Intel Core Ultra: een grote stap vooruit of een gemiste kans?
Na veertien generaties Intel Core i-processors zegt Intel vaarwel tegen zijn oude productlijn en naamgeving. Het nieuwste op het gebied van Intels desktopprocessors heet nu Core Ultra. Producten die op praktisch elk vlak vernieuwd zijn: een nieuwe architectuur, nieuw productieprocedés en een nieuw platform waarbij nieuwe moederborden weer onvermijdelijk zijn. Maar wat levert al die vernieuwing ons nu echt op?
In dit artikel beoordelen we de nieuwe Intel Core Ultra-processors:
- De opbouw van de chips is veranderd
- Hyperthreading verdwijnt, maar prestaties blijven gelijk
- De processors zijn energiezuiniger dan hun voorgangers
- De gamingprestaties vallen tegen
Lees ook: Hoe goed zijn de prestaties van jouw computer? Je test het met deze tools
Intel brengt vijf nieuwe processors op de markt: de Intel Core Ultra 9 285K, Ultra 7 265K, Ultra 5 245K, en van de laatste twee een variant zonder geïntegreerde graphics: de Ultra 7 265KF en de Ultra 5 245KF. Je zou kunnen zeggen dat dit de opvolgers zijn van de Core i9-14900K, Core i7-14700K(F) en Core i5-14600K(F). Intel belooft dat deze nieuwe Arrow Lake-processors sneller en vooral veel energiezuiniger zijn dan de vorige veertiende generatie Raptor Lake-processors.
Alles op de schop
Het is de opbouw van de chips die het meest opvalt. Waar Intels high-end desktop-cpu’s altijd een grote monolithische ‘die’ (siliciumchip) geweest zijn, bestaan deze nieuwe chips uit wat Intel ‘tiles’ noemt. Vergelijkbaar met AMD’s chiplet-design zijn dit eigenlijk verschillende losse, afzonderlijke chipeenheden die elk hun taak hebben.
Opvallend is ook dat Intel deze chips niet volledig zelf in eigen fabrieken heeft gemaakt, maar ook (deels) gebruikmaakt van TSMC, dat ook de chips van AMD, Apple en Qualcomm maakt.
De nieuwe processors zijn opgebouwd uit verschillende tiles of chipeenheden.
Minder threads, meer prestatie
Naast het nieuwe ontwerp is het voor Intel een grote stap dat het afscheid neemt van de hyperthreading-technologie. Daardoor neemt het aantal threads op papier af. De Intel Core i9-14900K had 8 performance-cores, 16 efficiency-cores en totaal 32 threads. De Intel Core Ultra 9 285K heeft 8 performance-cores, 16 efficiency-cores en 24 threads.
Ondanks die afname van het aantal threads zien we alsnog prestatieverbeteringen. Maar die verbeteringen zijn niet spectaculair en zeker niet voldoende om een upgrade te rechtvaardigen als je al een processor van de veertiende generatie hebt. Maar afhankelijk van de workload zien we vijf tot tien procent hogere prestaties (met een incidentele uitzondering tot zo’n twintig procent) wanneer we directe tegenhangers met elkaar vergelijken: dus een Ultra 9 met de Core i9, Ultra 7 met de i7 en Ultra 5 met de i5. Dat maakt de Core Ultra 9 285K doorgaans ook de krachtigste desktop-cpu, net voor de AMD Ryzen 9 9950X.
Veel efficiënter
Intels grootste stap wordt gemaakt op het gebied van stroomverbruik. De twaalfde, dertiende en veertiende generatie Core-processors waren bijna lachwekkend slecht wat betreft stroomverbruik zodra je ze aan het werk zette. Gelukkig scoren de nieuwe Core Ultra-processors juist op dat vlak veel beter. De dagen van high-end-cpu’s met een verbruik van 300 watt zijn geteld, want de Core Ultra 9 285K blijft in al onze tests onder het maximale stroomverbruik van 250 watt en zit in veel tests zelfs onder de 200 watt.
De Core Ultra 7 zit, ondanks de maximale opgave van 250 watt, vaker tussen de 100 en 150 watt wanneer we hem aan het werk zetten. Alleen in uitzonderlijk zware taken zien we deze chip de 200 watt benaderen of passeren. Niet slecht als je daar betere prestaties voor krijgt dan met de i7-14700K, die rustig 250 tot 300 watt verstookt.
AMD is echter nog steeds efficiënter als het om stroomverbruik gaat. En hoewel de Ultra 9 285K technisch gezien de beste multicore-prestaties neerzet, is dat ineens minder indrukwekkend als je bedenkt dat hij toch flink meer energie opslurpt dan AMD’s Ryzen 9 9950X. Maar Intel heeft in elk geval het punt bereikt waarop je niet langer een dikke waterkoeler nodig hebt om zijn krachtigste chips in toom te houden.
Geen AI?
Het afgelopen halfjaar kon je niet om AI heen. Alles lijkt ‘AI’ te moeten zijn en ook Intels eigen marketing draait wat betreft laptops allemaal om AI. Het is daarom opvallend dat AI-prestaties bij deze chips niet de primaire focus hebben. De Core Ultra-chips hebben wel een speciale npu (neurale processor) voor AI-taken, maar die is niet bijster krachtig. Het is niet eens genoeg om Microsofts Copilot PC-label te krijgen. Zo’n unit heeft wel enige meerwaarde, maar als je échte AI-workloads wilt draaien, ontkom je niet aan een losse videokaart, zelfs een instapmodel is vele malen krachtiger voor AI-taken.
Gamen stelt teleur
Waar het helemaal de verkeerde kant op ging, waren de prestaties in games. In onze eerste tests vergeleken we de Core Ultra 7 265K met AMD’s Ryzen 7 7800X3D, in maar liefst veertig games. Daar bleek de nieuwe Core Ultra 7 gemiddeld veertien procent langzamer te zijn bij gamen op 1080p en elf procent langzamer op 1440p. Dat betekent dat we een stap terug gaan qua prestaties en elke vorm van achteruitgang is natuurlijk funest voor nieuwe, prijzige componenten.
Er is op dit moment onduidelijkheid over de oorzaak. Intel lanceerde zijn cpu tegelijkertijd met de grote Windows 11 24H2-update en die blijkt nogal wat impact te hebben op de prestaties. Intel heeft aangegeven dat het een patch zal uitbrengen om de (game)prestaties te verbeteren – waarschijnlijk is die er op het moment dat je dit leest. Op basis van onze huidige data is het gat wel heel erg groot en we vragen ons hardop af of Intel een dergelijk gat wel kan dichten met deze hardware. We zullen het te zijner tijd moeten ervaren, maar op dit moment is het duidelijk: als het spelen van games je belangrijkste doel is, zijn dit niet de juiste processors.
De nieuwe processors maken gebruik van socket LGA 1851.
Kinderziektes?
We vragen ons af waarom twee van de grootste tech-bedrijven (Intel en Microsoft) het niet voor elkaar krijgen om de nieuwste processors én de nieuwste Windows-versie (toch veruit het meest gebruikte besturingssysteem) goed op elkaar af te stemmen.
Los van de tegenvallende gamesprestaties kwamen we in de eerste dagen met deze nieuwe Intel Core Ultra-processors nog wat andere kleine problemen tegen. De installatie van Windows met de geïntegreerde gpu van de Ultra-chip in plaats van een losse videokaart gaf geregeld wat problemen en de prestaties van de processor bleven ver achter met het energieprofiel van Windows op Gebalanceerd in plaats van Hoge prestaties, om maar iets te noemen.
Op zich zijn dat zaken die niet rampzalig zijn, maar het feit dat we voor het eerst in jaren ook maar iets van problemen zien met een nieuwe Intel-processor is opvallend. Gecombineerd met de grotere problemen bij Intel op economisch gebied, wekt dat dan toch de suggestie dat het bedrijf misschien niet helemaal klaar was voor deze lancering of dat Intels ooit onverslaanbare positie nu toch begint te wankelen.
Nieuwe onderdelen
Voor deze nieuwe processors heb je een nieuw moederbord nodig met socket LGA 1851. Op dit moment zijn dat alleen moederborden met de duurdere Z890-chipset, in 2025 zullen goedkopere chipsets volgen.
De nieuwe processors zijn compatibel met bestaand DDR5-geheugen en ondersteunen de nieuwe, snellere CUDIMM-geheugenmodules. Processorkoelers die geschikt zijn voor de bestaande socket LGA 1700 zijn ook nog gewoon compatibel met de nieuwe processors. Het zal alleen even duren voordat alle koelerfabrikanten de nieuwe socket correct erbij vermelden. Omdat het heetste punt van de processor op een iets andere plek zit, zullen sommige koelers met een speciale mounting-kit komen voor iets betere prestaties.
De Intel Core Ultra 200-processors ondersteunen snellere CUDIMM-geheugenmodules.
Voor wie zijn deze processors?
Alles bij elkaar zien we een kleine stap voorwaarts in prestaties, een grote stap voorwaarts in efficiëntie en een stap achteruit wat gamen betreft. De verschillen zijn niet voldoende om je huidige systeem van de laatste maanden of zelfs van de afgelopen twee tot drie jaar aan de kant te schuiven, zeker wanneer je bedenkt dat je ook nog een prijzig (nieuw) moederbord nodig hebt en mogelijk nieuw geheugen. Heb je dus een pc van Intels twaalfde generatie of nieuwer, dan hoef je nog niets te vervangen.
De teleurstellende gameprestaties betekent dat gamers vooralsnog primair naar AMD’s X3D-processors moeten kijken. De doelgroep voor deze Core Ultra-processors zijn vooral lezers die een flink oudere pc willen upgraden, en weinig tot geen games spelen en/of Intel graag trouw blijven. Voor hen is de Core Ultra interessanter dan de oude, energie slurpende Core i-generatie.
Conclusie
Intels nieuwe topmodel vinden we nog wel aantrekkelijk als chip die in de meeste toepassingen de snelste processor op de markt is en daarbij zuiniger is dan voorgaande generaties. Voor de lagere modellen is het echter een stuk lastiger om scenario’s te bedenken waarin ze écht de beste keuze vormen. De Ultra 7 is weliswaar niet veel trager dan de Ultra 9, aanzienlijk goedkoper en beduidend energiezuiniger. Wil je per se een Intel-processor dan is-ie zeker het overwegen waard. Maar AMD’s oudere Ryzen 7 7950X-processor is echter iets sneller én efficiënter voor slechts een paar tientjes meer. En zodra je een beetje fanatieker gaat gamen, scoort AMD nog meer punten.
De Core Ultra 5 is op dit moment het lastigst aan te bevelen. De Core i5 was praktisch synoniem voor dé gameprocessor en op dat vlak is Intels nieuwste generatie gewoon niet competitief genoeg. Als je vooral geeft om rekenprestaties, dan is de keuze voor een Core Ultra 7 of Ryzen 7 of 9 de enige logische stap. Mochten de beloofde updates een grote impact hebben, dan verandert die zaak. Zo niet, dan zal Intel de prijs van de Ultra 5 flink moeten laten zakken om hem aantrekkelijker te maken.
Intel Core Ultra 9 285K
Pluspunten
In veel taken de snelste processor
Beduidend zuiniger dan Core i9
Minpunten
Teleurstellende gameprestaties
Minder zuinig dan AMD-alternatieven
Prijs
€ 680,-
Cores/threads
8 Performance, 16 Efficiency, 24 threads
Basis-/boostsnelheid
4,6 GHz / 5,7 GHz
TDP
250 watt
Intel Core Ultra 7 265K
Pluspunten
Goede prestaties
Beduidend zuiniger dan Core i7 en Core Ultra 9
Minpunten
Teleurstellende gameprestaties
Minder zuinig dan AMD-alternatieven
Prijs
€ 465,-
Cores/threads
8 Performance, 12 Efficiency, 20 threads
Basis-/boostsnelheid
4,6 GHz / 5,5 GHz
TDP
250 watt
Intel Core Ultra 5 265K
Pluspunten
Redelijk goede prestaties
Beduidend zuiniger dan Core i5
Minpunten
Significant trager dan Core Ultra 7
Teleurstellende gameprestaties
Minder zuinig dan AMD alternatieven
Prijs-prestatieverhouding
Prijs
€ 359,-
Cores/threads
6 Performance, 8 Efficiency, 14 threads
Basis-/boostsnelheid
4,6 GHz / 5,2 GHz
TDP
125 watt