Gemiddeld wassen mensen hun kleren zo'n elf keer per maand. Gevalletje 'kind kan de was doen' zou je zeggen. Toch zijn er een paar veelgemaakte fouten bij het wassen die niet zo bekend zijn. Ken jij ze?

Lees ook: De meest voorkomende wasmachinestoringen én oplossingen

De meeste mensen wassen al jaren op dezelfde manier. Misschien moet je heel af en toe een nieuwe wasmachine aanschaffen, waardoor het net even anders gaat. Nieuwe wasprogramma's kunnen tenslotte wat veranderingen met zich meebrengen, maar over het algemeen gaat dat zonder problemen. Toch gaat er weleens iets mis. Van deze veelgemaakte wasfouten was je misschien niet eens op de hoogte. Nu wel – en dat betekent dat je ze voortaan kunt vermijden!

Fout 1: De wasmachine is te vol

Als je te veel wasgoed in de wasmachine propt, worden je kledingstukken te strak tegen elkaar gedrukt. Het wasgoed draait in één grote massa rond, waardoor het wasmiddel niet voldoende kan circuleren en oplossen, met als gevolg dat de was niet goed schoon wordt. Je was wordt dus niet gelijkmatig schoon: vlekken en vuil blijven achter, wat betekent dat je de boel opnieuw moet wassen.

De Consumentenbond heeft onderzocht dat de meeste wasmachines niet maximaal worden geladen als het gaat om gewicht. Maar ook met minder gewicht kan het volume groot zijn. Er is dan te weinig ruimte in de trommel. Een handbreedte bovenin overhouden is een goede maatstaf.

Fout 2 - Of is de wastrommel juist te leeg...?

Een andere veelgemaakte fout is om halve wasjes te draaien, zelfs als je wasmachine een waterbesparende instelling heeft. Het lijkt misschien efficiënter, maar dat is het niet. Een gedeeltelijke lading met minder water zal namelijk bijna net zo veel elektriciteit verbruiken als een volle lading. Daarom is het beter om alleen te wassen als je een volle lading hebt. Houd de handbreedte of vuisthoogte (zie bij Fout 1) daarom zo veel mogelijk aan, zowel bij minimale als maximale belasting.

💡 Sommige wasmachines hebben een sensor voor beladingsherkenning. Hierdoor weet je precies hoeveel speelruimte je nog hebt aan kilo's. Handig!

Fout 3: Te veel wasmiddel gebruiken

Meer wasmiddel maakt je kleding niet schoner. Sterker nog, te veel wasmiddel zorgt alleen maar voor narigheid, zoals verstopte leidingen omdat de zeep niet goed oplost. Ook blijven er restjes achter in de machine, en die kunnen gaan stinken en zorgen voor vetluis. Bovendien gebruikt een wasmachine waar te veel wasmiddel in zit meer energie. Dat komt omdat de machine meer water moet gebruiken om al het zeep en schuim te verwerken. Vaak is er ook een extra spoelronde nodig – waarmee je dus letterlijk geld en water wegspoelt!

Hoeveel wasmiddel je nodig hebt, hangt af van de hoeveelheid wasgoed en de vuilgraaf. Ook de waterhardheid speelt een rol. Op het etiket van wasmiddel staat meestal een doseringsadvies, maar dat is voor een standaard hoeveelheid was. Vaak ligt de aanbeveling al behoorlijk hoog. Kijk dus kritisch naar wat je bij de was doet: zit de trommel wel vol en is de was ook echt vuil?

Je kunt ook (deels) natuurlijke huismiddeltjes zoals azijn, soda of citroensap aan je was toevoegen. Die zijn niet alleen milieuvriendelijk, maar werken vaak net zo goed als sommige commerciële wasmiddelen.

Lees ook: Vetluis in je wasmachine? Zo kom je er vanaf!

©StockPhotoPro

Fout 4: De wasmachine staat niet recht

Een wasmachine die enorme herrie maakt tijdens het centrifugeren of zelfs gaat ‘dansen’ is natuurlijk niet leuk. Dat gebeurt als je wasmachine niet recht staat. Dat rondstuiteren is niet alleen behoorlijk vervelend, maar kan ook schade aan de vloer veroorzaken. Bovendien kan het ervoor zorgen dat de dragers en schokdempers van de machine kapotgaan. Dat kan leiden tot dure reparaties.

Ook lezen: Maakt je wasmachine lawaai? Dit kun je eraan doen!

Gelukkig kun je dat eenvoudig voorkomen. De meeste wasmachines hebben verstelbare pootjes waarmee je de hoogte van elk hoekje kunt aanpassen, zodat je de machine mooi waterpas kunt krijgen. Als je twijfelt of de wasmachine recht staat, neem dan rustig de tijd om hem opnieuw te stellen. Het kost je misschien even wat tijd en moeite, maar het kan je uiteindelijk een hoop ellende besparen.

Fout 5: Niet (goed) lezen van het waslabel

Het lezen van de waslabels op kleding en ander linnengoed is belangrijk om te weten te komen of een kledingstuk in de wasmachine mag en op welke temperatuur je kunt wassen. Begin met het sorteren van de was op kleur: lichte kleuren, donkere kleuren en sterk vervuilde kledingstukken. Sorteer vervolgens elke stapel nog een keer op basis van het soort stof om verschillende watertemperaturen te kunnen gebruiken.

💡 Was geen stoffen die pluizen produceren samen met stoffen die pluisjes aantrekken.

Als er niet genoeg kleding is voor een volle lading van elk type stof, kunnen in principe alle stukken van dezelfde kleur samen worden gewassen. Kies dan wel het wasprogramma dat het meest geschikt is voor de kwetsbaarste kledingstukken in de lading.

Lees ook: Wasgoed sorteren: zo maak je het niet te bont

©Monkey Business Images

Fout 6: Kledingstukken niet dichtgeritst (of knopen juist open)

Ga je kleding met ritsen wassen, doe de ritsen dan dicht. Zo voorkom je dat de metalen tanden van de rits vast komen te zitten aan andere kledingstukken en stoffen beschadigen. Het dichtdoen van de ritsen voorkomt ook dat de tanden vast komen te zitten aan de trommel van de wasmachine.

Knoopjes, bijvoorbeeld van overhemden, doe je juist níet dicht. Doe je dat wel, dan kan dat leiden tot schade aan de knopen en knoopsgaten tijdens het wassen en drogen. Tijdens het ronddraaien in de wasmachine en droger kan er druk op de knoopjes komen te staan, waardoor de draad losser komt te zitten en de knopen eraf kunnen vallen. Lekker openlaten dus.

Fout 7: Niet het juiste wasprogramma

Als je net een nieuwe wasmachine hebt gekocht, is het verleidelijk om meteen aan de slag te gaan en je wasgoed er in te gooien zonder eerst de handleiding te lezen. Maar in die gebruiksaanwijzing staat soms best handige info. Daarin staan bijvoorbeeld tips over het onderhoud van je wasmachine. En misschien leer je functies kennen die je nog niet eerder hebt gebruikt. Ook staat er meestal informatie over de specifieke wasprogramma’s van jouw machine.

💡 Koud water werkt in de meeste gevallen prima en is beter voor de stof. Het is bovendien goedkoper, omdat het verwarmen van water tot wel 90 procent van het energieverbruik van een wasmachine bepaalt. Over het algemeen kun je dus vaak best minder warm water gebruiken voor je wasbeurten, tenzij je kledingstukken wast die meestal meer bacteriën bevatten, zoals handdoeken, ondergoed en bezwete kleding.

Fout 8: De wasmachine wordt niet vaak genoeg schoongemaakt

Het is belangrijk om je wasmachine regelmatig goed schoon te maken. Tijdens het wassen van je kleding en beddengoed kan er namelijk schimmelopbouw ontstaan, ook wel wasluis of vetluis genoemd. Dat kan leiden tot een vieze geur in je machine. Het kan vooral een probleem zijn als je een oudere wasmachine hebt of veel met koud water wast, omdat bacteriën dan gemakkelijker kunnen groeien.

Je kunt de wasmachine eenvoudig schoonmaken door een maandelijkse schoonmaakronde uit te voeren. Dat doe je door de machine zonder kleding te draaien met heet water en bleekmiddel (of een alternatief dat bacteriën doodt). Hierdoor worden alle bacteriën en ophopingen van vuil en wasmiddelresten verwijderd.

©Aleksej

Ook kun je je wasmachine zo schoonhouden:

Daarnaast is het geen slecht idee om na elke wasbeurt de deur en het zeepbakje van de machine even open te laten staan, zodat de binnenkant goed kan drogen. Zo voorkom je dat er opnieuw voedingsbodems voor bacteriën en schimmels ontstaan. Ook kun je proberen om eens per maand een kookwas te draaien. Dat verwijdert wasmiddelresten uit de machine, vooral wanneer je voornamelijk vloeibaar wasmiddel gebruikt. Waspoeder laat normaal gesproken minder resten achter. Je kunt ook een speciale wasmachinereiniger gebruiken.

De Tapo Smart HomeBase H500 is een smarthomecontroller voor Tapo-smarthomeproducten. Hij doet voornamelijk dienst als centraal punt voor een beveiligingssysteem bestaande uit camera's en sensors. Wij hebben de H500 getest in combinatie met Tapo-camera's.

Tapo is het merk waaronder TP-Link smarthomeproducten zoals camera's en robotstofzuigers verkoopt. De Tapo Smart HomeBase H500 is gemaakt van wit kunststof en komt degelijk over. Alle aansluitingen vind je op de achterkant in de vorm van netwerk, HDMI, usb-a, usb-c en een voedingsaansluiting. De netwerkaansluiting kun je gebruiken om de HomeBase met je thuisnetwerk te verbinden, maar dat kan ook via wifi. De HDMI-poort is bedoeld om beelden van je camera's op je televisie te bekijken, terwijl je de usb-c-poort kunt gebruiken om een tablet op te laden. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Extra functies

De H500 is ontworpen om in het zicht in je woonkamer te zetten en heeft wat extra handigheidjes die dan van pas komen, zoals knoppen om te kunnen praten als iemand aanbelt. Ook vind je op de voorkant een klepje dat dienstdoet als tabletstandaard; handig als je een tablet gebruikt om je smarthome mee te bedienen. Je kunt de usb-c-poort, die maximaal 1,5 ampère levert, gebruiken om je tablet via de HomeBase op te laden.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Smart HomeBase H500 is voorzien van 16 GB ingebouwd geheugen. Dat is op zich genoeg voor een bescheiden systeem, omdat er alleen clips worden opgeslagen als er beweging gedetecteerd wordt. Bovendien loopt de opslag nooit echt vol omdat oudere opnames automatisch worden overschreven. Heb je meerdere camera's of wil je opnames langere tijd bewaren, dan kun je de opslag zelf uitbreiden. Op de zijkant vind je een klepje waarachter je een 2,5inch-uitbreidingslot vindt. Uitbreiden kan met een 2,5-inch SATA-schijf; dat kan ook een ssd zijn.

©Jeroen Boer - ID.nl

Verwarrende koppeling

De H500 moet aan je Tapo-camera's worden gekoppeld. Dat is enigszins verwarrend, want dat kan als je al camera's hebt op twee manieren. Onze camera's (de C410 en C460) stonden niet in de lijst die je ziet als je eerst op de H500 klikt, maar wel in de andere lijst. Begin je met de H500, dan speelt dat probleem niet en worden ondersteunde camera's automatisch gekoppeld.

Na koppeling worden video’s op de H500 opgeslagen. De H500 kan daarnaast tot zes camera's AI-herkenning geven voor personen, gezichten, voertuigen en huisdieren. Na het inschakelen hiervan wordt een database met herkende personen opgebouwd. Verwarrend is dat je om opnames op de H500 te bekijken op het pictogram 'microSD' moet klikken. Je kunt beelden downloaden om ze veilig te stellen.

Extra AI-functies

Behalve opnemen kan de Smart HomeBase H500 ook AI-functies toevoegen aan Tapo-camera's. De HomeBase kan maximaal zes camera's betere herkenningsmogelijkheden geven op basis van AI, maar dat wordt ook als je minder dan zes camera's hebt niet automatisch ingeschakeld. Je kunt dat zelf doen door in de app op de tegel AI Empowerment te klikken. De camera's kunnen dankzij AI personen, gezichten, voertuigen en huisdieren herkennen. Je kunt zelf bepalen welke herkenningsmogelijkheden actief zijn. Herkende personen verschijnen vervolgens automatisch in de app waarna je eventueel kunt aangeven wie die personen zijn.

Opnames terugkijken

In de Tapo-app kun je per camera zowel livebeelden bekijken als opgeslagen fragmenten vanaf de Smart HomeBase terugzien. Verwarrend is dat je daarvoor moet kiezen tussen de pictogrammen cloud en microSD. Ook al gebruik je de HomeBase, toch valt die onder het microSD-symbool. Logischer zou zijn als TP-Link een apart pictogram toevoegt voor de HomeBase. De door ons geteste batterijcamera's nemen korte clips op zodra beweging wordt gedetecteerd. Zodra de opslag vol raakt, worden automatisch de oudste opnames overschreven. Clips kun je desgewenst ook downloaden.

Beperkt nut HDMI

De Tapo Smart HomeBase H500 is voorzien van een HDMI-uitgang waarmee je de hub kunt aansluiten op een televisie of monitor. Je kunt in de app een dashboard configureren bestaande uit één of vier secties. Zo kun je maximaal vier camera's tegelijkertijd bekijken. Heb je minder dan vier camera's, dan kun je ook kiezen voor een klok. Dat klinkt op zich handig, maar met batterijgevoede camera's zoals wij tijdens de test hebben gebruikt, heb je daar niet zoveel aan. Je ziet in het dashboard alleen beeld als de camera op dat moment beweging detecteert. Het is dus niet mogelijk om naar wens live mee te kijken. Het is ook niet mogelijk om via de televisie oudere opnames te bekijken die op de Smart HomeBase staan. Deze functie heeft kortom alleen enigszins nut als je op netstroom gevoede camera's hebt.

Conclusie

De Tapo Smart HomeBase H500 is een praktisch basisstation voor gebruikers van Tapo-camera’s, zoals beveiligingscamera’s en de videodeurbel. Met dit kastje sla je opnames centraal op, zonder dat je een cloudabonnement nodig hebt. De ingebouwde opslag biedt ruimte voor enkele weken aan beeldmateriaal en kan eenvoudig worden uitgebreid als je meer capaciteit wilt. Toch zijn er nog wat kinderziektes. Zo kan de koppeling met camera’s verwarrend verlopen, afhankelijk van de volgorde waarin je apparaten installeert. Ook wekt het gebruik van een SD-kaartpictogram voor lokaal opgeslagen beelden snel verkeerde verwachtingen.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.