AMD’s nieuwste processor in de Ryzen 9000-serie is de Ryzen 7 9800X3D. Enkele maanden na de ietwat teleurstellende eerste modellen uit die reeks, brengt AMD een cpu die zich specifiek op gamers richt en slechts een bescheiden prestatiewinst van zo’n acht procent belooft. Maar toen we deze nieuwe processor daadwerkelijk aan het gamen zetten, bleek hij verrassend veel meer te bieden dan vooraf werd beweerd.

De AMD Ryzen 7 9800X3D hoort bij de eerder uitgebrachte 9000-serie. De term X3D is de cruciale toevoeging in de productnaam en betekent dat de processor letterlijk een stapel extra 3D V-Cache krijgt: in totaal 96 MB L3-cache in plaats van de gebruikelijke 32 MB. Doordat er meer data in de cpu kan blijven hangen in plaats van steeds het werkgeheugen aan te moeten spreken, valt een flinke vertraging weg – zelfs al meet je die normaliter in nanoseconden.

AMD ontdekte een paar jaar geleden al bij de Ryzen 7 5800X3D dat deze vorm van cache vooral in games enorme winst oplevert. Games hebben immers voortdurend razendsnel nieuwe en onvoorspelbare berekeningen nodig. Voor voorspelbare, zwaardere klussen zoals het renderen van video’s heeft de extra cache nauwelijks invloed.

Zo’n stapel-cache maakt de processor wel duurder dan een vergelijkbaar model zonder 3D V-Cache. Maar omdat gamen voor veel mensen een belangrijke reden is om in een krachtige en relatief prijzige pc te investeren, is het geen verrassing dat er na de Ryzen 7 5800X3D ook een 7800X3D verscheen. Deze 9800X3D bouwt voort op datzelfde ‘gestapelde’ cache-concept, maar draait op AMD’s nieuwste Granite Ridge 4nm-processors.

Bescheiden specificaties

Los van de X3D-toevoeging verschilt de Ryzen 7 9800X3D in de basis niet extreem veel van de Ryzen 7 9700X. We hebben het nog altijd over een relatief bescheiden totaal van 8 cores en 16 threads, al is de kloksnelheid iets verhoogd naar 4,7 GHz (basis) en 5,2 GHz (boost). Voor een processor die 540 euro zou moeten kosten, maar in de praktijk duurder is, zijn dat niet bepaald veel cores. Zo biedt Intel met de Core Ultra 7 265K bijvoorbeeld 20 cores en 20 threads voor zo’n 430 euro.

In niet-gamegerelateerde testen valt dat beperkte aantal cores en threads ook duidelijk op. In de benchmark Cinebench R23, die een scène rendert en hiermee alle cores benut, behaalt de 9800X3D 23.498 punten. Dat is een verbetering ten opzichte van de 7800X3D (18.450 punten), maar nog altijd ver verwijderd van de 36.251 punten van de goedkopere Intel Core Ultra 7 265K.

Die verhouding zien we terug in vrijwel alle benchmarks en taken die zich niet op gamen richten. Deze nieuwe Ryzen is dus niet bedoeld als allround krachtpatser. Al is het beslist een capabele processor die prima presteert bij incidenteel zwaar werk, het moet niet je voornaamste doel zijn. Ben je vooral met zwaar (grafisch) werk bezig, dan kun je beter kiezen voor een cpu met meer cores en threads. Overigens heeft AMD inmiddels wel X3D-processors met 12 en 16 cores aangekondigd: de AMD Ryzen 9 9900X3D en AMD Ryzen 9 9950X3D.

De Ryzen 7 9800X3D bevat één CCD (Core Chiplet Die) met 8 cores.

Prestaties op Full HD

In games is het beeld compleet anders. Uit een test met 40 titels blijkt dat de Intel Core Ultra 7 265K maar in één game ietsje sneller is (3 procent), in één game gelijk presteert, en in de overige 38 door de 9800X3D wordt verslagen. In 11 games is het verschil 2 tot 10 procent, wat je in de praktijk niet altijd merkt. Maar in maar liefst 27 van de 40 games is de voorsprong meer dan 10 procent.

In veel games is de Ryzen 7 9800X3D zelfs zoveel sneller dat de Intel Core Ultra 7 265K voelt als een processor uit een ver verleden. In competitieve titels zoals Counter-Strike 2, waar elk frame telt, is de 9800X3D bijvoorbeeld 44 procent sneller. Flight Simulator, dat zwaar leunt op je cpu, draait 27 procent sneller en loopt duidelijk soepeler. Ten opzichte van de eerdere Ryzen 7 7800X3D zien we gemiddeld een winst van 11,3 procent. Dat is niet genoeg om die voorganger direct met pensioen te sturen, maar wel een mooie stap vooruit – zelfs meer dan de 8 procent die AMD zelf claimt.

Prestaties op hogere resoluties

Het is gebruikelijk om bij cpu-tests de resolutie laag te houden, zodat de processor de beperkende factor is in plaats van de videokaart. Toch zijn de resultaten op hogere resoluties minstens zo interessant. Naarmate we de resolutie opschroeven, wordt het verschil weliswaar kleiner, maar het feit dat op 1440p in 22 van de 40 games nog steeds 10 procent of meer verschil zit tussen de Ryzen 7 9800X3D en de Intel Core Ultra 7 265K, toont aan dat het ook daar flink merkbaar is. Een gemiddeld verschil van 18 procent is echt uitzonderlijk.

Op 4K-resolutie blijven er nog 13 van de 40 games over met een verschil van 10 procent of meer. Omdat 4K-gamen meestal met upscaling (DLSS of FSR) gebeurt, is het verschil tussen de twee cpu’s in de praktijk waarschijnlijk groter dan de gemeten 7,3 procent.

Relatief hoog energieverbruik

Om de extra prestaties ten opzichte van de vorige generatie te behalen, heeft AMD het stroomverbruik van de Ryzen 7 9800X3D flink verhoogd. Waar de Ryzen 7 7800X3D in games rond de 66 watt zat, loopt de 9800X3D op tot zo’n 100 watt. Hecht je veel waarde aan efficiëntie, dan blijft de 7800X3D daarom technisch gezien de zuinigste gameprocessor. Dat is inmiddels wel een loze titel, omdat AMD ‘m niet meer produceert (al kun je hem misschien nog wel ergens in een winkel vinden).

Een ander nadeel van AMD is nog steeds het hoge energieverbruik in rust. In onze testopstelling met een Ryzen 7 9800X3D op een AM5-moederbord meten we rond de 65 watt in licht gebruik, terwijl een vergelijkbaar Core Ultra 7 265K-systeem volstaat met zo’n 43 watt.

Conclusie

De AMD Ryzen 7 9800X3D wordt hier en daar opgehemeld als dé ultieme processor, maar laten we eerlijk zijn: dat is hij niet. Hij is voor veel taken een prima verbetering ten opzichte van zijn voorganger, maar de goedkopere Intel-processor is vaak sneller. Ook AMD’s goedkopere Ryzen 9 9900X is dankzij 12 cores in veel taken sneller.

Het hogere energieverbruik van de 9800X3D is bovendien een nadeel: de betere prestaties gaan gepaard met meer stroomverbruik, zowel onder belasting als bij lichte taken.

Maar als je vooral geïnteresseerd bent in gamen met je pc, dan is de Ryzen 7 9800X3D zonder discussie dé beste processor van dit moment. In games maakt hij gehakt van de Intel Core Ultra 7 265K en is de stap vooruit ten opzichte van de voorganger groter dan we hadden durven hopen en groter dan AMD zelf claimt.

Voor goedkope game-pc’s is hij te duur, maar in het hogere segment is er weinig concurrentie. Vooropgesteld dat je hem kunt vinden, want door de populariteit is de beschikbaarheid momenteel beperkt. 

Specificaties

Pluspunten

Minpunten

Cores en threads

8 cores, 16 threads

Basis- en boostsnelheid

4,7 GHz / 5,2 GHz

TDP

120 watt (in de praktijk tot ca. 150 watt)

Steeds meer mensen gebruiken hun smartphone als enige camera. Logisch: je hebt 'm altijd bij je, de kwaliteit is flink verbeterd en met één tik deel je je foto meteen. Toch valt het resultaat in de praktijk vaak tegen. Slechte belichting, wazige opnames of vertekende beelden komen vaker voor dan je denkt. Gelukkig kun je dat makkelijk voorkomen, zonder dure apps of ingewikkelde instellingen.

Waarom smartphonefoto's vaak tegenvallen

Smartphones zijn slim, maar niet feilloos. Zeker bij lastig licht of als je iets snel wilt vastleggen, maakt de camera keuzes die niet altijd de beste zijn. Denk aan overbelichte luchten, fletse gezichten of onscherpe details. Dat komt doordat de automatische stand van je smartphone vaak te generiek is. En omdat je zelf misschien niet altijd de tijd neemt om bewust te fotograferen.

Ook de manier waarop je de telefoon vasthoudt, hoeveel licht er is en zelfs of je de lens schoon hebt gemaakt, heeft invloed op het resultaat. Hieronder zie je welke fouten je zoveel mogelijk moet zien te vermijden – en wat je wél kunt doen voor de beste smartphonefoto's!

❌ Altijd inzoomen met je vingers

Je kent het wel: je ziet iets moois op afstand en knijpt met je vingers op het scherm om in te zoomen. Handig, maar helaas ook funest voor de beeldkwaliteit. Bij de meeste smartphones gaat het hier om digitale zoom. Dat betekent: het beeld wordt softwarematig vergroot en de kwaliteit gaat flink omlaag. Details verdwijnen, het beeld wordt korrelig of onscherp, en wat overblijft lijkt eerder op een screenshot dan op een scherpe foto.

➡️ Wil je een onderwerp dichterbij halen? Probeer fysiek dichter naar het object toe te lopen. En als dat niet kan, maak de foto op normale afstand en snijd 'm later bij. Je houdt dan meer controle over de scherpte.

❌ Recht tegen het licht in fotograferen zonder HDR

Fotografeer je buiten met de zon achter je onderwerp, dan krijg je vaak een silhouet of een uitgebleekte lucht. Zeker bij mensen zie je dan alleen donkere gezichten terwijl de achtergrond overbelicht is. HDR (High Dynamic Range) zorgt ervoor dat de telefoon meerdere foto's met verschillende belichtingen combineert tot één goed gebalanceerd beeld. Zo worden details in zowel lichte als donkere delen behouden.

➡️ Veel smartphones schakelen HDR automatisch in, maar controleer dit liever handmatig. Zie je een overbelicht beeld op het scherm? Tik dan op het onderwerp zodat de belichting zich aanpast, of gebruik de schuif om het licht iets te temperen.

©StudioPN - stock.adobe.com

❌ Altijd rechtop fotograferen – ook bij landschappen

Onze telefoons houden we bijna altijd verticaal vast, en dus is het logisch dat veel mensen ook zo fotograferen. Dat is prima voor portretten of een enkel object, maar voor landschappen, architectuur of groepsfoto's mis je dan veel beeld. In horizontale stand kun je meer van de omgeving vastleggen en ziet de compositie er vaak natuurlijker uit. Zeker als je later de foto op een computerscherm of televisie bekijkt, valt een verticale uitsnede ineens erg krap.

➡️ Wen jezelf aan om je telefoon even te draaien als het beeld daarom vraagt. Je zult merken dat je foto's meteen sterker ogen.

❌ De lens vergeten schoon te maken

Het lijkt een open deur, maar wordt toch vaak vergeten: de lens schoonmaken. Smartphones zitten in je broekzak, jaszak of tas, en komen daarbij in aanraking met stof, vet, vezels en vingers. Dat zie je niet altijd op het scherm, maar het effect is wel zichtbaar op je foto: een waas, vlekken of een doffe gloed. Vooral in tegenlicht wordt dat snel storend.

➡️ Gebruik een zachte microvezeldoek (zoals een brillendoekje) of desnoods een schone hoek van je kleding om de lens voorzichtig schoon te wrijven. Even vegen voor elke foto kan het verschil maken tussen een matige en een heldere opname.

©Kicking Studio

❌ Te veel vertrouwen op portretmodus

De portretmodus van je smartphone simuleert scherptediepte door de achtergrond kunstmatig te vervagen. Op het eerste gezicht ziet dat er mooi uit, maar in de praktijk gaat het vaak mis. Haren worden half weggesneden, brillen krijgen rare randen, en objecten die nét buiten het middelpunt vallen, vervagen mee. Het effect lijkt professioneel, maar is het meestal niet.

➡️ Gebruik portretmodus dus alleen als je ziet dat het goed werkt. Twijfel je? Maak dan dezelfde foto ook zonder deze functie, zodat je achteraf kunt kiezen. Bij detailrijke scènes of meerdere personen in beeld is de gewone fotostand vaak betrouwbaarder.

Top 5 camera-smartphones 2025

1. Samsung Galaxy S25 Ultra

Deze smartphone staat volgens veel experts bovenaan als beste camera-phone van 2025. Hij heeft een indrukwekkende camera-configuratie: 200 MP hoofdcamera, 50 MP ultrabreedhoek, en twee telefoto-objectieven, gecombineerd met een krachtige AI-beeldverwerking en uitstekende zoommogelijkheden. Lees hier onze Samsung Galaxy S25 Ultra review.

2. Apple iPhone 16 Pro / Pro Max

De iPhone 16 Pro(reeks) blinkt uit in natuurlijke kleuren, scherpe telefoto-opnames en professionele videomogelijkheden zoals 4K‑120fps slow‑motion. Lees hier onze iPhone 16 Pro review.

3. OnePlus 13

Volgens veel reviewers biedt de OnePlus 13 uitgebalanceerde kleuren, heldere details en snelle autofocus bij actie- en macro-opnamen. Lees hier onze OnePlus 13 review.

4. Google Pixel 9 Pro

De Pixel 9 Pro combineert uitstekende fotokwaliteit – met name bij macro, zoom en bewerking – dankzij de Tensor G4-chip en krachtige AI‑features. De gezaghebbende Amerikaanse site Tom's Guide plaatst hem als beste Android-camera na de S25 Ultra. Lees hier onze  Google Pixel 9 Pro XL review.

5. Xiaomi 15 Ultra

Testers van TechRadar prijzen de Xiaomi 15 Ultra – met 1‑inch sensor en Leica-lenzen – als een van de beste cameratelefoons ooit getest. Vooral de beeldkwaliteit en professionele lenskwaliteit vallen op. Lees hier onze Xiaomi 15 Ultra review.

Heb je huisdieren, dan merk je extra goed dat het zomer is. Ze verharen meer, en de kans dat ze vlooien of teken oplopen is groter. Veel honden zoeken verkoeling in een sloot of meer, terwijl katten juist vaker buiten liggen om een rustig, schaduwrijk plekje te vinden. Die zomerse gewoontes zorgen binnen al snel voor extra haren, vuil en vieze luchtjes. Met de juiste aanpak houd je je huis toch fris en schoon, ook als het kwik oploopt.

Koopgids: 5 goede stofzuigers voor baasjes van huisdieren

Modderpoten en natte vachten: handdoek bij de hand

In de zomer is de kans groot dat je hond na een wandeling nat of modderig thuiskomt: een meertje of sloot vol kroos is bij hoge temperaturen natuurlijk extra aanlokkelijk. Zet daarom bij de deur een bak met handdoeken klaar, of nog beter: een grote microvezeldweil die goed vocht en vuil opneemt. Wie vaker naar het bos of strand gaat, heeft baat bij een mobiele hogedrukreiniger. Die lijkt op een compacte plantenspuit met pomp, werkt zonder stroom en geeft een zachte, constante waterstraal. Geen krachtige druk, maar precies genoeg om poten schoon te spoelen voordat je hond weer op de achterbank springt. Spuit altijd van boven naar beneden, vermijd ogen, oren en neus, en gebruik lauw water als het buiten erg warm is.

Geen mobiele hogedrukreiniger? Je kunt bij thuiskomst ook een tuinslang gebruiken en de je hond goed afdrogen met een oude handdoek. Een robuuste deurmat is ook handig: die werkt als een soort vuilvanger. Laat je hond of kat er een paar keer overheen lopen en het grootste deel van het vuil blijft achter. Vergeet niet om de mat regelmatig te stofzuigen of te wassen.

©Javier Brosch

Schone vloeren, óók als er natte poten overheen lopen

Laminaat, hout of tegels krijgen in de zomer veel te verduren van natte of vuile poten. Dweilen met een sopje kan, maar niet elk schoonmaakmiddel is geschikt. Veel dieren hebben een gevoelige neus of huid. Kies daarom voor producten op natuurlijke basis of gebruik een stoomreiniger. Die reinigt hygiënisch met alleen water en is veilig voor mens en dier.

Zomer = in de rui: dit doe je tegen al die dierenharen

De meeste honden en katten verharen flink zodra het warmer wordt. Dat is hun manier om de wintervacht in te ruilen voor een luchtiger zomervachtje. Regelmatig borstelen is dan geen luxe, maar noodzaak. Daarmee verwijder je overtollige haren voordat ze zich in banken, kleden of vloerkieren nestelen. Kies een borstel die past bij de vacht van je dier, en maak er een gewoonte van om hem of haar elke dag even te borstelen of te kammen. Daarmee voorkom je al veel losse haren in huis.

Gebruik voor het stofzuigen in huis een roterende turboborstel. Die verwijdert ook vastzittende haren uit tapijten, vloerkleden en bekleding. Klop hondenmanden en kattenkussens regelmatig uit en gebruik een kruimelzuiger om ook de laatste haren makkelijk weg te krijgen.

Teken en vlooien: voorkom dat ze zich verspreiden in huis

In de zomer zijn vlooien en teken actiever. Controleer je huisdier dagelijks, vooral na een wandeling door hoog gras of een duik in het water. Gebruik een tekenpincet om teken direct te verwijderen, en voorkom besmetting met een preventief middel zoals een vlooienband of druppels in de nek. Toch een plaag? Dan is het slim om ook je huis grondig aan te pakken. Stofzuig niet alleen de vloer, maar ook kieren, naden, banken en manden. Gebruik eventueel een stoomreiniger op stoffen oppervlakken. Daarmee worden eitjes, neten en larven gedood zonder dat je daarvoor chemische middelen hoeft te gebruiken.

©Yury and Tanya

Zo houd je hondenmanden en kattenkussens lekker fris

Als het warm is, zweten dieren niet zoals mensen, maar hun vacht wordt wel sneller vettig. Zeker als ze vaak buiten liggen of actief zijn. Die typische dierenlucht trekt makkelijk in stoffen zoals mandhoezen, dekens en kussens. Was die daarom wekelijks op 60 graden, zodat bacteriën en geurtjes verdwijnen. Controleer wel even of het materiaal op die temperatuur gewassen mag worden.

Hang het textiel na het wassen buiten in de zon – UV-licht helpt mee om geurtjes te neutraliseren. Geen tijd om te wassen? Strooi wat baking soda over de stof, laat het een uurtje liggen en zuig het daarna grondig op.

Buiten genieten, binnen alles schoon

In de zomer draait alles om buiten zijn, relaxen en genieten – voor jou én je huisdier. Maar al dat buiten leven brengt ook wat extra schoonmaakwerk met zich mee. Met wat handigheid, regelmaat en de juiste spullen houd je je huis makkelijk lekker fris. Fijn voor Fikkie of Tijger, en minstens zo prettig voor jezelf.