Apple voorziet zijn computers standaard van de softwarebundel iLife, een set van handige programma's die u in staat stellen met foto's, video's en dvd's aan de slag te gaan. Apple brengt dit jaar wederom een nieuwe versie van deze suite uit, iLife 09. Is er veel nieuws onder de zon?

Apple heeft in de gaten waarvoor de gemiddelde iLife-gebruiker zijn software gebruikt: voor vakantiefoto's en video's. Dat zien we terug in de nieuwe features van de diverse programma's, waarbij alle nieuwe thema's zon, strand en wintersport benadrukken.

iPhoto

iPhoto is vooral een fotocollectieprogramma, hoewel kleine bewerkingen mogelijk zijn. De interessantste nieuwe features van iPhoto zijn zonder twijfel 'faces' en 'places'. Was het in iLife al mogelijk de zich steeds maar uitdijende collectie foto's te rubriceren in gebeurtenissen, nu is het ook mogelijk foto's te rubriceren naar persoon. Hiervoor scant iPhoto eerst alle foto's en gaat het op zoek naar gezichten. Dit neemt in onze test de eerste keer ongeveer een uur in beslag. Nadat u een paar keer gevonden gezichten van een naam hebt voorzien, gaat de gezichtsherkenningssoftware op grond van uw indeling steeds nauwkeuriger andere foto's van namen voorzien.
Met de tweede nieuwigheid, 'Plaatsen', kan iPhoto op basis van in de foto's opgeslagen geocodering bepalen waar een foto is genomen. Nu zal niet iedereen een camera hebben die van geolocatie is voorzien, maar iedereen die bijvoorbeeld een iPhone heeft, kan hiervan al gebruik maken. Daarnaast kunt u zelf foto's per stuk of met een hele selectie voorzien van een nauwkeurige plaatsbepaling. Met de gedachte dat u foto's tegenwoordig vooral neemt om aan anderen te laten zien, is de online-delen-optie uitgebreid. U kunt selecties van foto's nu direct toevoegen aan uw Flickr- of Facebook-collectie. Voorheen kon dit alleen via Apple's eigen MobileMe, maar het lijkt erop dat Apple zelf nu ook afscheid neemt van dit redelijk mislukte project.

iMovie

De kracht van iMovie is altijd zijn eenvoud geweest. Door het uitkleden van de functionaliteiten van een videoprogramma en dit te voorzien van een aangename interface, heeft Apple iMovie altijd bijzonder laagdrempelig weten te houden. Apple heeft destijds echter een aantal opties te veel geschrapt, die nu toch weer zijn toegevoegd. Zo is het nu mogelijk een stuk film te selecteren en deze op de tijdslijn op een al bestaand stuk film te zetten. Het programma vraagt dan wat er met het overlappende stuk film moet gebeuren: het bestaande stuk vervangen, het bestaande stuk splitsen en het ertussen zetten, het als picture-in-picture toevoegen of het beschouwen als een green screen-opname. Verder was in iLife 08 de splitsfunctie voor video verdwenen. Deze is in iLife 09 terug samen met een verbeterde variant: de precisie-editor. Hiermee kunt u filmclips tot op het frame nauwkeurig bijsnijden en de audio apart laten doorlopen. Met de 'dynamische thema's' kunt u uw video's of foto's in een geanimeerd kader zetten. Door deze op een aantal plekken terug te laten komen, creëert u eenheid in uw film. Ons grootste bezwaar is dat het er vrij weinig zijn. Er zijn welgeteld drie verschillende thema's. Ze zijn weliswaar behoorlijk generiek, dus u kunt ze voor alles gebruiken, maar om nu twintig films van dezelfde truc te voorzien, nee. Met in het achterhoofd dat 90 procent van de video's over reizen of trips gaat, heeft Apple een extra functie toegevoegd: geanimeerde reiskaartjes. Het idee is simpel. U kiest een soort wereldbol of -kaart en geeft minimaal twee locaties op. Het programma genereert dan zelf een animatie die aangeeft dat een reis van de ene naar de andere plaats is gegaan. Bijzonder simpel, maar doeltreffend. Wel jammer is dat de plaatsnamen die dit onderdeel herkent, vrij beperkt zijn. Onze standplaats Haarlem kent het programma bijvoorbeeld niet, Amsterdam en Rotterdam weer wel.
Omdat niet iedereen de vast hand van Jan de Bont heeft, kan het handig zijn de video achteraf nog aan te passen. Hiervoor analyseert iMovie eerst het geselecteerde stuk video en is hierna in staat de video enigszins te stabiliseren. Wat ook aardig is, is dat u hierna de video ook kunt vertragen of omgekeerd afspelen.

Garageband

Met Garageband maakt u zelf muziek met allerlei instrumenten. De nieuwe Garageband is flink onder handen genomen. De interface zelf is iets versimpeld, wat het werken ermee prettiger maakt. Maar voor de gitaristen onder ons is er helemaal goed nieuws: naast midi- of audiosporen bestaan er aparte gitaarsporen, waarmee zeer indrukwekkende geluiden te maken zijn. Er zijn presets met instellingen van bekende versterker/effect combinaties, maar door op de versterker te klikken kunt u zelf ook aan de knoppen rommelen. Voor een aantal vaker voorkomende toepassingen is er een begintemplate beschikbaar. Wie nog geen gitaar of piano speelt, kan nu met Garageband de eerste stapjes zetten om het instrument te leren bespelen. U moet echter wel het Engels machtig zijn, want de lessen zijn alleen Engelstalig. Om de boel interessanter te maken kunt u ook lessen van bekende artiesten krijgen: ze leggen zelf uit hoe ze een van hun hits spelen. Jammer dat het aantal lessen hiervan nogal beperkt is, maar we vermoeden dat dit aantal in de loop der tijd zal groeien. Deze laatste lessen zijn overigens niet gratis: voor een lesje van John Fogerty of Norah Jones betaalt u €4,99.

iWeb

iWeb wordt door Apple beschreven als 'webdesign for the rest of us'. Het is dus bestemd voor atechnische gebruikers. Ook hier vindt u weer een fikse collectie templates waarmee u een website in elkaar kunt schuiven. U kunt foto's, filmpjes en audio op pagina’s slepen, waarbij een smakelijk ogende pagina in elkaar wordt gezet. De interface is iets strakker getrokken, maar de voornaamste vernieuwing is dat u ook direct naar een ftp-server kunt publiceren. Dat klinkt nogal logisch, maar in de vorige versie kon de website alleen naar een MobileMe website of naar een map op de harde schijf worden gepubliceerd. Dit is dan ook iets dat al gewoon eerder had moeten kunnen. We beschouwen het meer als een fix. Verder zijn er de widgets die u aan de site kunt toevoegen. Zo kunt u een rss-feed toevoegen of een Google-map of YouTube-video plaatsen in uw pagina.PluspuntenMinpuntenConclusie

iLife is zeker geen pakket om zomaar terzijde te schuiven. Natuurlijk, voor elke toepassing bestaan uitgebreidere programma's die meer kunnen, maar de eenvoud is nu juist de kracht van iLife. Elk onderdeel is zo uitgekleed dat overbodige toeters en bellen de gewone gebruiker niet afleiden, en voorzien van een efficiënte, uitgekristalliseerde interface. En het eindresultaat liegt er niet om. Daar staat tegenover dat vrijwel iedere Apple-bezitter al een versie van iLife heeft. Het wordt namelijk standaard vooraf geïnstalleerd op een nieuwe computer. Hebt u iLife 08 al, dan is de meerwaarde van de 09-versie beduidend minder. Ten opzichte van eerdere versies is deze versie zeker een musthave. De prijs kan nauwelijks de bottleneck zijn.Downloadversie beschikbaarneeDemoversie beschikbaarneeProcessor (minimaal benodigd)Intel Core 2 DuoHoeveelheid RAM (minimaal benodigd)1024Besturingssysteem (minimaal benodigd)Mac OS X 10.5-

Het is Black Friday Week bij Expert. In de winkels én online vind je hoge kortingen op televisies, laptops, wasmachines, drogers, e-readers en slimme apparaten. Dit is dus hét moment om toe te slaan. Hieronder zetten we zeven producten in de spotlight – en je ziet meteen welke korting je krijgt!

Partnerbijdrage - in samenwerking met Expert

LG 55QNED86A6A 55-inch: 4K QNED EVO-televisie

De LG 55QNED86A6A combineert QNED EVO-technologie met een 55-inch 4K-scherm voor helder beeld en nauwkeurige kleuren. De α8 AI Processor 4K optimaliseert beeld en geluid automatisch, terwijl HDR10 en HLG zorgen voor een breed dynamisch bereik. Dankzij WebOS 25 schakel je snel tussen apps, en met vier HDMI 2.1-poorten sluit je moeiteloos consoles of streamingapparaten aan. Een complete smart-tv voor films, series en gaming.

💡LG 55QNED86A6A: van 849 euro voor 675 euro

Samsung WW11DG6B25LB: grote en zuinige wasmachine

De Samsung WW11DG6B25LB heeft een ruime trommel van 11 kilo en centrifugeert met 1400 toeren. EcoBubble wast grondig op lage temperatuur en Hygiënisch Stomen verwijdert bacteriën en allergenen. Met SuperSpeed is een volle trommel in 39 minuten schoon. Het AI Display leert welke programma's je het meest gebruikt en zet die vooraan. Bovendien is het met een energieklasse van A -10% ook nog eens een zuinige wasmachine.

💡Samsung WW11DG6B25LB: van 819 euro voor 566 euro

Beko BM3T3823W: energiezuinige warmtepompdroger

De Beko BM3T3823W is een energiezuinige warmtepompdroger met een capaciteit van 8 kilo. Dankzij EcoGentle blijven kleuren mooi, terwijl het AquaWave-systeem zorgt voor een zachte trommelbeweging die slijtage beperkt. De vijftien programma's bieden opties voor uiteenlopende stoffen, van katoen tot fijne was. Het overzichtelijke LED-display toont de resterende tijd en maakt elke instelling eenvoudig.

💡Beko BM3T3823W: van 519 euro voor 433 euro

Inventum VVW6008AB: vrijstaande vaatwasser

De Inventum VVW6008AB is een praktische vrijstaande vaatwasser met ruimte voor twaalf couverts. Met een hoogte van 85 centimeter past hij onder de meeste aanrechtbladen. De indeling is overzichtelijk en de bestekmand houdt messen, vorken en lepels bij elkaar zodat alles goed schoon wordt. Een nuchtere, stille vaatwasser die ontworpen is voor dagelijks gebruik.

💡Inventum VVW6008AB: van 379 euro voor 299 euro

Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): allround laptop

De Acer Aspire Go 15 combineert een slank ontwerp met sterke prestaties. De AMD Ryzen 7 5825U-processor en 16 GB RAM zorgen voor soepele multitasking, terwijl de 512 GB SSD voor snelle opstarttijden zorgt. Het 15,6-inch Full HD IPS-scherm levert scherpe beelden en AMD Radeon Graphics zorgt voor verbeterde grafische prestaties. Een lichte, veelzijdige laptop voor thuis, studie en onderweg.

💡Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): van 599 euro voor 499 euro

Eufy Video Doorbell E340 + Chime: slimme deurbel

De Eufy Video Doorbell E340 toont wie er voor je deur staat in scherpe 1080p- of 1536p-modus. Dankzij de draadloze installatie heb je geen bedrading nodig. Via de Eufy-app bekijk je livebeelden en meldingen op je smartphone. De meegeleverde Chime zorgt dat je het signaal ook zonder telefoon hoort. Een eenvoudige manier om je huis slimmer en veiliger te maken.

💡Eufy Video Doorbell E340 + Chime: van 199 euro voor 119 euro

Kobo Libra Colour (zwart): e-reader met kleurenscherm

De Kobo Libra Colour heeft een 7-inch E Ink Kaleido 3-scherm dat omslagen, illustraties en notities in kleur weergeeft. De e-reader is waterbestendig (IPX8) en biedt 32 GB opslag voor duizenden boeken. ComfortLight PRO vermindert automatisch blauw licht voor prettig lezen. Wie met de Kobo Stylus 2 werkt (optioneel), kan notities en markeringen in kleur maken. Ideaal voor lezen thuis en onderweg.

💡Kobo Libra Colour (zwart): van 239 euro voor 209 euro

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.