AMD’s nieuwste processor in de Ryzen 9000-serie is de Ryzen 7 9800X3D. Enkele maanden na de ietwat teleurstellende eerste modellen uit die reeks, brengt AMD een cpu die zich specifiek op gamers richt en slechts een bescheiden prestatiewinst van zo’n acht procent belooft. Maar toen we deze nieuwe processor daadwerkelijk aan het gamen zetten, bleek hij verrassend veel meer te bieden dan vooraf werd beweerd.

De AMD Ryzen 7 9800X3D hoort bij de eerder uitgebrachte 9000-serie. De term X3D is de cruciale toevoeging in de productnaam en betekent dat de processor letterlijk een stapel extra 3D V-Cache krijgt: in totaal 96 MB L3-cache in plaats van de gebruikelijke 32 MB. Doordat er meer data in de cpu kan blijven hangen in plaats van steeds het werkgeheugen aan te moeten spreken, valt een flinke vertraging weg – zelfs al meet je die normaliter in nanoseconden.

AMD ontdekte een paar jaar geleden al bij de Ryzen 7 5800X3D dat deze vorm van cache vooral in games enorme winst oplevert. Games hebben immers voortdurend razendsnel nieuwe en onvoorspelbare berekeningen nodig. Voor voorspelbare, zwaardere klussen zoals het renderen van video’s heeft de extra cache nauwelijks invloed.

Zo’n stapel-cache maakt de processor wel duurder dan een vergelijkbaar model zonder 3D V-Cache. Maar omdat gamen voor veel mensen een belangrijke reden is om in een krachtige en relatief prijzige pc te investeren, is het geen verrassing dat er na de Ryzen 7 5800X3D ook een 7800X3D verscheen. Deze 9800X3D bouwt voort op datzelfde ‘gestapelde’ cache-concept, maar draait op AMD’s nieuwste Granite Ridge 4nm-processors.

Bescheiden specificaties

Los van de X3D-toevoeging verschilt de Ryzen 7 9800X3D in de basis niet extreem veel van de Ryzen 7 9700X. We hebben het nog altijd over een relatief bescheiden totaal van 8 cores en 16 threads, al is de kloksnelheid iets verhoogd naar 4,7 GHz (basis) en 5,2 GHz (boost). Voor een processor die 540 euro zou moeten kosten, maar in de praktijk duurder is, zijn dat niet bepaald veel cores. Zo biedt Intel met de Core Ultra 7 265K bijvoorbeeld 20 cores en 20 threads voor zo’n 430 euro.

In niet-gamegerelateerde testen valt dat beperkte aantal cores en threads ook duidelijk op. In de benchmark Cinebench R23, die een scène rendert en hiermee alle cores benut, behaalt de 9800X3D 23.498 punten. Dat is een verbetering ten opzichte van de 7800X3D (18.450 punten), maar nog altijd ver verwijderd van de 36.251 punten van de goedkopere Intel Core Ultra 7 265K.

Die verhouding zien we terug in vrijwel alle benchmarks en taken die zich niet op gamen richten. Deze nieuwe Ryzen is dus niet bedoeld als allround krachtpatser. Al is het beslist een capabele processor die prima presteert bij incidenteel zwaar werk, het moet niet je voornaamste doel zijn. Ben je vooral met zwaar (grafisch) werk bezig, dan kun je beter kiezen voor een cpu met meer cores en threads. Overigens heeft AMD inmiddels wel X3D-processors met 12 en 16 cores aangekondigd: de AMD Ryzen 9 9900X3D en AMD Ryzen 9 9950X3D.

De Ryzen 7 9800X3D bevat één CCD (Core Chiplet Die) met 8 cores.

Prestaties op Full HD

In games is het beeld compleet anders. Uit een test met 40 titels blijkt dat de Intel Core Ultra 7 265K maar in één game ietsje sneller is (3 procent), in één game gelijk presteert, en in de overige 38 door de 9800X3D wordt verslagen. In 11 games is het verschil 2 tot 10 procent, wat je in de praktijk niet altijd merkt. Maar in maar liefst 27 van de 40 games is de voorsprong meer dan 10 procent.

In veel games is de Ryzen 7 9800X3D zelfs zoveel sneller dat de Intel Core Ultra 7 265K voelt als een processor uit een ver verleden. In competitieve titels zoals Counter-Strike 2, waar elk frame telt, is de 9800X3D bijvoorbeeld 44 procent sneller. Flight Simulator, dat zwaar leunt op je cpu, draait 27 procent sneller en loopt duidelijk soepeler. Ten opzichte van de eerdere Ryzen 7 7800X3D zien we gemiddeld een winst van 11,3 procent. Dat is niet genoeg om die voorganger direct met pensioen te sturen, maar wel een mooie stap vooruit – zelfs meer dan de 8 procent die AMD zelf claimt.

Prestaties op hogere resoluties

Het is gebruikelijk om bij cpu-tests de resolutie laag te houden, zodat de processor de beperkende factor is in plaats van de videokaart. Toch zijn de resultaten op hogere resoluties minstens zo interessant. Naarmate we de resolutie opschroeven, wordt het verschil weliswaar kleiner, maar het feit dat op 1440p in 22 van de 40 games nog steeds 10 procent of meer verschil zit tussen de Ryzen 7 9800X3D en de Intel Core Ultra 7 265K, toont aan dat het ook daar flink merkbaar is. Een gemiddeld verschil van 18 procent is echt uitzonderlijk.

Op 4K-resolutie blijven er nog 13 van de 40 games over met een verschil van 10 procent of meer. Omdat 4K-gamen meestal met upscaling (DLSS of FSR) gebeurt, is het verschil tussen de twee cpu’s in de praktijk waarschijnlijk groter dan de gemeten 7,3 procent.

Relatief hoog energieverbruik

Om de extra prestaties ten opzichte van de vorige generatie te behalen, heeft AMD het stroomverbruik van de Ryzen 7 9800X3D flink verhoogd. Waar de Ryzen 7 7800X3D in games rond de 66 watt zat, loopt de 9800X3D op tot zo’n 100 watt. Hecht je veel waarde aan efficiëntie, dan blijft de 7800X3D daarom technisch gezien de zuinigste gameprocessor. Dat is inmiddels wel een loze titel, omdat AMD ‘m niet meer produceert (al kun je hem misschien nog wel ergens in een winkel vinden).

Een ander nadeel van AMD is nog steeds het hoge energieverbruik in rust. In onze testopstelling met een Ryzen 7 9800X3D op een AM5-moederbord meten we rond de 65 watt in licht gebruik, terwijl een vergelijkbaar Core Ultra 7 265K-systeem volstaat met zo’n 43 watt.

Conclusie

De AMD Ryzen 7 9800X3D wordt hier en daar opgehemeld als dé ultieme processor, maar laten we eerlijk zijn: dat is hij niet. Hij is voor veel taken een prima verbetering ten opzichte van zijn voorganger, maar de goedkopere Intel-processor is vaak sneller. Ook AMD’s goedkopere Ryzen 9 9900X is dankzij 12 cores in veel taken sneller.

Het hogere energieverbruik van de 9800X3D is bovendien een nadeel: de betere prestaties gaan gepaard met meer stroomverbruik, zowel onder belasting als bij lichte taken.

Maar als je vooral geïnteresseerd bent in gamen met je pc, dan is de Ryzen 7 9800X3D zonder discussie dé beste processor van dit moment. In games maakt hij gehakt van de Intel Core Ultra 7 265K en is de stap vooruit ten opzichte van de voorganger groter dan we hadden durven hopen en groter dan AMD zelf claimt.

Voor goedkope game-pc’s is hij te duur, maar in het hogere segment is er weinig concurrentie. Vooropgesteld dat je hem kunt vinden, want door de populariteit is de beschikbaarheid momenteel beperkt. 

Specificaties

Pluspunten

Minpunten

Cores en threads

8 cores, 16 threads

Basis- en boostsnelheid

4,7 GHz / 5,2 GHz

TDP

120 watt (in de praktijk tot ca. 150 watt)

De Samsung Galaxy S25 Edge is een opvallend dunne en lichte smartphone, maar wel een met een groot scherm. Met name jongere vrouwen zien zo'n type toestel wel zitten, stelt Samsung. Is de S25 Edge daadwerkelijk een goede keuze? Je leest het in deze review.

Als je de S25 overweegt, is het goed om te weten dat deze smartphone onderdeel uitmaakt van de S25-serie. Die is begin 2025 uitgebracht en bestaat uit de S25, S25 Plus en S25 Ultra. De prijzen van deze toestellen lopen ook in deze volgorde op. De S25 Edge debuteert eind mei voor een adviesprijs van 1249 euro, waarmee hij zich qua prijs tussen de S25 Plus en S25 Ultra nestelt. Een stevige prijs voor een dunne telefoon dus. 

©Rens Blom

Bijzonder slank ontwerp

Want dun, dat is de S25 Edge zeker. Hij meet slechts 5,8 millimeter, exclusief de camerabalk die wat extra uitsteekt. De geringe dikte zie je bijvoorbeeld terug bij de usb-c-poort, waar nauwelijks een rand omheen zit.

©Rens Blom

Ook in je hand voel je dat de S25 Edge dunner is dan andere smartphones. Maakt dat iets uit? Mwah, de een zal het cool vinden, terwijl de ander er een hoesje omheen doet en daarna weinig aandacht heeft voor de dikte van het toestel. Hieronder zie je de S25 Edge onder een Apple iPhone 16. Ja, de Samsung-telefoon is dunner, maar niet zó dun dat de iPhone oogt als een koelkast.

©Rens Blom

Wat je sowieso merkt, is het gewicht. De smartphone weegt 163 gram, en dat is echt weinig voor een telefoon met een 6,7-inch scherm. Het verschil met andere toestellen bedraagt enkele tientallen grammen, waardoor de S25 Edge comfortabeler in de hand ligt en minder aanwezig is in je broekzak. Minder comfortabel is typen op de S25 Edge als hij bijvoorbeeld op tafel ligt. Het toestel wiebelt dan nogal omdat het camera-eiland achterop duidelijk uitsteekt.

©Rens Blom

Het camera-eiland van de S25 Edge steekt duidelijk uit.

Volgens Samsung is de S25 Edge ondanks zijn dunne en lichte behuizing heel stevig – stevig genoeg om het toestel in de achterzak van je spijkerbroek te laten als je gaat zitten. Wij hebben ons inderdaad geen zorgen gemaakt om de degelijkheid, maar zeggen erbij dat we er ook niet op uit zijn geweest om de smartphone te beschadigen.

Een prettige zekerheid is de IP68-certificatie, die duidelijk maakt dat de telefoon tegen stof en water kan. De andere S25-modellen hebben ook een IP68-certicering. Draadloos opladen kan de S25 Edge ook, met maximaal 15 watt. Dat is niet heel rap, maar prima voor wie zijn toestel bijvoorbeeld 's nachts oplaadt.

Kortere accuduur

Over opladen gesproken: dat moet de S25 Edge waarschijnlijk elke nacht. Om de smartphone zo licht en dun te krijgen, is er gekozen voor een kleine accu van 3900 mAh. Ter vergelijking: veel smartphones met een even groot scherm hebben een 5000 tot 5500 mAh-accu. De accu in Samsungs Galaxy S25 Plus moet het doen met 4900 mAh. Het is dan ook niet vreemd dat de S25 Edge minder lang meegaat op een acculading en geen fantastische accuduur biedt. Jammer, maar het valt ons eerlijk gezegd nog mee. We kunnen de telefoon normaal gesproken met wat aandacht tot het slapengaan gebruiken. Op drukke dagen lukt dat zeker niet en is een powerbank of oplader al vóór het avondeten nodig.

Opladen via de usb-c-kabel kan met maximaal 25 watt, en dat is niet zo snel. Maar doordat de accu aan de kleine kant is, is de accu toch lekker snel vol. Niettemin kunnen veel concurrerende smartphones een stuk sneller opladen.

©Rens Blom

Specificaties

De overige specificaties van de S25 Edge weten echter wel te overtuigen en passen meer bij de hoge prijs van 1249 euro. We noemen een vliegensvlugge Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 12 GB werkgeheugen, minimaal 256 GB opslagcapaciteit en zeven jaar software-updates. Deze specificaties heeft de Edge-versie overgenomen van zijn S25-broers.

©Rens Blom

Het scherm lijkt geleend van de S25 Plus en is van uitstekende kwaliteit: kleurrijk, lekker fel als het moet en soepel ogend dankzij de 120Hz-verversingssnelheid. 

Interessant zijn de camera's. Dat zijn er slechts twee: een hoofdcamera en een groothoekcamera. Een zoomcamera, zoals aanwezig in de andere S25-modellen, is weggelaten om de Edge-versie zo dun te maken. Zoomen doet de Edge daarom via de hoofdcamera door een uitsnede te maken van een – let op – 200 megapixel-foto. Een prima methode, al is de echte smartphonefotograaf beter af met een toestel met een losstaande, geavanceerde zoomcamera.

Onderstaande serie foto's toont van boven naar beneden de hoofdcamera, de groothoekcamera en de zoommodus.

©Rens Blom

Conclusie: Samsung Galaxy S25 Edge kopen?

Al met al hebben we de Samsung Galaxy S25 Edge met veel plezier gebruikt, op de kortere accuduur na. En dat vinden we toch wel een heel belangrijk punt in een smartphone – zeker in een dure smartphone. De prijs vormt bovendien ons tweede struikelblok. De S25 Edge heeft een adviesprijs van 1249 euro, terwijl je de S25 Plus inmiddels al hebt voor zo'n 900 euro. Die telefoon biedt een betere accuduur in ruil voor een wat dikkere en zwaardere behuizing, en lijkt verder sprekend op de S25 Edge. Wij adviseren de meeste mensen daarom de S25 Plus, al willen we dat advies wat afzwakken als de S25 Edge sterk in prijs daalt. De kortere accuduur is echter een blijvend aandachtspunt. 

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Als je op vakantie bent is het wel zo prettig dat je huis op afstand in de gaten gehouden kan worden. De redactie van ID.nl vond vijf mooie weerbestendige beveilingcamera's om huis en haard in de gaten te houden.

Een buitencamera bij je huis is handig. Het geeft een gerust gevoel, zeker als je niet thuis bent. Ook als er ooit iets gebeurt, heb je beeldmateriaal dat je kan helpen. En soms is een camera alleen al genoeg om inbrekers af te schrikken. Het is gewoon een extra paar ogen die altijd opletten, zonder dat jij dat hoeft te doen. We hebben vijf weerbestendige modellen voor je gevonden en kijken we daarbij ook extra naar de opslagmogelijkheden van de videobeelden.

TP-Link Tapo C425

De TP-Link Tapo C425 is een draadloze beveiligingscamera die je eenvoudig kunt installeren zonder gedoe met kabels. Met een 2K QHD-resolutie levert deze camera scherpe beelden, zowel overdag als 's nachts. Dankzij de ingebouwde batterij en optionele zonnepaneel is hij ideaal voor plekken zonder stroomvoorziening.

Wat betreft opslag biedt de Tapo C425 flexibiliteit. Je kunt kiezen voor lokale opslag via een microSD-kaart tot 512 GB, wat ongeveer 28 dagen aan 2K-beelden kan bevatten. Daarnaast is er de mogelijkheid om gebruik te maken van Tapo Care, een cloudservice die 30 dagen videohistorie, meldingen met snapshots en slimme sorteerfuncties biedt. Voor gebruikers die liever geen abonnement willen, is de lokale opslag een uitstekende optie.

⚡️ Stroomvoorziening: Batterij / netstroom / zonnepaneel
📝 Abonnement vereist: Nee (optioneel)
💾 Opslagcapaciteit: niet geïntegreerd, zelf plaatsen (max 512 GB)

Imou Cruiser 2

De Imou Cruiser 2 is een veelzijdige beveiligingscamera met een resolutie van 3MP of 5MP, afhankelijk van het model. Met functies zoals pan- en tiltbewegingen, nachtzicht en bewegingsdetectie houdt deze camera een oogje in het zeil, zelfs in de donkerste uithoeken van je terrein.

Op het gebied van de opslag van beelden biedt de Cruiser 2 meerdere opties. Je kunt beelden lokaal opslaan op een microSD-kaart tot 256 GB. Daarnaast ondersteunt de camera opname naar een NAS of FTP-server, wat handig is voor gebruikers die hun beelden centraal willen opslaan zonder afhankelijk te zijn van cloudservices. Voor extra gemak is er ook de mogelijkheid om gebruik te maken van Imou Protect, een cloudservice met AI-detectie en 30 dagen opslag.

⚡️ Stroomvoorziening: Netstroom
📝 Abonnement vereist: Nee (optioneel)
💾 Opslagcapaciteit: niet geïntegreerd, zelf plaatsen (max 256 GB)

Ring Spotlight Cam Plus Plug

De Ring Spotlight Cam Plus Plug is een beveiligingscamera die je eenvoudig op het stroomnet aansluit. Met 1080p HD-video, tweeweg-audio en ingebouwde spotlights biedt deze camera uitgebreide beveiligingsfuncties voor je huis. De bewegingssensoren activeren automatisch de verlichting en starten de opname wanneer er beweging wordt gedetecteerd.

De Ring Spotlight Cam Plus maakt gebruik van cloudopslag via een Ring Protect-abonnement. Met dit abonnement kun je videobeelden tot 180 dagen opslaan en bekijken. Er is geen optie voor lokale opslag, dus een stabiele internetverbinding is belangrijk. Voor gebruikers die liever geen abonnement willen, biedt Ring beperkte functionaliteit zonder opslagmogelijkheden.

⚡️ Stroomvoorziening: Netstroom
📝 Abonnement vereist: Ja (voor opname en terugkijken beelden)
💾 Opslagcapaciteit: niet van toepassing, alleen cloud

Eufy Solar Wall Light Cam S120

De Eufy Solar Wall Light Cam S120 combineert een buitenlamp met een beveiligingscamera, wat zorgt voor een onopvallende beveiligingsoplossing. Met een 2K HD-resolutie en nachtzicht houdt deze camera je eigendommen scherp in de gaten, terwijl de geïntegreerde lamp voor extra verlichting zorgt. Dankzij het zonnepaneel en de ingebouwde batterij is hij energiezuinig en milieuvriendelijk.

Op het gebied van opslag biedt de S120 8 GB aan lokale opslag, wat ongeveer 60 dagen aan videobeelden kan bevatten. Er zijn geen maandelijkse kosten verbonden aan het gebruik van deze camera, tenzij je kiest voor extra cloudgebaseerde functies zoals Cloud Backup of pushmeldingen met miniatuurweergaven van videobeelden. Deze functies vereisen tijdelijke opslag in de cloud, maar de basisfunctionaliteit werkt volledig lokaal.

⚡️ Stroomvoorziening: Batterij en zonnepaneel
📝 Abonnement vereist: Nee
💾 Opslagcapaciteit: 8 GB, niet uitbreidbaar

Philips Hue Secure camera met verstraler

De Philips Hue Secure camera met verstraler integreert naadloos met het Hue-ecosysteem, waardoor je slimme verlichting en beveiliging kunt combineren. Met 1080p HD-video, nachtzicht en een krachtige verstraler biedt deze camera uitgebreide beveiligingsmogelijkheden. De installatie is eenvoudig en de camera werkt samen met andere Hue-apparaten voor een geïntegreerde smart home-ervaring.

Kijken we naar het opslaan van beelden, dan ondersteunt de Hue Secure camera lokale opslag via een microSD-kaart tot 128 GB. Daarnaast is er de mogelijkheid om gebruik te maken van cloudopslag via een Hue Secure-abonnement, dat extra functies zoals AI-detectie en langere opslagduur biedt. Zonder abonnement zijn de basisfuncties zoals live streaming en meldingen beschikbaar, maar voor geavanceerdere functies is een betaald abonnement vereist.

⚡️ Stroomvoorziening: Batterij en zonnepaneel of netstroom
📝 Abonnement vereist: Nee (optioneel voor cloudopslag)
💾 Opslagcapaciteit: Niet geïntegreerd, zelf plaatsen (max 128 GB)