbord geprikt worden. Behalve dat dit ruimte scheelt, kan er dan gebruik worden gemaakt van de veel snellere PCI Express-interface. De doorvoersnelheid ligt dan veel hoger ten opzichte van een SSD op de SATA3-poort. Dat betekent dat games, programma’s en het besturingssysteem die op zo’n M.2-SSD geïnstalleerd zijn, op zich stukken sneller starten.

In de praktijk maakt het toch niet zo heel veel uit en in een desktop-pc kun je prima kiezen voor een goedkopere 2,5inch-SATA-SSD. Wil je wel het snelste van het snelste, dan kies je wel voor een M.2-SSD. Let dan wel goed op, want de controllers van sommige goedkopere M.2-SSD’s maken nog gewoon gebruik van de SATA3-standaard, waardoor je nog steeds de lagere snelheid hebt. De snellere – volledig PCI Express-gecertificeerde – M.2-SSD’s hebben de extra aanduiding NVMe (Non-Volatile Memory Express). Een voorbeeld van een dergelijke SSD is Samsungs SSD 950. Moederborden met een Intel Z170-chipset zijn het best geschikt voor deze SSD’s. Nadeel: de capaciteit van M.2-SSD’s is momenteel beperkt tot 512 GB en dat heeft alles te maken met de omvang van het kaartje waarop de geheugenchips zijn geplaatst. Dat is wellicht te weinig voor het besturingssysteem, je programma’s en al je games.

©PXimport

Voorbeeldconfiguratie ultieme gamecomputer

Vragen over hoe je je pc het beste configureert? Stel hem in ons gloednieuwe Techcafé!

Een schone oven is belangrijk om hygiënisch te kunnen koken. Na verloop van tijd hopen etensresten en vet zich op en dat veroorzaakt nare geurtjes, maar is ook niet goeed voor de prestaties. Gelukkig zijn er verschillende manieren om je oven weer te laten glimmen. En bij sommige ovens gaat dat zelfs helemaal vanzelf.

Handmatige reiniging

Begin met de basis: handmatige reiniging. Dit is de meest directe methode en vereist wat spierkracht en de juiste middelen. Verwijder eerst alle roosters en bakplaten uit de oven. Die kun je apart schoonmaken in warm sop met afwasmiddel, of in de vaatwasser als ze daarvoor geschikt zijn. Erg vuile roosters kun je ook een tijdje laten weken in een bak met heet water en wat druppels afwasmiddel. Op die manier gaat het vuil er bij het handmatig afwassen of in de vaatwasser er beter af.

Lees ook:Dit zijn de 10 meest gemaakte fouten tijdens het schoonmaken

Voor de binnenkant van de oven kun je een speciale ovenreiniger gebruiken. Volg altijd nauwkeurig de instructies op de verpakking, want sommige reinigers zijn zeer krachtig en vereisen dat je de keuken ventileert. Je kunt ook kiezen voor huis-tuin-en-keukenmiddelen. Een pasta van baking soda en water werkt vaak verrassend goed op aangekoekt vuil. Breng de pasta aan op de bevuilde plekken, laat het een paar uur (of een nacht) intrekken en veeg het daarna weg met een vochtige doek. Hardnekkige plekken kun je voorzichtig schrobben met een zachte borstel of een spons. Spoel de oven na met schoon water om alle resten van reinigingsmiddel te verwijderen.

©ID.nl

Veel ovens hebben een makkelijk schoon te maken en te houden emaille binnenwand. Hierdoor volstaat vaak alleen al het schoonmaken met een vochtige doek om vuil eraf te kunnen krijgen. Het gladde oppervlak zorgt er namelijk voor dat vuil zich niet hecht, waardoor je de oven makkelijk schoonhoudt.

Zelfreinigende ovens: pyrolyse, hydrolyse en katalyse

Veel moderne ovens zijn uitgerust met slimme zelfreinigende functies die het werk voor je doen. De drie meest voorkomende systemen zijn pyrolyse, hydrolyse en katalyse. Begrijp goed hoe elk systeem werkt om te bepalen wat het beste bij jouw gebruik past.

Wat doet pyrolyse?

Pyrolyse is een geavanceerde zelfreinigende functie die werkt met zeer hoge temperaturen. Tijdens zo'n pyrolysecyclus wordt de oven verwarmd tot extreem hoge temperaturen, vaak rond de 500 graden Celsius. Op deze temperatuur veranderen vet- en etensresten in as. Dit proces duurt meestal tussen de één en drie uur. De ovendeur vergrendelt automatisch tijdens de cyclus, waardoor jij (of bijvoorbeeld je kinderen) de deur niet kunnen openmaken.

Wanneer de oven is afgekoeld, hoef je alleen nog de overgebleven fijne as met een vochtige doek weg te vegen. Het is weliswaar een effectieve methode voor grondige reiniging, maar verbruikt wel veel energie. Daarnaast kan een lichte geur ontstaan door het verbranden van vet. Zorg daarom voor goede ventilatie.

Hoe werkt hydrolyse?

Bij Hydrolyse wordt de oven gereinigd door stoom. Bij dit proces plaats je een kleine hoeveelheid water in de bodem van de oven. Vervolgens activeer je het hydrolyseprogramma, waarbij de oven wordt verwarmd tot een temperatuur van ongeveer 100 graden Celsius. De stoom die ontstaat, weekt het vuil los van de ovenwanden. Na afloop van het programma, wanneer de oven is afgekoeld, kun je de zacht geworden etensresten eenvoudig wegvegen met een doek. Hydrolyse is een mildere en energiezuinigere methode dan pyrolyse, maar is vooral geschikt voor lichte tot matige vervuiling. Voor hardnekkig, aangekoekt vuil moet je zelf de boel nog nabehandelen met schoonmaakmiddel.

©ID.nl

Wat doet katalyse?

Katalyse is een continue zelfreinigende functie, wat betekent dat het reinigingsproces al begint tijdens het koken. Ovens met katalytische wanden zijn bekleed met een speciale, poreuze emaillelaag die de eigenschap heeft om vetspatten te absorberen en te oxideren (verbranden) bij normale kooktemperaturen, meestal boven de 200 graden Celsius. De katalytische laag breekt de vetten af en zet ze om in water en kooldioxide. De wanden van zulke ovens voelen vaak ruw aan. Het voordeel van katalyse is dat het continu werkt en je dus minder vaak handmatig hoeft te reinigen. Wel kunnen de katalytische panelen na verloop van tijd verzadigd raken en dan hun effectiviteit verliezen. Ze kunnen dan niet meer worden gereinigd en moeten mogelijk worden vervangen. Katalyse werkt het beste bij vetspatten en minder goed bij aangekoekte suikers of andere hardnekkige etensresten.

Deur reinigen

Natuurlijk is er ook nog de deur van de oven. De ruit kan al snel behoorlijk vuil raken. Vaak is een gewone ruitenreiniger al voldoende om vetspetters en strepen te verwijderen. Zijn de vlekken hardnekkiger? Gebruik dan wat baking soda of groene zeep op een vochtige doek en wrijf rustig schoon.

©ID.nl

Onderhoud en preventie

Ongeacht de reinigingsmethode is regelmatig onderhoud de sleutel tot een schone oven. Veeg na elk gebruik eventuele gemorste etensresten direct weg. Gebruik (biologisch) bakpapier of ovenschalen met deksel om spatten te minimaliseren. Een schone oven verlengt niet alleen de levensduur van het apparaat, maar zorgt er ook voor dat de oven beter op temperatuur komt, het eten beter smaakt en er minder stank vrij komt.

Navigeren, bijvoorbeeld met je smartphone, verloopt vlot met een internetverbinding. Maar wat als er geen mobiel netwerk is? Met vooraf gedownloade kaarten is ook offline navigeren gelukkig geen probleem.

Tip 1 Wel of geen internet

Navigeren met je smartphone gaat het makkelijkst met een stabiele internetverbinding, maar in het buitenland kan dit hoge roamingkosten opleveren. En wat als je reist in gebieden zonder mobiel netwerk of waar het netwerk plots wegvalt? Offline navigatie, waarbij je vooraf kaarten downloadt, is dan een praktische oplossing. Een gedownloade kaart laadt sneller en verbruikt minder batterij dan een app die constant data ophaalt. Neem tijdens je route bij voorkeur wel een opgeladen powerbank mee om te voorkomen dat je zonder stroom komt te zitten.

Zonder internet bepaalt je smartphone de locatie volledig via gps. Binnen de gedownloade regio kun je meestal routeberekeningen maken en navigatie-instructies ontvangen. Sommige apps bieden in offline modus ook een POI-zoekfunctie (Points of Interest).

Zonder internet werken deze functies niet: realtime verkeersinformatie (zoals files, werkzaamheden en flitsers), live ov-gegevens, bepaalde zoekopdrachten, street view en satelliet- of hybride kaarten (wel standaard wegenkaarten). Controleer vooraf of je eerder gedownloade kaarten nog actueel zijn en werk ze regelmatig bij.

Laten we enkele populaire mobiele apps bekijken die offline navigatie ondersteunen. Het is handig om meerdere apps met offline kaarten bij de hand te hebben. Je kunt dit testen door tijdelijk de vliegtuigmodus in te schakelen of wifi en mobiele data uit te zetten. De populaire navigatie-app Waze laten we hier buiten beschouwing omdat deze geen offline kaarten aanbiedt.

Street view is voorbehouden aan de online modus (hier Google Maps). 

Tip 2 Google Maps

We starten met een van de populairste navigatie-apps: Google Maps. Open de app, tik rechtsboven op je profielfoto of initialen en kies Offline kaarten. Selecteer je eigen kaart via Selecteer je eigen kaart (Android) of Je eigen kaart selecteren (iPhone). Zoom in en uit met twee vingers en verplaats de kaart met één vinger totdat het gewenste gebied binnen het blauwe kader valt. Onderaan zie je hoeveel opslagruimte nodig is. Tik op Downloaden om het gebied op te slaan. Na de download keer je automatisch terug naar Offline kaarten, waar een overzicht van je gedownloade kaarten verschijnt. Om een kaart een andere naam te geven, tik je op het icoon met de drie puntjes en kies je Naamwijzigen.

De kaart is nu klaar voor offline gebruik en je kunt nog extra kaarten downloaden. Navigeer zoals gebruikelijk: de app schakelt automatisch over op de gedownloade kaarten als er geen mobiel internet is.

Werk je offline kaarten regelmatig bij: tik op de drie puntjes en kies Updaten. Hier kun je kaarten trouwens ook verwijderen.

In Google Maps kun je offline kaarten downloaden, hernoemen, bekijken, updaten en verwijderen.

Tip 3 HERE WeGo

Net als Google Maps is HERE WeGo volledig gratis. De kaarten komen van Here Technologies, dat begon als Navteq, werd later door Nokia overgenomen en is nu in handen van Duitse autofabrikanten. Via https://mapcreator.here.com kunnen gebruikers eigen kaartgegevens toevoegen.

Voor offline kaarten trek je de onderste balk omhoog voor het menu. Tik op Kaarten downloaden en schakel bij voorkeur Uitsluitend downloaden via wifi in. Tik opnieuw op Kaarten downloaden, kies het continent en vervolgens het land of de regio die je nodig hebt. De benodigde opslagruimte wordt weergegeven. Tik op het downloadicoon om de kaart op te slaan.

Om te voorkomen dat de app tijdens offline navigatie tevergeefs een internetverbinding zoekt, stel je in het menu de App-verbinding tijdelijk in op Offline. Updates worden bij Kaarten downloaden naast de betreffende kaart aangegeven en kun je direct ophalen. Om een kaart weg te halen, selecteer je deze en kies je Verwijderen.

De volledige offline kaart van Nederland bijvoorbeeld neemt bij HERE WeGo zo’n halve gigabyte in beslag.

Tip 4 OsmAnd

OsmAnd (OpenStreetMap Automated Navigation Directions) is een mobiele app voor offline kaarten en navigatie, gebaseerd op OpenStreetMap-gegevens. Deze worden door een wereldwijde gemeenschap bijgewerkt en je krijgt meestal gedetailleerde en actuele kaartinformatie.

Bij de eerste keer opstarten, kun je de kaart van je huidige regio downloaden. Tik op de drie streepjes, kies Kaarten en hulpmiddelen en open Downloads om zelf een land of regio te selecteren. In de gratis versie kun je tot zeven kaarten downloaden. Naast de kaart zelf kun je voor een gebied ook hoogtelijnen, Wikipedia-informatie, een terreinkaart en weersvoorspellingen installeren, maar deze functies zijn voorbehouden aan de betaalde versie (ongeveer 3 euro per maand).

Om te navigeren binnen het gedownloade gebied tik je op de kaart of gebruik je de optie Zoeken in het menu. Tik op Navigatie, kies het vervoermiddel (auto, fiets of te voet) en tik op Start. Dit biedt turn-by-turn-aanwijzingen met spraakbegeleiding. Wil je de route als GPX-track opslaan, kies dan Details, tik op het downloadknopje en vul een naam in bij Bewaar als nieuwe track. Bevestig met Opslaan. Op Android wordt het bestand standaard opgeslagen in Android/data/net.osmand/files/tracks. Vanuit het menu, bij Plan een route, kun je de tracks direct openen of ook een eigen GPX-route importeren (zie ook tip 8).

OsmAnd geeft ook gesproken turn-by-turn-aanwijzingen.

Tip 5 MAPS.ME

MAPS.ME is een gratis navigatie-app die net als OsmAnd gebruikmaakt van OpenStreetMap-kaarten. In de gratis versie kun je ongeveer tien kaarten downloaden.

Open de app en zoom in op het gewenste gebied totdat een prompt verschijnt om de kaart te downloaden. Dit gebeurt meestal wanneer de indicatie 5 km zichtbaar is. Bevestig met Download.

Een andere en vaak handigere manier om kaarten te downloaden is via de optie Meer, waar je Gedownloadekaarten selecteert. Bovenaan kun je naar een locatie zoeken. Als de app deze herkent, verschijnt direct de downloadknop om het gebied op te halen.

Als je bij de instellingen de optie Markeer gedownloade kaarten hebt ingeschakeld, dan kun je op de kaart zien welke gebieden reeds offline beschikbaar zijn.

Voor navigatie gebruik je de zoekfunctie of tik je op de kaart om een locatie te selecteren. Kies vervolgens Route naar of eventueel Route van en bepaal het vervoermiddel: auto, te voet of per fiets. Ook offline krijg je turn-by-turn-navigatie.

Je kunt gedownloade kaarten updaten door bij Gedownloade kaarten op Controleren te tikken. Om een kaart te verwijderen, selecteer je deze, tik je op de drie puntjes en kies je Verwijderen.

Kleurmarkeringen geven duidelijk aan welke gebieden je al gedownload hebt voor offline navigatie.

Tip 6 Sygic

Sygic is misschien minder bekend in Nederland en België, maar de app biedt wel hoogwaardige 2D- en 3D-kaarten van TomTom. Om Sygic te gebruiken, moet je je eerst registreren. In de gratis versie kun je in principe onbeperkt kaarten downloaden; grotere landen zijn opgesplitst in regio’s. Om kaarten te downloaden, open je het menu en kies je Offline kaarten (toevoegen).

Deze kaarten worden in de gratis versie driemaal per jaar automatisch geüpdatet. In de betaalde Premium-variant gebeurt dit maandelijks en krijg je ook turn-by-turn-navigatie en gesproken instructies en (in de online modus) ook de actuele verkeersdrukte, snelheidslimieten en mobiele flitsers.

Houd er rekening mee dat Sygic zich volledig richt op autoverkeer. Er zijn geen routeberekeningen specifiek voor fietsers of wandelaars.

Je kunt in Sygic een onbeperkt aantal offline kaarten downloaden.

Tip 7 Komoot en RouteYou

Waar Sygic zich vooral richt op autoverkeer, zijn Komoot en RouteYou juist gespecialiseerd in (sportieve en recreatieve) wandel- en fietsroutes. In de gratis versie van Komoot kun je helaas slechts één regio ontgrendelen voor offline navigatie en spraakinstructies. Extra regio’s zijn beschikbaar tegen een prijs tussen circa 4 en 9 euro, afhankelijk van de grootte, of je kunt alle wereldregio’s in één keer aanschaffen voor ongeveer 30 euro.

Ga via de Profiel-knop naar de rubriek Maps, tik op de +-knop en zoek de gewenste regio. Selecteer de ontgrendelde regio en schakel Opslaan voor offline in. Je kunt ook een route plannen (uitsluitend met internetverbinding aangezien de berekening via de Komoot-servers verloopt) en deze vervolgens bewaren. Tik hiervoor op Opslaan en vink Opslaan voor offline gebruik aan. Na bevestiging kun je de route offline volgen, inclusief spraaknavigatie, vooropgesteld dat deze regio is ontgrendeld.

Ook RouteYou biedt de mogelijkheid routes met een achtergrondkaart offline te downloaden, maar dit is alleen beschikbaar in de betaalde versies. Een Plus-account kost ongeveer 36 euro per jaar. Je vindt gedownloade routes dan bij Gedownloade routes via de knop Profiel.

In Komoot kun je ook specifieke regio’s (tegen betaling) downloaden voor offline navigatie.

Alles over Komoot lees je in dit artikel: Wandelen en fietsen buiten de gebaande paden met Komoot

Tip 8 GPX-import via OsmAnd en Komoot

Verschillende navigatie-apps – en gps-handhelds – ondersteunen het importeren van GPX-tracks en -routes, die vervolgens offline kunnen worden gebruikt. In het kader ‘GPX’ lees je meer over dit bestandstype. Gratis import en offline gebruik zijn mogelijk in onder meer OsmAnd en in Komoot voor ontgrendelde regio’s.

In OsmAnd open je het menu, kies je Plan een route en tik je op Importeer track. Vervolgens selecteer je een GPX-bestand. Tijdens tests bleek deze functie helaas niet altijd even betrouwbaar. In Komoot verloopt dit proces vlotter. Ga naar Home, open Profiel, kies Opgeslagen routes en tik bovenaan op Importeren en vervolgens op Importeer een bestand (GPX). Selecteer het gewenste GPX-bestand en kies Bestandopenen om de route of track in de routeplanner te openen en als geplande tour op te slaan, of Bestand opslaan om deze direct als voltooide tour te bewaren.

In beide gevallen geef je het verplaatsingstype aan, zoals Wandelen, Fietsen, Mountainbiken of Bergwandelen, en bevestig je de keuze. Bij het opslaan kun je de tour een naam geven en Opslaan voor offline gebruik aanvinken. Je vindt de route dan terug bij Opgeslagenroutes of bij Voltooide activiteiten. Als de bijbehorende kaart al is gedownload, kun je direct navigeren.

Handig om weten: in Komoot kun je GPX-routes ook via de dienst Garmin Connect met je Garmin-toestel synchroniseren.

GPX-routes werken ook op een smartwatch: Waar voor je geld: 5 waterdichte smartwatches met GPS-functie

Een pas geïmporteerde GPX-route kun je als een ‘tour’ (voor offline gebruik) bewaren in Komoot.

Tip 9 GPX-routes downloaden

In tip 8 lees je hoe je GPX-routes en -tracks in navigatie-apps importeert. Ook in de meeste gps-apparaten is zo’n import mogelijk. In tips 10 en 11 ontdek je hoe je zelf zo’n GPX-bestand maakt, maar dat is niet altijd nodig. Er zijn namelijk diverse sites waar je kant-en-klare GPX-routes en -tracks ook gratis kunt downloaden voor (offline) navigatie.

Een optie is AllTrails. Meld je aan, voer een regio in en kies een voorgestelde trail. Klik onderaan op de groene knop (Hit the trail of Daar gaan we) en selecteer Export map file of Kaartbestand exporteren/ GPXTrack of GPX Route zonder tijdstempels (zie kader ‘GPX’). Andere exportopties zijn onder meer Google Earth KML/KMZ en Garmin FIT.

Ook RouteYou (zie ook tip 7) biedt GPX-routes. Registreer je (gratis) en klik op Zoek een route. Geef het routetype aan, kies locatie en lengte en klik op Toon <x> routes. Selecteer een route, klik op Downloaden en kies GPX. Andere opties zijn bijvoorbeeld Garmin en Google Earth (KML).

Voor talrijke fiets- en wandelroutes in Nederland, België en Duitsland kun je terecht op onder meer Routiq. Kies een route en klik op Download de GPX. Dit vereist wel een Premium-account (circa 15 euro per jaar).

Bij AllTrails kun je routes in diverse formaten downloaden, waaronder GPX.

Tip 10 GPX-routes zelf maken

Je kunt ook zelf GPX-routes maken en deze downloaden naar je navigatie-app of gps-toestel voor offline gebruik. Dit kan gratis via verschillende sites, zoals www.gpx.studio.

Klik op App en zoom in tot je voldoende kaartdetails hebt. Klik op het potloodicoon, laat Routing ingeschakeld en kies een activiteitstype, zoals Bike, Run/hike of Motorcycle. Klik op het potlood-icoon en plaats de routepunten op de kaart. De route wordt automatisch langs bestaande wegen gemarkeerd. Onderaan zie je de routelengte en het hoogteprofiel.

Wil je POI’s (waypoints) toevoegen? Klik op het pin-icoon, vul een naam en beschrijving in, kies een geschikt icoon en bevestig met Create point of interest.

Stel geheel zelf je GPX-route samen in gpx.studio.

Tip 11 RouteYou

Ook op de website van RouteYou kun je zelf routes maken en gratis (openbaar) opslaan. Ze worden dan automatisch beschikbaar in de mobiele app van RouteYou. Als je bent aangemeld met hetzelfde account, vind je ze terug bij Profiel / Mijn routes. Je kunt de routes ook downloaden.

Meld je aan en klik op het pijlknopje bij Plan een route. Kies uit Maak een route, Uploadeen route (voor GPX-import), Wandelknooppunten of Fietsknooppunten. De laatste twee maken handig gebruik van het uitgebreide knooppuntennetwerk in Nederland en België.

Bij Maak een route geef je het routetype aan, met subtypes zoals Recreatieve fietsroute, Gravelbikeroute of Mountainbike route. Voor een A-naar-B-route vul je start- en aankomstlocatie in, bij een lusvormige route kies je de startplaats en lengte (en eventueel de kompasrichting). Bevestig met Opslaan / Route opslaan. Klik op Downloaden en kies (bijvoorbeeld) GPX.

Je kunt ook routes samenstellen op de site van RouteYou en deze als GPX-bestand downloaden.