Kijken we naar het dak van ons huis, dan denken we vooral aan zonnepanelen. Hoeveel liggen er al en is er ruimte voor meer? Maar een dak biedt veel meer mogelijkheden. Een dak met sedum-bedekking is niet alleen mooi, het biedt verrassende voordelen, waaronder zelfs een hogere opbrengst van de zonnepanelen. De kosten van een groen dak zijn bovendien bescheiden.

Dankzij subsidies en salderingsregeling zijn veel Nederlandse daken binnen enkele jaren voorzien van zonnepanelen. Vooral de besparing op de eigen energierekening is een enorm verkoopargument voor zonnepanelen. Maar een dak biedt nog veel meer kansen ook als het gaat om economische en milieuvoordelen. Een groen dak, een dak met sedum-beplanting, draagt bij aan biodiversiteit, verhoogt het wooncomfort en verlengt de levensduur van het dak. Bovendien verhoogt het ook nog eens het rendement van zonnepanelen. En er zijn meer voordelen.

Een groen dak?

Een groen dak is een andere benaming voor een dak met sedum-beplaning als toplaag. Sedum is een familie van vetplanten die goed tegen droogte kan maar ook in een natte periode standhoudt. Sedum is daarbij onderhoudsarm, eenmaal gelegd heb je er nauwelijks omkijken naar. Doordat sedum anders dan veel andere planten geen dikke bodem nodig heeft en juist wel een heel dicht dek vormt, is het prima geschikt als dakbedekking. De sedum komt op de reguliere dakbedekking en levert vanaf de eerste dag vele voordelen.

Koel in de zomer, warm in de winter

Een belangrijk voordeel van de sedum-beplanting op het dak is de extra isolatie. Deze geldt bovendien het hele jaar door. In de winter blijft het door het groen dak langer warm in huis terwijl het in de zomer heerlijk koeler is. De sedum absorbeert namelijk tot wel 50 procent van het zonlicht. Bovendien houden de planten het water op het dak langer vast. Dit zorgt opnieuw voor extra isolatie, maar ontlast ook de waterafvoer en riolering bij hevige regenval.

Zeker de verkoeling in de zomers die ook in ons land steeds vaker langdurig met hoge temperaturen gepaard gaan, zijn een groot voordeel van een groen dak. Daarbij isoleert sedum niet alleen de temperatuur, maar dempt het ook geluid. Geluid van buiten is in huis minder hoorbaar maar opvallend, ook erbuiten. Waar een dak normaliter het geluid weerkaatst, absorbeert een sedum-dak dit juist.

Minder slijtage

Elk dak is blootgesteld aan zon, regen, wind en wisselende temperaturen. Vooral de vele platte daken dat ons land kent lijden hieronder. De meeste van deze daken zijn bedekt met gemodificeerde bitumen. Dit is uv-bestendige laag kunststof die geen grind-deklaag nodig heeft. Bitumen kan echter minder goed tegen langdurige hitte en droogte. Door het veranderende klimaat met langere drogere perioden en hogere temperaturen, is een standaard plat dak daardoor eerder aan vervanging toe. Ligt er op het platte dak een laag sedum, dan beschermt die de oorspronkelijke dakbedekking tegen de weersinvloeden en gaat daardoor twee tot drie keer langer mee.

Milieuvoordelen

Een dak met sedum-beplanting leeft en heeft daardoor een heel andere, positieve uitwerking op de omgeving dan een gewoon dak. De vetplanten filteren bijvoorbeeld fijnstof uit de lucht en doen dit ook nog eens uitzonderlijk goed. Fijnstof is een echte “killer” die zeker in stedelijke omgevingen en bij plekken waar veel autoverkeer is, longziektes verergert en hartproblemen veroorzaakt. Een andere positieve bijdrage van sedum-beplanting is dat het CO2 opneemt. CO2 is een van de belangrijkste oorzaken van opwarming van de aarde.

Maar er zijn ook veel tastbaardere bijdragen van een sedum-dak. Zo bieden de sedum-planten een fijne leefomgeving voor tal van insecten, bijen en vogels. Het dak draagt hierdoor bij aan de biodiversiteit. Bovendien filteren de planten het regenwater, waardoor dit veel beter voor hergebruik in en om de eigen tuin in aanmerking komt. Een regenton wordt zo een nog nuttiger aanschaf.

Bovendien ziet een groen dak er veel mooier uit dan een glad, zwart droog plat dak. Het leeft, komt tot bloei, heeft vele kleuren en schakeringen en levert ook daardoor al een positieve bijdrage aan het welzijn van ook de mensen in de omgeving. Niet alleen het milieu van de aarde en de dieren verandert erdoor, ook dat van de bewoners van het huis en de buurt.

Voor platte én schuine daken

Sedum wordt veel toegepast op platte daken, maar kan ook prima op schuine daken worden toegepast. Hierbij is de hellingshoek belangrijk; deze bepaalt de keuze in het soort groen dak dat mogelijk is. Platte daken en daken met een hellingshoek tot 25 graden zijn voor alle soorten sedum-bedekking geschikt, bij een hellingshoek tussen de 25 en 45 graden is de keuze beperkter en boven de 45 graden is een sedum-dak geen optie. Ook onder de 25 graden hellingshoek kan het nodig zijn een profiel aan te brengen onder de sedum-laag om bij hevige regen het water af te voeren en de bedekking op zijn plek te houden.

Dakbelasting

Behalve de hellingshoek is er nog één zeer belangrijke factor die bepaalt of een dak geschikt is voor een groen dak en welke soort sedum-bedekking dan mogelijk is. Dit is de dakbelasting. Opgeteld zorgen de beplanting en zeker ook het water dat deze vasthouden voor een extra gewicht op het dak. Een gewicht waar bovendien bij de bouw niet altijd rekening mee is gehouden. De minimale extra dakbelasting die nodig is om een groen dak te kunnen aanleggen is 45 kilogram per vierkante meter (45 kg/m2). De keuze is dan wel beperkt tot lichtgewicht oplossingen. Is de dakconstructie sterk genoeg, 80 kg/m2 en meer, dan zijn eigenlijk alle oplossingen mogelijk.

Volgens Sander Broos van Groen Dak Compleet is het bepalen van de dakbelasting in Nederland en België bij wet alleen toegestaan door een constructeur. “Deze gegevens zijn echter al beschikbaar omdat dit onderdeel is van een vergunningsaanvraag. Op te vragen dus bij de aannemer, architect of gemeente. Indien toch nog niet beschikbaar zal een constructeur ter plaatse moeten komen om deze berekening te maken.”

Verschillende soorten

Twijfel je of jouw dak geschikt is voor een sedum-bedekking, vraag dan advies aan een expert. Veel leveranciers van sedum-daken kunnen ook helpen en dan meteen de mogelijkheden schetsen en adviseren over de verschillende soorten sedum-bedekking die er zijn. Voor daken die maar weinig extra belasting kunnen dragen, zijn er lichtgewicht sedum-matten. Voor daken die meer extra gewicht kunnen dragen zijn sedum-trays en sedum-mixmatten met extra variatie in ook bloeiende planten een interessante mogelijkheid. De laatste zijn nog mooier om naar te kijken en erg aantrekkelijk voor bijen en vlinders.

Zelf leggen of laten doen?

Veel leveranciers van sedum-dakbedekking bieden de keuze tussen zelf leggen of laten doen. Afhankelijk van het dak en de gekozen soort sedum-bedekking is het installeren van een sedum-dak prima zelf te doen. Dit geldt zeker wanneer het een plat dak betreft dat ook nog eens goed toegankelijk is. Gaat het om een schuin dak, dan is het niet alleen technisch lastiger; het wordt ook al snel onveiliger. In dat geval is het aan te bevelen om het aanleggen door een installateur te laten uitvoeren.

De aanleg van een groen dak bestaat uit meerdere stappen. De eerste is het controleren en zo nodig schoonmaken van het huidige dak. Is het dakleer verouderd en poreus is dit natuurlijk het moment. Ook een eventuele grindlaag moet eraf. Daarna volgen afhankelijk van de gekozen soort bedekking een laag wortelwerend folie, drainage-stroken en daarna de sedummatten of trays. Drainage-stroken worden alleen gebruikt bij een losse opbouw, bij kant-en-klare sedium-trays zit de drainage al in de tray.

De eerste weken na de aanleg is enige verzorging nodig. De planten moeten regelmatig besproeid worden zodat ze goed wortelen en zich settelen. Is dit klaar dan is het sedum-dak nagenoeg onderhoudsvrij, hooguit kan in voor- of najaar het dak bemest worden.

Volgens Sander Broos van Groen Dak Compleet, dat zowel spullen levert om zelf aan te leggen als het volledige project voor je uitvoert, is ook de logistiek belangrijk. “De klant bepaalt natuurlijk zelf. Het is eenvoudig zelf te doen, mits je niet vies bent van een dagje werken en geen hoogtevrees hebt. De uitdaging zit hem meestal in de logistiek. Als het dak wat hoger is en het oppervlakte groter, dan schakelen ze ons vaak in.”

Hoewel het een natuurlijk materiaal betreft dat ook na aanleg wortel moet schieten en zich ontwikkelen, kan een groen dak het hele jaar gelegd worden. De sedum-matten of trays zijn al grotendeels volgroeid en stellen weinig eisen.

Subsidie en korting

Er is geen landelijke subsidieregeling voor een groen dak. Wel verleent een aanzienlijk aantal provincies, gemeenten en ook waterschappen op eigen initiatief en onder eigen voorwaarden, subsidie. Deze verschillen dus per geval en ook is het bedrag dat de subsidieverstrekker ervoor heeft gereserveerd, vaak eindig. Wil je voor de aanleg van een sedum-dak gebruik maken van een subsidieregeling, informeer dan bij de provincie, gemeente en het waterschap naar de mogelijkheden. Online is er veel informatie beschikbaar op de sites van de overheden zelf, maar ook via bijvoorbeeld de site van Milieu Centraal.

Naast de lokale en regionale overheden verlenen ook verzekeraars soms subsidies of bieden korting op de premie. Hoewel de waarde van je huis door een groen dak duidelijk toeneemt, betaal je dus minder voor een opstal- of brandverzekering. Het belang van de verzekeraar zit behalve bij nobele doelstellingen op gebied van milieu- en (leef)klimaat er vooral erin dat een sedum-dak veel langer meegaat, minder snel beschadigt door weersinvloeden én enorm brandwerend en brandvertragend werkt. Het risico dat een groen dak brand vat, is vele malen kleiner dan een dak met een bitumendakbedekking (wat de standaard is op bijna alle platte daken).

En dit geldt helemaal wanneer op het dak zonnepanelen liggen, die onder extreme omstandigheden vatbaar blijken voor het ontstaan van brand. Liggen de panelen in een groen dak, dan is dit risico ook hier veel kleiner. Bovendien hebben zonnepanelen tot wel 10 procent en meer opbrengst wanneer zij op een groen dak liggen dan op een conventioneel dak. Opnieuw zorgt de lagere temperatuur voor dit gunstige effect waardoor je zelfs wanneer er geen subsidie wordt verstrekt of korting gegeven, je toch ook gewoon financieel voordeel hebt van de investering in een sedum-dak.

Tot slot

Een groen dak is een aanwinst voor het huis. Het uitzicht op een levend dak is zoveel mooier dan op een dak met alleen dakleer of dakpannen. Daarbij isoleert een sedum-dak het huis in zomer en winter, helpt hiermee energie te besparen en vermindert bovendien de wateroverlast bij hevige regenval. Het is jammer dat de rijksoverheid sedum-daken nog niet erkent als een zeer nuttige maatregel die past bij veel meer doelstellingen dan alleen klimaat en milieu, doordat ook het leefmilieu van de mens erdoor verbetert. Gelukkig zijn er voldoende andere overheden en partijen die wel willen bijdragen. Maar zelfs wanneer in jouw gemeente er geen subsidie is voor een groen dak, laat je er niet door weerhouden in elk geval de mogelijkheden eens goed te verkennen.

Sproeien voor verkoeling

In de warme maanden zorg je met je tuinslang voor wat verkoeling, en natuurlijk voor de verzorging van je nieuwe sedum-dak.

Wil jij jouw huis verduurzamen?

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbare printer met navulbare inktreservoirs? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Epson EcoTank ET-2860

De scherp geprijsde Epson EcoTank ET-2860 is gegarandeerd een goede aankoop. Deze all-in-one-printer is op het moment van schrijven goedkoper dan ooit. Bovendien sleepte dit product onlangs het Beste Koop-predicaat van de Consumentenbond in de wacht. Volgens de Japanse fabrikant bespaar je met de EcoTank ET-2860 tot negentig procent op de inktkosten ten opzichte van een reguliere printer met cartridges. Er is een flessenset bijgesloten, zodat je meteen aan de slag kunt. Hiermee vul je de vier beschikbare kleuren zonder morsen na. Aan de voorzijde kun je het actuele inktniveau aflezen.

Dankzij een hoge printresolutie van 5760 × 1440 dpi leent de EcoTank ET-2860 zich goed voor het afdrukken van foto's. Dat kan in verschillende formaten, bijvoorbeeld 15 × 10 (randloos) en 20 × 13 centimeter. De geïntegreerde scanner ondersteunt een respectabele resolutie van 2400 × 1200 dpi. Daarnaast maak je met dit apparaat eventueel kopietjes. Als je de printer op wifi aanmeldt, voer je vanaf elke computer, tablet en smartphone afdruktaken uit. Voor een bekabelde aansluiting gebruik je als alternatief de usb-poort.

Epson EcoTank ET-4800

Als je geregeld meerdere paperassen scant of kopieert, is de Epson EcoTank ET-4800 een goede keuze. Bovenop bevindt zich namelijk een houder voor automatische documentinvoer. Leg hierin maximaal dertig A4'tjes van pakweg een verslag of rapport. De vellen worden vervolgens een voor een gescand of gekopieerd. Hierdoor hoef je niet elk A4'tje eigenhandig op de glasplaat te leggen. Een pluspunt is dat je de EcoTank ET-4800 zowel draadloos als bekabeld op jouw (thuis)netwerk kunt aansluiten. Op die manier kun je vanaf elk (mobiel) apparaat afdruktaken starten.

Met de bijgesloten flessenset kun je wel een tijdje vooruit. De fabrikant claimt dat de inhoud hiervan overeenkomt met maximaal 72 cartridges. Ga uit van ongeveer 4500 pagina's in kleur. Net zoals de meeste Epson-printers ondersteunt ook dit exemplaar een maximale resolutie van 5760 × 1440 dpi. Je kunt dus foto's scherp uitprinten. Gebruik je fotopapier van 15 × 10 centimeter, dan hebben de uitgeprinte kiekjes geen witranden. Tot slot is er ook nog een fax ingebakken.

HP Smart Tank 5107

Deze prijsvriendelijke inkttankprinter van HP neemt nauwelijks ruimte in beslag, want de Smart Tank 5107 meet slechts 43,5 × 15,7 × 36,2 centimeter. Plaats hem bijvoorbeeld in een kast of op het hoekje van je bureau. Ondanks het compacte formaat hebben de vier navulbare inktreservoirs een gezamenlijke capaciteit van duizenden pagina's. Verder kun je tot zo'n honderd vellen in de papierlade kwijt. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je print foto's in een formaat van maximaal 29,7 × 21 centimeter zonder witranden.

De Smart Tank 5107 heeft een wifi-adapter. Zodra je het apparaat met het thuisnetwerk verbindt, kun je vanaf een willekeurige computer, tablet of smartphone afdrukken. Je hoeft hiervoor niet per se de print-app van HP te installeren. Deze all-in-one-printer kan namelijk overweg met Apple AirPrint en Mopria. Hierdoor benader je de Smart Tank 5107 rechtstreeks vanuit het menu van jouw mobiele toestel. Voor een rechtstreekse verbinding met een pc of laptop is er ook nog een usb-poort beschikbaar.

Lees ook: Mobiel printen vanaf je smartphone of tablet: zo werkt het

HP Smart Tank 7605

De HP Smart Tank 7605 heeft erg veel te bieden. Zo ondersteunt deze all-in-one-printer automatisch dubbelzijdig afdrukken. Zeker wanneer je regelmatig lange documenten uitprint, bespaar je op het papierverbruik. Kopieer of scan je weleens een stapeltje documenten? In dat geval komt de automatische documentinvoer voor maximaal 35 A4'tjes goed van pas. Maak op die manier in één klap een (digitale) kopie. De bovenzijde bevat diverse aanraaktoetsen. Start hiermee bijvoorbeeld een scan- of kopieertaak. Dankzij een respectabele resolutie van 4800 × 1200 dpi is de Smart Tank 7605 voor fotoafdrukken een goede keuze. Er is ook nog een fax ingebouwd.

Fijn is dat de inkttankprinter met 2,4GHz- en 5GHz-netwerken uit de voeten kan. Hiermee vergroot je de kans op een stabiele draadloze verbinding. Je kunt trouwens ook een internetkabel in de netwerkpoort prikken. Dankzij AirPrint-ondersteuning maak je vanaf een iPhone, iPad of ander geschikt Apple-apparaat rechtstreeks printjes. Op andere mobiele apparaten kun je de gebruiksvriendelijke HP Smart-app installeren. Mooi meegenomen is de ruime invoerlade voor maximaal 250 vellen. Voorkom zo dat je steeds papier moet bijvullen.

Canon PIXMA G550

Voor (hobby)fotografen is de Canon PIXMA G550 een uitstekende kandidaat. In tegenstelling tot de andere besproken inkttank-printers heeft dit exemplaar niet vier, maar zes navulbare inktreservoirs. Naast zwart, cyaan, magenta en geel zijn er 'vakjes' voor grijze en rode inkt beschikbaar. Daardoor hebben fotoafdrukken natuurgetrouwe kleuren. Canon belooft dat je met een enkele flessenset maar liefst 3800 kiekjes in een standaardformaat van 15 × 10 centimeter kunt afdrukken. Let op: je kunt met deze fotoprinter niet kopiëren en scannen. Op de iets duurdere Canon PIXMA G650 zijn deze functies wél beschikbaar.

Een voordeel is dat de uitgeprinte kiekjes geen witrand hebben. Zelfs fotoafdrukken op A4-formaat zijn randloos. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je kunt de PIXMA G550 met wifi verbinden en vervolgens vanaf een computer, tablet, smartphone of geschikt fototoestel afdrukken. Ondersteuning voor AirPrint en Mopria is ingebakken, waardoor je de Canon PRINT-app in feite links kunt laten liggen. Print in plaats daarvan gewoon vanuit de standaardmenu's van je smartphone of tablet.

De Apple AirPods zijn razend populaire draadloze oordoppen, de Apple TV is dan weer een geslaagde mediaspeler. Voeg de twee samen en je kunt films, tv-series en games beleven in meeslepend 3D-ruimtelijke audio. Dit is hoe je dat doet!

In dit artikel hebben we het over de Ruimtelijke audio-ervaring die je kunt beleven als je bepaalde oordoppen of koptelefoons aan een Apple TV koppelt. Het is enorm indrukwekkend, met geluidseffecten die driedimensionaal rond je worden afgespeeld. Net als in de bioscoop, maar dan bij je thuis. Het werkt even goed of beter dan een soundbar, en is ideaal voor wie alleen tv-kijkt en echt ondergedompeld wil worden in de actie.

Wat kun je verwachten?

Ruimtelijke audio is niet helemaal hetzelfde als Dolby Atmos en ander surroundgeluid. Maar het doel is wel hetzelfde: jezelf onderdompelen in een geluidsbubbel waarbij bijvoorbeeld geluidseffecten van een film 360 graden om je heen te horen zijn. De AirPods voegen daar bovendien headtracking aan toe, waarbij het geluid aan het scherm wordt 'verankerd'. Hierdoor blijven onder meer dialogen altijd uit het beeld komen, wat de kijkervaring realistischer maakt.

Wat heb je nodig?

Ruimtelijke audio (of Spatial Audio) is een Apple-technologie voor hoofdtelefoons die ingebouwd is in de AirPods 3, AirPods 4 (beide modellen) en alle AirPods Pro. Ook de over-ear AirPods Max-hoofdtelefoon is ermee uitgerust. Ruimtelijke audio is er ook bij de Beats Fit Pro, de Beats Studio Pro of de Beats Solo 4. Je hebt dus een van deze toestellen nodig. Om het eenvoudig te houden, spreken we verder in dit artikel alleen over 'AirPods'.

©Apple

Daarnaast moet je beschikken over een Apple TV 4K (alle versies); de nagenoeg identieke Apple TV HD is helaas niet geschikt. Hier ontdek je hoe je het verschil kunt zien. De Ruimtelijke audio-functie is al even beschikbaar, maar voor alle veiligheid kun je via de Instellingen het best even je Apple TV updaten naar de nieuwste versie van tvOS.

©Jamie Biesemans

Hoe moet je alles instellen?

Apple heeft het heel eenvoudig gemaakt om je AirPods met een Apple TV te verbinden. Schakel eerst de Apple-mediaspeler in. Als het hoofdscherm alle apps toont, open je het doosje van je AirPods (of schakel je de hoofdtelefoon in). Bijna onmiddellijk verschijnt er in de bovenhoek een melding. Druk je op de knop met het tv-icoon, dan wordt het geluid van je Apple TV afgespeeld via je oortjes of koptelefoon. Ben je net te laat om de melding te bevestigen? Dan druk je lang op de tv-knop op de Apple-remote en kies je Audio. Hier zie je een lijst van AirPlay-speakers én als het goed is ook je AirPods. 

©Apple

Ruimtelijke audio wordt standaard ingeschakeld. Maar als je zelf in de opties wilt duiken, dan kan dat. Druk opnieuw lang op de tv-knop en klik op het pictogram van de hoofdtelefoon of oortjes (net rechts van de klok). Je ziet dan verschillende opties in een lijst, terwijl de content verder speelt. Zo kun je ook tijdens het bekijken van een film ruisonderdrukking of gespreksdetectie instellen. Iets lager zie je een pictogram van de actieve app (bijvoorbeeld Netflix of Disney+) en in welke kwaliteit audio wordt aangeleverd (bijvoorbeeld Dolby Atmos). Je kunt dan Ruimtelijke audio instellen, met of zonder headtracking. De optie Vast wil zeggen dat je ruimtelijke audio krijgt zonder hoofdtracking. 

©Jamie Biesemans

Welke apps bieden Ruimtelijke audio? 

Niet alle apps en diensten ondersteunen Ruimtelijke audio, maar de meerderheid wél. Nagenoeg alle streamingdiensten, waaronder Netflix, HBO Max en Disney+, bieden deze optie. Via Apple Music op je Apple TV kun je ook veel muziek in surround beleven. Daarnaast zijn er games die het ondersteunen, wat heel fijn werkt. Is de audio die de app levert toch in stereo (bijvoorbeeld oudere muziek), dan kun je nog altijd van ruimtelijke audio genieten door in de Instellingen te kiezen voor Maak stereo ruimtelijk.

©Apple

Zo personaliseer je Ruimtelijke audio

Om geluid realistisch om je heen te creëren, gebruikt het algoritme achter de Ruimtelijke audio-functie een model van het hoofd van een mens. Dat werkt meestal prima. Maar je kunt de ervaring nog natuurlijker maken door het algoritme informatie te geven over jezelf (onder meer over je hoofd- en oorvorm). Dat gebeurt via beelden gemaakt met een TrueDepth-camera. Zo'n camera vind je op recente iPhones (vanaf de iPhone X) waarop minstens iOS 16 draait. 

Het instellen van Gepersonaliseerde ruimtelijke audio doe je door de Instellingen op een geschikte iPhone te openen. Tik op je AirPods of AirPods Pro. Ook de Beats Fit Pro, Beats Solo 4 of Beats Studio Pro zijn compatibel met deze functie. Je ziet vervolgens de optie Gepersonaliseerde ruimtelijke audio. Selecteer dit en kies daarna Personaliseer ruimtelijke audio. Er verschijnt een stappenplan waarbij gevraagd wordt om je gezicht op een afstand van 30 cm in beeld te brengen. Daarna moet je langzaam je hoofd heen en weer bewegen om een afbeelding te maken van je oren. Het klinkt misschien wat merkwaardig, maar met deze informatie kan het Ruimtelijke audio-algoritme een betere inschatting maken van hoe je exact hoort.