De meeste mensen die op zoek zijn naar een nieuwe computer, kiezen voor een laptop als vervanger voor een desktop-pc. Maar als gamer heb je dan niet zo heel veel keuze, zeker niet als je bij wilt blijven met de nieuwste gaming-technieken en -vereisten. Een desktop-computer is in dat opzicht beter, omdat je zelf de hardware kunt kiezen en je computer vrijwel oneindig kunt upgraden. In deze koopgids vertellen we je waar je op moet letten bij het bouwen van een nieuw gamemonster.

In deze koopgids kijken we op de volgende pagina’s naar configuraties voor de instap-gamer, de ‘normale’ gamer en de hardcore-gamer. Maar eerst nog wat dingen waar je in elke game-pc op moet letten. Lees ook:MSI GeForce GTX 1080 Gaming X review.

Losse videokaart

Alhoewel je met de modernste processors met geïntegreerde grafische videochip al aardig wat games op een hoge resolutie kunt spelen, gaan we in deze koopgids uit van systemen met een losse videokaart. Het voordeel van zo’n computer is namelijk dat je net even dat tikje meer prestaties krijgt, omdat de kaart helemaal is toegewijd aan het verwerken van de beelden. Dat resulteert in een veel soepelere gameplay dan wanneer je een spel speelt op een computer die is uitgerust met een onboard grafische chip. Bovendien ben je ook beter voorbereid op de toekomst, omdat het eenvoudiger (en doorgaans goedkoper) is om je videokaart te upgraden. Maar, als je een game-pc gaat bouwen, waar moet je dan allemaal nog meer op letten?

Een of twee slots

Invoerapparaten

Als je wilt gaan gamen, kun je niet zonder een speciale muis. Hierbij geldt in ieder geval dat dit een exemplaar met een draadje moet zijn, en dat hij moet beschikken over een belachelijk gevoelige sensor en veel knoppen. Naast een muis heb je uiteraard een toetsenbord nodig. Het beste is een mechanisch toetsenbord. Ten opzichte van een goedkoper toetsenbord reageren de knoppen sneller en kun je veel meer knoppen tegelijkertijd indrukken. Bij een standaardtoetsenbord kun je doorgaans maar vier toetsen maximaal tegelijkertijd indrukken. Belangrijk bij een mechanisch toetsenbord is wel dat je het juiste type mechanische switch kiest. Voor gaming is een zogenoemde lineaire switch die je snel achter elkaar kunt indrukken het beste. De Cherry MX Red is de bekendste lineaire switch, maar er zijn ook andere mechanische lineaire switches zoals de door Logitech gebruikte Romer-G-switches. Net als de muis heeft een gamingtoetsenbord uiteraard een draadje.

©PXimport

Monitoren voor gamers

Ben je op zoek naar een nieuwe monitor om te gamen, kies dan voor een scherm het een hoge verversingssnelheid, ook wel refresh rate. 144 Hz is eigenlijk de nieuwe standaard, maar 120 Hz is ook al sneller dan normaal. Een scherm met een TN-panel kan sneller schakelen en snelle gamingschermen maken doorgaans dan ook gebruik van een TN-paneel.

Bij nieuwere monitoren zie je de termen FreeSync en G-sync terugkomen. Een videokaart berekent en genereert de beelden van de games en stuurt deze naar de monitor. Het komt weleens voor dat de monitor die beelden niet snel genoeg kan verwerken. Dat veroorzaakt een vertraging in het opbouwen van het beeld, bijvoorbeeld wanneer tijdens het weergeven van een frame het volgende frame alweer wordt aangeboden. Het effect is dat er dan ‘tearing’ optreedt: het beeld wordt in de breedte als het ware opgescheurd in stukjes. Dat komt je gameplay natuurlijk niet ten goede. Om dit op te lossen bieden grafische kaarten al jaren V-sync waarbij de verversing van het beeld gesynchroniseerd wordt met het scherm. Het nadeel hiervan is dat een grafische kaart dan altijd precies 60 frames moet renderen.

Kan je grafische kaart een keer geen 60 frames per seconde produceren omdat het spel te zwaar is, dan kan het spel gaan stotteren of worden weergegeven op een lager aantal frames per seconde. Om die reden hebben zowel NVIDIA als AMD technieken in het leven geroepen om dit synchronisatieprobleem op te lossen. AMD doet dat met FreeSync terwijl NVIDIA het G-Sync noemt. Bij beide technieken wordt de verversingssnelheid van het scherm aangepast aan de grafische kaart. Zo heb je altijd een optimaal aantal frames per seconde, ook 45 frames per seconde kunnen bijvoorbeeld vloeiend weergeven worden. In principe doen beide functies even goed hun werk, wel moet een scherm hier specifiek ondersteuning voor bieden en zul je dus het juiste scherm voor jouw grafische kaart moeten kopen.

©PXimport

Instap-game-pc

Om een mooie en snelle gamecomputer in elkaar te kunnen zetten hoef je niet overdreven veel geld uit te geven. Voor het bedrag dat je neerlegt voor een goede laptop, kun je namelijk ook een snelle game-pc bouwen en dat is dan inclusief de pc-kast. Kies voor een instap-game-pc voor een systeemkast die groot genoeg is om later nog extra hardware te plaatsen. Zorg bijvoorbeeld voor genoeg uitsparingen voor een tweede videokaart, mocht je later besluiten om gebruik te maken van een SLI- of CrossFire-configuratie.

Systeemkast en voeding

Voor een instap-gamecomputer hoeft de systeemkast niet heel veel extra’s te bieden (zoals een bijzonder ontwerp), maar het is wel prettig als je de kast makkelijk open krijgt om de apparatuur in te bouwen of later onderdelen te vervangen. Kies in dat geval voor een simpele behuizing, waarvan je alleen één zijde hoeft open te maken om binnen te komen. Bij voorkeur een kliksysteem zonder schroeven. Voor een eenvoudige gamecomputer volstaat een 400watt-voeding prima.

Processor, moederbord en geheugen

De keuze voor het moederbord is afhankelijk van het merk en type processor dat je kiest. In grove lijnen is de keuze makkelijk: AMD of Intel. Als je niet al te veel geld wilt uitgeven aan een processor, dan is AMD de meest voor de hand liggende keuze. AMD heeft de laatste jaren interessante processors in het assortiment voor een fractie van de prijs die je voor een snelle Intel-processor betaalt. De AMD FX-6300 op 3,5 GHz (4,1 GHz in Turbo-modus) is bijvoorbeeld een aantrekkelijk en betaalbaar model. Deze processor heeft zes kernen en is voorzien van 8 MB cache. AMD-moederborden zijn er volop, de besproken AMD-processor maakt gebruik van een AM3+-slot, dus bij de aanschaf van een moederbord is dat iets waar je op moet letten. Een moederbord met AM3+-slot, twee PCI-Express-sloten, 7.1-on-board audio, vijf SATA3-aansluitingen en twee keer usb 3.0, kost je iets meer dan 100 euro.

Komen we op het geheugen: eigenlijk kan een gemiddelde pc niet meer af met minder dan 4 GB werkgeheugen. Zeker als je een 64bit-versie van Windows 10 gebruikt, is minimaal 8 GB werkgeheugen aan te raden, en is dat aantal prima geschikt voor het spelen van games. Als je kiest voor een AMD-processor, kun je overigens alleen gebruikmaken van DDR3-geheugen. Vanaf de nieuwe Zen-processors van AMD – die hoogstwaarschijnlijk pas eind 2016 op de markt komen – wordt DDR4 ondersteund. Voor 8 GB geheugen ben je zo’n zes tientjes kwijt.

Videokaart

In de videokaart mag je best investeren, ook als je een eenvoudige game-pc wilt bouwen. Videokaarten zijn er in overvloed, maar ook hier domineren twee grafische chipmakers de markt: NVIDIA en AMD. Als je een videokaart koopt, hoef je je eigenlijk geen zorgen meer te maken of een bepaalde game er wel of niet op draait. Het verschil zit ‘m eigenlijk vooral in de snelheid waarop je een game kunt spelen. Alle kaarten ondersteunen de huidige gametechnieken en –functies voor de diverse effecten die in games worden gebruikt.

Let bij aankoop op de hoeveelheid geheugen die een videokaart heeft. Het is niet zo dat een videokaart met meer geheugen per se sneller is, maar het is wel zo dat er dan meer informatie tegelijkertijd kan worden opgeslagen. In het videogeheugen worden onder meer de texturen opgeslagen en het wordt als buffer gebruikt om frames op het scherm weer te geven. Hoe meer opslagcapaciteit, hoe meer texturen er klaargezet kunnen worden, en hoe sneller het geheugen deze gegevens doorstuurt naar de processor des te sneller het beeld wordt opgebouwd.

Speel je games op zwaardere instellingen, dan worden er meer data in het videogeheugen opslagen, en kies je voor een videokaart met meer geheugen. Voor eenvoudige games volstaat een videokaart met 2 GB echter prima.

Bij videokaarten kun je ook nog kiezen uit een passief of actief gekoelde versie. Passief gekoelde kaarten zijn een stuk stiller, maar werken doorgaans op een lagere kloksnelheid. De kans bestaat dat het systeem wordt afgesloten wanneer een videokaart met een passieve koeling te heet wordt. Bij een actief gekoelde kaart die warm wordt zal de ventilator harder gaan draaien, wat resulteert in meer lawaai, maar er niet voor zorgt dat midden in het spelen van een spel je computer uitschakelt.

Opslag

Als je voor snelheid gaat, kies je voor een SSD. Ten opzichte van een traditionele harde schijf, betaal je wel nog een aardig bedrag per GB. Daarom is voor een instap-gamecomputer een combinatie van een betaalbare kleinere SSD voor het besturingssysteem en je programma’s, en een conventionele harde schijf voor al je games en eventuele andere bestanden, een goede configuratie. Neem bijvoorbeeld een 240GB-SSD als opstart- en programmaschijf en een conventionele harde schijf van 1 TB voor al je andere data. Heb je nog veel oudere games op dvd? Dan mag een dvd-station natuurlijk ook niet ontbreken.

©PXimport

Voorbeeldconfiguratie instap-gamecomputer

Normale gamer

Als je vooral wat zware games speelt die toch wat kracht van je systeem vragen, dan kun je er voor kiezen om wat meer te investeren in de hardware. Het is niet meer dan logisch dat hoe sneller jouw systeem is, des te beter je games draaien. Als je iets meer te besteden hebt, dan kies je voor een snellere processor, meer geheugen en een betere videokaart. Ook in opslag investeer je iets meer. Je wilt immers ook al je spellen op een snelle SSD opslaan zodat ze lekker vlot opstarten en de levels snel worden geladen.

Systeemkast en voeding

Hoe krachtiger je pc is, hoe zwaarder de voeding moet zijn. Of in andere woorden: hoe meer apparaten je in of aan je computer hebt aangesloten en hoe energievretender, des te hoger het wattage dat nodig is om al die onderdelen van stroom te voorzien. De videokaart zal doorgaans het meest verbruiken, gemiddeld tussen de 120 en 150 watt. Tel daarbij het moederbord en de processor, de ventilators en extra aangesloten apparatuur op en je komt al rond de 300 watt. Een voeding moet bovendien de pieken kunnen opvangen, bijvoorbeeld wanneer de videokaart tijdens het spelen van een zware game meer van de voeding vraagt. Voor een gemiddelde game-pc is een 500watt-exemplaar voldoende.

De systeemkast mag voor een dergelijke configuratie iets groter zijn. Kies bijvoorbeeld een midi-tower die genoeg ruimte biedt voor minstens een ATX-moederbord en extra bays voor een harde schijf en een dvd- of blu-ray-speler. Handig is ook dat je aan de voorzijde van de kast aansluitingen hebt voor usb en audio, zodat je een externe harde schijf of een hoofdtelefoon makkelijk aan de voorkant kunt aansluiten. Bij veel moederborden is het mogelijk om door middel van een kabel de aansluitingen aan de voorkant van de systeemkast te verbinden. Een goede kast is de Aerocool Aero-1000, waar je die aansluitingen bovenop aan de voorkant van de kast vindt. Hierdoor kan de kast onder je bureau en kun je toch makkelijk bij de aansluitingen.

©PXimport

Processor, moederbord en geheugen

Qua moederborden en processors heb je – als je echt goede prestaties wilt – de keuze uit verschillende Intel-configuraties. Intel-processors van de nieuwste generatie zijn daar uitstekend geschikt voor, maar je hoeft ook niet al te diep in de buidel te tasten voor een snelle processor. Speel je games waarbij de framerate belangrijk is en wil je die games kunnen spelen op vrij hoge instellingen en 1080p-resolutie, dan raden we je een Intel Core i5-processor aan uit de zogeheten Skylake-serie. Met een quadcore Core i5-6500 op 3,2 GHz kun je prima de nieuwste games spelen. Als snelheid van belang is, kies je voor een moederbord dat geschikt is voor DDR4-geheugen. Onze keuze valt daarbij op de ASUS H170 Pro Gaming.

Dit moederbord biedt een prima prijs-kwaliteitverhouding. Het bord is niet geschikt voor een SLI- of CrossFire-opstelling met twee of meerdere grafische kaarten, maar dat raden we sowieso niet aan voor een gemiddelde game-pc.

We noemden het geheugen al even. Een moederbord geschikt voor DDR4-geheugen is enkele tientjes duurder dan een DDR3-moederbord, maar het geheugen zelf heeft bijna dezelfde prijs. Voor een gemiddelde gamecomputer kun je prima af met 8 GB geheugen. Het voordeel van DDR4-geheugen is dat het energiezuiniger is dan DDR3-geheugen, en sneller is in het verwerken van gegevens: gemiddeld tussen de 30 en 50 procent. Voor 8 GB DDR4-geheugen – we kiezen hier voor twee 4GB-modules van Corsair – ben je zo’n 43 euro kwijt. Op het door ons gekozen moederbord zijn er nog twee sloten vrij, handig als je later nog eens 8 GB wilt bijplaatsen.

Grafische kaart

Voor de iets zwaardere games of wanneer je je spellen graag op een wat hogere resolutie en met een betere grafische kwaliteit wilt kunnen spelen, kun je het best extra investeren in de videokaart. Je kunt kiezen uit een scala modellen, beginnend bij enkele tientjes tot wel duizend euro. Die krachtige kaart moet natuurlijk ook wel in verhouding zijn tot de snelheid van je systeem: het heeft geen zin om een extreem snelle videokaart aan te schaffen als blijkt dat de rest van de computer de bottleneck is. Bouw je een pc om zonder zorgen in Full HD te gamen, dan kun je het beste kiezen voor één van de topmodellen van de vorige generatie als de NVIDIA GTX 980. Let wel: de meeste grafische kaarten nemen – door de omvang van het koelblok – twee slots in beslag.

Opslag

Om al je games te kunnen installeren en de opgeslagen spellen te kunnen bewaren, heb je aardig wat opslagruimte nodig. Houd er rekening mee dat games zo’n 50 tot 70 GB in beslag kunnen nemen. Kies daarom voor een schijf met een flinke capaciteit, en bij voorkeur natuurlijk een SSD. De prijzen van SSD’s dalen steeds verder, waardoor ook de grotere opslagcapaciteiten aantrekkelijk worden.

Voorbeeldconfiguratie gemiddelde game-pc

De ultieme gamecomputer

Bij het samenstellen van een ultieme gamecomputer doe je geen concessies op de hardware, maar zorg je voor rappe onderdelen en bouw je een machine die alle games op de hoogst mogelijke instellingen kan draaien. Daar mag je dan ook best wat in investeren.

Systeemkast en voeding

Systeemkasten voor gamers zijn er in overvloed en je kunt het zo gek of bijzonder maken als je zelf wilt. Belangrijker dan de vormgeving is de toegepaste manier van koelen. Hoe groter de kast, des te beter de warmte kan worden afgevoerd. Veel gaming-kasten hebben bovendien grote, langzaam draaiende ventilators die stil zijn en de warmte op diverse plekken uit de kast afvoeren; essentieel voor een zware game-pc. Als je je computer echt stil wilt maken, dan kun je kiezen voor een waterkoelingssysteem. Let op: niet alle systeemkasten beschikken over de juiste aansluitpunten om zo’n koelingssysteem te monteren. Voor een mooie full-tower-kast ben je zo’n 100 euro kwijt.

Voor een game-pc waarbij je nu of misschien later gebruik wilt maken van twee videokaarten via een SLI- of CrossFire-configuratie, kun je het best kiezen voor een voeding van 750 watt. Dan is er voldoende speling om eventuele piekvragen van de hardware op te vangen. Een goede 750watt-voeding kost rond de 80 euro.

Processor, moederbord en geheugen

Wanneer je op zoek bent naar de snelste game-pc, dan ben je wellicht geneigd om te kiezen voor de snelste processor. Dat is momenteel een exemplaar uit Intels begin dit jaar gelanceerde Broadwell E-platform. Dit is een reeks Core i5- en Core i7-processors, met zes of acht kernen (hexa- of octacore). De bijbehorende chipset kan ook meer PCI Express-lanes aansturen, zodat je drie of meer videokaarten kunt gebruiken.

Toch raden we je het dure Broadwell E-platform niet aan. Games zijn niet geoptimaliseerd voor meer dan vier cores en de kloksnelheden van het goedkopere mainstream Skylake-platform zijn hoger. Kortom: een snelle Intel Core i7-Skylake is meer dan voldoende. De Core i7-6700 op 3,4 GHz heb je voor 229 euro. Intel levert in sommige gevallen een eenvoudige koeler voor de processor mee, maar we raden je aan om te kiezen voor een beter exemplaar. Bijvoorbeeld een mini-waterkoeler, zoals de Cooler Master Seidon 120V Rev. 2. Dit is een klein model koeler, speciaal geschikt voor Intel-processors en gemakkelijk te monteren.

Een tikje meer geheugen voor een zwaardere game-pc is ook geen overbodige luxe. Kies voor 16 GB DDR4-geheugen, dan weet je zeker dat je goed zit. Bij voorkeur kies je voor modules die voorzien zijn van koelblokken, zodat de warmte beter wordt afgevoerd.

De keuze voor een moederbord is ook voor een snelle game-pc van belang. Kies voor een moederbord dat beschikt over de Intel Z170-chipset. Die biedt de nieuwste mogelijkheden, zoals ondersteuning voor de snelste M.2-SSD’s (zie Opslag), het snellere DDR4-geheugen en de volle bandbreedte van 32 Gbit/s op de PCI Express-bus.

©PXimport

Grafische kaart

Bij de grafische kaarten geldt een beetje hetzelfde als bij de processors. Op het moment van schrijven heeft de NVIDIA GeForce GTX 1080-videokaart de beste kaart in handen als het aankomt op de prestaties en functionaliteit. Alle GTX 1080-kaarten worden geleverd met 8 GB GDDR5X-geheugen, een snellere variant van GDDR5. Ook kun je eenvoudig meerdere monitoren aansluiten op de twee of drie DisplayPort-uitgangen en één of twee HDMI-poorten. De prijs ligt echter hoog, en de 200 euro goedkopere GTX 1070 heeft ook prima prestaties. Het verschil is de lagere kloksnelheid van de GTX 1070 en toegepaste cores: de GeForce 1080 heeft er 2560, de GeForce 1070 doet het met 1920. Bovendien zijn beide kaarten geschikt voor het weergeven en spelen van virtualreality-games in combinatie met een VR-bril. Je kunt dus wat ons betreft ook prima af met de aanzienlijk goedkopere GeForce GTX 1070.

Opslag

Iedere SSD is snel, maar de manier waarop een SSD wordt aangesloten op je moederbord kan echt het verschil maken. Je kunt gebruikmaken van een gewone 2,5inch-SSD die op de SATA3-poort een doorvoersnelheid haalt van maximaal 6 Gbit/s. Er zijn ook moederborden die voorzien zijn van een M.2-slot. Dit is een speciaal formaat voor SSD’s die direct in het moederbord geprikt worden. Behalve dat dit ruimte scheelt, kan er dan gebruik worden gemaakt van de veel snellere PCI Express-interface. De doorvoersnelheid ligt dan veel hoger ten opzichte van een SSD op de SATA3-poort. Dat betekent dat games, programma’s en het besturingssysteem die op zo’n M.2-SSD geïnstalleerd zijn, op zich stukken sneller starten.

In de praktijk maakt het toch niet zo heel veel uit en in een desktop-pc kun je prima kiezen voor een goedkopere 2,5inch-SATA-SSD. Wil je wel het snelste van het snelste, dan kies je wel voor een M.2-SSD. Let dan wel goed op, want de controllers van sommige goedkopere M.2-SSD’s maken nog gewoon gebruik van de SATA3-standaard, waardoor je nog steeds de lagere snelheid hebt. De snellere – volledig PCI Express-gecertificeerde – M.2-SSD’s hebben de extra aanduiding NVMe (Non-Volatile Memory Express). Een voorbeeld van een dergelijke SSD is Samsungs SSD 950. Moederborden met een Intel Z170-chipset zijn het best geschikt voor deze SSD’s. Nadeel: de capaciteit van M.2-SSD’s is momenteel beperkt tot 512 GB en dat heeft alles te maken met de omvang van het kaartje waarop de geheugenchips zijn geplaatst. Dat is wellicht te weinig voor het besturingssysteem, je programma’s en al je games.

©PXimport

Voorbeeldconfiguratie ultieme gamecomputer

Vragen over hoe je je pc het beste configureert? Stel hem in ons gloednieuwe Techcafé!

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een bewakingscamera met een hoge beeldkwaliteit? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

TP-Link Tapo C325WB

De TP-Link Tapo C325WB is goedkoop en levert ook nog eens een scherp beeld. Met een resolutie van 2688 × 1520 pixels identificeer je moeiteloos personen en huisdieren. Aan weerszijden van de lens bevinden zich twee felle ledlampen. Die gaan na bewegingsdetectie in het donker vanzelf branden, zodat je nachtelijke opnames in kleur kunt maken. Overigens herkent de Tapo C325WB op eigen houtje mensen, voertuigen, honden en katten. Je ontvangt daarvan desgewenst pushberichten op je smartphone, waarna je in de TP-Link Tapo-app livebeelden opvraagt. Uiteraard kijk je net zo makkelijk eerdere opnames terug.

Voor het opslaan van beeldmateriaal kun je kiezen tussen verschillende opties. De eenvoudigste methode is om een microSD-kaart van maximaal 512 GB in het apparaat te plaatsen. Als alternatief kun je de video's op een geschikte NAS of (tegen betaling) in de cloud bewaren. Je verbindt de Tapo C325WB via een ethernetkabel of wifi met het (draadloze) thuisnetwerk. De IP66-gecerificeerde behuizing is weerbestendig, waardoor je hem ook buiten kunt ophangen.

TP-Link Tapo C225

Als je alleen binnenshuis wilt opnemen, is deze goedkope pan- en tilt-camera een goede keuze. Het camerahoofd van de TP-Link Tapo C225 kan op eigen houtje horizontaal (340 graden) en verticaal (60 graden) bewegen. Je hebt in een kamer dus geen last van dode hoeken. Bepaal bijvoorbeeld dat de camera een huisdier of (klein)kind automatisch moet volgen. Vervolgens neem je in de TP-Link Tapo-app live een kijkje. Dankzij een respectabele resolutie van 2560 × 1440 pixels ogen de beelden scherp. Bepaal in de app in hoeverre je meldingen wilt ontvangen van bewegende objecten, personen, huisdieren en geluiden.

Een opvallende functie is de privacyknop. Wanneer je daarop drukt, stopt de Tapo C225 meteen met filmen. Verder voer je op afstand een gesprek, want de behuizing bevat een speaker en microfoon. Voor de opslag van video's plaats je een microSD-kaart van maximaal 512 GB in de behuizing. Een andere mogelijkheid is om de beelden naar een geschikte NAS door te sluizen. Lees hier een uitgebreide review over deze veelzijdige camera.

Eufy Eufycam E330 (2-pack + basisstation)

Met dit starterspakket van Eufy bewaak je de voor- en achterkant van je woning. En hoe, want de twee bijgesloten camera's ondersteunen een 4K-resolutie van 3840 × 2160 pixels. Hierdoor herken je zelfs na digitaal inzoomen moeiteloos personen. Zodra de bewakingscamera's met netstroom zijn verbonden, bewaar je opnames op het inbegrepen basisstation. Standaard is er een opslagcapaciteit van 16 GB beschikbaar, maar dat breid je met een eigen interne schijf optioneel uit naar maximaal 16 TB. Zeker wanneer je continu wilt opnemen, is extra opslagruimte een vereiste. Je kunt als alternatief ook alleen filmpjes van gebeurtenissen opslaan.

Naast een hoge resolutie biedt de Eufycam E330 ook nog eens nachtzicht in kleur. Er zijn namelijk een lichtgevoelige sensor en ledlamp geïntegreerd. Verder is de functie gezichtsherkenning de moeite waard. Je ontvangt desgewenst pushmeldingen zodra er familie of vrienden bij je op de stoep staan. Woon je groot? Overweeg dan een bewakingssysteem met vier camera's. Daarnaast is de Eufy Eufycam E330 ter uitbreiding los te koop.

Lees ook: 5 fouten met je beveiligingscamera die je hierna nooit meer maakt

EZVIZ BC1c 4K

Deze oplaadbare 4K-bewakingscamera van Ezviz is momenteel goedkoper dan ooit. Zodra je de BC1c 4K met wifi verbindt, kijk je naar opnames en livebeelden in een resolutie van 3840 × 2160 pixels. Je hangt de IP65-gecertificeerde behuizing zo'n beetje overal op. In de behuizing bevindt zich namelijk een accu met een riante capaciteit van 10.400 mAh. Dat scheelt weer stroomdraden trekken! Ben je van plan om de beveiligingscamera op een locatie met veel zonlicht te monteren? Koop de BC1c 4K dan inclusief zonnepaneel, zodat je de batterij niet of nauwelijks via netstroom hoeft op te laden.

De behuizing heeft plek voor een microSD-kaart tot maximaal 512 GB. Verder is de behoorlijke diagonale kijkhoek van 135 graden een pluspunt. Hierdoor vangt de lens een groot deel van de kamer, tuin of oprit in beeld. Zodra de camera een persoon of voertuig detecteert, ontvang je hiervan een melding op je smartphone. Bovendien begint de BC1c 4K automatisch met opnemen. Overige voordelen zijn de ondersteuning voor tweewegaudio en nachtzicht in kleur.

Foscam G4P-B

De Foscam G4P-B heeft een stevige behuizing, waardoor je hem gerust op een drukke of risicovolle plek kunt ophangen, zoals aan de straatzijde waar kinderen spelen. Het apparaat werkt op netstroom, waardoor je 24/7 kunt opnemen. Kies voor het opslaan van videomateriaal tussen drie mogelijkheden, namelijk een microSD-kaart (max 256 GB), een geschikte NAS of cloudopslag. Voor laatstgenoemde optie moet je wel een betaald abonnement afsluiten.

De G4P-B heeft een ethernetaansluiting, zodat je het apparaat op een bekabeld netwerk kunt aansluiten. Dat verhoogt de betrouwbaarheid van de beeldoverdracht. Is er geen bekabelde netwerkaansluiting beschikbaar, dan verbind je deze beveiligingscamera net zo makkelijk met wifi. Gunstig is verder de ruime videoresolutie van 2560 × 1440 pixels. Daarnaast reikt de nachtzichtfunctie tot ongeveer twintig meter. Onder de productnaam G4P-W is er ook een witte uitvoering verkrijgbaar.