Thuisbioscoop inrichten voor optimaal beeld en geluid
Weinig mensen zijn gezegend met een aparte ruimte voor een thuisbioscoop. Films worden doorgaans gewoon in de woonkamer bekeken. Dat is zeker geen straf, de televisies van nu zijn veel beter en vooral veel groter dan vroeger. Voor het geluid combineer je zo'n tv steeds vaker met een onopvallende soundbar. Wil je ook een thuisbioscoop inrichten, lees dan onze tips voor optimaal beeld en geluid.
De huiskamer is de plek waar de meesten van ons films en series kijken. De televisie speelt in veel huiskamers dan ook een centrale rol. De ideale opstelling en bijvoorbeeld kijkafstand voor iedere situatie bestaat niet, uiteindelijk bepaal jij wat je prettig en mooi vindt staan in je woonkamer. Wel zijn er diverse richtlijnen die je kunt gebruiken als uitgangspunt bij het bepalen van de opstelling.
Minimale kijkafstand
Het grote voordeel van de bioscoop is het grote beeld en misschien wil je daarom thuis ook een zo groot mogelijk beeld. Feitelijk ben je dan op zoek naar de afstand waarop je de pixels niet meer kunt tellen. In het geval van een Full-HD-televisie vermenigvuldig je hiervoor de maat van je televisie met 1,6.
Televisiematen worden uitgedrukt in inches, terwijl wij natuurlijk de afstand in centimeters willen weten. Daarom vermenigvuldig je de waarde nog een keer met 2,54. De formule om voor de kleinste kijkafstand voor een Full-HD-televisie is televisiemaat × 1,6 × 2,54. In het geval van een 50inch-televisie kom je daarmee tot een kijkafstand van 203,2 centimeter.
4K-UHD-televisies bieden zowel horizontaal als verticaal twee keer zoveel pixels waardoor je veel dichterbij kunt zitten. De formule voor het bepalen van de optimale scherpte voor 4K UHD is dan ook televisiemaat x 0,8 x 2,54. Je komt uitgaande van een 50inch-televisie hiermee op een kijkafstand van 101,6 centimeter. Maar je hebt natuurlijk profijt van de extra scherpte ten opzichte van een 50inch-Full-HD-televisie in het hele gebied tussen 101,6 en 203,2 centimeter.
Tip: Moet je de tv zelf nog in huis halen en zoek je kooptips? Dit is onze top 10 televisies!
Voor het scherpste beeld dien je erg dicht bij te televisie te zitten.
Optimale kijkafstand tv
Je ziet dat je voor het optimale beeld dus best dicht op je televisie mag zitten. Je zit in de praktijk al snel een stuk verder en je kunt wat dat betreft daarom zeker in het geval van een 4K-UHD-televisie bijna geen té grote televisie kopen. Daarom kun je ook bij een 4K-televisie het beste minimaal de afstand aanhouden die geldt als optimale scherpte voor een Full-HD-televisie, dus de beeldschermdiagonaal vermenigvuldigen met 1,6.
Met deze afstand vul je ongeveer 30 graden van je blikveld met de televisie, iets dat aangeraden wordt door de SMPTE (Society for Motion Picture and Television Engineers). Deze afstand is heel geschikt voor televisieseries, films en sport.
Wanneer je voornamelijk informatieve programma’s zoals nieuwsuitzendingen of talkshows kijkt, dan kun je beter iets verder zitten. Denk aan 2 tot 2,5 keer de diagonaal van je scherm. Je kunt op basis van deze richtlijnen natuurlijk niet alleen de optimale kijkafstand voor je huidige televisie bepalen, maar ook welke maat je echt nodig hebt als je een nieuwe televisie koopt.
De SMPTE raadt een blikveld van ongeveer 30 graden aan voor de beste kijkervaring.
Kijkhoogte
De hoogte waarop je televisie is gepositioneerd, is minstens net zo belangrijk als de kijkafstand. Tegenwoordig wordt een televisie vaak aan de muur gehangen. Hang hem dan vooral niet te hoog, iets dat je in de praktijk helaas vaak ziet. Een televisie hoog ophangen oogt misschien mooi als deze uitstaat, maar is het bijna een garantie op pijn in je nek als je daadwerkelijk gaat kijken.
Zorg er daarom voor dat het midden van het scherm ongeveer op ooghoogte is gepositioneerd. Uiteraard doe je dat ook als je de televisie op de voet op een televisiemeubel zet.
Lees ook: Zo sluit je je televisie correct aan
©Gorodenkoff Productions OU
Hang of zet je televisie op de juiste hoogte, anders kijkt het niet comfortabel.
Beter geluid
Voor de ultieme filmbeleving is goed geluid net zo belangrijk als goed beeld. Helaas is het geluid dat de gemiddelde televisie produceert vaak niet heel goed. De ingebouwde speakers zijn prima om een gewoon televisieprogramma te volgen, maar voor het kijken van films en series waarin spraak, geluidseffecten en muziek tegelijkertijd weergegeven worden, schieten ze al snel te kort.
De eenvoudigste oplossing voor het verbeteren van de geluidskwaliteit is een soundbar. De eenvoudigste soundbars doen niet veel meer dan het weergeven van stereogeluid in een betere kwaliteit dan de ingebouwde speakers van je televisie. Duurdere soundbars voegen daar een virtuele surroundweergave aan toe, terwijl de topmodellen verkocht worden in combinatie met losse surroundluidsprekers voor een echte surroundervaring.
Uiteraard kun je ook nog steeds kiezen voor een echte surroundset in de vorm van een receiver gecombineerd met losse luidsprekers. Dat heeft wel veel meer impact op je woonkamer, wat deels het succes van de soundbar verklaart.
Tip: Moet je de soundbar nog aanschaffen maar weet je niet welke? Dit zijn onze favoriete soundbars van het moment.
Soundbar plaatsen
In de basis is een soundbar eenvoudig te plaatsen en aan te sluiten. Vrijwel iedere moderne soundbar sluit je met één HDMI-kabel aan op je televisie. Vervolgens leg je de soundbar op je televisiemeubel of je monteert hem tegen de muur.
Let er wel op dat je de soundbar niet in een vakje van je televisiemeubel plaatst. Dat oogt opgeruimd, maar komt de geluidskwaliteit vaak niet ten goede. Veel soundbars zijn namelijk voorzien van extra luidsprekers aan de zijkant voor een breder (surround)geluidbeeld en de duurdere modellen met ondersteuning voor Dolby Atmos hebben zelfs luidsprekers bovenop voor de hoogtekanalen.
Zou je zo’n soundbar opsluiten in een vakje, dan kan het geluid niet meer vrij naar de juiste richtingen kaatsen.
Leg je soundbar vrij op een televisiemeubel zodat alle luidsprekers vrij hun geluid kunnen verspreiden.
In het kader van energiebesparing kan het een goed idee zijn om al je apparatuur in je thuisbioscoop op een ouderwetse stekkerdoos met schakelaar aan te sluiten en op de momenten dat je niet kijkt de schakelaar simpelweg uit te zetten. Sommige settopboxen gebruiken ook in stand-by veel energie. Eventueel kan dat natuurlijk ook in combinatie met een slimme schakelaar.
De meeste apparatuur kan daar prima tegen en heeft hooguit even wat opstarttijd nodig. Pas wel op met het hard uitschakelen van een oledtelevisie. Oledtelevisies voeren na het uitschakelen regelmatig een pixel-refresh-programma uit waarmee helderheidsverschillen tussen de pixels worden voorkomen. Als deze optimalisatie niet wordt uitgevoerd, kan dat leiden tot een slechtere beeldkwaliteit.
Surroundspeakers
Waar de eerste soundbars naast een betere geluid voornamelijk gemak boden als alternatief voor een echte surroundset, worden ook soundbars langzamerhand wat ingewikkelder. Want aan een moderne soundbar is vaak een subwoofer gekoppeld en ook de surroundspeakers zie je steeds vaker.
In tegenstelling tot bij een traditionele surroundset is het plaatsen van de voorste speakers eenvoudig: die zijn in de soundbar verwerkt. Je zet de surroundspeakers een stukje achter je luisterpositie neer, zo’n 20 tot 50 centimeter is aan te raden en je zet de speakers in een hoek van ongeveer 110 graden schuin op je luisterpositie gericht. Qua hoogte moet je de surroundspeakers positioneren op oorhoogte of een stukje hoger.
In een woonkamer moet je vaak een compromis maken. Zo kan het onhandig zijn om luidsprekers op een standaard achter je bank te zetten. In de praktijk kun je de surroundspeakers ook best wat verder weg zetten, bijvoorbeeld aan de muur die zich een stuk naar achteren bevindt. Andersom kan het natuurlijk ook zo zijn dat je bank helemaal tegen de muur aanstaat, positioneer de luidsprekers dan naast je.
Het is vaak lastig om luidsprekers op een ideale manier op te stellen in een woonkamer en daar komt nog eens bij dat een woonkamer zelf vaak niet perfect vierkant is en wellicht teveel galmt. Daarom kun je het geluid doorgaans kalibreren waardoor de geluidsweergave digitaal wordt aangepast aan je kamer. Hiervoor worden testtonen gebruikt op basis waarvan de optimalisatie zal worden uitgevoerd.
Niet alle soundbars hebben een kalibratiefunctie, maar de geavanceerdere modellen die je via een app kunt instellen bieden deze mogelijkheid steeds vaker wel.
Soundbars worden steeds vaker in combinatie met een subwoofer en surroundspeakers verkocht (foto: Sony).
Subwoofer
Bij een soundbar dient de subwoofer vaak niet alleen voor de zeer lage geluidseffecten van het LFE-kanaal (Low Frequency Effects) in de geluidstrack van films of series, maar ook ter ondersteuning van de lage tonen in het normale geluid. De luidprekers in een soundbar zijn vergeleken met bijvoorbeeld vloerstaanders namelijk relatief klein waardoor de laagweergave wel wat hulp kan gebruiken. In principe zijn lage tonen niet te lokaliseren en zou het dus niet moeten uitmaken waar je een subwoofer plaatst.
Toch blijkt dat er in de praktijk vaak wel verschil hoorbaar is tussen verschillenden plekken in de kamer. Het maakt niet uit of je hem links of rechts van je luisterpositie neerzet. Vaak wordt er gekozen voor een hoek van de kamer naast de televisie. Zorg er wel voor dat de subwoofer niet helemaal tegen de muur staat, maar zet hem een stukje van de muur af.
Aansluiten
Voor het aansluiten van een soundbar op je televisie is er nog maar één aansluiting die er toe doet: HDMI. Je sluit de HDMI-kabel aan op de aansluiting op je televisie die is aangemerkt als ARC of eARC. Hierbij wordt ook het geluid van bronnen die je via HDMI op je televisie aansluit doorgegeven naar je soundbar. Veel soundbars hebben daarom ook geen extra HDMI-ingangen meer.
Heeft je soundbar wel een HDMI-ingang en heb je een oudere televisie zonder eARC, dan kan het wel verstandig zijn om het apparaat waarmee je films afspeelt toch op de soundbar aan te sluiten. Zo weet je zeker dat alle geavanceerde codes goed doorkomen. Oudere televisies met alleen ARC ondersteunen moderne codecs als Dolby Atmos niet.
Het aansluiten van een soundbar behelst niet veel meer dan één hdmi-kabel.
Sommige (instap-)soundbars zijn helemaal niet voorzien van HDMI en sluit je via een optische s/pdif-aansluiting (TOSLink) aan op je televisie. Ook in dat geval sluit je alle andere bronnen op je televisie aan. In dat geval zal surroundgeluid van HDMI-ingangen op je televisie vaak niet goed worden doorgegeven.
Het geluid van apps die op het smart-tv-platform van je televisie zelf draaien zullen wel in surround weergegeven worden, maar moderne codecs als Dolby Atmos zullen niet worden weergegeven. Het blijft beperkt tot Dolby Digital.
