Ondanks de hoge prijskaartjes van high-end koptelefoons is de concurrentie voor de Philips Fidelio L4 moordend. De markt wordt steeds groter om twee redenen: mensen besteden meer aan koptelefoons en meer fabrikanten wagen zich aan premium modellen. Met een prijs van 349 euro zit Philips onder marktleider Sony, maar zijn er nog meer onderscheidende factoren?

Hoewel steeds meer audiofabrikanten met premium koptelefoons komen aanzetten, zien we ook dat bestaande merken er minimaal twee tot drie jaar over doen om opvolgers te presenteren. Dat is een prima trend. Niet alleen omdat je dan minder de neiging hebt om wederom honderden euro’s uit te geven aan nieuwe on-ears, maar ook omdat de stappen dan te klein zijn om een upgrade te rechtvaardigen. De laatste Fidelio binnen de L-serie verscheen eind 2021; dat is drie jaar geleden. Die voorganger kun je online al vinden voor 150 euro, terwijl de Fidelio L4 349 euro kost.

In vergelijking met de vorige variant heeft Philips wat noemenswaardige verbeteringen doorgevoerd. De zelfontworpen 40mm-driver is nu voorzien van een grafeencoating, die voor minder audiovervorming moet zorgen. Bovendien moeten de hogere en middentonen helderder klinken dan voorheen. Daarnaast is er ondersteuning voor bluetooth 5.3, waardoor je toegang krijgt tot multipoint-audio en verbeterd energiebeheer, maar ook audiocodecs LC3 en LDAC. Tot slot kun je nog gewoon muziek beluisteren via een audio- of usb-c-kabel, in beide gevallen gewoon in hi-res.

Comfortabele cups en hoofdband

De Philips Fidelio L4 beschikt over nieuw ontworpen oorcups. Ze zijn gemaakt van synthetisch leer en blijven lang comfortabel zitten. Dat merk je vanaf het eerste moment dat je de koptelefoon opzet. Zelfs met kleine oorbellen in merk je geen ongemak. Ze zitten meteen goed. Datzelfde geldt voor de hoofdband. Die is relatief dun, maar dik op de plek die ertoe doet: boven op het hoofd. De band en oorcups zetten geen druk op het hoofd en trekken ook niet aan je haren. Waar je wel rekening mee moet houden: je kunt de Fidelio L4 niet opvouwen, waardoor je altijd een flinke case bij je draagt.

Mocht je een high-end koptelefoon zoeken die je kunt opvouwen, waardoor die wellicht net even wat makkelijker mee op reis kan, dan zit je bij de Teufel Real Blue Pro of bijvoorbeeld de Sony WH-1000XM4 (dus niet de meest recente versie) goed.

Op de koptelefoon zitten drie knopjes waarmee je de Fidelio L4 in- en uitschakelt, bluetooth regelt, de actieve ruisonderdrukking (de)activeert en de Google Assistent aanspreekt. Ook is er aanraakbediening, die niet helemaal lekker werkt. De cups reageren niet altijd goed op je veegbewegingen. Je kunt ze niet aanpassen, maar wel uitschakelen via de app.

Indrukwekkende actieve ruisonderdrukking

De app is simpel maar doeltreffend. In beeld staan meteen de meest belangrijke opties, zoals omgevingsregeling (voor het weren of juist doorlaten van het geluid om je heen) en het geluidseffect. Dat is de equalizeroptie die je geactiveerd hebt. Ook staat er naar welke muziek je luistert en kun je die muziek bedienen. Met een simpele tik op het geluidseffect open je de equalizer, die drie opties biedt. Maar als je wilt kun je ook zelf een indeling selecteren, die je dus baseert op je eigen voorkeur. Bovendien kun je de ruisonderdrukking lager of hoger instellen, of op je omgeving laten reageren.

Die actieve ruisonderdrukking heeft eveneens een update gekregen. Philips heeft de microfoons, die het omgevingsgeluid meten, namelijk naar de achterkant verplaatst. Het idee is dat je daardoor minder last hebt van de wind, en dat is ook zo. Mocht er toch veel wind staan, dan past de koptelefoon zijn gevoeligheid daar automatisch op aan. Over het algemeen weet de koptelefoon heel veel geluiden buiten de deur te houden.

Het is niet zo dat je helemaal niets meer van je omgeving meekrijgt. En in binnen geïsoleerd gebruik maakt de Philips Fidelio L4 daadwerkelijk indruk met de prestaties op het gebied van actieve ruisonderdrukking. Die staat niet ver bij de kwaliteit van Sony vandaan, maar komt tegelijkertijd niet in de buurt van de Bose QuietComfort 45. Wel is duidelijk dat Philips de audioweergave heeft ontworpen met de ruisonderdrukking in het achterhoofd. De muziek vervormt namelijk totaal niet wanneer je de optie activeert. Sterker nog, wij gaven tijdens het reviewen de voorkeur om Active Noise Cancelling (ANC) standaard te activeren.

Indrukwekkend warm en helder

Je hoort nagenoeg geen verschil wanneer ANC uit of aan staat. Wanneer je er – in het kader van een recensie – echt op gaat letten, hoor je wel een kleine boost in de warmte van het geluid wanneer je de actieve ruisonderdrukking inschakelt. De muziek klinkt voller en aangenamer, waardoor het bijna zonde is om omgevingsgeluid door te laten komen, maar dat is in sommige situaties natuurlijk nog steeds wenselijk, bijvoorbeeld wanneer je aan het verkeer deelneemt. Maar in de meeste gevallen activeer je de actieve ruisonderdrukking gewoon om je af te sluiten van je omgeving, en dan is het fijn om te weten dat de audio goed klinkt.

Over het algemeen heeft de Philips Fidelio L4 een indrukwekkend brede, heldere en warme soundstage. In principe hoef je geen equalizer te gebruiken voor een aangename, fijne en gedetailleerde geluidservaring. Tijdens het luisteren heb je niet het idee dat je iets mist of dat er bepaalde elementen worden afgesneden. Dat heb je bijvoorbeeld wel (in bepaalde mate) bij de Teufel Real Blue Pro. Daar trekken de hogere tonen aan het kortste eind, maar gezien de doelgroep hoeft dat geen probleem te zijn. De hogere tonen krijgen van de Fidelio L4 echter volop de ruimte.

Tik je binnen de app toch een keer op de optie Geluidseffect, bijvoorbeeld Bas, dan begint de Philips Fidelio L4 zijn spierballen te laten zien. Die optie geeft muziek meer kracht, terwijl dat niet ten koste gaat van wat er hogerop gebeurt. De tonen in het midden komen wel naar voren, maar verliezen wat van hun aanwezigheid. Dan hebben we nog Treble, dat de basweergave juist weer flink vermindert. Dat kan voor sommige liedjes fijn zijn, terwijl de algemene ervaring wint aan helderheid en breedte. Ook hier merken we dat de middentonen dan direct minder aanwezig zijn.

Middentonen verdwijnen het snelst

De optie waar we het meest over te spreken zijn, is Krachtig. Die laat zien dat de optie Bas in feite nog beter kan klinken. Daar waar nummers in Bas nog wat rommelige geluidseffecten ten gehore kunnen brengen (omdat de breedte bewaard blijft), zorgt Krachtig ervoor dat de ervaring persoonlijk en intiem klinkt. Je levert wat in op hogere tonen en zaken die zich in het midden afspelen, maar die fijne, warme baslaag en de helderheid bovenaan zijn o zo lekker om naar te luisteren. Uiteraard is het afhankelijk van je eigen muzieksmaak; dat maakt koptelefoons ook zo persoonlijk.

Over het algemeen lever je met de Philips Fidelio L4 dus iets in op het middensegment. Maar de tonen onderaan en bovenop klinken uitmuntend. Ga je de L4 vergelijken met bijvoorbeeld de eerdergenoemde XM5, dan merk je dat die koptelefoon meer detail ten gehore brengt. En dat ook bijzonder goed doet – de audio klinkt vrijwel niet rommelig. Echter, zonder direct vergelijkingsmateriaal merk je weinig van de nadelen. En voor zo’n recensie letten we uiteraard op de kleinste oneffenheden. Als op zichzelf staand product klinkt de Philips Fidelio L4 fenomenaal.

Mooie troef in handen

Die fenomenale geluidskwaliteit heeft de Philips Fidelio te danken aan de audiocodecs LDAC en LC3. Daarnaast zijn SBC en AAC aanwezig, maar dat zijn basale codecs waar nagenoeg elke koptelefoon over beschikt. LDAC is interessant, omdat je daarmee toegang krijgt tot de hoogste audiokwaliteit van dit moment. Die technologie is ontwikkeld door Sony en derhalve ook aanwezig op koptelefoons van dat merk. LC3 is een wat recentere techniek, die nog het meest vergelijkbaar is met aptX Adaptive. De connectiekwaliteit bepaalt hoe hoog de sample rate van de koptelefoon is.

Dat is met name handig (en nodig) vanwege de ondersteuning voor bluetooth-le (low energy). Dankzij die bluetoothstandaard verbruikt de koptelefoon minder energie, zonder dat dat ten koste hoeft te gaan van de audiokwaliteit. De kwaliteit is niet vergelijkbaar met LDAC, maar nog steeds aangenaam luisterbaar. Bovendien heeft LC3 als voordeel dat je meerdere koptelefoons aan één bron kunt koppelen, waardoor je dus samen met andere mensen naar dezelfde muziek kunt luisteren of film kunt kijken. Maar dan moet iedereen wel beschikken over een koptelefoon die dat ondersteunt.

Verder is het zo dat de Philips Fidelio L4 de muziek pauzeert wanneer je de koptelefoon afzet en dat je hem automatisch kunt uitschakelen na een bepaalde periode. Heb je een lange reis voor de boeg en vind je het dan lekker om in slaap te vallen met je favoriete muziek op de achtergrond? Dan verbruikt de koptelefoon in elk geval geen energie wanneer je eenmaal slaapt, omdat die dan is uitgeschakeld. De accu gaat, met ANC ingeschakeld, tot 40 uur mee (50 uur zonder ANC), wat ook meer is dan het Sony-alternatief. Opladen duurt 2 uur (of 15 minuten voor 6 uur luisterplezier).

Conclusie

Op zo’n straffe markt als premium koptelefoons moet je van goeden huize komen om indruk te maken. In een bubbel maakt de Philips Fidelio L4 indruk op alle fronten: comfort, kwaliteit én connectiviteit. De audio klinkt in de volle breedte en diepte aangenaam en gedetailleerd, maar in vergelijking met het topmodel van Sony komt het middensegment toch wat minder goed aan bod. Ook is de actieve ruisonderdrukking niet op gelijk niveau, maar hij komt wel enorm dicht in de buurt. Zonder direct vergelijkingsmateriaal zul je daar als luisteraar echter weinig van meekrijgen.

Ten opzichte van het vorige model is er meer dan genoeg verbeterd om een upgrade te rechtvaardigen, al is dat alleen maar omdat de Philips Fidelio L4 zo veel beter zit. Het comfort van de synthetisch leren oorkussens is ongeëvenaard, en de passieve ruisreductie die daaraan vastklemt ook. De app is ontzettend overzichtelijk en het is superfijn dat je altijd een, overigens meegeleverde audiokabel, als back-up hebt wanneer de accu leeg is. Is dit de beste high-end koptelefoon van 2023? Dat niet, maar we zijn er zeker van dat die toch zeker in menig top-drie-lijstjes terechtkomt.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Waar je een paar jaar geleden nog de hoofdprijs betaalde voor een goede 65 inch smart-tv, zijn deze tv's nu al een stuk betaalbaarder. Wij vonden vijf exemplaren die voor minder dan 600 euro te koop zijn.

Een 65 inch 4K smart-tv is natuurlijk de ultieme televisie voor het kijken van series en films in de hoogste kwaliteit. Voordeel is verder ook dat je niet al te dicht op je scherm hoeft te zitten: voor een 65 inch televisie geldt een afstand vanaf zo'n drie tot drieënhalve meter. En dankzij de smart-functionaliteit heb je toegang tot tal van streamingdiensten. Wij bekeken de mooiste modellen die je voor minder dan 600 euro kunt kopen.

LG 65UR73006LA

Voor wie houdt van heldere beelden en natuurlijke kleuren is de LG 65UR73006LA.AEUQ een prima keuze. Het 4K-paneel met ondersteuning voor HDR10 en HLG laat films en series mooi uitkomen. Wat direct opvalt is het brede kijkhoekpaneel, zodat je vanuit elke hoek goed beeld hebt. Drie HDMI 2.1-poorten zijn aanwezig, handig voor bijvoorbeeld een spelcomputer of soundbar. Het geluid is degelijk, met 20 watt RMS, al kan een extra speaker geen kwaad. De televisie zelf is niet overdreven dik, ongeveer 57 mm, en draait op WebOS dat vlot en makkelijk werkt.

Besturingssysteem: WebOS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

TCL 65C655 Pro

Deze TCL 65C655 Pro is een goede keus als je graag series kijkt of een filmavond houdt. Dankzij de QLED-techniek komen de kleuren mooi tot leven en ook HDR10+ en Dolby Vision helpen mee voor extra diepte. Google TV zorgt ervoor dat je toegang hebt tot de meeste (streaming-)apps van Netflix tot YouTube. Het geluid springt eruit: met 50 watt RMS en een ingebouwde subwoofer krijg je een stevig geluid. De tv zelf is daardoor wel een tikje dikker, zo’n 80 mm. Er zijn drie HDMI-poorten voor het aansluiten van extra apparaten.

Besturingssysteem: Google TV
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 50W

Hisense 65A7NQ

Ben je iemand die vooral van gemak houdt? De Hisense 65A7NQ biedt precies dat. De tv is simpel in gebruik, draait op het VIDAA-besturingssysteem en start razendsnel op. Met zijn 4K-beeld en ondersteuning voor Dolby Vision zie je mooie kleuren en scherpe beelden. Er zijn drie HDMI-poorten, voldoende voor al je apparaten. De tv heeft een redelijk slank ontwerp, ongeveer 80 mm dik. Het geluid van 20 watt RMS is prima voor dagelijks gebruik, al klinkt het met een soundbar net even beter.

Besturingssysteem: VIDAA U
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Samsung QE65Q80DAT

Wat deze Samsung QE65Q80DAT meteen bijzonder maakt, is het strakke ontwerp en de Direct Full Array-achtergrondverlichting. Daardoor zijn de zwarttinten diep en het contrast sterk. De tv is heel geschikt voor wie sportwedstrijden of actiefilms kijkt. Hij heeft vier HDMI 2.1-poorten en een krachtig geluid van 40 watt RMS, wat zorgt voor een volle klank bij films. Het scherm is vrij dun, met 54 mm, en draait op het vertrouwde Tizen-besturingssysteem dat soepel werkt.

Besturingssysteem: Tizen
Aantal HDMI-poorten: 4
Audio-output (RMS): 40W

Philips 65PUS7609/12

Bij de Philips 65PUS7609/12 draait het om eenvoud en betaalbaarheid. De beeldkwaliteit is prima voor dagelijks gebruik, met 4K-resolutie en ondersteuning voor Dolby Atmos voor beter geluid. De tv werkt met Titan OS, dat simpel is en vlot laadt. Er zijn drie HDMI 2.1-poorten, genoeg om bijvoorbeeld een spelcomputer of extra box aan te sluiten. De tv is iets dikker dan sommige andere modellen, ongeveer 92 mm, en levert 20 watt RMS geluid. Philips is voor deze serie afgestapt van Google TV en levert de modellen nu met Titan OS.

Besturingssysteem: Titan OS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Ga je op vakantie met je camper of met de caravan? Dan wil je vooral ontspannen rijden, zonder zorgen over te lage viaducten, smalle haarspeldbochten of weggetjes waar je amper kunt keren. Toch gebruiken veel mensen nog steeds een standaard autonavigatie, terwijl die niet is afgestemd op de afmetingen en het rijgedrag van een groter of zwaarder voertuig. In dit artikel lees je wat campernavigatie anders doet – en waarom dat handig is.

Lees ook: Een airco in je caravan of camper? Dit zijn de mogelijkheden!

Een gewone navigatie – los toestel of via smartphone – is gebouwd voor personenauto's. Je voert een bestemming in, kiest eventueel tussen snelste of kortste route, en krijgt aanwijzingen gebaseerd op normale verkeersregels en gangbare voertuigafmetingen. Voor dagelijks gebruik werkt dat prima. Maar zodra je met een grote camper of een caravan op pad gaat, kom je al snel beperkingen tegen. Denk aan tunnels met een beperkte doorrijhoogte, wegen met maximale asdruk of gewichtslimiet, scherpe bochten in bergachtig gebied of dorpskernen waar je amper kunt keren of parkeren. Een standaard navigatie houdt daar geen rekening mee. Dat kan onderweg voor behoorlijk wat stress zorgen, of in het slechtste geval zelfs voor schade.

Wat doet campernavigatie anders?

Een speciaal campernavigatiesysteem is ontworpen met campers en auto's met aanhanger in gedachten. Je voert vooraf de lengte, breedte, hoogte en het gewicht van je combinatie in. Op basis daarvan worden alleen routes getoond die ook echt geschikt zijn voor jouw voertuig. En dat maakt een wereld van verschil.

Zo vermijd je automatisch bruggen waar je niet onderdoor kunt, te smalle weggetjes in dorpjes of natuurgebieden, steile hellingen waar je niet comfortabel kunt rijden of keren en wegen waar een caravan officieel niet is toegestaan. Veel campernavigaties bieden ook aanvullende functies. Denk aan filters voor campings, servicepunten of camperplaatsen, kaarten die je offline kunt gebruiken in gebieden zonder bereik, weergave van hellingspercentages en scherpe bochten onderweg en waarschuwingen voor zijwind, milieuzones of tolwegen. Sommige systemen kun je zelfs koppelen aan een achteruitrijcamera, wat handig is bij parkeren of keren op krappe plekken.

Wat je bij campernavigatie ook vaak ziet: een groter scherm dan bij standaard modellen. Dat is geen luxe, maar een bewuste keuze. De zitpositie in een camper is meestal hoger en wat verder van het dashboard af. Een scherm van 7 inch of groter zorgt dan voor beter overzicht en leesbaarheid, zonder dat je moet turen of knijpen met je ogen. Zeker als je tijdens het rijden snel de kaart of de aanwijzingen wilt checken, is dat een voordeel.

©GARMIN International ©2022

Voorbeelden uit de praktijk

Stel: je rijdt met een camper door de Ardennen. De kortste route volgens je telefoon gaat dwars door een dorpje met een smal bruggetje en steile oprit. Een standaard navigatie stuurt je daar zonder waarschuwing heen. Een campernavigatie herkent de beperkingen en kiest een alternatieve route via een doorgaande weg, ook al is die iets langer. Of je rijdt in Zuid-Frankrijk met een caravan achter je auto. Je komt bij een tunnel waar voertuigen hoger dan 2,60 meter niet doorheen mogen. Een gewone navigatie weet dat niet – een campernavigatie voorkomt dit soort problemen.

Is het altijd nodig?

Als je met een compacte buscamper reist die nauwelijks groter is dan een gewone auto, heb je in de praktijk minder snel last van beperkingen. Maar zodra je camper langer of hoger is, of je met een flinke caravan rijdt, wordt specifieke navigatie al snel een stuk comfortabeler – en veiliger. Ook voor langere reizen of tochten buiten West-Europa is het verschil merkbaar. Niet elk land signaleert hoogte- of gewichtsbeperkingen even duidelijk. Dan is het prettig als je navigatie dat voor je bijhoudt.

Campernavigatie kopen? Hier moet je op letten

Niet elk navigatiesysteem voor campers biedt dezelfde functies. Let daarom goed op de specificaties voordat je iets aanschaft. Controleer of je de voertuigafmetingen (lengte, breedte, hoogte, gewicht) kunt invoeren. Alleen dan kan het systeem echt rekening houden met obstakels op de route. Kijk ook naar het kaartmateriaal: is het actueel en dekt het voldoende landen? Zeker als je buiten West-Europa reist, is dat belangrijk. Sommige modellen bieden gratis kaartupdates, anderen niet. Let daarnaast op of er specifieke camper-POI's in het systeem zitten, zoals camperplaatsen, servicestations of campings. Ook de gebruikersinterface speelt een rol: is het systeem vlot te bedienen, ook als je onderweg bent? En niet onbelangrijk: hoe groot is het scherm? Bij voorkeur is dat minstens 7 inch. Een groter scherm is niet alleen prettiger tijdens het rijden, maar maakt het ook makkelijker om in een oogopslag hellingen, bochten en alternatieven te overzien. Ten slotte: als je al een achteruitrijcamera hebt, controleer dan of deze te koppelen is aan het systeem. Dat maakt het manoeuvreren op een krappe camping een stuk makkelijker.

Fijne vakantie!

Een campernavigatie lijkt op het eerste gezicht misschien een extra uitgave, maar het levert je onderweg vooral rust en gemak op. Geen stress over bruggen, geen gedoe bij keren, en geen verrassingen bij tunnels of bergwegen. Zeker als je vaker met je camper of caravan op pad gaat, is het een investering die je reis een stuk comfortabeler en ontspannen maakt.