Bijna iedereen gebruikt bluetooth en dan vooral Bluetooth Low Energy. In de loop der jaren is die standaard voor draadloze communicatie sterk geëvolueerd. De nieuwste versies hebben modi voor een snellere gegevensoverdracht of een groter bereik en geavanceerde functionaliteit zoals het bepalen van je locatie.

Bluetooth is een draadloze standaard die in het frequentiedomein van 2,4 GHz werkt. Als een product adverteert met bluetooth-ondersteuning, is het tegenwoordig bijna altijd bluetooth low-energy. Alleen is die naam wat lang en is de naam bluetooth al vrij goed ingeburgerd. Vaak spreekt men dan ook over bluetooth, terwijl men eigenlijk bluetooth low-energy bedoelt. En toch is die benaming belangrijk, want beide protocollen verschillen sterk van elkaar. 

Het originele bluetooth, wat tegenwoordig ‘classic bluetooth’ wordt genoemd, is eigenlijk gewoon een draadloze vertaling van een seriële bekabelde verbinding. Als je audio wilt streamen, een document wilt afdrukken of een bestand doorsturen, dan moet dat zo snel mogelijk gebeuren en de focus van nieuwe ontwikkelingen lag dan ook op snelheid.

Classic bluetooth was echter niet aangepast voor apparaten die zo weinig mogelijk stroom mogen verbruiken, bijvoorbeeld omdat ze op batterijen werken. Nokia paste daarom de bluetooth-standaard aan voor deze scenario’s en bracht in 2006 de technologie op de markt onder de naam Wibree.

De Bluetooth Special Interest Group (Bluetooth SIG), die de bluetooth-specificatie beheert, vond dit een interessante ontwikkeling en na gesprekken met Nokia werd besloten om Wibree in bluetooth 4.0 op te nemen onder de naam bluetooth low-energy, vaak afgekort tot bluetooth LE of BLE. Classic bluetooth bleef daarnaast bestaan. In de praktijk ondersteunen veel chipsets beide protocollen, bijvoorbeeld in laptops en smartphones.

Met of zonder verbinding

BLE kent twee manieren van communicatie tussen apparaten: met of zonder verbinding. Zonder verbinding betekent dat een apparaat gewoon informatie uitzendt: elk BLE-apparaat in de buurt kan die informatie opvangen. Dit zijn bijvoorbeeld temperatuursensoren. 

Maar ook de CoronaMelder-app voor je smartphone werkt zo: de app broadcast unieke maar anonieme getallen en de apps op smartphones van mensen waarbij je in de buurt komt pikken die informatie op. 

©PXimport

De andere manier van communiceren is met een verbinding. Een apparaat scant dan eerst naar broadcasts om het apparaat te vinden waarmee het wil verbinden. Dan vraagt het eventueel met een actieve scan welke diensten het apparaat aanbiedt. Daarna wordt de verbinding opgezet en kan de client (het apparaat dat de verbinding maakt) de diensten van de server gebruiken (het apparaat waarmee wordt verbonden). 

Een dienst is eigenlijk toegang tot specifieke data van de server. Die toegang kan lezen zijn (zoals de hartslag, een temperatuur of de batterijlading), maar ook schrijven (zoals een instelling aanpassen).

Snelheid verhogen

Hoewel BLE expliciet was ontwikkeld voor een laag verbruik met lage snelheid, werden er in nieuwere versies wel stappen gezet om de snelheid te verhogen, uiteraard altijd met aandacht voor het energieverbruik. Terwijl in bluetooth 4.0 en 4.1 de maximale doorvoersnelheid 305 kbit/s bedroeg, werd die in bluetooth 4.2 verhoogd tot 803 kbit/s door meer data in een payload te versturen.

Bluetooth 5 valt vooral op doordat het een keuze geeft. Je kunt nog altijd de snelheden van bluetooth 4.0 en 4.2 kiezen. Die modi werden 1M PHY genoemd, naar de bandbreedte van 1 MHz per kanaal. Een nieuwe modus met dubbel zo hoge bandbreedte werd geïntroduceerd: 2M PHY. Die heeft een maximale doorvoersnelheid van 1434 kbit/s. Omdat dit meer interferentie met andere kanalen oplevert (elk kanaal is 2 MHz breed), vermindert het bereik in de 2M PHY-modus wel met 25 procent.

Groter bereik

Tegelijk werkte de Bluetooth SIG ook aan een vergroting van het bereik met een nieuwe modus, Coded PHY, die in bluetooth 5 werd geïntroduceerd. Bij Coded PHY, ook weleens bluetooth long-range genoemd, wordt elke bit die je wilt doorsturen door 2 of 8 bits gecodeerd voor redundantie. Daardoor kunnen andere apparaten de berichten nog verder weg ontvangen, omdat een verzwakt signaal door de redundantie nog kan worden gereconstrueerd.

©PXimport

Met Coded PHY reiken de bluetooth-signalen twee (voor de codering met 2 bits) tot vier (voor de codering met 8 bits) keer zo ver, maar de snelheid vermindert wel tot 113 kbit/s in de modus met 8bit-code. Voor de meeste sensortoepassingen is dat overigens nog altijd meer dan voldoende. Bluetooth 5 geeft je dus de keuze tussen een groot bereik en lage snelheid, of een minder groot bereik en hoge snelheid, in diverse gradaties. Uit tests van Nordic Semiconductor, de grootste producent van BLE-chipsets, blijkt dat het signaal in open ruimte met Coded PHY maar liefst 1,3 km ver reikt.

Nog steeds in ontwikkeling

Bluetooth 5.1 introduceerde een andere interessante functie: direction finding. In eerdere versies van bluetooth kon je de afstand tot een apparaat al schatten aan de hand van de sterkte van het ontvangen signaal (RSSI of Received Signal Strength Indicator). Met direction finding is niet alleen de afstand, maar ook de hoek waaronder een signaal op de ontvangende antenne binnenvalt te bepalen. Daardoor is er preciezere lokalisatie van voorwerpen mogelijk.

De nieuwste ontwikkeling is BLE Audio. Voor bluetooth-audio wordt doorgaans nog gebruikgemaakt van classic bluetooth. Maar in bluetooth 5.2 is de Bluetooth SIG erin geslaagd om een nieuwe audiocodec te ontwikkelen, LC3 (Low Complexity Communication Codec), die via BLE werkt. Het resultaat is een langere batterijlevensduur op draadloze headsets en speakers.

Phishing komt nog steeds veel voor. Maak er een goede gewoonte van om phishing te melden in Outlook en Gmail. Je slaat twee vliegen in één klap, want je verwijdert de nepmail en je zorgt dat de maildienst zijn eigen filters verbetert.

Rapporteren via Outlook online

Phishing is een vorm van oplichting waarbij een cyberaanvaller probeert om je wachtwoorden, bankgegevens of andere gevoelige informatie te ontfutselen. Deze mails zijn opgesteld dat mensen snel en zonder na te denken erop reageren. Om veilig te blijven moet je proactief zijn.

Door het afzenderadres te controleren zie je vaak dat het niet van een betrouwbare bron afkomstig is. Ook moet je voorzichtig zijn met alarmerende boodschappen die je oproepen om dringend actie te ondernemen.

Als je zo'n phishing-mail via Outlook online ontvangt, dan selecteer je het e-mailadres dat je wilt rapporteren. In het lint selecteer je Rapporteer en dan gebruik je de optie Aanmerken als phishing. Dit rapport wordt gebruikt om de spamfilters te verbeteren en dit soort berichten automatisch te herkennen en tegen te houden.

Je kunt de e-mail ook selecteren en via de drie puntjes de optie Rapporteren / Phishing melden kiezen.In de desktop-versie op je laptop werkt dit hetzelfde. Je selecteert de mail en klikt op dezelfde knop. Ook hier mikt Outlook het bericht meteen in de Prullenbak en stuurt het programma een rapport naar Microsoft.

Rapporteren in de mobiele Outlook

In de mobiele app van Outlook op een Android of iOS-toestel open je de mail en tik je op de drie puntjes bovenaan het bericht. Dan selecteer je de optie Een probleem melden. Vervolgens kun je een label selecteren dat het best past bij dit soort mail, zoals Spam, Aanzetten tot haat, Dreigende schade aan personen of eigendom. Helaas is hier geen specifieke phishing-optie aanwezig.

Lees ook: Stop de spam! Zo help je de spamfilters een handje

Rapporteren in Gmail

Ook Gmail heeft niet echt een phishing-label, maar daar raden we aan de spam-optie te gebruiken. Open de nepmail. Dan klik je bovenaan op het pictogram met het uitroepteken: Spam rapporteren. Er verschijnt een pop-up die vraagt of je de spam wilt melden én je tegelijk wilt afmelden voor deze afzender. Gmail verplaatst de mail automatisch naar de spam-map.

Black Friday 2025 staat bol van de televisiedeals, en dit jaar zijn ze beter dan ooit. Van betaalbare 4K-modellen tot gigantische oledschermen met premium beeldkwaliteit: de korting is stevig, het aanbod breed en de verleiding groot. Wij doken in de scherpste aanbiedingen van dit moment en selecteerden de tv’s die écht de moeite waard zijn. Ideaal voor wie nu wil upgraden naar een groter, mooier of slimmer scherm!

Black Friday is traditioneel hét moment om je slag te slaan als je een nieuwe televisie zoekt, en 2025 vormt daarop geen uitzondering. Wie zich deze weken verdiept in de aanbiedingen, merkt dat de televisiemarkt bruist van scherpe kortingen op zowel gloednieuwe modellen als gevestigde toppers. Van compacte budgetmodellen tot gigantische oledschermen: de beste deals liggen klaar voor iedereen die zijn kijkervaring wil upgraden.

LET OP: PRIJZEN KUNNEN DE KOMENDE DAGEN SCHOMMELEN (EN NÓG LAGER UITPAKKEN)!

©LG

LG 55G56LS

Een van de meest in het oog springende aanbiedingen is de LG 55G56LS, een oledmodel uit 2025 dat indruk maakt met zijn 55-inch 4K-paneel, WebOS-smartplatform en een verversingssnelheid van 120 Hz. De tv beschikt over vier HDMI-poorten en scoort een uitstekende 9,1 in de tests. Dankzij een stevige Black Friday-korting komt de prijs momenteel rond de 1449 euro uit, wat de tv ineens een stuk aantrekkelijker maakt voor wie high-end kwaliteit zoekt zonder meteen in het écht dure segment te belanden.

©Samsung

Samsung QE65QN92F

Niet minder interessant is de Samsung QE65QN92F, een 65-inch Neo-QLED-model dat dankzij miniLED-achterverlichting een hogere helderheid en betere contrasten levert dan traditionele QLED-tv’s. De 4K-weergave, het slanke ontwerp en de solide smart-functionaliteit maken dit model tot een geliefde keuze onder allround kijkers. Black Friday haalt hier tot wel 14 procent van de prijs af, waardoor het toestel rond de 1277 euro kost en daarmee een van de scherpste deals in het premiumsegment is.

©LG

LG OLED evo G5 48G56LS

Voor wie een kleinere, maar minstens zo hoogwaardige oled-ervaring zoekt, is er de LG OLED evo G5 48G56LS. Dit 48-inch model richt zich op gebruikers die weinig ruimte hebben, maar toch het diepe zwart en de levendige kleuren van OLED willen. Met een testscore van 9,5 en een prijs die dankzij Black Friday tot ongeveer 1149 euro is gezakt, blijkt dit een compacte krachtpatser die zijn prijskaartje meer dan waard is.

©Samsung

Samsung QE55S95D

Aan de andere kant van het oled-spectrum staat de Samsung QE55S95D, een QD-OLED-tv die de sterke punten van oled aanvult met extra helderheid door quantum dots. De 55-inch tv levert prachtige kleurweergave en een hoge piekhelderheid, waardoor HDR-content echt tot leven komt. De prijs is tijdelijk rond de 1217 euro, een daling van zo’n 10 procent, en maakt dit toestel tot een van de aantrekkelijkste deals voor filmliefhebbers die een stap hogerop willen.

©Hisense

Hisense 75U79Q Pro

Heb je juist behoefte aan pure schermoppervlakte? Dan is de Hisense 75U79Q Pro een deal die moeilijk te negeren is. Met zijn enorme 75-inch scherm en een testscores die richting de 9 lopen, levert deze led-tv verrassend veel waar voor zijn geld. De prijs van 1099 euro voelt bijna absurd laag voor zo’n groot en nieuw model, wat deze aanbieding tot een van de meest opvallende in het hele overzicht maakt.

©LG

LG OLED EVO 77G55LW

Voor wie nóg groter wil gaan – en de beste beeldkwaliteit verlangt – is er de LG OLED EVO 77G55LW. Dit 77-inch vlaggenschip staat garant voor een bioscoopwaardige kijkervaring. Met perfecte zwartwaarden, vloeiende beeldverwerking en een premium afwerking is dit het soort tv dat je woonkamer in een thuisbioscoop verandert. Black Friday tikt hier bijna 10 procent van de prijs af, wat het toestel met 2698 euro nog steeds stevig in het high-end segment plaatst, maar wel stukken aantrekkelijker maakt dan normaal.

©Philips

Philips The One 65PUS9000

Toch hoeft Black Friday niet alleen over luxe en high-end te gaan. Philips bewijst dat met The One 65PUS9000, een 65-inch QLED-model dat juist mikt op een breed publiek dat een betrouwbare middenklasser zoekt. De tv is scherp geprijsd op 899 euro en biedt alsnog een forse hoeveelheid scherm, een fijn smartplatform en solide beeldkwaliteit. Het is daarmee de ideale keuze voor wie simpelweg een grote, goede tv wil zonder zich in technische details te verliezen.

©Toshiba

Toshiba 32LV3E63DG

Mag het allemaal wat simpeler – en vooral goedkoper – dan is de Toshiba 32LV3E63DG een charmant alternatief. Deze compacte 32-inch tv is perfect voor de logeerkamer, studentenkamer of keuken. Ondanks zijn bescheiden formaat en Full HD-resolutie is hij verrassend netjes afgewerkt. Dankzij Black Friday zakt de prijs tot zo’n 169 euro, waardoor dit een van de voordeligste tv-deals van dit moment is.

©Samsung

Samsung QE43QN92F

Samsung speelt op nog twee fronten mee. Allereerst met de QE43QN92F, een 43-inch Neo-QLED met 4K-resolutie voor wie hoogwaardig beeld wil in een kleinere behuizing. Dankzij een korting van ruim 11 procent komt de prijs rond de 769 euro uit, waardoor dit model een perfecte middenweg vormt tussen compact en premium. Daarnaast biedt de fabrikant met de QE75QN92F een reusachtig 75-inch model dat dezelfde Neo-QLED-techniek gebruikt. De korting tikt hier tegen de 14 procent aan, waardoor het toestel rond de 1895 euro kost en binnen zijn formaatklasse zelfs een van de beste deals is.

©TCL

TCL 65Q8C

Tot slot is er nog de TCL 65Q8C, een interessante optie voor wie veel waarde hecht aan helderheid, contrast en een scherpe prijs. Deze miniLED-tv gebruikt geavanceerde achtergrondverlichting en biedt vier HDMI-poorten voor gamers en filmliefhebbers met meerdere apparaten. De Black Friday-prijs van ongeveer 1099 euro maakt dit model aantrekkelijk voor iedereen die een premium-achtige ervaring wil zonder het prijsniveau van de topmerken te betalen.