Als je een Raspberry Pi als desktopmachine wilt gebruiken, installeer je daar normaal gesproken Raspberry Pi OS op, de officiële Linux-distributie voor deze kleine computer. Maar het is ook mogelijk om een ARM-versie van Windows op je Raspberry te installeren. In deze masterclass gaan we aan de slag met het project WoR (Windows on Raspberry).

Windows on Raspberry (www.worproject.ml, en nee, de ml is geen tikfout, red.) is een project dat de volledige Windows-desktopervaring naar je Raspberry Pi brengt. De hardwareondersteuning is nog niet volledig, maar de meeste Windows-software draait gewoon. Je kunt zelfs x86-apps op Windows 10 ARM64 draaien. Zowel Windows 10 als de insider builds van Windows 11 draaien op je Raspberry Pi. Hoe dat werkt, leggen we uit.

Welke Raspberry Pi?

WoR draait op de Raspberry Pi 2 (revisie 1.2), 3, 4 en 400. Op de eerste twee modellen met maar 1 GB geheugen zal het echter niet zo vlot draaien. Voor vlot gebruik is 4 GB (Raspberry Pi 4 of 400) of 8 GB (Raspberry Pi 4) wel aangeraden.

Je installeert Windows op een microSD-kaart (het liefst met A1-rating) of usb-opslagapparaat (ssd of usb-stick) met een capaciteit van minimaal 8 GB en liefst meer dan 32 GB.

Overigens zal niet alle hardware werken. De ARM64-versie van Windows 10 (voor de Raspberry Pi 3, 4 en 400) heeft ARM64-drivers nodig, en die zijn er bijvoorbeeld niet voor HDMI-audio en wifi. De ARM32-versie (die ook op de Raspberry Pi 3 draait) heeft dan weer wel een werkende wifi-driver. Ga via https://kwikr.nl/winpi naar de GitHub-pagina voor de status van de drivers.

Bootloader op de Raspberry Pi 4

Bij de Raspberry Pi 4 is de bootloader een aandachtspuntje. Die upgrade je het best, zeker als je van een usb-opslagapparaat wilt opstarten. Dat gaat het eenvoudigste met het programma Raspberry Pi Imager. Klik eerst op Selecteer OS, scrol naar onderen, klik op Misc utility images / Bootloader en kies de optie met de voor jou juiste bootvolgorde. 

Schrijf dit image op een microSD-kaart en start je Raspberry Pi 4 daarvan op. Bij een succesvolle upgrade van de bootloader wordt het scherm groen.

©PXimport

Windows-image voor ARM64

Je kunt niet zomaar een standaard Windows-image downloaden dat je op je Raspberry Pi installeert, zoals je van Raspberry Pi OS gewend bent (zie ook het kader ‘Mag dit?’). Je moet zelf zo’n image aanmaken en daarvoor zijn er enkele vereisten. Je hebt enerzijds een computer nodig met Windows 10 versie 1703 of later. Dat kan ook een virtuele machine zijn. Als je geen Windows hebt, kan het overigens ook op Linux of macOS, zie paragraaf ‘Installatie met Linux of macOS’.

Eerst moet je een Windows 10-image voor ARM64 downloaden. Dat gaat het eenvoudigste via de website UUPDump. Kies als eerste een releasetype en klik daarbij op de knop arm64. Voor een Windows 11-versie met de nieuwste functies, inclusief de mogelijkheid om x64-apps op je Raspberry Pi te draaien, kies je Latest Dev Channel build. Dan krijg je een of meer builds te zien. Kies de recentste. 

Daarna kies je je taal en in de volgende stap bevestig je de edities. In de laatste stap laat je Download and convert to ISO aangevinkt staan en klik je onderaan op Create download package.

©PXimport

Downloads

Het zip-bestand dat in de laatste handeling van de vorige paragraaf werd gedownload, pak je uit. Dubbelklik op het bestand uup_download_windows.cmd. Je krijgt nu een melding dat Microsoft Defender SmartScreen het uitvoeren blokkeert. Sluit de melding en klik met rechts op het bestand in Verkenner en open Eigenschappen. Vink daar onderaan Blokkering opheffen aan en klik op OK.

Dubbelklik opnieuw op het bestand om het uit te voeren en geef het toestemming om wijzigingen aan je computer aan te brengen. Het downloadt nu de benodigde bestanden en maakt een image aan, wat lang kan duren. Druk op het einde op 0 wanneer daarom wordt gevraagd. Je vindt het iso-bestand nu in dezelfde map als het cmd-bestand dat je opstartte.

©PXimport

Opslagapparaat

Sluit nu het opslagapparaat dat je wilt gebruiken om Windows op te installeren aan op je computer (een microSD-kaart, usb-stick of externe ssd). Download daarna het programma Windows on Raspberry imager en pak het zip-bestand uit. Start dan het programma WoR.exe en sta toe dat het programma wijzigingen aan de computer kan aanbrengen. Kies je taal, selecteer je schijf (controleer of je de juiste hebt!) en het type Raspberry Pi.

Image installeren

Selecteer in de volgende stap het Windows-imagebestand dat je eerder hebt gegenereerd en selecteer de Windows-editie (bijvoorbeeld Home of Pro) waarvoor je een licentiesleutel hebt. Daarna kies je de stuurprogramma’s voor je Raspberry Pi. Kies de eerste optie Gebruik het nieuwste pakket dat beschikbaar is op de server om ze te downloaden. Selecteer dezelfde optie in de stap erna voor de UEFI-firmware.

Laat in het tabblad Configuratie de standaardwaardes staan. Controleer in de laatste stap of alle voorgestelde instellingen in het overzicht correct zijn en klik dan op Installeren. Dit proces kan overigens lang duren. Op het einde zie je de melding De installatie is voltooid! en klik je op Klaar. Je kunt nu het opslagapparaat verwijderen.

©PXimport

Mag dit?

Het WoR-project doet niets illegaals, omdat het geen bestanden deelt waarop auteursrechten rusten. Je downloadt bestanden die publiek beschikbaar zijn op Microsoft-servers en genereert daarmee een Windows-image dat je installeert. Maar je moet je Windows-installatie op je Raspberry Pi uiteraard nog altijd activeren. Daarvoor heb je een geldige Windows-licentiesleutel nodig. Windows-licenties zijn niet architectuurspecifiek, dus je kunt elke sleutel gebruiken die je normaal op je pc zou gebruiken.

Installatie met Linux of macOS

De eenvoudigste manier om Windows op je Raspberry Pi te installeren wanneer je geen Windows op je computer gebruikt, is om Windows in een virtuele machine te draaien, bijvoorbeeld in VirtualBox, en daarin de installatiestappen van hiervoor uit te voeren. 

Je moet dan je usb-opslagapparaat of microSD-kaart van je gastbesturingssysteem beschikbaar maken in de virtuele Windows-machine. In VirtualBox kun je bijvoorbeeld in de instellingen van je virtuele machine bij USB een aangesloten apparaat toevoegen.

Om een microSD-kaart beschikbaar te maken, is een andere truc nodig. In Linux doe je dat op de opdrachtregel met de volgende opdracht:

VBoxManage internalcommands createrawvmdk -filename /home/GEBRUIKER/sdcard.vmdk -rawdisk /dev/mmcblk0

Verander hierin GEBRUIKER naar je eigen gebruikersnaam en vervang mmcblk0 door het apparaatbestand van je microSD-kaart, dat je te zien krijgt in de uitvoer van de opdracht dmesg wanneer je je microSD-kaart insteekt.

Je moet je gebruiker ook toegang tot de schrijf geven. De eenvoudigste manier om dat te doen, is je gebruiker aan de groep disk toevoegen met:

usermod -a -G disk GEBRUIKER

Meld je dan af en weer aan. Daarna voeg je in VirtualBox het vmdk-bestand als virtuele schijf toe in Virtuele Media Manager en voeg je deze als schijf toe aan je virtuele machine. Nu kun je in je virtuele Windows het Windows-imagebestand genereren en naar je microSD-kaart schrijven.

WoR-flasher

Het WoR-project heeft ook instructies voor andere besturingssystemen dan Windows, maar die zijn wat complexer. Als je Ubuntu of Debian draait, is er nog een andere eenvoudige manier om Windows op je Raspberry Pi te installeren: het programma WoR-flasher. Download het via Git:

git clone https://github.com/Botspot/wor-flasher

En start het programma dan met:

~/wor-flasher/install-wor-gui.sh

Je kiest dan de gewenste Windows-versie, het model Raspberry Pi, de taal voor Windows en het opslagapparaat waarop je het image wilt installeren. Daarna downloadt het programma allerlei bestanden van Microsoft, genereert dit het image en installeert dit op je microSD-kaart. Dat duurt een hele tijd.

©PXimport

Raspberry Pi opstarten

Sluit nu je Raspberry Pi aan op een ethernetpoort, toetsenbord en muis, en steek de microSD-kaart met Windows in het slot. Start het computertje nu op. Als alles goed gaat, krijg je in het groot het logo van de Raspberry Pi te zien met daaronder de vraag ESC (setup), F1 (shell), ENTER (boot). 

Wacht nu tot het initiële opstartproces is voltooid. Dat kan overigens wel even duren als je een traag opslagapparaat hebt. Na een tijdje zou je onder het logo meldingen moeten zien als Apparaten voorbereiden en Voorbereiden.

Na het initiële opstartproces reboot de Raspberry Pi enkele keren en krijg je de melding Even geduld te zien. Tot slot krijg je een scherm te zien waarin je basisinstellingen zoals je regio, taal, toetsenbordindeling enzovoort invoert. De kans is groot dat Windows daarna een update installeert en nog eens herstart.

Werken met Windows

Als de installatie gelukt is, kun je gewoon aanmelden in Windows en ermee werken zoals je gewend bent op je pc. Wij installeerden Windows 11, en dat maakt dat je op een Raspberry Pi op een veilige manier kunt kennismaken met Windows 11 zonder dat je het op je gewone pc hoeft te installeren.

De insider builds van Windows 11 werkten op het moment van schrijven, maar dat kan in de toekomst veranderen, geven de ontwikkelaars van WoR aan. WoR vervangt een aantal controles die Windows uitvoert op hardwarevereisten, zodat het besturingssysteem toch op de Raspberry Pi draait.

©PXimport

Prestaties

De prestaties van een Raspberry Pi zijn natuurlijk niet te vergelijken met een volwaardige pc. Maar voor normale taken zoals surfen, e-mailen en teksten bewerken volstaat de aanwezige processorkracht zeker. Veel hangt ook af van de snelheid van je opslagapparaat. Een snelle ssd is toch wel aan te raden.

Open het Taakbeheer en klik daar op het tabblad Prestaties. Daar kun je volgen hoe je processor, geheugen en schijf het doen terwijl je allerlei taken in Windows uitvoert. 

Op een Raspberry Pi 4 met 8 GB geheugen werkt dit allemaal vrij vlot. Zie het kader ‘Meer geheugen op de Raspberry Pi 4’, want het geheugen is standaard gelimiteerd tot 3 GB. Voor specifieke monitoring van de Raspberry Pi-hardware kun je ook het programma PiMon draaien.

©PXimport

Drivers

Je Raspberry Pi heeft een ARM-processor, dus de x86-drivers voor je pc werken daar niet op. Alleen ARM64-drivers zijn ondersteund op Windows 10 voor ARM64. WoR bevat al een aantal drivers, maar voor sommige apparaten zul je zelf nog ARM64-compatibele drivers moeten vinden.

Zo kun je bijvoorbeeld een Arduino-bordje of ander microcontrollerbordje met CP210x-adapter voor een seriële UART-verbinding via usb aansluiten. Chipfabrikant Silabs heeft daarvoor een universele driver die ook op de ARM64-versie van Windows werkt. Ga daarvoor naar https://kwikr.nl/cp210driv , klik op het tabblad Downloads en daarna op de link CP210x Universal Windows Driver.

Software

Je kunt gewoon software uit de Microsoft Store installeren op je Raspberry Pi. De meeste x86 Windows-apps die je online downloadt, werken ook op Windows voor ARM64.

In de nieuwste insider-builds van Windows 11 voor ARM64 werken ook x64-apps (64-bits). Die draaien bovendien heel wat sneller dan de x86-apps. Op de achtergrond emuleert Windows de juiste processorinstructies. Uiteraard zal niet alle software op je Raspberry Pi draaien: sommige erg hardware-afhankelijke programma’s zullen problemen opleveren.

©PXimport

Meer geheugen op de Raspberry Pi 4

Bij de Raspberry Pi 4 is het geheugen standaard gelimiteerd tot 3 GB. Druk bij het opstarten van het image op Esc om de UEFI-instellingen in te gaan. Ga dan naar Device Manager / Raspberry Pi Configuration / Advanced Configuration en verander Limit RAM to 3 GB naar Disabled. Druk dan telkens op Esc om naar het hoofdvenster terug te keren, druk op Y om de instellingen op te slaan wanneer je die vraag krijgt en kies Reset om te herstarten.

©PXimport

Windows-updates

Om Windows op je Raspberry Pi te updaten, moet je wel opletten. De cumulatieve updates leveren geen probleem op: die installeer je gewoon zoals je op je pc zou doen. Maar de feature-updates (de halfjaarlijkse releases rond maart en september) zijn problematisch.

De oorzaak van het probleem is dat de ontwikkelaars van WoR zich geen dure certificaten kunnen permitteren om hun drivers mee te ondertekenen. Daarom werkt WoR voor deze drivers in ‘test signing mode’. Maar Windows verwacht niet dat je je continu in deze modus bevindt. Na een update levert dat dan driverproblemen op, waardoor je Raspberry Pi niet meer opstart.

Op de pagina Performing OS updates (zie https://kwikr.nl/worupdate) leggen de ontwikkelaars uit hoe je dit omzeilt. Je moet op specifieke momenten de updateprocedure onderbreken, enkele bestanden hernoemen en handmatig drivers op je opstartschijf plaatsen. 

Daarna dien je enkele opdrachten uit te voeren, en tot slot kun je het updateproces voortzetten. Dat is wat vervelend en hopelijk slagen de ontwikkelaars erin om dit proces in de toekomst wat minder omslachtig te maken.

En verder

Loop je tegen een fout aan, voeg dan een foutbeschrijving toe op de pagina WoR Issue Tracker. Voeg het logbestand toe uit de directory logs van WoR, zodat de ontwikkelaars alle informatie hebben om te onderzoeken wat er is misgegaan.

WoR is nog een experimenteel project. Als je Windows op je Raspberry Pi dagelijks wilt gebruiken, is het goed om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen van het project. Bekijk dan zeker de communitypagina op de projectwebsite. Er is een Discourse-forum, een subreddit, een Telegram-groep en een kanaal op Discord.

Ook op de GitHub-pagina Windows on Raspberry vind je meer informatie. Vooral de repository RPi-Windows-Drivers is interessant om te volgen, omdat je daar de huidige toestand van de hardwareondersteuning vindt.

©PXimport

Windows 10 IoT Core

Er is nog een andere Windows-versie die op de Raspberry Pi werkt, Windows 10 IoT Core. Dit is een uitgeklede versie van Windows voor kleine apparaten. Deze draait niet de Windows-desktop, maar een UWP-app die je zelf ontwikkelt. Helaas is de hardwareondersteuning wat beperkt. Zo installeert het besturingssysteem wel op de Raspberry Pi 2, maar niet op revisie 1.2. En de Raspberry Pi 3B is volledig ondersteund, maar de Raspberry Pi 3B+ alleen als technische preview. De Raspberry Pi 4 is niet ondersteund. 

Er zijn ook al even geen nieuwe versies van Windows 10 IoT Core meer uitgebracht, dus de vraag is of Microsoft hier nog toekomst in ziet.

©PXimport

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.