De vraag die we stellen is eenvoudig: welke smartphone heeft de beste camera? Maar het antwoord op de vraag is niet zo makkelijk te achterhalen. Er is meer dan het aantal cameralenzen en aantal megapixels. In samenwerking met Zoom.nl hebben we daarom de smartphones vergeleken waarvan de camera’s het beste uit de losse reviews kwamen: de Apple iPhone Xs, Huawei P30 Pro, Nokia 9 PureView, Samsung Galaxy S10+ en een speciale sensor van Sony.

De ontwikkelingen bij smartphones op cameragebied gaan razendsnel, en dat is ook wel te zien aan de verkoopcijfers van gewone camera’s, die behoorlijk zijn gedaald de afgelopen jaren. Vooral de markt voor compactcamera’s is ingestort. Niet vreemd ook, want een moderne smartphone is tegenwoordig vaak al tot meer in staat.

Smartphone versus traditionele camera

Toch is er een soort scheur aan het ontstaan tussen smartphonecamera’s enerzijds en gewone camera’s anderzijds. Doordat smartphones beschikken over enorm veel rekenkracht en geavanceerde software, zijn de toestellen tot veel dingen in staat. Denk bijvoorbeeld aan het samenvoegen van meerdere foto’s met verschillende lichtwaardes van verschillende lenzen met andere focuspunten, zodat donkere en lichte oppervlaktes zichtbaar blijven. Of aan automatische object- en scèneherkenning (die door de marketingafdelingen vaak AI genoemd wordt). Met al die slimme technologieën is het mogelijk om bijvoorbeeld ruis weg te poetsen bij donkere beelden of nachtfoto’s, het onderwerp uit te lichten door de voor- of achtergrond onscherp te maken of automatisch de juiste camera-instellingen toe te passen voor de fotosituatie. Zo heb je direct het mooiste plaatje, zonder dat je eerst alle instellingen hoeft te doorlopen.

Dat is nogal wat anders dan de traditionele camera’s. Deze beschikken niet over de rekenkracht en geavanceerde software, maar hebben wel meer ruimte voor betere lenzen en sensoren. Grotere sensoren zijn doorgaans beter in staat licht op te vangen en de lenzen bieden de mogelijkheid om optisch in te zoomen. Met een traditionele camera maak je met één druk op de knop de meest natuurgetrouwe foto (in tegenstelling tot smartphones, die binnen een tiende van een seconde vele foto’s samenvoegen tot één eindresultaat). De foto’s die je maakt met een traditionele camera zijn daardoor vaak een afspiegeling van de wereld die wij zien (tenzij je de instellingen zelf aanpast en bijvoorbeeld met een lange sluitertijd fotografeert). Foto’s met een smartphone zijn vaak wat meer overdreven, maar een minder realistische afspiegeling van de werkelijkheid.

©PXimport

Iedereen is fotograaf

Dankzij een smartphone is iedereen in potentie een fotograaf. Want met de mogelijkheden die in de broekzak (of handtas) beschikbaar zijn, hoef je geen losse camera meer op zak te hebben voor een fantastische foto. Het enige dat je nodig hebt is creativiteit en het moment. Anno 2019 zijn er ook vrijwel geen smartphones meer te krijgen met een echt slechte camera. Wanneer je een smartphone met een van de betere camera’s kiest, kun je de traditionele camera ook vaker thuis laten liggen – of in veel gevallen zelfs helemaal niet meer gebruiken.

Nóg meer camera’s

Je ziet steeds meer smartphones met niet één maar meerdere cameralenzen op de achterzijde. Om een camera echt te kunnen vervangen, bieden smartphones tegenwoordig vaak de mogelijkheid optisch in te kunnen zoomen. Hiervoor worden al een paar jaar meerdere cameralenzen met verschillende brandpuntafstanden op een smartphone gebruikt. Bijvoorbeeld een telelens en een groothoeklens naast de hoofdlens. Door te schakelen tussen lenzen zoom je uit of juist in, zonder dat je inboet op de kwaliteit door digitale zoom. Kwaliteitsverschil is wel vaak merkbaar, omdat veel fabrikanten een wat minder lichtgevoelige of scherpe lens gebruiken als secundaire camera. Vaak worden deze lenzen ook ingezet om een scherptediepte-effect te kunnen bepalen bij portretfoto’s.

Aan de achterzijde van de smartphone vinden we ook steeds meer sensoren, zoals infrarood of Time Of Flight-sensoren (TOF), die de afstand tot het onderwerp of andere objecten beter kunnen bepalen.

Een andere nieuwe camera die we sinds kort op smartphones zien, is de zogenaamde periscoopcamera. Met een spiegeltje wordt een soort periscoop gemaakt, zodat het licht door een hoek van negentig graden op de camerasensor valt. Met verschillende vergrootlenzen in deze periscoopconstructie kan ook ingezoomd worden, tot wel tien keer. Chinese smartphonefabrikanten Huawei (P30 Pro) en Oppo (Reno 10x Zoom) zijn de eerste die deze techniek in een camera hebben verwerkt.

©PXimport

Sony IMX586

Vreemde eend in de bijt is de Sony IMX586-sensor. De smartphone-lens, die door Sony is ontworpen, vinden we terug in meerdere smartphones. Niet op Sony Xperia’s trouwens. De sensor is tot nu toe alleen terug te vinden in Chinese smartphones en een Taiwanese: Xiaomi Mi 9, Honor View 20, Oppo Reno, Oppo Reno 10x Zoom, OnePlus 7, OnePlus 7 Pro en de ASUS Zenfone 6. Het is echter niet ondenkbaar dat de sensor binnenkort ook in andere smartphones gebruikt gaat worden.

48 of 12 megapixel

De IMD586 is in staat foto’s in een 48 megapixelresolutie te schieten, dat is 8000 x 6000 pixels! Deze foto’s worden echter verkleind tot een 12 megapixelfoto. Bij dat proces wordt de informatie van 48 megapixel gebruikt om ruis te verwijderen, die bijvoorbeeld ontstaat door beweging of een gebrek aan licht. Dit resulteert dus in haarscherpe foto’s en een prachtige kleurweergave. Toch laat de lichtopname in praktijk wat te wensen over, waardoor hij in moeilijke lichtomstandigheden merkbaar minder presteert dan de andere smartphones in de test.

Verschillen

Natuurlijk zijn de onderlinge verschillen bij de smartphones met de IMX586-sensor groot. Dat is niet verwonderlijk, want de fabrikanten hebben zelf de software gemaakt die de sensor aanstuurt en beeldherkenning toepast. Bovendien hebben alle fabrikanten andere sensoren naast deze van Sony, zoals dieptesensoren, macrolenzen en groothoeklenzen. De Oppo Reno 10x Zoom heeft zelfs een periscoopcamera, die optische zoom mogelijk maakt. Toch staat de IMD586-sensor garant voor uitstekende foto’s, bovendien is hij geplaatst in smartphones die niet overdreven hoog geprijsd zijn.

©PXimport

Apple iPhone Xs (Max)

De iPhone is altijd een veilige keuze als het aankomt op de camera, maar Apple lijkt de innovatiesnelheid van de concurrentie niet meer te kunnen bijbenen. De camera van de iPhone voegt op de achtergrond vele foto’s samen om zo tot één fraai eindresultaat te komen. De camera staat erom bekend om een zo natuurlijk mogelijk eindresultaat op de foto te krijgen. De iPhone beschikt over een dualcam met twee brandpuntafstanden, waarbij een groothoek als aanvulling gebruikt wordt voor de foto’s waar je net even wat meer op te zien wilt krijgen.

Conservatief

Het voordeel van de camera-app van Apple is dat iedereen er zonder enige moeite een goede, natuurgetrouwe foto mee kan maken. Nadeel is echter dat deze app in zijn eigen instellingen behoorlijk ‘conservatief’ is. In moeilijke lichtomstandigheden gooit de software niet de sluitertijd en iso omhoog om toch nog wat vast te leggen. Donkere lichtomstandigheden blijven daarom lastig voor de iPhone. Als gebruiker heb je zelf geen enkele mogelijkheid om handmatig de camera af te stellen of de foto’s in raw-formaat op te slaan. Voordeel van deze conservatieve instellingen is echter wel dat je minder snel last hebt van bewegingsonscherpte.

Omdat de techniek van de iPhone Xs verbeterd is ten opzichte van de iPhone X van vorig jaar, is het dynamisch bereik wel verbeterd. Op foto’s met zowel lichte als donkere oppervlakken, zijn beide goed zichtbaar. Alleen valt op dat er soms tegenlicht ‘lekt’ over de donkere vlakken. Dat is in de nabewerking nauwelijks weg te poetsen.

Portretmodus

Apple maakt veel indruk de portretmodus. Je kunt deze gebruiken om achter- of voorgronden onscherp te maken, maar ook om het onderwerp uit te lichten door de achtergrond zwart te maken. Waterdicht is deze functie nog niet: gezichtscontouren en haren worden soms ook zwart gemaakt in deze automatische functie.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Apple iPhone XS (Max)

8Score80

Huawei P30 Pro

Enkele jaren terug is Huawei begonnen met een samenwerking met Leica, waarna een indrukwekkende inhaalslag werd ingezet. Vorig jaar kon de P20 Pro zich in onze test meten met Apple en Samsung. Dit jaar wisten we eigenlijk al voor deze vergelijkende test dat Huawei zou winnen, want met de P30 Pro zet Huawei de concurrentie op grote afstand. Waar Apple, Nokia en Samsung lijken te vechten om het kampioenschap van de Keukenkampioendivisie, staat Huawei op eenzame hoogte in de Champions League. Op cameragebied dan, want als smartphone valt er heel veel aan te merken op de EMUI-software.

Veel sensoren

Op de achterkant van de Huawei P30 Pro zijn diverse sensoren geplaatst. De hoofdlens telt 40 megapixel, en kan net als Sony’s IMX586 ruis verminderen en meer detail vastleggen door de foto te verkleinen. Een groothoeklens met 20 megapixel zorgt ervoor dat je uit kunt zoomen naar 0,6x. Met merkbaar kwaliteitsverlies overigens. Opvallendst is de 8 megapixel periscoopcamera, die tot 5x optisch kan inzoomen, tot 10x dynamisch en wel tot 50x digitaal. Dat is werkelijk ongekend. Natuurlijk: hoe verder je inzoomt, hoe minder de kwaliteit. Maar geen enkele andere smartphonecamera kan dit überhaupt. Dankzij stabilisatie zijn de foto’s niet eens erg bewogen bij 50x inzoomen, terwijl het beeld alle kanten op lijkt te gaan bij het richten.

Rgb wordt ryb

Deze stabilisatie wordt ook ingezet bij een functie die helemaal verbluffend is: de nachtmodus. Of je nu een gewone foto neemt of de nachtmodus gebruikt, de camera weet bizar veel licht te pakken. Zelfs in omgevingen waar je zelf niks kunt zien. Bij de nachtmodus wordt de sluiter nog net even wat langer opengezet voor meer detail. En dankzij die stabilisatie moet je het wel heel bont maken om een bewogen foto te krijgen. Het levert de prachtigste foto’s op in het donker, die zelfs soms surreëel aandoen, met een sterrenhemel en objecten die eruitzien alsof ze in het licht staan. Technisch weet Huawei dit voor elkaar te krijgen door de rgb-sensor net anders af te stellen, waarbij ook geel wordt afgevangen in plaats van groen. Volgens Huawei valt er op deze manier meer licht op te vangen en kan het verschil softwarematig rechtgezet worden.

Herkenning

Met de P20 Pro introduceerde Huawei AI in de camera, dat is de marketingbenaming voor automatische object- en sceneherkenning. Door te herkennen wat er in beeld is, kan de camera-app automatisch de instellingen en kleurweergave optimaliseren. Bij de P20 Pro leverde dit weleens erg overdreven gesatureerde of bewerkte foto’s op. Bij de P30 Pro is dat wat beter afgesteld en zelfs de portretmodus, die de achter- of voorgrond vervaagt springt automatisch aan. Kleine details als sprieterig haar, koptelefoons en hoofddeksels worden echter weleens gemist, waardoor die ook vervagen. Bij goede lichtomstandigheden valt de P30 Pro niet positief op ten opzichte van de andere smartphones. Sterker nog, je moet handmatig de hdr-functie aanzetten als je donkere en lichte oppervlaktes op één foto wilt zetten. Gek genoeg werkt de AI hierbij nog niet goed genoeg.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Vijf zoomniveau's van de Huawei P30 Pro: breedbeeld, 1x, 5x zoom, 10x zoom, 50x zoom.

Huawei P30 Pro

10Score100

Nokia 9 PureView

Wat meteen opvalt bij de Nokia 9 PureView is de achterkant van het toestel, waar vijf sensoren op zijn gemonteerd: twee rgb-sensoren en drie monochrome sensoren. De TOF-sensor stelt de telefoon in staat de afstand tot verschillende punten te bepalen. Dankzij al deze sensoren kan de Nokia 9 prima diepte vastleggen, maar ook meer licht. De vijf sensoren hebben een resolutie van 12 megapixel, een grootste diafragma van F 1,8, een brandpuntsafstand van 28 mm (omgerekend naar fullframe), een 1/2,9inch-sensor en een pixelgrootte van 1,25 µm. Inzoomen zonder kwaliteitsverlies is echter niet mogelijk, omdat de sensoren hetzelfde zijn.

©PXimport

Raw-functie

Maar de camera is nog wel traag, met name als je in raw fotografeert en alle scherptediepte-details bewaart. Een dng-bestand van de camera kan dan zo rond de 40 MB groot zijn. Het hiervan duurt erg lang, tot een volle minuut. Tijdens het opslaan van de foto kun je gerust blijven fotograferen, maar het eindresultaat op je scherm halen, dat kan dus pas na een minuut. Erg frustrerend als je je foto meteen wilt laten zien.

Deze camera’s kunnen wel extreem veel diepte-informatie vastleggen, tot in de kleinste details. Ieder gras- of haarsprietje wordt scherp gehouden – of vervaagd, wat jij wilt. Je kunt dit achteraf nog wijzigen, wat ook het grote formaat van de dng-bestanden verklaart.

Stabilisatie

De telefoon heeft een goede ingebouwde stabilisatie. Zelfs bij langere sluitertijden is het mogelijk om uit de hand te schieten. Bewegingen vastleggen werkt ook erg goed en de camera legt een groot dynamisch bereik (licht en donker) prima vast. Zoomen doet het toestel nog niet heel geweldig: de kwaliteit neemt dan erg af. Wanneer je in een omgeving met weinig licht fotografeert, moet de Nokia 9 wel zijn meerdere erkennen in de andere geteste smartphonecamera’s.

©PXimport

©PXimport

Nokia 9 PureView

6Score60

Samsung Galaxy S10+

De Samsung Galaxy S10+ wordt gekenmerkt door drie camera’s aan de achterzijde. Bij de S9+ zaten al twee lenzen aan de achterkant en daar is nu een groothoeklens bij gekomen. Vorig jaar wist de Galaxy S9+ nog onze test te winnen, hoewel de verschillen tussen de smartphones toen klein waren.

Verbeterd

De camera van de S10+ is uitstekend in staat om mooie foto’s te schieten. Ten opzichte van de iPhone Xs zijn de foto’s wat levendiger doordat de kleuren wat sterker verzadigd zijn. Ook in moeilijke lichtomstandigheden presteert de camera best goed.

Er zijn meer verbeteringen toegevoegd, waaronder de scèneoptimalisatie, die dankzij onderwerp- en scèneherkenning de nodige bewerkingen en filters toepast. Ook is er een waarschuwing voor een vuile lens en zijn er nieuwe portretfuncties.

De camera legt situaties met weinig licht prima vast. Niet uitzonderlijk goed, maar zeker ook niet slecht. Ook bevat de camera een portretmodus waarin bijvoorbeeld de huid egaler wordt gemaakt.

Uitstekende camera

Wederom heeft Samsung een uitstekende camera in zijn nieuwste smartphone geplaatst. Hij bevat geavanceerde mogelijkheden, maar lijkt net de nieuwste snufjes en ontwikkelingen te missen. Die heeft Huawei wel in zijn P30 Pro toegepast, waardoor je (als je puur naar de camera kijkt) betere opties hebt dan de S10+.

©PXimport

©PXimport

Samsung Galaxy S10+

7Score70

Conclusie

De ontwikkelingen op smartphone-cameragebied gaan onverminderd hard, met Huawei voorop, die uit het niets veruit de beste foto’s schiet en de meeste mogelijkheden biedt, zoals nachtfotografie en zoom. De Galaxy S10+ volgt op ruime afstand, met een camera die in alle omstandigheden goede foto’s schiet en een waardevolle toevoeging biedt met de groothoeklens.

Apples iPhone Xs is een veilige keuze, hoewel de afstand met andere smartphonemakers alsmaar groter lijkt te worden. De opvolger van deze iPhone zal een flinke inhaalslag moeten maken om zich überhaupt te mogen meten met de beste smartphonecamera’s. De Nokia 9 PureView is niet zo revolutionair als de andere PureView-smartphones, maar biedt voor de nabewerkende fotograaf wel veel interessante mogelijkheden.

©PXimport

Een vriezer die goed en efficiënt vriest, heeft allerlei voordelen. Zo is het gunstig voor je gezondheid, omdat bacteriën in een ijskoude vriezer minder kans krijgen. Ook bespaar je energie én hoef je je vriezer minder vaak te ontdooien. Met een paar simpele stappen zorg je ervoor dat jouw vriezer optimaal koelt.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aankoop van een nieuwe vriezer

De juiste temperatuur

Een goedwerkende vriezer begint met het instellen van de juiste temperatuur. Is je vriezer te warm, dan bederft voedsel sneller en zal er door het overtollige water sneller ijsvorming in het vriesvak ontstaan. In principe zijn alle temperaturen onder de -18°C goed, maar hoe kouder je je vriezer instelt, hoe meer energie hij verbruikt. Met een temperatuur van -18°C bewaar je je voedsel veilig, blijven voedingsstoffen lang behouden én ben je energiezuinig bezig. Veel vriezers beschikken over een ingebouwde thermostaat, vaak in de vorm van een draaiknop, waarop je de temperatuur kunt instellen. Heeft jouw vriezer dit niet, dan kun je een losse thermometer aanschaffen om de temperatuur in je vriezer te controleren.

Slim invriezen

Ook de manier waarop je je eten invriest, heeft veel invloed op hoe efficiënt jouw vriezer koelt. Zo laat voedsel dat nog warm is de temperatuur in je vriezer snel stijgen, waardoor voedingsmiddelen sneller bederven en je te maken kunt krijgen met ijsvorming. Het is dus verstandig om je kliekjes eerst op kamertemperatuur te laten komen voor je ze in de vriezer stopt. Om ervoor te zorgen dat het eten snel de juiste temperatuur bereikt, is het daarnaast beter om kleine porties in te vriezen. Let er daarbij op dat je luchtdichte bakjes of zakjes gebruikt, want als ingevroren eten in contact komt met lucht kan er vriesbrand op voedingsmiddelen ontstaan.

©qwartm

Een beetje overzicht in je vriezer is ook wel zo fijn. Zo weet je exact wat waar staat en hoef je de deur van de vriezer niet elke keer onnodig lang open te laten staan. Daarmee maak je het voor je vriezer een stuk makkelijker om de temperatuur vervolgens weer omlaag te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld producten die je als eerste gebruikt voorin je vriezer zetten en overige producten meer naar achteren. Of plak labels op je bakjes met de data waarop je de producten hebt ingevroren. Ook kun je regelmatig even kijken welke producten weggegooid kunnen worden, zodat het geen rommeltje wordt in je vriezer.

Goed vullen (maar niet te vol)

Is jouw vriezer vaak maar voor de helft gevuld? Dat is zonde, want een halfvolle vriezer verbruikt veel onnodige energie. Misschien vind je in je keuken nog wat groente of fruit dat je niet van plan bent om op korte termijn op te eten. Mocht dat niet het geval zijn, dan kun je altijd een paar halfgevulde waterflessen in je vriezer leggen. Voor het afkoelen van producten (massa) hoeft een vriezer namelijk minder hard te werken dan voor het afkoelen van lucht. En omdat producten koude lucht goed vasthouden, gaat er bij het openen van je vriezerdeur minder kou verloren. Let op: een te volle vriezer is ook niet goed, want dit belemmert de luchtcirculatie en veroorzaakt ongelijke temperaturen in je vriezer.

Regelmatig ontdooien

IJsvorming beperkt niet alleen de ruimte in je vriezer, maar maakt ook dat het apparaat minder efficiënt gaat werken. IJs op de wanden van je vriezer werkt namelijk als een soort isolatielaag, waardoor het apparaat minder goed in staat is om warmte naar buiten af te voeren. Daar komt nog bij dat als ijsvorming zich op voedsel nestelt, vooral als dat niet luchtdicht is ingepakt, er vriesbrand op voedingsmiddelen kan ontstaan. Heeft jouw vriezer geen No Frost-functie? Dan moet je helaas zelf regelmatig aan de bak om het ijs uit je vriezer te verwijderen. Om het ontdooiingsproces te versnellen, kun je een bak met heet water in de vriezer plaatsen of het ijs met een föhn verwarmen. Als je je vriezer toch ontdooit, maak 'm dan meteen goed schoon. Ook op vuil in je vriezer kan namelijk ijs of rijp ontstaan.

©Thomas Heitz

De condensor schoonmaken

Maak tot slot, als dat mogelijk is, de condensor van je vriezer regelmatig schoon. De condensor is het zwarte rooster aan de achterkant van je vriezer dat ervoor zorgt dat warmte goed wordt afgevoerd. Zit de condensor vol met stof of vuil, dan blijft warmte in je vriezer circuleren. De condensor kun je eenvoudig schoonmaken met een zachte borstel of met een stofzuiger met borstel-opzetstuk.

Op een smartphone met Android wordt standaard alles aan je Google-account gekoppeld. Daardoor weet het bedrijf heel wat over jou en niet iedereen voelt zich daar goed bij. Gelukkig zijn er ook manieren om Android te gebruiken zonder dat je Google volledige inzicht in je digitale leven geeft, bijvoorbeeld met de alternatieve firmware LineageOS met microG.

Wanneer je een Android-smartphone of -tablet installeert, is aanmelden met een Google-account een van de eerste dingen die je doet. Vanaf dat moment zijn alle Google-apps zoals Gmail, Google Maps, Chrome, Google Calendar en Google Play op je apparaat aan je account gekoppeld. Handig … maar zo krijgt Google wel heel veel controle over je digitale leven.

In principe kun je op je Android-apparaat gewoon geen Google-account aanmaken en alternatieve apps installeren. Maar omdat het hele besturingssysteem rond Google-componenten is gebouwd, is dat knap lastig. Dan installeer je beter een alternatieve Android-firmware die geen koppeling met het Google-ecosysteem heeft ingebouwd. In dit artikel doen we dat met LineageOS en microG, en hebben we het ook over enkele andere mogelijkheden.

1 Android Open Source Project

Voordat we naar die alternatieven kijken, moeten we het even hebben over hoe die mogelijk zijn als Google-diensten zo nauw met Android verweven zijn. De basis van Android bestaat uit het Android Open Source Project (AOSP). Dit is een volwaardig mobiel besturingssysteem waarvan de broncode beschikbaar is onder een opensource-licentie. Fabrikanten van Android-apparaten voegen hier drivers aan toe om Android op hun hardware te laten werken, en vaak nog eigen aanpassingen. Andere belangrijke componenten die we in een Android-systeem verwachten, zoals Google Play Services, zijn niet opensource. Wanneer je een Android-telefoon koopt, staat daarop dus een besturingssysteem dat door de fabrikant is gecreëerd op basis van AOSP, Google Play Services en eigen aanpassingen.

LineageOS is een project dat de broncode van AOSP neemt en daar extra functionaliteit aan toevoegt, vaak met de focus op aanpasbaarheid, beveiliging en privacy. De nieuwste versie is LineageOS 21, gebaseerd op Android 14. Het biedt voor zo’n tweehonderd apparaten installeerbare images met de drivers van de fabrikanten ingebouwd. Staat je toestel niet in de lijst met apparaten, dan kun je LineageOS helaas niet installeren. De apps van Google zijn (net zoals Google Play Services) hierin niet opgenomen, omdat de licentie dat niet toestaat. Die kun je wel achteraf installeren, waarna je je met een Google-account kunt aanmelden en LineageOS zoals de standaard Android-versie op je telefoon is te gebruiken.

LineageOS ondersteunt zo’n tweehonderd apparaten.

2 MicroG

Nu zou je denken dat je zonder de apps van Google wel verder kunt, maar dat is helaas niet het geval. Google heeft gaandeweg meer en meer functionaliteit van AOSP naar Google Play Services en andere propriëtaire componenten verplaatst. Die vereisen een Google-account of tracken je op een andere manier. En heel wat Android-apps maken van deze propriëtaire componenten gebruik. Als je die apps op LineageOS zonder Google-apps installeert, dan zouden die in het beste geval maar deels werken en in het slechtste geval starten ze niet eens op.

Het project microG biedt hier een oplossing voor. Dit is een opensource-project dat allerlei propriëtaire Android-componenten van Google her-implementeert. Zo biedt GmsCore een alternatieve implementatie voor Google Play Services. Ook Google Cloud Messaging (voor pushnotificaties) en geolocalisatie zijn op deze manier mogelijk. De versies van microG kun je dan op bijvoorbeeld LineageOS gebruiken, waardoor allerlei Android-apps toch weer werken zonder dat je een Google-account of Google-apps nodig hebt.

Het microG-project her-implementeert een deel van Google Play Services.

3 LineageOS met microG

Helaas kun je microG niet zomaar op LineageOS installeren. MicroG werkt namelijk alleen op een Android-versie met ‘signature spoofing’. Die truc zorgt ervoor dat de componenten van microG zich als Google Play Services kunnen voordoen, waardoor apps er mee samenwerken zonder dat ze weten dat het niet om een officiële Google-dienst gaat. Maar de ontwikkelaars van LineageOS hebben om diverse redenen besloten om signature spoofing niet op te nemen.

Er zijn manieren om een al geïnstalleerd Android-systeem te patchen zodat het signature spoofing ondersteunt. MicroG biedt ook zijn eigen versie van LineageOS aan: LineageOS for microG. Die versie heeft een minimale vorm van signature spoofing ingebouwd die alleen geprivilegieerde systeem-apps toelaat om de spoofing-permissie te gebruiken en alleen na toestemming van de gebruiker. LineageOS for microG ondersteunt exact dezelfde apparaten als LineageOS en verspreidt twee keer per maand over-the-air-updates.

LineageOS for microG biedt een opensource Android-versie zonder Google-apps.

4 Installeren

De installatie van LineageOS for microG gebeurt exact hetzelfde als bij LineageOS: zoek je toestel op in de lijst met ondersteunde apparaten van de LineageOS Wiki en volg daar de installatiegids. Het enige verschil is dat je de installatiebestanden voor je apparaat niet van de website van LineageOS downloadt, maar van de downloadpagina voor LineageOS for microG. Voor de Fairphone 5 vind je die bijvoorbeeld in de map FP5.

Installeer eerst Android Debug Bridge en fastboot en volg op die pagina ook de instructies om de usb-foutopsporingsmodus op je Android-apparaat in te stellen. Daarna dien je op sommige apparaten de bootloader te ontgrendelen, zodat je alternatieve firmware kunt installeren. De instructies hangen van je apparaat af. Op sommige apparaten moet je ook nog extra partities flashen met fastboot. Let op dat je de downloadbestanden van LineageOS for microG flasht en niet degene waarnaar in de installatie-instructies van LineageOS wordt verwezen.

Daarna flash je het herstelbestand van LineageOS for microG en start je het apparaat in herstelmodus. Voer dan een factory reset uit. Nu kun je eindelijk het zip-bestand met het rootbestandssysteem van LineageOS for microG naar je telefoon flashen met de opdracht adb vanaf je computer. De stap om een Google Apps-add-on te installeren sla je over, want we willen Google juist vermijden. Herstart daarna je telefoon, waarna je in LineageOS for microG opstart.

Volg heel nauwgezet alle waarschuwingen en tips in de installatie-instructies van LineageOS.

5 Configureren

Na de eerste keer opstarten, word je verwelkomd door de configuratiewizard, waarin je onder andere je wifi-netwerk instelt. Maar in tegenstelling tot een normale Android-installatie krijg je nu niet de vraag om een Google-account in te voeren. Wanneer de initiële configuratie van LineageOS is voltooid, open je de app microG Settings. Klik dan op Self-Check. Uiteindelijk moet de hele lijst met controles aangevinkt zijn. Je moet hiervoor diverse permissies aan de app toekennen, zodat microG zijn werk kan doen.

Keer terug naar het hoofdvenster van microG Settings. Hier staan allerlei functies standaard uitgeschakeld en het is aan jou om te kiezen welke je inschakelt. Zo kun je hier een Google-account toevoegen, maar dat doen we in het kader van dit artikel juist niet. Exposure Notifications kun je niet hier inschakelen; daarvoor dien je een app te installeren die deze API gebruikt. Google SafetyNet kun je hier wel inschakelen. Sommige apps vereisen deze functie om te controleren of je Android-apparaat wel veilig is. Mocht je zo’n app gebruiken, schakel die functie dan hier in.

Geef microG alle permissies die het nodig heeft om zijn taken uit te voeren.

6 Pushnotificaties

Als je nu apps zou installeren, zou je merken dat je geen pushnotificaties krijgt. Veel apps, onder meer WhatsApp en Slack, maken hiervoor immers gebruik van Google Cloud Messaging. MicroG implementeert dit ook, maar heeft dit standaard uitgeschakeld. Om pushnotificaties naar je apparaat te kunnen sturen, moet Google je apparaat ook kunnen identificeren aan de hand van een uniek apparaat-ID. Ga daarvoor in microG Settings naar Google device registration en schakel Register device in. Standaard (in het profiel Native) genereert microG nu een ID waaruit Google je apparaattype en softwareversie kan afleiden, maar niet het serienummer. Het profiel Real geeft ook het eigenlijke serienummer aan Google door. Er zijn ook profielen om je voor een Google Nexus 5X of Motorola Moto G uit te geven, voor als je zo weinig mogelijk informatie wilt prijsgeven. Als je een Google-account hebt toegevoegd, wordt dit overigens ook bij je apparaatregistratie aan Google doorgegeven.

Nadat je apparaat bij Google is geregistreerd, tik je op Cloud Messaging en vink je Receive push notifications aan. Zodra je apps installeert die van Google Cloud Messaging gebruikmaken, komen ze hier in de lijst te staan. Als je merkt dat je notificaties met vertraging aankomen, tik dan op de drie puntjes bovenaan rechts, dan op Advanced en pas de instellingen voor pushnotificaties per netwerk aan. Zet ze bijvoorbeeld op Ping interval: 60 seconds. Maar dit is alleen nodig als de netwerkkwaliteit laag is, de standaardwaarde Automatic zou op de meeste netwerken voldoende moeten zijn.

Dankzij microG kunnen je apps ook pushnotificaties ontvangen.

7 Locatiemodules

Diverse apps vragen je locatie op, bijvoorbeeld om een relevante selectie van nabije winkels of laadpalen te tonen. Maar als ze daarvoor altijd je gps gebruiken, belast dat de batterij van je telefoon te veel. Bovendien hoeft die locatie niet altijd zo precies te zijn als van je gps. Google heeft daarvoor de component Network Location Provider, die communiceert met servers van Google om bijvoorbeeld op basis van de zichtbare wifi-netwerken te bepalen waar je apparaat zich bevindt.

In de instellingen van microG kun je ook hiervoor een alternatief instellen. Tik daarvoor op Location modules. Standaard bood microG één geolocalisatiemodule die op basis van gsm-netwerken en wifi-toegangspunten in de buurt je locatie bepaalt: Mozilla Location Service. Helaas is die dienst inmiddels stopgezet. Je kunt wel de app Local GSM Location installeren en de locatiedienst die ze aanbiedt daarna hier inschakelen.

MicroG kan ook je locatie bepalen zonder servers van Google.

8 OpenCelliD gebruiken

Tik daarna op de module en dan op Configure. Geef de app toestemming om altijd toegang tot je locatie te krijgen en daarna om bestanden op te slaan. Maak nu een gratis OpenCelliD-account door op www.opencellid.org op Sign Up te klikken. Klik op de verificatielink en dan in het dashboard op Access Tokens. Je ziet daar één toegangstoken. Klik op Show Token en kopieer die.

Open dan op je telefoon weer de configuratie van de locatiemodule, tik linksboven op het menu en dan op Advanced Settings. Vul bij OpenCellID Access Token je token in. Keer terug, open Settings en vink bij Sources de optie OpenCellID aan. Keer weer terug, tik op Database / Create Database. De module downloadt nu de locatiedatabase naar je telefoon. Op een later moment kun je altijd op Update Database tikken om de database bij te werken.

Haal locatiedata uit de database van OpenCelliD.

9 Apps installeren met F-Droid

LineageOS for microG komt standaard met F-Droid, een appwinkel voor opensource-apps. Zo kun je hiermee de app Local GSM Location installeren, maar ook apps als Aegis Authenticator voor tweefactorauthenticatie, Joplin voor todo-lijstjes, Organic Maps voor offline navigatie, Syncthing voor synchronisatie van je bestanden, apps voor Home Assistant en openHAB, en nog veel meer. Voor veel propriëtaire Android-apps bestaan er opensource-alternatieven die je in F-Droid vindt. Ook apps updaten gebeurt in F-Droid. In de instellingen kun je zelfs automatische updates instellen.

Opvallend is dat F-Droid per app de zogenoemde anti-functies toont, bijvoorbeeld of de app gebruikmaakt van een propriëtaire back-end of je activiteiten aan de makers rapporteert. Ook de door de app gevraagde machtigingen toont F-Droid bij elke app. Zo kun je op basis van de anti-functies en machtigingen beslissen of je de app wel met deze functies wilt gebruiken of voldoende vertrouwt.

F-Droid toont bij elke app de ‘anti-functies’, functies die je misschien minder leuk vindt.

10 Apps installeren met Aurora Store

Op F-Droid vind je alleen opensource-apps. Voor apps als WhatsApp, Slack, Snapchat, Instagram, TikTok, Spotify en meer heb je een andere bron nodig. Maar zonder een Google-account kan dat niet met Google Play Store. Gelukkig bestaat er een alternatief: Aurora Store. Dit is een onofficiële opensource-client voor de Google Play Store. Je kunt hiermee dus apps op de Google Play Store zoeken, downloaden en updaten. Dat kan met een Google-account, maar ook anoniem. Aurora Store koppelt je dan aan een van de vele anonieme gebruikersaccounts. Soms lukt het aanmelden niet. Probeer het dan opnieuw, dan word je aan een willekeurig ander account gekoppeld.

Net zoals in Google Play Store krijg je in Aurora Store apps te zien per categorie, inclusief lijstjes met de populairste apps of apps die voor jou zijn aangeraden. De mogelijkheden zijn minder uitgebreid dan met Google Play Store. Zo kun je geen betaalde apps downloaden of updaten. Bovendien werken heel wat in-app-functies van allerlei apps niet wanneer je Aurora Store anoniem gebruikt. Soms krijg je bepaalde apps ook niet te zien, omdat het anonieme account dat je op dat moment gebruikt van een bepaald land is waar de app niet is toegelaten. Tik in dat geval bovenaan rechts op het tandwiel, dan op Manage your account / Log uit en log weer in als Anoniem. Je krijgt dan een willekeurig ander anoniem account en kunt opnieuw proberen of je de gewenste app vindt.

Met Aurora Store download en update je anoniem apps uit de Google Play Store.

11 Alternatieven voor Google-apps

Nu je een Android-systeem zonder Google-account hebt, moet je uiteraard voor alle Google-apps nog alternatieven zoeken. Wil je onmiddellijk een heel ecosysteem, dan loont het de moeite om naar Proton te kijken. Je kunt gratis een account maken bij deze dienstenprovider die zich focust op privacy en geen toegang heeft tot je gegevens dankzij end-to-end encryptie. Voor wie meer opslag en mogelijkheden wil, biedt Proton ook betaalde abonnementen aan. De apps Proton Mail, Proton Calendar, Proton Drive, Proton VPN en Proton Pass zijn te vinden in F-Droid en Aurora Store.

Maar je hoeft jezelf niet aan één ecosysteem te verbinden. Je kunt perfect losse apps installeren (zoals de mail-app K-9 Mail) of met DAVx5 in combinatie met een CalDAV/CardDAV-server je agenda en contacten in de standaard-apps van LineageOS integreren. Als wachtwoordbeheerder kun je bijvoorbeeld de app van Bitwarden installeren, in combinatie met de server van Bitwarden of je eigen Vaultwarden-server. Voor tweefactorauthenticatie is Aegis Authenticator een goede keuze.

Als je gewend bent om je browsergeschiedenis en -tabs tussen verschillende apparaten te synchroniseren met Google Chrome, dan is er ook daarvoor een alternatief zonder Google-account. Mozilla biedt een vergelijkbare functie voor Firefox aan met Firefox Sync. Als je de Firefox-app op LineageOS installeert en een gratis Mozilla-account aanmaakt, kun je dus ook je tabs synchroniseren. Interessant om te weten is dat dit met end-to-end encryptie werkt. Mozilla krijgt dus niet te zien welke webpagina’s je bezoekt.

Proton biedt een heel ecosysteem aan van diensten met end-to-end encryptie.