Als je graag games speelt, loont het om te investeren in een betere videokaart. Je kunt dan nieuwe games draaien zonder dat je krijgt te maken met vervelende haperingen. Tegenwoordig is gpu-kracht helemaal niet meer zo kostbaar. We leggen uit welke grafische kaart past bij jouw computergebruik.

Tip 01: Grafische kaart

Ieder apparaat met een scherm heeft een videochip aan boord. Deze videochip zet processen om naar een beeldsignaal. Via geavanceerde berekeningen bouwt de grafische kaart een beeld op. Voor eenvoudige computertaken met een statisch beeld, is er relatief weinig rekenwerk vereist om een beeldsignaal vanaf de videokaart naar het scherm te verzenden. Voor geen enkele videochip is het lezen van een webpagina of tekstverwerken in Word een probleem. Het kijken van films, bewerken van video's en spelen van games zijn een ander verhaal.

Er zijn dan meer meer berekeningen vereist om razendsnel nieuwe beelden op te bouwen. Je hebt in dat geval dus een rappe videokaart nodig. Bij een traag exemplaar zijn haperingen op het scherm helaas onvermijdelijk. Om die reden is het spelen van 3D-games met een spotgoedkope videokaart niet mogelijk. Gelukkig vervang je de videokaart in een desktop vrij eenvoudig voor een beter exemplaar. Daarnaast is het vaak mogelijk om een extra videokaart in de systeemkast te monteren.

©PXimport

Tip 01 Bij een desktop-pc kun je de videokaart gemakkelijk vervangen.

Tip 02: Upgraden?

Of het zin heeft om je huidige videokaart te vervangen, hangt af van verschillende factoren. Allereerst is je pc-gebruik erg belangrijk. Welke games en grafische software wil je op het systeem installeren? Kijk even welke hardware-eisen het videospel of programma vereist en controleer daarna in hoeverre je huidige systeem daaraan voldoet. Zo heeft een game als Far Cry 4 of GTA 5 een veel snellere videokaart nodig dan een simpel puzzelspelletje.

Vaak staan er minimale en aanbevolen pc-eisen vermeld. Voor een vloeiende weergave van de beelden ga je bij voorkeur uit van de aanbevolen pc-eisen. Houd er verder rekening mee dat ook de overige hardwarespecificaties op niveau moeten zijn. Dat geldt met name voor de processor en het werkgeheugen. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om een supersnelle grafische kaart te monteren, terwijl je processor het allemaal niet kan bijbenen. Bij moderne pc's in het middensegment is de videokaart vaak de achilleshiel van het systeem, waardoor vervanging van dit onderdeel meestal voldoende is om de grafische prestaties op te krikken.

©PXimport

Tip 02 In de pc-eisen van een game of programma ontdek je welke videokaart je minimaal nodig hebt.

Huidige videokaart

Heb je geen idee welke grafische kaart er momenteel in je desktop zit? Open het Configuratiescherm en ga naar Hardware en geluiden / Apparaatbeheer. Zodra je dubbelklikt op Beeldschermadapters, verschijnen het merk en typenummer in beeld. Dubbelklik daarop om details over het onderdeel weer te geven.

©PXimport

Via het hulpprogramma Apparaatbeheer kom je er simpel achter wat je huidige videokaart is.

Tip 03: Geïntegreerde chip

Desktops die je kant-en-klaar in de winkel koopt, zijn vaak uitgerust met een geïntegreerde videochip. Dit houdt in dat de videochip op het moederbord of in de processor is geïntegreerd. Bij nieuwe pc's is de videochip eigenlijk altijd onderdeel van de processor. Het voordeel is dat je eenvoudige pc-werkzaamheden kunt uitvoeren zonder dat je extra geld hoeft uit te geven aan een losse videokaart. De vandaag de dag ontwikkelde geïntegreerde videochips zijn zelfs zo goed, dat je er ook games mee kunt spelen.

Bij veel Intel Core-processors is bijvoorbeeld standaard de videochip Intel HD Graphics 4600 meegeleverd. Hiermee lukt het om games te spelen die niet de allerhoogste eisen stellen aan het systeem, zoals FIFA 15 en De Sims 4. Videobewerken en films kijken is al helemaal geen probleem. Deze videochip kun je vergelijken met een instapmodel van een losse videokaart. Gebruik je een processor uit het hogere prijssegment, dan is de kans groot dat er een betere videochip is meegeleverd. De Intel Iris Pro Graphics 5200 kan bijvoorbeeld de meeste moderne games weergeven. Houd er rekening mee dat je met een geïntegreerde videochip lang niet altijd in de beste kwaliteit kunt gamen. Zo is het bij veel titels noodzakelijk om handmatig de spelinstellingen te verlagen naar een beperkte framerate (beelden per seconde). Gamen in Full HD of hoger is met zelfs met de nieuwste geïntegreerde videochip doorgaans niet mogelijk.

©PXimport

Tip 03 Recente Intel-processors beschikken over een geïntegreerde videochip.

Tip 04: Losse videokaart

Wil je graag gamen zonder dat je concessies hoeft te doen? Je monteert dan het beste een losse videokaart in de computer. Losse modellen hebben meer rekenkracht dan de meeste geïntegreerde videochips, waardoor de grafische prestaties beter zijn. Via een insteekkaart bevestig je deze component in de desktop. Tegenwoordig gaat dat meestal via een PCI Express x16-slot. Voordat je een nieuwe grafische kaart aanschaft, controleer je natuurlijk eerst of er voldoende ruimte vrij is op het moederbord. Hoe duurder de kaart is, hoe meer plek het onderdeel binnen de systeemkast inneemt.

Belangrijk is dat je beoogde videokaart goed aansluit op je wensen. Je hebt de keuze tussen twee basisfabrikanten, namelijk AMD en GeForce (NVIDIA). Andere merken, zoals MSI en Sapphire, leggen vervolgens hun eigen schil om het component heen. Voor een middenklasser betaal je ongeveer tachtig à negentig euro. Hiermee lukt het voornamelijk om eenvoudige games te spelen of gemiddelde spelinstellingen te selecteren in geavanceerde videospelletjes. Wil je in Full HD gamen met de hoogste spelinstellingen? Je hebt dan een videokaart van minimaal 150 euro nodig. Twee uitstekende grafische kaarten tegen een betaalbare prijs zijn de GeForce GTX 750 Ti en de AMD Radeon R9 270.

©PXimport

Tip 04 De AMD Radeon R9 270 is relatief goedkoop, terwijl je er de nieuwste games mee kunt spelen.

Tip 05: DirectX

DirectX is de programmeertaal waarmee de meeste gameontwikkelaars werken. Wanneer je games op de pc wilt spelen, is het belangrijk dat je videokaart de nieuwste versie ondersteunt. Momenteel is dat DirectX 11. De verwachting is dat Microsoft in de loop van 2015 versie 12 uitbrengt. Zodra je een nieuwe videokaart aanschaft, mag je ervan uitgaan dat de hardware met de meest recente versie van deze programmeertaal overweg kan. Werp voor de zekerheid even een blik in de specificaties. Verder brengen fabrikanten van videokaarten soms nieuwe drivers uit met ondersteuning voor de laatste DirectX-versie. Enkele grafische kaarten hebben zelfs al ondersteuning voor versie 12 ingebouwd, zoals de ASUS Strix GeForce GTX 970.

©PXimport

Tip 05 Een hogere DirectX-versie zorgt ook voor een betere beeldkwaliteit in games.

Gamen met je laptop

Als je graag op verschillende plekken games speelt, ligt het gebruik van een laptop voor de hand. Helaas heeft een doorsnee notebook te weinig gpu-kracht om videospelletjes fatsoenlijk weer te geven. Goedkope laptops hebben een eenvoudige videochip die is ingebouwd in de processor. Wanneer je meer geld uitgeeft, is er vaak wel een losse videokaart aanwezig. Het hangt er maar net vanaf of de hardware krachtig genoeg is om games in een redelijke kwaliteit weer te geven.

Notebooks in het hogere prijssegment hebben veelal de GeForce GTX 850M aan boord. Dat is een prima kaart om recente games mee te spelen op gemiddelde of hoge instellingen. De meeste GeForce-kaarten met een lager typenummer kunnen nieuwe videospelletjes alleen op lage instellingen afspelen. Wie het grondig wil aanpakken, schaft het beste een gamelaptop aan. Deze machines hebben een groot scherm, krachtige processor, veel werkgeheugen en een goede videokaart in huis. Hiermee kun je in Full HD gamen met de hoogste framerate. Wel hangt er vaak een fors prijskaartje aan, van ruim duizend euro.

©PXimport

MSI heeft een speciale lijn met gamenotebooks uitgebracht, de GT Series.

Tip 06: Geheugenchips

Bij het kiezen van een geschikte videokaart is het handig wanneer je op de hoogte bent van enkele technische eigenschappen. Het videogeheugen (VRAM) is een belangrijke specificatie. De processor van de videokaart wordt graphics processing unit of gpu genoemd; deze berekent uit computerdata verschillende beelden en zet die vervolgens klaar voor je monitor. Het videogeheugen bewaart de beelden tijdelijk, waarna ze één voor één worden gebruikt om het scherm te verversen. Zeker bij het spelen van games genereert de gpu razendsnel nieuwe plaatjes.

Het is dan ook essentieel dat het videogeheugen hiervoor voldoende ruimte bevat, want anders zie je haperingen op het scherm. Speel je eenvoudige games op een lage framerate, dan heb doorgaans aan 1 GB geheugen voldoende. Fanatieke gamers die zonder beperkingen willen spelen, kunnen het beste een videokaart met minimaal 2 GB aanschaffen. Sommige games vereisen overigens nog meer videogeheugen. Let verder ook op wat voor geheugenchips de videokaart bevat. Een grafische kaart met GDDR5-geheugenchips werkt lekker snel. Houd er overigens rekening mee dat een geïntegreerde videochip geen eigen videogeheugen heeft. Hiervoor legt de videochip namelijk deels beslag op het werkgeheugen van de pc. Deze technologie heeft logischerwijs een nadelig effect op de prestaties van het systeem.

©PXimport

Tip 06 GDDR5-geheugenchips zijn een stuk sneller dan voorgaande types.

Tip 07: Kloksnelheid

De processor van de videokaart genereert uit een enorme hoeveelheid computerdata beelden voor de monitor. Hoe snel de gpu kan rekenen, is afhankelijk van de kloksnelheid. In de specificaties van iedere videokaart staat met een getal aangegeven wat de kloksnelheid precies is. De eenheid hiervoor is megahertz (MHz) of gigahertz (GHz). Hoe hoger de kloksnelheid, hoe sneller de videokaart kan rekenen. Voor het spelen van geavanceerde games in de beste beeldkwaliteit is een kloksnelheid van minimaal 850 MHz geen overbodige luxe.

De GeForce GTX 750 Ti is een betaalbare grafische kaart die aan deze eisen voldoet. Videokaarten worden in de fabriek op een standaardwaarde ingesteld, terwijl ze in werkelijkheid vaak een hogere klokfrequentie aankunnen. Eigenhandig de kloksnelheid opvoeren brengt risico's met zich mee. Gelukkig zijn er steeds meer grafische kaarten die tijdens zware grafische werkzaamheden automatisch een hogere kloksnelheid activeren.

©PXimport

Tip 07 De kloksnelheid van de gpu bepaalt grotendeels de rekenkracht van de videokaart.

Pc-eisen controleren

Weet je niet zeker of jouw pc een bepaalde game kan draaien? Surf dan eens naar de webpagina www.systemrequirementslab.com. Onder Search for a game selecteer je in de lijst het videospel dat je wilt spelen. Eventueel gebruik je hiervoor de zoekfunctie. Kies voor Can You Run It en markeer de optie Automatic Detection. Het is hiervoor wel een vereiste dat Java op je systeem is geïnstalleerd. Bevestig vervolgens met Start. Via Run voer je de Java-applicatie uit. Onder Minimum en Recommended zie je in hoeverre het systeem voldoet aan de minimale en aanbevolen systeemeisen. Bij een negatief advies lees je onderaan in het rapport welke hardware hiervoor verantwoordelijk is.

©PXimport

De website Can YOU Run it vergelijkt de pc-eisen van een bepaalde game met de specificaties van je systeem.

Tip 08: Uitgangen

Voordat je een nieuwe videokaart aanschaft, bepaal je eerst hoe je de monitor(en) wilt aansluiten. Afhankelijk van welke videokaart je op het oog hebt, zijn er namelijk verschillende uitgangen beschikbaar. VGA is voor hedendaagse computertaken niet interessant, omdat de overdracht analoog is. DVI en HDMI zijn tegenwoordig het gangbaarst. Hiermee lukt het om in een hoge resolutie te gamen. Je vindt deze aansluitingen dan ook op nagenoeg iedere videokaart. Vooral wanneer je twee schermen wilt gebruiken, is het zinvol om te weten welke uitgangen je wilt gebruiken. De meeste merken leveren overigens een adapter mee, zodat je bijvoorbeeld een HDMI-kabel op een DVI-poort kunt aansluiten. Verder hebben steeds meer grafische kaarten een DisplayPort-aansluiting, eveneens erg geschikt om in een hoge resolutie te gamen.

©PXimport

Tip 08 DVI, HDMI en DisplayPort zijn erg geschikt voor games.

Tip 09: Ventilator

Bij een krachtige videokaart hoort ook een goede koeling. Door het snelle rekenwerk ligt namelijk oververhitting op de loer. Voor gamers ontwikkelde grafische kaarten hebben dan ook één of meer ventilators. Hierdoor worden de gpu en het videogeheugen niet te heet. Bedenk goed dat een videokaart met één of meer ventilators doorgaans meer geluid produceert. Verder is het onderdeel een stuk dikker, waardoor het veel plek inneemt binnen de behuizing. Videokaarten met relatief weinig gpu-kracht maken veelal gebruik van passieve koeling. Via een speciaal ribprofiel wordt de hitte dan aan de omringende lucht afgegeven. Als je vaak games speelt of andere grafische werkzaamheden uitvoert, raden we aan om een videokaart met minimaal één ventilator te nemen.

©PXimport

Tip 09 De meeste losse videokaarten maken gebruik van actieve koeling via een ventilator.

Koopsuggesties

Videokaarten zijn in allerlei soorten en maten verkrijgbaar. Om je enigszins op weg te helpen, zetten we drie grafische kaarten op een rij.

MSI N730-4GD3

De MSI N730-4GD3 is een betaalbare videokaart van ongeveer tachtig euro. MSI heeft om de GeForce GT 730 een eigen schil gefabriceerd. De kloksnelheid is met 750 MHz niet al te hoog, waardoor je geen zware games op de beste instellingen kunt spelen. Schroef je de framerate een stukje terug, dan geven de meeste videospelletjes geen problemen. De N730-4GD3 maakt gebruik van 4 GB DDR3-geheugen om de grafische beelden tijdelijk te bewaren. Je verbindt een monitor met de videokaart via een VGA-, DVI- of HDMI-aansluiting.

©PXimport

Sapphire R9 280 3GB GDDR5 OC DUAL-X with Boost

Deze videokaart biedt uitstekende prestaties voor een reële prijs van zo'n 180 euro. De grafische chip is de Radeon R9 280 van AMD. Hieraan is een kloksnelheid van 850 MHz met 3 GB GDDR5-geheugen gekoppeld. Indien nodig kun je met behulp van meegeleverde software de kloksnelheid opschroeven naar maximaal 940 MHz. Via DisplayPort, HDMI en tweemaal DVI sluit je één of meer schermen aan. Voor de koeling heeft Sapphire twee ventilators geïntegreerd. Deze grafische kaart is in staat om alle moderne games in de hoogste resolutie weer te geven.

©PXimport

ASUS Strix GeForce GTX 980

Gamefanaten met een ruim budget kunnen de peperdure ASUS Strix GeForce GTX 980 overwegen. Deze videokaart heeft een opgevoerde gpu met een kloksnelheid van 1279 MHz. Verder is er 4 GB GDDR5-geheugen ingebouwd. Voor de aansluiting van één of meer monitoren heb je keuze uit maar liefst vijf poorten, namelijk eenmaal DVI, eenmaal HDMI en driemaal DisplayPort. Dit product is gebaseerd op de GeForce GTX 980, het huidige topmodel van NVIDIA. Hiermee kun je probleemloos geavanceerde games in de beste kwaliteit spelen, waarbij er zeer veel details zichtbaar zijn. De videokaart is voor ongeveer zeshonderd euro verkrijgbaar.

©PXimport

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.