Bijna iedereen gebruikt bluetooth en dan vooral Bluetooth Low Energy. In de loop der jaren is die standaard voor draadloze communicatie sterk geëvolueerd. De nieuwste versies hebben modi voor een snellere gegevensoverdracht of een groter bereik en geavanceerde functionaliteit zoals het bepalen van je locatie.

Bluetooth is een draadloze standaard die in het frequentiedomein van 2,4 GHz werkt. Als een product adverteert met bluetooth-ondersteuning, is het tegenwoordig bijna altijd bluetooth low-energy. Alleen is die naam wat lang en is de naam bluetooth al vrij goed ingeburgerd. Vaak spreekt men dan ook over bluetooth, terwijl men eigenlijk bluetooth low-energy bedoelt. En toch is die benaming belangrijk, want beide protocollen verschillen sterk van elkaar. 

Het originele bluetooth, wat tegenwoordig ‘classic bluetooth’ wordt genoemd, is eigenlijk gewoon een draadloze vertaling van een seriële bekabelde verbinding. Als je audio wilt streamen, een document wilt afdrukken of een bestand doorsturen, dan moet dat zo snel mogelijk gebeuren en de focus van nieuwe ontwikkelingen lag dan ook op snelheid.

Classic bluetooth was echter niet aangepast voor apparaten die zo weinig mogelijk stroom mogen verbruiken, bijvoorbeeld omdat ze op batterijen werken. Nokia paste daarom de bluetooth-standaard aan voor deze scenario’s en bracht in 2006 de technologie op de markt onder de naam Wibree.

De Bluetooth Special Interest Group (Bluetooth SIG), die de bluetooth-specificatie beheert, vond dit een interessante ontwikkeling en na gesprekken met Nokia werd besloten om Wibree in bluetooth 4.0 op te nemen onder de naam bluetooth low-energy, vaak afgekort tot bluetooth LE of BLE. Classic bluetooth bleef daarnaast bestaan. In de praktijk ondersteunen veel chipsets beide protocollen, bijvoorbeeld in laptops en smartphones.

Met of zonder verbinding

BLE kent twee manieren van communicatie tussen apparaten: met of zonder verbinding. Zonder verbinding betekent dat een apparaat gewoon informatie uitzendt: elk BLE-apparaat in de buurt kan die informatie opvangen. Dit zijn bijvoorbeeld temperatuursensoren. 

Maar ook de CoronaMelder-app voor je smartphone werkt zo: de app broadcast unieke maar anonieme getallen en de apps op smartphones van mensen waarbij je in de buurt komt pikken die informatie op. 

©PXimport

De andere manier van communiceren is met een verbinding. Een apparaat scant dan eerst naar broadcasts om het apparaat te vinden waarmee het wil verbinden. Dan vraagt het eventueel met een actieve scan welke diensten het apparaat aanbiedt. Daarna wordt de verbinding opgezet en kan de client (het apparaat dat de verbinding maakt) de diensten van de server gebruiken (het apparaat waarmee wordt verbonden). 

Een dienst is eigenlijk toegang tot specifieke data van de server. Die toegang kan lezen zijn (zoals de hartslag, een temperatuur of de batterijlading), maar ook schrijven (zoals een instelling aanpassen).

Snelheid verhogen

Hoewel BLE expliciet was ontwikkeld voor een laag verbruik met lage snelheid, werden er in nieuwere versies wel stappen gezet om de snelheid te verhogen, uiteraard altijd met aandacht voor het energieverbruik. Terwijl in bluetooth 4.0 en 4.1 de maximale doorvoersnelheid 305 kbit/s bedroeg, werd die in bluetooth 4.2 verhoogd tot 803 kbit/s door meer data in een payload te versturen.

Bluetooth 5 valt vooral op doordat het een keuze geeft. Je kunt nog altijd de snelheden van bluetooth 4.0 en 4.2 kiezen. Die modi werden 1M PHY genoemd, naar de bandbreedte van 1 MHz per kanaal. Een nieuwe modus met dubbel zo hoge bandbreedte werd geïntroduceerd: 2M PHY. Die heeft een maximale doorvoersnelheid van 1434 kbit/s. Omdat dit meer interferentie met andere kanalen oplevert (elk kanaal is 2 MHz breed), vermindert het bereik in de 2M PHY-modus wel met 25 procent.

Groter bereik

Tegelijk werkte de Bluetooth SIG ook aan een vergroting van het bereik met een nieuwe modus, Coded PHY, die in bluetooth 5 werd geïntroduceerd. Bij Coded PHY, ook weleens bluetooth long-range genoemd, wordt elke bit die je wilt doorsturen door 2 of 8 bits gecodeerd voor redundantie. Daardoor kunnen andere apparaten de berichten nog verder weg ontvangen, omdat een verzwakt signaal door de redundantie nog kan worden gereconstrueerd.

©PXimport

Met Coded PHY reiken de bluetooth-signalen twee (voor de codering met 2 bits) tot vier (voor de codering met 8 bits) keer zo ver, maar de snelheid vermindert wel tot 113 kbit/s in de modus met 8bit-code. Voor de meeste sensortoepassingen is dat overigens nog altijd meer dan voldoende. Bluetooth 5 geeft je dus de keuze tussen een groot bereik en lage snelheid, of een minder groot bereik en hoge snelheid, in diverse gradaties. Uit tests van Nordic Semiconductor, de grootste producent van BLE-chipsets, blijkt dat het signaal in open ruimte met Coded PHY maar liefst 1,3 km ver reikt.

Nog steeds in ontwikkeling

Bluetooth 5.1 introduceerde een andere interessante functie: direction finding. In eerdere versies van bluetooth kon je de afstand tot een apparaat al schatten aan de hand van de sterkte van het ontvangen signaal (RSSI of Received Signal Strength Indicator). Met direction finding is niet alleen de afstand, maar ook de hoek waaronder een signaal op de ontvangende antenne binnenvalt te bepalen. Daardoor is er preciezere lokalisatie van voorwerpen mogelijk.

De nieuwste ontwikkeling is BLE Audio. Voor bluetooth-audio wordt doorgaans nog gebruikgemaakt van classic bluetooth. Maar in bluetooth 5.2 is de Bluetooth SIG erin geslaagd om een nieuwe audiocodec te ontwikkelen, LC3 (Low Complexity Communication Codec), die via BLE werkt. Het resultaat is een langere batterijlevensduur op draadloze headsets en speakers.

De Oppo Find X9 Pro is een van de duurste smartphones die je kunt kopen. Het is ook het toestel met de langste accuduur, althans in onze gebruikstests. Wat kun je nog meer verwachten? Je leest het in deze Oppo Find X9 Pro-review.

De beste accuduur

Een van de speerpunten van de Oppo Find X9 Pro is zijn reusachtige batterij. Een 7500mAh-accu voorziet de telefoon van stroom en verpulvert hiermee de accu's van de Apple iPhone 17 Pro Max (nog geen 5000 mAh), Samsung Galaxy S25 Ultra (5000 mAh) en Google Pixel 10 Pro XL (5200 mAh). Eigenlijk komt alleen de OnePlus 15 in de buurt, met zijn 7300mAh-accu. Oppo en OnePlus zijn zustermerken. In onze test met de OnePlus 15 concludeerden wij dat we het toestel probleemloos twee dagen kunnen gebruiken bij regulier gebruik. Goed nieuws: voor de Oppo Find X9 Pro geldt hetzelfde. Het lukt ons echt niet om de accu op één dag leeg te trekken en ook bij intensiever gebruik kunnen we de twee dagen aantikken.

©Rens Blom

De Oppo Find X9 Pro hoef je dus maar om de nacht op te laden. Of ergens in de ochtend, dat kan ook. Het toestel ondersteunt namelijk erg snel opladen via de meegeleverde usb-c-kabel, al dien je dan wel zelf de benodigde adapter te kopen. Met een andere adapter gaat het laden een stuk minder snel. Voor draadloos opladen geldt hetzelfde. Het kan heel snel via een optionele Oppo-oplader of langzamer via een draadloze oplader van een ander merk.

©Rens Blom

Goed scherm

Gelukkig heeft de Oppo Find X9 Pro meer te bieden dan een fantastische accuduur. Dat mag ook wel voor die adviesprijs van 1299 euro. Het toestel beschikt over een premium ontwerp dat lekker in de hand ligt en een vingerafdrukscanner in het scherm die eigenlijk nooit dienst weigert. Het beeldscherm zelf is ook van heel hoge kwaliteit en meet 6,78 inch. Dat is fors, maar wel prettig bij het kijken van video's, gamen en typen met twee handen. Door de resolutie van 2772 x 1272 pixels is het scherm lekker scherp en de 120Hz-verversingssnelheid maakt het beeld soepel.

©Rens Blom

Hardware

Onder de motorkap zoemt – geruisloos natuurlijk – een MediaTek-processor. De dagen dat MediaTek bekendstond als een minder goede chipfabrikant zijn echt voorbij. De Dimensity 9500-chip in de Find X9 Pro is razendsnel, energiezuinig en heeft ook geen enkele moeite met games. En ja, gelet op de hoge adviesprijs van de smartphone is het niet verrassend dat Oppo er 16 GB werkgeheugen en 512 GB opslagcapaciteit in zet. Een welkome combinatie die de Find X9 Pro klaarmaakt voor jaren gebruik.

Heel ver zoomen

Een ander sterk punt van de Find X9 Pro zijn de camera's. Het camera-eiland op de achterkant is groot en steekt best uit, wat komt omdat er serieuze (zoom)camera's in de behuizing zitten. Oppo werkt – al jaren – samen met fotografiemerk Hasselblad om de kwaliteit van zijn premium smartphonecamera's te verbeteren en dat is bij de Find X9 Pro niet anders. In de praktijk zijn wij bijzonder tevreden over de fotografie- en video-prestaties van de smartphone. Plaatjes ogen haarscherp, hebben realistische kleuren en zijn een genot om te bekijken op het smartphonescherm óf een groter scherm.

©Rens Blom

Interessant is de geavanceerde zoomcamera, waarmee je het beeld héél veel keren dichterbij haalt. We hebben de Find X9 Pro meegenomen naar China, waar we fabrieken van Oppo bezochten, en fotografeerden een en ander vanuit onze hotelkamer. Zoals je hieronder ziet, kun je vanaf de 21ste verdieping zó ver en goed inzoomen dat je een autobestuurder prima in beeld krijgt én de kentekenplaat kunt lezen. Of je ziet de tekst op het scherm van het reuzenrad, dat honderden meters verderop staat. Bij dat maximaal inzoomen zet de camerasoftware AI in om het beeld te verduidelijken. Daar wordt het beeld inderdaad duidelijker van, niet mooier.

©Rens Blom

©Rens Blom

Prima software vol apps

De Oppo Find X9 Pro draait op Android 16 en krijgt vijf jaar Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates. Dat is goed, maar minder lang dan de zeven jaar complete updates die Google, Samsung en Apple uitrollen voor hun toptelefoons. De ColorOS-schil van Oppo werkt prima en bevat veel handige functies, maar ook ongevraagde commerciële apps als TikTok. Wij vinden het raar dat we op een peperdure smartphone lastiggevallen worden door meldingen van apps waar wij niets mee te maken willen hebben.

©Rens Blom

Conclusie: Oppo Find X9 Pro kopen?

De Oppo Find X9 Pro is een premium smartphone met fantastische hardware, een heel goede zoomcamera en de beste accuduur die je kunt vinden. De software is nog wat voor verbetering vatbaar en de adviesprijs kan een terecht struikelblok zijn. Wel nemen we ons petje af voor wat de Find X9 Pro allemaal te bieden heeft.

Wie deze Black Friday zijn woonkamer wil omtoveren tot een thuisbioscoop, treft het: 2025 is een ongekend sterk jaar voor soundbar-deals. Topmodellen van JBL, LG, Sonos, Samsung én Sony zijn tot de laagste prijs ooit gedaald en behoren bovendien tot de beste systemen van dit moment.

In dit artikel lees je precies welke vijf soundbars er écht bovenuit steken en waarom deze aanbiedingen zo interessant zijn. Je krijgt per model een uitgebreid beeld van de mogelijkheden, de geluidskwaliteit en natuurlijk de actuele Black Friday-prijs. Zo kies je gegarandeerd de soundbar die perfect past bij jouw ruimte, tv en luisterstijl.

LET OP: PRIJZEN KUNNEN DE KOMENDE DAGEN SCHOMMELEN (EN NÓG LAGER UITPAKKEN)!

©JBL

JBL Bar 800 MK2: krachtige surround, afneembare speakers

De JBL Bar 800 MK2 is afgeprijsd tot de laagste prijs ooit en dat maakt de soundbar meteen een van de spannendste Black Friday-aanbiedingen. Deze 7.1-opstelling combineert veelzijdigheid met brute kracht: in totaal 780 watt, een 10-inch subwoofer en twee volledig draadloze, afneembare surroundspeakers. Dankzij Virtual Dolby Atmos en MultiBeam 3.0 vult het systeem de hele kamer met hoogte-effecten en breed uitgespreide details. De soundbar detecteert en versterkt subtiele elementen zoals voetstappen of het ritselen van kleding, terwijl PureVoice 2.0 ervoor zorgt dat dialogen helder blijven, zelfs in actiescènes. Je sluit de bar met één HDMI-kabel aan op je tv en streamt via wifi, AirPlay 2 of Google Cast. De JBL ONE-app helpt bij de installatie en kamerkalibratie, waardoor je in een paar minuten een perfect gebalanceerde set hebt. Voor ongeveer 798 euro is dit een van de meest complete systemen in zijn prijsklasse.

©LG

LG DSC9S: premium-upgrade voor de OLED C-serie

De LG DSC9S maakt deze Black Friday vooral indruk dankzij zijn scherpe prijs van rond de 399 euro, zeker gezien het feit dat deze soundbar is ontworpen als perfecte match met LG’s OLED C-serie. De 3.1.3-configuratie levert drie opwaarts gerichte speakers, waardoor Dolby Atmos-effecten realistisch boven je worden geplaatst. De soundbar werkt naadloos samen met compatible LG-tv’s via WOW Orchestra, waarbij de tv-speakers én soundbar volledig synchroon worden aangestuurd. De draadloze subwoofer zorgt voor stevige baslagen en wie later wil uitbreiden, kan een rear-kit koppelen voor nóg meer surround. Dankzij wifi, AI-Sound Pro, uitgebreide instellingen in het tv-menu en een strakke Synergy-bracket is dit pakket zowel technisch als visueel een prachtige aanvulling op een moderne woonkamer.

©Sonos

Sonos Arc Ultra: premium 9.1.4-geluid voor een scherpe prijs

Dat Sonos dit jaar een Black Friday-knaller neerzet, is bijzonder. De Arc Ultra is een ultramoderne soundbar die voor zo'n 799 euro een verrassend complete 9.1.4-ervaring biedt. Met 14 afzonderlijke drivers, een dual-membraan woofer en slim geplaatste side- en upfiring-speakers creëert de Arc Ultra een meeslepend Atmos-geluid dat je van alle kanten omringt. De nieuwe Sound Motion-technologie zorgt voor diepere bassen dan eerdere modellen, terwijl Trueplay automatisch de akoestiek van je kamer optimaliseert. Je streamt muziek via AirPlay 2, de Sonos-app of talloze andere diensten en kunt moeiteloos uitbreiden met extra subs of rear-speakers. Voor wie audiofiel niveau wil zonder losse versterker of complexe bekabeling, is dit waarschijnlijk de smaakmaker van dit jaar.

©Samsung

Samsung HW-Q990D: de absolute surround-koning

De Samsung HW-Q990D blijft een van de meest indrukwekkende all-in-one-surroundsystemen die je kunt kopen. De 11.1.4-opstelling met 22 speakers vult de kamer met een gigantische geluidskoepel, compleet met draadloze rear-speakers en een subwoofer die je letterlijk voelt. Samsung’s Q-Symphony werkt perfect samen met nieuwe Samsung-tv’s, waarbij tv-speakers en soundbar een hybride systeem vormen dat nog voller klinkt. De automatische kalibratie via SpaceFit Sound zorgt ervoor dat het systeem precies wordt afgestemd op jouw ruimte, terwijl draadloze Dolby Atmos het kabelgeweld beperkt. Met een Black Friday-prijs van ongeveer 712 euro blijft dit systeem de onbetwiste keuze voor mensen die zonder moeite een complete bioscoopervaring willen.

©Sony

Sony Bravia Theatre System 6: eenvoud met écht 5.1.2-geluid

Het Sony Bravia Theatre System 6 is een ideale keuze voor wie wél surround wil, maar geen losse componenten of ingewikkelde installatie. De 5.1.2-set levert 1000 watt vermogen, echte rear-speakers en een draadloze subwoofer, waardoor je een stevige, dynamische bas en een overtuigend geluidsbeeld krijgt. Sony’s Vertical Surround Engine en S-Force Pro zorgen voor hoogte-effecten en breed uitgesmeerd geluid, zelfs zonder extra speakers aan het plafond. De dialogen blijven helder door de geïntegreerde centerspeaker, terwijl je alles bedient via de Sony Bravia-app. Voor zo'n 479 euro is dit een heel complete set voor films en series, die qua prijs-kwaliteitverhouding deze Black Friday bijzonder goed scoort.