Bluetooth kennen we allemaal, maar met bluetooth-codecs wordt het al wat ingewikkelder. Waarom zijn er verschillende codecs en wat doen ze precies? We zetten ze hier voor je op een rij, met tekst en uitleg.

Lees eerst: Alles wat je wil weten over bluetooth

Data wordt bij bluetooth v2.0/2.1+edr in de praktijk met 2,1 Mbit/s overgedragen. In theorie is het maximaal 3 Mbit/s, maar door allerlei overhead is de beschikbare datapijp in de praktijk veel smaller. Een cd-stream verbruikt ruim 1,4 Mbit/s. Dat zou de bluetooth-verbinding direct doen opstroppen: voor andere aangesloten apparaten blijft er nauwelijks voldoende bandbreedte over om te functioneren.

Om zoiets te vermijden, wordt audio in ‘real time’ gecomprimeerd door een codec, zodat er bandbreedte genoeg overblijft voor andere bluetooth-toepassingen. Het a2dp-profiel verplicht het gebruik van de low complexity subband codec of sbc. Zowel de ‘source’ als de ‘sink’ moeten die ondersteunen.

Minder bekend is dat het a2dp-profiel nog drie optionele codecs toelaat, namelijk mpeg-1,2 layer 1/2/3 (mp1/mp2/mp3), mpeg-2,4 aac en atrac. Zender en ontvanger moeten minstens één daarvan ondersteunen. Vbr of variable bit rate-ondersteuning is overigens verplicht voor de ontvanger, maar niet voor de zender.

Om het helemaal ingewikkeld te maken, zijn daarnaast ook nog optionele fabrikant specifieke codecs toegestaan. De bekendste daarvan zijn Qualcomm aptx en Sony ldac, maar in theorie mag elke fabrikant eigen codecs gebruiken. Addertje onder het gras is wel dat zender én ontvanger dezelfde bedrijfseigen codec moeten ondersteunen.

De verplichte sbc-codec neemt het altijd over wanneer de eventuele optionele codecs niet herkend worden door de ontvanger, of ontbreken op de zender.

Sbc-codec

De door het a2dp-profiel verplichte sbc-codec kwamen we al tegen als wideband-codec voor de hsp- en hsf-profielen. Daar wordt die in mono-vorm (msbc) gebruikt, bovendien met de laagst mogelijke kwaliteitsinstellingen. Bij a2dp werkt sbc met een hogere bemonsteringsfrequentie van naar keuze 44,1 kHz of 48 kHz. De luisterapparatuur (‘sink’) moet deze hogere bemonsteringsfrequenties verplicht ondersteunen. Optioneel mogen ook de lagere bemonsteringsfrequenties van 16 en 32 kHz worden ondersteund. De speler (‘source’) moet verplicht één van beide hoogste bemonsteringsfrequenties ondersteunen en mag optioneel de drie andere ook ondersteunen.

De sbc-decoder in de ‘sink’ of ontvanger moet mono-, stereo-, dual-channel- en joint-stereo-modussen aankunnen. De sbc-encoder in de ‘source’ moet verplicht mono ondersteunen en daarnaast minimaal één van de drie vermelde stereo-methodes. De sbc-code ondersteunt bitrates tussen 127 en 356 Kbit/s.

Aac-codes (Apple)

Mpeg-2 aac en mpeg-4 aac zijn optioneel toegelaten codecs in het bluetooth-a2dp-profiel. Het luisterapparaat moet verplicht de 44,1 en 48 kHz bemonsteringsfrequenties aankunnen en de zender verplicht minstens één van beide. Optioneel zijn echter alle bemonsteringsfrequenties toegelaten tussen 8 en 96 kHz.

iOS-apparatuur ondersteunt niet alleen de standaard sbc-codec, maar ook de optionele mpeg-2/4 aac-codec. Apple raadt fabrikanten van accessoires voor Mac, iPad, iPod en iPhone trouwens aan om bij voorkeur aac te gebruiken, omwille van de hogere audiokwaliteit bij een vergelijkbare bitrate. iOS-apparatuur streamt aac-stereogeluid met een bemonsteringsfrequentie van 44,1 kHz en een bitrate van 264 Kbit/s. Variabele bitrates worden eveneens ondersteund.

Android O, dat dit najaar uitkomt, voegt de aac-codec toe aan de Android aosp-basiscode. Gebruikers van de nieuwe Android-versie zullen in de toekomst daarom vrij kunnen kiezen tussen sbc, aac, aptx, aptx hd en ldac.

Aptx-codec (Qualcomm)

De aptx-codec, intussen eigendom van chipfabrikant Qualcomm, levert volgens de makers bij een beperkte bitrate ‘cd-achtige audiokwaliteit’. Zender en ontvanger moeten het beide ondersteunen. Omdat fabrikanten er extra voor betalen, vind je het alleen bij duurdere bluetooth-apparatuur. Jammer genoeg is er geen verplicht logo, zodat het niet altijd duidelijk is of deze codec op een apparaat aanwezig is.

Er bestaan intussen drie aptx-versies, die gelukkig wel achterwaarts compatibel zijn. De originele aptx-codec gebruikt een bemonsteringsfrequentie van 48 kHz bij 16 bits. Aptx le (low latency) is aptx met een kleinere vertragingsfactor (slechts 40 ms tegenover 130 ms voor het origineel). Dat zorgt voor een betere synchronisatie tussen beeld en geluid, van belang voor gaming en video. Je vindt het bijvoorbeeld terug op draadloze gaming-headsets en draadloze soundbars. Aptx hd ten slotte is de highres-audiovariant met een bemonsteringsfrequentie van 48 kHz bij 24 bits. De bitrate voor aptx varieert tussen 176 en 352 Kbit/s.

Android O voegt aptx en aptx hd toe aan de Android aosp-basiscode. Gebruik ervan is gratis voor Android-apparatuur. Maar fabrikanten van afspeelapparatuur moeten aan Qualcomm wel een licentie voor aptx betalen.

Ldac-codec (Sony)

Herinner je dat atrac nog? Het is een bedrijfseigen codec van Sony, dat één van de optionele codecs is in het originele a2dp-bluetooth-audioprofiel. Sony-ingenieurs ontwikkelden dit compressiealgoritme oorspronkelijk in 1992 voor de MiniDisc. In bluetooth-apparatuur wordt atrac buiten Japan echter sinds 2008 niet meer gebruikt. Sony geeft intussen de voorkeur aan een andere bedrijfseigen codec, namelijk ldac. Je treft het voorlopig alleen aan op Sony-apparatuur. Overigens maakt Sony ook nog bluetooth-apparatuur met de aac- en aptx-codecs.

Ldac levert net zoals aptx bijna cd-kwaliteit. Het heeft drie kwaliteitsinstellingen: quality (bitrate van 960 Kbit/s), normal (600 Kbit/s) en connection priority (330 Kbit/s). De Sony-codec ondersteunt cd-audio (44,1 kHz / 16 bit) en hr-audio (96 kHz / 24 bit). Je vindt het terug op duurdere Xperia-smartphones, Sony Walkmans, Sony-koptelefoons en Sony actieve speakers.

Android O voegt de ldac-codec toe aan de Android aosp-basiscode. Gebruik ervan is gratis voor Android-apparatuur. Fabrikanten van afspeelapparatuur moeten Sony echter betalen om ldac te mogen gebruiken.

Hoor je eigenlijk verschil?

Geluidskwaliteit hangt van veel meer factoren af dan de codec in een bluetooth-apparaat. Is wat je wil beluisteren losless of gecodeerd? Zo ja, met welke codec? Een slecht mp3’tje met een lage bitrate tover je niet om in hr-audio, hoe goed je apparatuur ook is. Is het bronmateriaal in orde, dan klinkt dat natuurlijk nooit goed op een slechte koptelefoon of speaker, hoezeer bluetooth verder ook zijn best doet. De standaard sbc-codec is, wanneer hij correct wordt toegepast (wat niet altijd het geval is bij goedkope bluetooth-apparatuur), beslist bruikbaar. Sbc voldoet vaak, zeker bij typische gebruiksscenario’s, zoals muziek beluisteren tijdens het wandelen, sporten of in de wagen.

Maar ben je een kritische luisteraar, dan merk je met de juiste apparatuur bij goed bronmateriaal zeker subtiele verschillen tussen de codecs. De verschillen objectief testen is niet eenvoudig, maar bij min of meer correcte a/b-vergelijkingen klinken aptx, ldac en aac subtiel beter dan sbc en mp3. Deze codecs snijden alle tonen boven de 20 kHz af; bij sbc zelfs soms nog lager, afhankelijk van de dynamiek van het stukje muziek. De meeste mensen horen weliswaar weinig of niets boven 15 kHz (ruwweg de kwaliteit van een fm-radio), maar hoge tonen spelen wel degelijk een rol in hoe ruimtelijk en subtiel muziek in de praktijk klinkt. Verder veroorzaken aptx, aac en ldac door de band genomen minder digitale vervorming dan mp3 of sbc. Er zijn ook nadelen. Zo voegt aptx hoorbaar ruis toe, wat vooral in een stille omgeving opvalt.

Wil je zelf het verschil horen tussen losless audio en audio gecomprimeerd met respectievelijk aptx, sbc en mp3 320 Kbit/s (ldac ontbreekt helaas), dan vind je op deze website voorbeeldbestanden.

De Oppo Enco X3i is een setje oordoppen met een adviesprijs van 149 euro. Inmiddels zijn deze dopjes bij sommige shops al verkrijgbaar voor pakweg vijftig euro minder. Maar of dat ook meteen voor een betere deal zorgt, is een tweede...

Dat de merken Oppo en OnePlus hardware- en softwareafdelingen delen, weten we inmiddels. Hun smartphones vertonen veel overeenkomsten, maar proberen zich vaak toch op specifieke punten te onderscheiden. In de praktijk brengt Oppo vaak eerst een model uit in China, waarna OnePlus datzelfde model een Westerse twist geeft. Omdat beide merken zowel in China als Europa actief zijn, is er (wellicht ooit onbedoeld) veel sprake van herhaling. Dat zien we nu bij de Oppo Enco X3i gebeuren.

Begrijp ons niet verkeerd: de Oppo Enco X3i is een prima set oordoppen. Hij is wel wat prijzig (50 euro meer dan zijn OnePlus-tegenhanger bij de lancering), maar door recente prijsdalingen is dat geen groot bezwaar. Toch zijn de overeenkomsten met de in 2024 gelanceerde OnePlus Buds 3 opvallend. Het design, de audiokwaliteit en zelfs de app vertonen veel gelijkenissen. Zowel OnePlus als Oppo gebruiken HeyMelody, een applicatie die je nodig hebt als je geen toestel van een van deze merken gebruikt. De app is gratis te downloaden.

©Wesley Akkerman

Vrijwel identieke producten

Vanuit zakelijk oogpunt begrijpen we de keuze om soortgelijke oordoppen onder verschillende namen in verschillende markten te lanceren. Maar nu beide merken hun (betaalbare) modellen wereldwijd uitbrengen, ontstaat er een vreemde situatie. Het voelt apart om maanden later een vrijwel identiek product te recenseren dat ook nog eens ruim 30 procent duurder is. Zeker omdat de Oppo Enco X3i een functie mist die wij op de redactie belangrijk vinden.

In tegenstelling tot de OnePlus Buds 3 heeft de Oppo Enco X3i namelijk geen zelf in te stellen equalizer. Je kunt dus niet zelf aan de slag met je eigen geluidsvoorkeuren en moet het doen met de presets. Nu zijn die niet verkeerd (wij prefereren bijvoorbeeld Basversterking boven het originele geluid), maar aangezien de oordoppen zo op elkaar lijken is het gek dat er nu een functie mist. Andere verschillen die we in de app aantreffen zijn voornamelijk naamswijzigingen. 3D Audio van OnePlus heet bij Oppo Alive Audio. Gouden geluid is hetzelfde gebleven.

©Wesley Akkerman

Wat heb je gemist?

Maar goed – stel je hebt de OnePlus Buds 3 destijds overgeslagen (om wat voor reden dan ook), wat heb je dan gemist? In de basis zijn de Oppo Enco X3i-oordoppen nog steeds heel degelijk. Ze zijn weliswaar gemaakt van plastic, maar hebben toch een IP55-certificaat en een comfortabele pasvorm. De steeltjes bieden mediabediening en volumeregeling, en reageren snel en nauwkeurig op je aanraking. Let er wel op dat als je met je hand door lang haar gaat, de oordoppen zomaar uit je oren kunnen schieten.

Ook qua specs komen de doppen overeen. De Oppo Enco X3i beschikt over bluetooth 5.3 en audiocodecs aac, sbc (de standaardopties) en LDHC 5.0 (voor audio in hoge resolutie). Die codec concurreert met Sony's LDAC en Qualcomms aptX HD en Adaptive. Dankzij de hoge bitrate ben je verzekerd van een goed geluid, zeker als je dit setje weet te scoren voor minder dan 100 euro. Verder kun je verbinding maken met twee apparaten tegelijkertijd, waardoor je niet steeds handmatig hoeft te wisselen tussen producten (dankzij bluetooth multipoint).

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking is waardevol

De Oppo Enco X3i is uitgerust met een 10,4 millimeter woofer en een 6 millimeter tweeter. De batterij gaat tot zes uur mee met actieve ruisonderdrukking ingeschakeld (iets langer zonder). Die ruisonderdrukking doet goed zijn werk door constante achtergrondgeluiden weg te filteren. Tijdens het testen waren tuinbouwers in de straat druk bezig met vrachtwagens en zwaar materieel, maar daar merkten we gelukkig weinig van. Hogere geluiden, zoals gesprekken of het tikken op een toetsenbord, dringen nog wel door.

Positief is dat de ruisonderdrukking de geluidskwaliteit niet negatief beïnvloedt. Net als eerdere modellen legt de Enco X3i de nadruk op een warme, aangename bas. Deze zorgt voor een prettige flow in de muziek en geeft het geluid extra kracht. In de overzichtelijke HeyMelody-app kun je het geluid afstemmen op je eigen voorkeur, inclusief het aanpassen van het basniveau. Dit biedt enige personalisatie, maar het ontbreken van een volledige equalizer blijft wat ons betreft een gemis.

Oppo Enco X3i kopen?

Als we de Oppo Enco X3i los zouden beoordelen met de adviesprijs in het achterhoofd, dan zouden we waarschijnlijk iets negatiever klinken. Want zodra je voorbij de 100 euro gaat, mag je hogere eisen stellen. Helemaal als je weet dat dit setje in feite een licht aangepaste en niet anders klinkende variant (voor zover wij hebben kunnen horen) van de OnePlus Buds 3 is, dopjes met een adviesprijs van 99 euro. Maar goed, omdat de Oppo Enco X3i zoals gezegd óndanks die adviesprijs al her en der voor onder de 100 euro wordt aangeboden, hebben we ze beoordeeld zoals we alle oordopjes in die prijsklasse beoordelen. En dan zijn we (net zoals we waren als over de OnePlus-buds) positief gestemd over het product an sich. Voor minder dan 100 euro kun je je er geen buil aan vallen.

We willen benadrukken dat we er op zich ook geen problemen mee hebben dat Oppo en OnePlus op deze manier te werk gaan. Sterker nog: dit wordt waarschijnlijk aangestuurd vanuit moederbedrijf BBK. Audio is en blijft een persoonlijke ervaring en als jij wel verschil meent te horen vanwege merktrouwheid, dan heb je nu dus een alternatief voor het OnePlus-setje dat begin 2024 op de markt verscheen. Waarbij het jammer blijft dat Oppo én de prijs kunstmatig omhooggeschroefd heeft én de equalizer heeft weggelaten.

Tijdens de feestdagen draait het om gezellig samen zijn en genieten van lekker eten. Raclette past daar heel goed bij: een tafel vol heerlijke hapjes, gesmolten kaas (wie houdt daar nu niet van?) en een ontspannen sfeer. Of je nu kiest voor traditionele Zwitserse combinaties of je favoriete smaken toevoegt: met raclette zit je altijd goed!

Lees ook alvast: Alles weer schoon na je raclette-feestje

Raclette: wat is het en hoe werkt het?

Het woord 'raclette' komt van het Franse werkwoord racler, wat 'schrapen' betekent. Bij raclette draait alles om genieten van gesmolten kaas die je over allerlei hapjes giet. Traditioneel wordt een groot stuk kaas verwarmd met een hitte-element, waarna de gesmolten kaas eraf wordt geschraapt en over gekookte aardappels, brood of andere lekkernijen wordt gegoten. Denk aan kaasfondue, maar dan nét even anders.

Houd je van kaas, dan is raclette echt iets bijzonders om samen thuis of met familie en vrienden te doen. Zeker als je op zoekt bent naar even iets anders voor de feestdagen of een koude winteravond. En alles begint natuurlijk met de kaas en een raclette-apparaat.

Welk raclette-apparaat past bij jou?

Er zijn twee soorten raclette-apparaten. Het traditionele model werkt met een groot stuk kaas dat onder een hitte-element smelt. Dit apparaat is puur bedoeld voor raclette en biedt geen extra functies. Wil je meer variatie? Kies dan voor een gourmet-raclette-apparaat. Dit type apparaat heeft twee lagen: bovenop een grillplaat voor vlees, groenten of aardappels, en daaronder pannetjes waarin je kaas en andere ingrediënten smelt. Het hitte-element verwarmt beide delen tegelijk, zodat je gemakkelijk verschillende gerechten bereidt.

©Roland

Waar let je op bij het kopen van een raclette-apparaat?

Gourmet-raclette-apparaten zijn verkrijgbaar in allerlei formaten en merken. Let op het vermogen: dit bepaalt hoe snel het apparaat de kaas smelt. Ook de hoeveelheid pannetjes is belangrijk. Voor een gezin van vier is een apparaat met acht pannetjes vaak handig, zodat iedereen tegelijk kan eten.

Kijk ook naar de kwaliteit van de antiaanbaklaag van de pannetjes. Hoewel kaas niet snel aanbakt, kunnen korstjes lastig te verwijderen zijn als je het te lang laat smelten. Een goede antiaanbaklaag voorkomt dat je na afloop veel tijd kwijt bent aan schoonmaken..

Aan de slag met raclette: tips voor een geslaagde avond

Een raclette-apparaat en raclettekaas zijn onmisbaar. In de meeste supermarkten vind je raclettekaas in plakjes, klaar voor gebruik. Wil je variëren? Vraag advies bij de kaasboer. Halfharde kazen met een eetbare korst, zoals Gruyère of Comté, werken ook prima.

Plaats het apparaat op een stevige ondergrond, bijvoorbeeld met een oud tafellaken of kranten eronder om knoeien op te vangen. Zet het apparaat op tijd aan; een goede voorverwarming zorgt ervoor dat de kaas gelijkmatig smelt.

©M.studio

Daarnaast zijn lekkere bijgerechten een must. Traditioneel serveer je aardappelschijfjes, augurken en zilveruitjes. De frisse smaak helpt om de vettige kaas beter te verteren. Experimenteer ook met roosjes bloemkool, gegrilde groenten zoals courgette, of kleine vleesgerechten zoals hamburgertjes of worstjes. Je kunt dus echt alle kanten uit met je raclette-apparaat.