Niet enkel redacteuren van tijdschriften maken schermafbeeldingen bij de vleet, ook gamers, docenten, IT'ers en gastsprekers hebben baat bij goede screenshots. Met zo'n opname van je scherm kun je immers aangeven welke handelingen iemand moet volgen of hoe een bepaalde interface er uit ziet.

Screenshots op je computer

Tip 01: Windows-tools

Je hebt helemaal geen speciale software nodig om snel een screenshot te maken in Windows. Druk tegelijkertijd op de Windows-knop en PrintScreen-knop (of PrtScn) op je toetsenbord om een opname van een volledig scherm te maken. Windows 7 kopieert het resultaat naar het klembord, zodat jij de schermafbeelding in een document of bestand kunt plakken met de toetscombinatie Ctrl+V. Lees ook: Zo doe je dat: Screenshots maken op al je apparaten.

In Windows 8.1 wordt het bestand automatisch opgeslagen in de map C:\Gebruikers\[gebruikersnaam]\Afbeeldingen\Schermopnamen onder de naam Schermopname(volgnummer).png. Wil je niet het volledige scherm vastleggen, maar enkel het actieve venster? Dan gebruik je de toetsencombinatie Alt+PrintScreen. Ook hier kopieert Windows 7 de afbeelding enkel naar het klembord en slaat Windows 8 het weer op in de eerdergenoemde map Schermopnamen.

En om gewoon een screenshot naar je klembord te kopiëren zonder het op te slaan, gebruik je uitsluitend de PrintScreen-knop. Dan kun je dat daarna plakken in elk gewenst programma.

Met de standaardtool Knipprogramma uit het startmenu heb je echter nog iets meer mogelijkheden. Hier kun je namelijk kiezen welke vorm je knipsel moet hebben: bijvoorbeeld rechthoekig of een vrij te tekenen vorm. Na het maken van de schermafbeelding kun je het opslaan, versturen per e-mail, aanwijzingen tekenen, stukken tekst markeren of delen weggummen.

©PXimport

Het is zelfs mogelijk om een vrije vorm te gebruiken voor de schermafbeelding.

Tip 02: Freeware PicPick

Wil je iets meer mogelijkheden dan wat Windows standaard biedt? Dan moet je PicPick eens een kans geven. Surf naar www.picpick.org en klik door naar Download om de software te installeren. In het startscherm kun je onder Screen Capture aangeven wat je precies wilt vastleggen. Naast een volledig scherm, een actief venster of bepaalde regio zijn er ook ietwat geavanceerdere mogelijkheden. Zo kun je met Windows Control erg eenvoudig knoppen en balken vastleggen.

Om volledige webpagina's vast te leggen, is de optie Scrolling Window ideaal en via Fixed Region kun je eerst een bepaald formaat instellen, bijvoorbeeld 600 x 450 pixels. Dat is vooral handig als je een reeks schermafbeeldingen met precies dezelfde afmetingen wilt maken. Ook handig zijn de extraatjes onder Graphic Accessories. Dankzij Magnifier krijg je bijvoorbeeld een vergrootglas in beeld om heel nauwkeurig te werken en Pixel Ruler geeft je een virtueel liniaal. Via PicPick Editor kun je het screenshot van stempels voorzien. Tekst toevoegen kan ook. Wil je bepaalde delen vervagen? Dan maak je eerst een selectie en vervolgens kies je Blur of Pixelate. Tevreden? Dan sla je het screenshot op of deel je het via Dropbox, Google Drive, OneDrive, Box.com, Facebook, Twitter en Skype.

©PXimport

De mogelijkheden en hulpmiddelen van PicPick lijken eindeloos.

Zoom-effect in Photoshop

Wil je in een screenshot iets specifieks benadrukken? Dat kan op een fraaie manier door middel van een vergrootglas. Speciaal voor Photoshop (Elements)-gebruikers is er het gratis hulpje Loupe van de Britse creatieve community Premium Pixels. Nadat je het psd-bestand gedownload hebt hoef je enkel het screenshot uit het voorbeeldbestand te vervangen door je eigen schermafbeelding. Klap de menu's mag en base image in het lagenvenster open en vervang de lagen img en img large door je eigen bestanden. Het eindresultaat is erg netjes.

©PXimport

Laat bepaalde delen van je screenshot opvallen met een vergrootglaseffect.

Tip 03: Greenshot

Ook de opensource-toepassing Greenshot is een aanrader voor Windows-gebruikers. De sterke kanten van Greenshot? Het nestelt zich in het systeemvak en is nagenoeg onzichtbaar. Je klikt simpelweg op de knop met groene G in de balk of maakt gebruik van de gebruikelijke sneltoetsen. Leg een regio, venster, webpagina (met behoud van url's) of heel scherm vast en bewerk het resultaat daarna door tekst, genummerde labels of stempels toe te voegen, markeringen aan te brengen met een markeerstift of delen onherkenbaar te maken. Klaar? Dan deel je de screenshots via een rits diensten waaronder Dropbox, Flickr en Box.com.

©PXimport

De mogelijkheden van Greenshot zijn heel erg uitgebreid.

Tip 04: SnagIt voor pro's

Heb je behoefte aan een echt professionele tool? Dan heb je SnagIt 12 voor Windows of SnagIt 3 voor Mac nodig. Deze software van TechSmith kost 49,95 dollar (ca. 46 euro), maar is de investering absoluut waard. Je krijgt immers alle tools binnen handbereik om professionele screenshots en screencasts te maken, te bewerken en te delen.

Het is bijvoorbeeld mogelijk om webpagina's als pdf op te slaan met behoud van url's, je kunt heel eenvoudig Windows-menu's vastleggen en er is een timerfuntie. Ook op het vlak van bewerken, biedt TechSmith heel wat interessante functies. Je kunt tekstballonnen, pijlen, stempels, kaders en volgnummers toevoegen, het is mogelijk om delen wazig te maken en er zijn speciale effecten waarmee je screenshots een 3D-effect geeft, schaduwen toevoegt, het perspectief wijzigt of gebruikt maakt van reflecties en kleurenfilters. Ook de mogelijkheden om je creaties te delen zijn eindeloos. Facebook, Twitter, Evernote, Google Drive, Microsoft Office-toepassingen, je eigen ftp-server ... het kan allemaal. Dankzij de proefversie kun je de software volledig gratis uitproberen gedurende vijftien dagen.

©PXimport

Voeg wat stempels toe en geef je screenshot iets meer stijl door reflectie toe te voegen.

Tip 05: Screenshots in OS X

Ook voor Mac zijn er toetsencombinaties om snel een screenshot te maken. Met Cmd+Shift+3 maak je een afbeelding van het volledige scherm in png-formaat. Je vindt het bestand op je bureaublad met de naam schermafbeelding jaar-maand-dag om uur.minuut.second.png. Wil je een screenshot van een deel van je scherm? Dan gebruik je de toetsencombinatie Cmd+Shift+4. Nu kun je een rechthoek tekenen van het gewenste deel. Of je gebruikt de spatiebalk om één venster vast te leggen. Wil je geen bestand aanmaken? Volstaat het om een screenshot naar het klembord te kopiëren, zodat je het naderhand kunt plakken in een beeldbewerkingsprogramma naar keuze? Dan kun je bovenstaande toetsencombinatie gebruiken en tegelijkertijd ook de Ctrl-knop ingedrukt houden.

©PXimport

Met Cmd+Shift+4 kun je zelf kiezen welk deel van je scherm je wilt vastleggen.

Screencast

Naast screenshots kun je ook screencasts maken. Dat is voornamelijk handig voor video's waarin je uitlegt hoe iets werkt of game-walkthroughs. Standaard is hiervoor geen software op je Windows-computer of Mac beschikbaar. Het gratis programma Screenr is gebruisvriendelijk en werkt zowel op Windows als op OS X. Enig minpuntje is dat het fragment altijd openbaar is en op de Screenr-website komt te staan. Op zoek naar een professioneel pakket? Dan moet je Camtasia van TechSmith hebben.

©PXimport

Screenr is een leuke gratis tool voor screencasts.

Tip 06: Ember voor Mac

Ember (49,99 euro) van Realmac Software is een professionele toepassing voor Mac-gebruikers. Via www.realmacsoftware.com is het mogelijk om gedurende 14 dagen een proefversie zonder beperkingen te gebruiken. De grootste pluspunten? Allereerst kun je instellen dat alle screenshots automatisch opgeslagen worden in je Dropbox zodat ze overal beschikbaar zijn. Daarnaast zijn er browserextensies voor Safari en Google Chrome om volledige webpagina's in één keer vast te leggen.

Bovendien werkt Ember ook erg eenvoudig. Zodra de toepassing geopend is, kun je met de knop met het cameraatje screenshots maken. Je hebt de keuze uit Fullscreen snap, Timed Fullscreen Snap, Area Snap, Windows Snap. Om video vast te leggen, is er de knop Record screen. Elk screenshot dat je maakt, belandt in de Ember Library. Wil je de schermafbeelding bewerken? Eén keer dubbelklikken volstaat om naar de bewerkmodus te gaan. Hier kun je onder andere inzoomen, bijsnijden, roteren, vervagen, tekst toevoegen of pijlen tekenen.

©PXimport

Zodra het screenshot gemaakt is, kun je het onmiddellijk bewerken.

Tip 07: Wat wil je in beeld?

Denk bij het maken van een schermafbeelding goed na wat je precies in beeld wilt hebben. Soms is het handig om een volledig scherm te kiezen, maar als je iets in detail wilt uitleggen, is een venster of zelfs een deel van een venster beter geschikt. Elke besproken tool biedt meerdere oplossingen aan. Hetzelfde geldt voor de cursor. Is het noodzakelijk om die ook vast te leggen? Via menu-opties als Instellingen, Settings, Voorkeuren of Preferences (afhankelijk van het programma en de taal) vind je ongetwijfeld een optie om de cursor al dan niet in beeld te hebben. Heb je de cursor toch in beeld? Bij SnagIt, Greenshot en Ember kun je 'm achteraf in de bewerkmodus nog weghalen. Met PicPick kan dat niet, maar daar vind je bij de stempels dan weer verschillende cursors die je achteraf kunt toevoegen. Ook handig is dat je - zowel bij PicPick als bij SnagIt - een aantal seconden uitgesteld de schermopname kunt maken.

©PXimport

Jij beslist of de cursor mee in beeld moet.

Tip 08: Screenshot bewerken

Stempels, pijlen, kaders etc. Zowel bij Ember, SnagIt, Greenshot als PicPick heb je heel wat mogelijkheden om je schermafbeelding te verfraaien. Je kunt dit echter ook doen in professionele fotobewerkingspakketten zoals Photoshop. Houd wel in het achterhoofd dat overdaad schaadt. Hier en daar wat omcirkelen of een pijl toevoegen om ergens op te focussen kan geen kwaad, maar wees wel consequent. Gebruik bijvoorbeeld één kleur voor alle pijlen in een reeks screenshots. Staat er een naam of e-mailadres van iemand in een schermafbeelding? Dan kun je dat omwille van privacyredenen maar beter wazig maken. Je selecteert simpelweg de tekst of foto die je wazig wilt maken en gaat vervolgens op zoek naar de 'blur'-tool. Nog niet wazig genoeg? Dan druk je nog enkele keren op de blur-knop.

©PXimport

Croppen (bijsnijden), blurren (vervagen) en stempelen zijn de drie vaakst gebruikte bewerkingen voor screenshots.

Multiplatformtool Skitch

Een erg interessante toepassing die zowel voor Windows, Mac, smartphone als tablet beschikbaar is? Skitch. Deze gratis tool blinkt uit in gebruiksgemak en veelzijdigheid. Een voorbeeld: je maakt (al dan niet getimed) een schermafbeelding van een volledig scherm of venster, en vervolgens voeg je pijlen, kaders, stempels of tekst toe. Vervagen of bijsnijden? Ook dat kan. Klaar? Skitch is van dezelfde makers als Evernote en werkt daarom ook naadloos met die toepassing samen. Log in met je Evernote-account en bekijk je creaties op al je toestellen.

©PXimport

Wil je één toepassing voor al je apparaten? Dan heb je Skitch nodig.

Tip 09: Geavanceerd

(Half-)transparante kaderranden of vensters zijn dan wel mooi, als je er screenshots van wilt maken, leveren ze spuuglelijke resultaten want je ziet alles erdoorheen. Wil je dat vermijden? Dan moet je zorgen dat het venster waarvan je een screenshot wilt maken zich op een witte achtergrond bevindt. Open een nieuw, leeg document in Microsoft Word of Paint (of gebruik een wit bureaublad) en gebruik dat als basis. Houd er bovendien ook rekening mee om voornamelijk standaardthema's in je besturingssysteem of browser te kiezen zodat het vertrouwd overkomt.

Wil je scrollende pagina's vastleggen? Ook dat vergt iets meer precisiewerk. Zowel PicPick, Greenshot als SnagIt hebben hier echter automatische functies voor. En om uitklappende vensters vast te leggen, is een timerfunctie ideaal.

©PXimport

Paint of Microsoft Word is een ideale achtergrond.

Tip 10: YouTube-screenshot

Een screenshot van een stilstaand scherm maken is niet moeilijk, maar een afbeelding van een videofragment vergt wat meer moeite. Om bijvoorbeeld een screenshot van een YouTube-fragment te maken, kun je de clip pauzeren en SnagIt, Greenshot of PicPick gebruiken. Zorg wel dat het YouTube-fragment in de beste beeldkwaliteit staat. Ons advies? Maak er met SnagIt een video-opname en kies daarna handmatig het frame dat je nodig hebt met de Capture Frame-knop. Gebruik je SnagIt niet? Dan kun je ook beroep doen op www.youtubescreenshot.com. Als je hier de url van het YouTube-fragment plakt, krijg je vier willekeurige screenshots voorgeschoteld.

©PXimport

De website youtubescreenshot.com is ongetwijfeld de makkelijkste manier om een willekeurig screenshot van een YouTube-fragment te maken.

Screenshots op je smartphone of tablet

Tip 11: Toetscombinatie

Ook op je iPhone, iPad, Android-apparaat of Windows Phone kun je heel eenvoudig screenshots maken. Op een iOS-apparaat volstaat het om de home-knop en aan/uit-knop tegelijkertijd in te drukken. Je vindt de gemaakt schermafbeelding terug in de app Foto's. Van hieruit kun je het screenshot bewerken of delen. Op Android-apparaten is de toetscombinatie afhankelijk van het merk. Bij een Samsung- of LG-toestel is het meestal de home-knop en aan/uit-knop, bij HTC en Sony moet bestaat de combinatie uit de aan/uit-knop en volume omlaag. Heb je een Windows Phone? Dan gebruik je de aan/uit-knop en volume omhoog. Afbeeldingen worden dan opgeslagen in de map Schermafbeeldingen in Foto's.

©PXimport

Maak snel een schermafbeelding door twee knoppen tegelijkertijd in te drukken.

Tip 12: iOS-apps

Om gewoon een paar screenshots te maken met je iOS-apparaat heb je voldoende aan de toetscombinaties uit de vorige stap. Toch zijn er ook enkele interessante apps om net iets meer met je schermafbeeldingen te doen. De gratis app Tailor maakt het bijvoorbeeld mogelijk om verschillende schermafbeeldingen aan elkaar te plakken. Dat kan handig zijn als je een conversatie of webpagina wilt vastleggen. Je maakt simpelweg een reeks schermafbeeldingen en daarna open je Tailor. De lange schermafbeelding kun je delen of opslaan in de filmrol. Screeny (ook gratis) is ook de moeite waard. Deze app herkent screenshots in je filmrol en laat deze vervolgens in enkele tikjes allemaal tegelijkertijd verwijderen. Handig is dat je kunt aangeven dat enkel alle screenshots ouder dan 15 of 30 dagen verwijderd mogen worden.

Tip 13: Android-app

Eén van de betere screenshot-apps voor Android is de gratis app OK Screenshot. Met deze app kun je heel eenvoudig schermafbeeldingen bewerken. Nadat je het screenshot bijgesneden hebt, tik je op Edit om het vervolgens te roteren, te spiegelen of tekst toe te voegen. Via Draw teken je aanwijzingen of pijlen. Met de Add tekst-knop voer je zelf tekst in en in één tik geef je desgewenst ook de Android-versie, het IP-adres, de datum en het tijdstip of informatie over het toestel mee. Nog snel een speciaal effectje? Kleuren wijzigen, omzetten naar zwart-wit of grijstinten? Het kan allemaal.

Tip 14: Overzetten naar pc

Wil je de screenshots overbrengen naar je computer? Dat kan op verschillende manieren. Als je slechts één, twee of hooguit drie screenshots gemaakt hebt, kun je ze simpelweg naar jezelf mailen. Tussen twee Apple-toestellen kun je desgewenst gebruik maken van AirDrop. Om veel schermafbeeldingen in één keer over te zetten, maak je beter gebruik van clouddiensten zoals Dropbox, OneDrive, iCloud of Google Drive.

Je hebt net een klein fortuin uitgegeven aan een gloednieuwe 4K- of zelfs 8K-televisie. Je installeert hem, start je favoriete filmklassieker en zakt onderuit op de bank. Maar in plaats van een bioscoopervaring bekruipt je het gevoel dat je naar een goedkope soapserie of een homevideo zit te kijken. De acteurs bewegen vreemd soepel, de actiescènes lijken versneld en de magie is ver te zoeken. Geen zorgen, je televisie is niet stuk. Hij doet eigenlijk iets te goed zijn best.

Dit fenomeen is zo wijdverspreid dat er een officiële term voor is: het 'soap opera effect'. In technische kringen wordt dit ook wel bewegingsinterpolatie of 'motion smoothing' genoemd. Hoewel fabrikanten deze functie met de beste bedoelingen in hun televisies bouwen, is het voor filmfanaten vaak een doorn in het oog. Gelukkig is het eenvoudig op te lossen... als je tenminste weet waar je moet zoeken.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

Wat is het 'soap opera effect' precies?

Om te begrijpen wat er misgaat, moeten we kijken naar hoe films worden gemaakt. De meeste bioscoopfilms en veel dramaseries worden opgenomen met 24 beelden per seconde. Die snelheid geeft films hun karakteristieke, dromerige uitstraling. Een beetje bewegingsonscherpte hoort daarbij; dat is wat onze hersenen associëren met 'cinema'. Moderne televisies verversen hun beeld echter veel vaker: meestal 60 of zelfs 120 keer per seconde.

Om dat verschil te overbruggen, verzint je slimme televisie er zelf beelden bij. De software kijkt naar beeld A en beeld B, en berekent vervolgens hoe een tussenliggend beeld eruit zou moeten zien. Dit voegt de tv toe aan de stroom. Het resultaat is een supervloeiend beeld waarin elke hapering is gladgestreken.

Voor een voetbalwedstrijd of een live-uitzending is dat geweldig, omdat je de bal en spelers scherper kunt volgen. Maar bij een film zorgt die kunstmatige soepelheid ervoor dat het lijkt alsof je naar een achter de schermen-video zit te kijken, of dus naar een soapserie zoals Goede Tijden, Slechte Tijden, die traditioneel met een hogere beeldsnelheid werd opgenomen. De filmische illusie wordt hierdoor verbroken.

©ER | ID.nl

De winkelmodus is ook een boosdoener

Naast beweging is er nog een reden waarom het beeld er thuis soms onnatuurlijk uitziet: de beeldinstellingen staan nog op standje zonnebank. Veel televisies staan standaard in een modus die 'Levendig' of 'Dynamisch' heet. Deze stand is ontworpen om in een felverlichte winkel de aandacht te trekken met knallende, bijna neon-achtige kleuren en een extreem hoge helderheid. Bovendien is de kleurtemperatuur vaak nogal koel en blauw, omdat dat witter en frisser oogt onder tl-licht. In je sfeervol verlichte woonkamer zorgt dat echter voor een onrustig beeld waarbij huidtinten er onnatuurlijk uitzien en details in felle vlakken verloren gaan.

Hoe krijg je de magie terug?

Het goede nieuws is dat je deze 'verbeteringen' gewoon kunt uitzetten. De snelste manier om van het soap opera effect en de neonkleuren af te komen, is door in het menu van je televisie de beeldmodus te wijzigen. Zoek naar een instelling die Film, Movie, Cinema of Bioscoop heet. In deze modus worden de meeste kunstmatige bewerkingen, zoals bewegingsinterpolatie en overdreven kleurversterking, direct uitgeschakeld of geminimaliseerd. Het beeld wordt misschien iets donkerder en warmer van kleur, maar dat is veel dichter bij wat de regisseur voor ogen had.

Sinds kort hebben veel moderne televisies ook de zogeheten Filmmaker-modus. Dat is de heilige graal voor puristen. Als je deze modus activeert, zet de tv met één druk op de knop alle onnodige nabewerkingen uit en respecteert hij de originele beeldsnelheid, kleuren en beeldverhouding van de film.

Wil je de beeldmodus niet volledig veranderen, maar alleen dat vreemde, soepele effect kwijt? Dan moet je in de geavanceerde instellingen duiken. Elke fabrikant geeft het beestje een andere naam. Bij Samsung zoek je naar Auto Motion Plus of Picture Clarity, bij LG-televisies ga je naar TruMotion, bij Sony naar Motionflow en bij Philips naar Perfect Natural Motion. Door deze functies uit te schakelen of op de laagste stand te zetten, verdwijnt het goedkope video-effect en krijgt je film zijn bioscoopwaardige uitstraling weer terug.

Een apparaat op afstand bedienen hoeft geen geld te kosten en is verrassend eenvoudig. Of je nu bestanden wilt openen, technische problemen wilt oplossen of meerdere toestellen wilt beheren: met Chrome Remote Desktop kan het allemaal, gratis en zonder gedoe.

De helper begint

Een groot voordeel van Chrome Remote Desktop is de brede compatibiliteit: het werkt met Windows, macOS, Linux en ChromeOS. Bovendien is het veilig – verbindingen worden versleuteld – en je hebt alleen een Chrome-browser nodig. We beginnen aan de kant van degene die op afstand toegang wilt tot een andere computer, degene die ondersteuning biedt vanaf computer A. Op computer A opent de gebruiker Chrome en surft naar https://remotedesktop.google.com. Daar verschijnen twee opties: Dit scherm delen en Verbinding maken met een andere computer. Omdat computer A support wil geven aan een extern apparaat, kiest de gebruiker voor de tweede optie. In dat scherm verschijnt een veld om een toegangscode in te geven, de code volgt zo meteen.

Acties voor de hulpvrager

Op computer B, de computer die toegang zal verlenen, moet de gebruiker ook in Chrome surfen naar dezelfde website. Daar kiest hij voor de optie Dit scherm delen. Voordat dat mogelijk is, moet Chrome Remote Desktop eerst worden gedownload en geïnstalleerd. De gebruiker klikt daarvoor op de ronde blauwe knop met het witte downloadpijltje. Hiermee wordt een Chrome-extensie geïnstalleerd. Na de installatie verschijnt in het vak Dit scherm delen een blauwe knop met de tekst Code genereren. Wanneer de gebruiker daarop klikt, wordt een toegangscode van 12 cijfers aangemaakt. Die code geeft hij of zij door aan gebruiker A.

Scherm delen

Op computer A geeft de gebruiker de code op in Chrome Remote Desktop. Vervolgens wacht hij tot gebruiker B bevestigt dat A toegang mag krijgen tot zijn scherm. Zodra dat is gebeurd, verschijnt het volledige bureaublad van computer B in een nieuw Chrome-venster op computer A. Door dit venster schermvullend weer te geven, kan A probleemloos handelingen uitvoeren op de pc van B. Voor de veiligheid beschikken beide gebruikers over een knop om de sessie op elk moment te beëindigen. Uiteraard is een stabiele internetverbinding noodzakelijk. Daarnaast krijgen beide partijen de melding dat ze klembordsynchronisatie kunnen inschakelen. Hiermee wordt het mogelijk om eenvoudig tekst of bestanden te kopiëren en te plakken tussen beide apparaten.