Van ‘Waarom moet ik een warmtepomp’ tot ‘Kan ik een warmtepomp aansluiten op bestaande radiatoren’ en alles daartussenin: veertien prangende vragen over warmtepompen, mét bondige antwoorden!

Waarom ‘moeten’ we aan de warmtepomp?

De Nederlandse regering heeft normen vastgelegd over de efficiëntie van de verwarmingsinstallatie. Het komt er in het kort op neer dat je vanaf 2026 de oude cv-ketel niet meer kunt vervangen door een andere cv-ketel. Bij vervanging moeten huiseigenaren overstappen op een duurzamer alternatief. Dat kan een all-electric warmtepomp zijn, de combinatie van een cv-ketel met een hybride warmtepomp of een aansluiting op een warmtenet. Dit heeft allemaal de bedoeling om fors te besparen op aardgasverbruik en de overstap naar groene energie te versnellen.

Kan ik niet beter wachten tot de warmtepompen goedkoper worden of tot de techniek verbeterd is?

Het plan van de regering is dat in 2050 alle 7,7 miljoen woningen in Nederland van het gas af zullen zijn. De prijzen van warmtepompen zullen dalen en uiteraard zal de techniek ook nog verbeteren. Daar tegenover staat dat de gasprijzen momenteel ongekende hoogten bereiken en dat de subsidiebedragen fors zijn opgetrokken. Voor een hybride warmtepomp ontvang je tussen de 1.950 en 3.000 euro aan subsidie.

Zie ook ons artikel: Wat kost een warmtepomp en (vooral) wat bespaar je ermee?

Wat is het verschil tussen een hybride warmtepomp en een cv-ketel?

Een hybride warmtepomp hangt naast en werkt samen met de cv-ketel. Zolang het niet te koud is, wordt de woning verwarmd met de hybride warmtepomp. Als de warmtepomp het niet meer redt, neemt de cv-ketel over. Hierdoor kun je een bestaande cv-ketel ondersteunen met een warmtepomp, maar er zijn ook combi-oplossingen waarbij de hybride warmtepomp in combinatie met een nieuwe cv-ketel als tandem-oplossing worden geplaatst.

Zie ook ons artikel: Hybride warmtepompen: de cv-ketel als back-up

Is een all-electric warmtepomp beter dan een hybride warmtepomp?

Het zijn twee verschillende oplossingen voor verschillende situaties. Een hybride warmtepomp is een uitstekende oplossing voor woningen die goed, maar niet perfect zijn geïsoleerd. In die woningen kun je geen comfortabel warmtecomfort garanderen met alleen een warmtepomp. Als het echt vriest, neemt de gas- of stookolieketel het over. Bij een all-electric warmtepomp verdwijnt de cv-ketel en ben je dus volledig aangewezen op de warmtepomp. Dat kan alleen bij nieuwbouw of bij recente woningen die perfect zijn geïsoleerd.

Zie ook ons artikel: Wat voor typen warmtepompen zijn er?

Wat moet je doen om je huis klaar te maken voor de warmtepomp?

Drie dingen: isoleren, isoleren en isoleren. Voor een warmtepomp moeten de muren, de vloer en het dak geïsoleerd zijn en ook de ramen moeten voorzien zijn van HR++-glas. De meeste woningen die na 1995 zijn gebouwd, zijn goed geïsoleerd. Je kunt een test doen. Verlaag in het najaar of in de winter een aantal dagen de cv-watertemperatuur tot 50°C. Blijft het huis aangenaam warm, dan mag je er van uitgaan dat de woning voldoende is geïsoleerd voor een hybride warmtepomp. Een all-electric warmtepomp vraagt net iets meer isolatie.

Zie ook ons artikel: Is mijn huis geschikt voor een warmtepomp?

Vraagt een warmtepomp veel onderhoud?

In tegenstelling tot een cv-ketel is er in een warmtepomp geen enkele verbranding en dat scheelt heel veel in onderhoud. Een warmtepomp is onderhoudsvriendelijker dan een cv-ketel. Je kunt zelf de filters regelmatig schoonmaken en verder laat je om de twee jaar de installatie nakijken door een technicus.

Zie ook ons artikel: Dit moet je weten over het onderhoud van je warmtepomp

Hoelang duurt het om de warmtepomp te installeren?

Een hybride warmtepomp wordt soms binnen een dag geplaatst, maar reken veiligheidshalve op twee dagen. Bij een grond-waterwarmtepomp moet een boorbedrijf een sonde een honderdtal meter diep in de bodem plaatsen, hierdoor duurt de installatie langer.

Zie ook ons artikel: Warmtepomp installeren: laten doen of zelf doen?

Hoelang gaat een warmtepomp mee?

Theoretisch ligt de gemiddelde levensduur vast rond 15 jaar. In de praktijk komt het vaak voor dat ze langer dan 20 jaar meegaan. Een bodem-waterwarmtepomp gaat zelfs 25 jaar mee.

Als het wat kouder wordt, reageert een warmtepomp snel als ik de thermostaat hoger zet?

Nee, want meestal werkt de warmtepomp samen met een lage temperatuursverwarming. Om je woning met lage temperatuur comfortabel te verwarmen heb je een groot afgifte-oppervlak nodig, zoals grote radiatoren of vloerverwarming. Die systemen reageren altijd traag. Je moet dus rekening houden met lange opwarmings- en afkoelingstijden.

Ik merk soms dat er stoom uit de warmtepomp buiten komt? Is dat normaal?

Dat is inderdaad normaal. Dat is de ontdooifunctie die je als het vriest opmerkt bij de buiten-unit. Dan wordt vorst en ijs omgezet in water of stoom. Tegelijk wordt dan een kleine hoeveelheid water afgevoerd tijdens het verwarmen. Deze functie beschermt de buiten-unit tegen aanvriezen.

Hoeveel lawaai maakt een warmtepomp?

De eerste warmtepompen brachten een storend gezoem voort. Dat probleem is opgelost bij de nieuwe generatie warmtepompen. Trouwens, de regelgeving is hier erg streng voor. De huidige warmtepompen maken net zoveel geluid als een koelkast. Wanneer ben je voor laatst gestoord door je koelkast?

Zie ook ons artikel: Het geluid van een warmtepomp

Wat als het streng vriest, kan de warmtepomp het dan nog trekken?

De warmtepompentechnologie komt uit Zweden en daar zijn ze in de winter heel wat meer gewend dan in Nederland. Het rendement van de warmtepomp daalt als het buiten vriest, maar toch kan een warmtepomp het huis nog verwarmen bij -20°C. De laagste temperatuur ooit gemeten in Nederland was -24°C op 27 januari in 1942. Statistisch gezien komt dit laagterecord slechts eens in de 1600 jaar voor.

Zie ook ons artikel: De meest voorkomende misverstanden over warmtepompen

Heb je een schoorsteen nodig voor een warmtepomp?

Voor de warmtepomp zelf heb je geen schoorsteen nodig. Een hybride warmtepomp werkt samen met een cv-ketel en die laatste heeft wel een afvoer voor rookgassen nodig.

Kan ik een warmtepomp aansluiten aan mijn bestaande radiatoren?

Hoe lager de afgiftetemperatuur die nodig is om het huis te verwarmen, hoe hoger het rendement. Met afgiftetemperatuur bedoelen we de temperatuur van het cv-water dat door de radiatoren of vloerverwarming stroomt. Daarom is het altijd beter om een warmtepomp aan te sluiten op de vloerverwarming. Als je veel en grote radiatoren hebt in een goed geïsoleerde woning kan het ook lukken met de warmtepomp, maar doe dan eerst de 50°-gradentest waarover we het hierboven bij vraag 5 hebben gehad.

De afgelopen drie jaar heeft Sony hard gewerkt aan de Sony WH-1000XM6-koptelefoon. De voorganger, de XM5, is ondanks verwoede pogingen van Bowers & Wilkins, Bose en Apple al die tijd marktleider geweest. Staat de XM6 wederom aan de top?

Als je het hebt over de topklasse koptelefoons van Sony, dan kom je eigenlijk altijd uit bij dezelfde lijn: de WH-1000XM-serie. Deze modellen staan al jaren bekend om hun indrukwekkende noise cancelling, waarmee omgevingsgeluid effectief wordt weggefilterd. Tel daar een rijke audiokwaliteit bij op – inclusief ondersteuning voor Hi-Res Audio en LDAC – en je snapt waarom ze zo populair zijn. Voeg daar nog een lange accuduur, comfortabel draagcomfort en slimme functies als Speak-to-Chat en Adaptive Sound Control aan toe, en je hebt een hoofdtelefoon die voor veel mensen als de ideale allrounder geldt.

Sony levert keer op keer een betrouwbaar totaalpakket af, wat deze lijn tot een vaste waarde maakt onder muziekliefhebbers die meer willen dan alleen goed geluid. Gesprekskwaliteit, een fijne app en sterke ruisonderdrukking horen daar inmiddels gewoon bij. Nu Sony met de WH-1000XM6 de zesde generatie op de markt brengt, twijfelt niemand eraan dat deze koptelefoon weer aan alle verwachtingen voldoet. Maar in een markt waarin de concurrentie flink is toegenomen, is de vraag wel gerechtvaardigd: is dit model het prijskaartje van 450 euro nog steeds waard? Dat is tenslotte 30 euro méér dan de XM5 bij zijn lancering kostte.

©Wesley Akkerman

Wederom op te vouwen

Sony heeft de afgelopen drie jaar duidelijk niet stilgezeten. De WH-1000XM6 is voorzien van een nieuwe processor, extra microfoons, verbeterde noise cancelling en een verfijnd audioplatform. Op het eerste gezicht oogt hij misschien identiek aan de XM5, maar ook het ontwerp is op meerdere punten aangepakt. Zo is het lichte model nog steeds makkelijk op te vouwen dankzij de draaibare oorschelpen met zacht schuim. Handig, want daardoor past hij moeiteloos in de meegeleverde case en neem je 'm makkelijk mee.

Sommige aanpassingen zijn klein maar doordacht. Zo is de powerknop nu iets verzonken, waardoor je hem sneller op de tast vindt. De knop voor noise cancelling heeft bovendien een extra functie gekregen: je kunt er de microfoon mee dempen of activeren tijdens een telefoongesprek. De rest van de bediening verloopt via het aanraakgevoelige oppervlak op de rechter oorschelp. Dat werkt op zich prima, maar je moet wel even wennen aan de precieze gebaren. Bovendien blijft de aanraakbediening gevoelig voor fouten, waardoor we zelf liever kiezen voor fysieke knoppen of de bijbehorende app.

Wie kritisch naar het ontwerp kijkt, komt nog een paar kleine minpunten tegen. Zo trekt de behuizing – vooral bij het zwarte model – snel vlekken aan van je vingers, die je makkelijk uitsmeert als je niet uitkijkt. En dan is er nog de hoofdband, die tijdens het dragen soms in je haar blijft haken, vooral als de koptelefoon iets verschuift. Dat levert een wat ongemakkelijk gevoel op. Gelukkig zijn dat allemaal kleinigheden die verder weinig afdoen aan het totaalplaatje.

©Wesley Akkerman

Luisteren tijdens het laden

Een van de prettigste verbeteringen van de WH-1000XM6 ten opzichte van zijn voorganger is dat je hem tijdens het opladen gewoon kunt blijven gebruiken. Bij de XM5 was dat nog niet mogelijk: zodra je die aan de lader hangt via de usb-c-poort, stopt het afspelen. Dat probleem is nu dus verholpen. Wel is de meegeleverde oplaadkabel vrij kort, dus handig is het niet altijd. Qua aansluitmogelijkheden zijn er verder weinig verschillen: beide modellen ondersteunen bluetooth (met bij de XM6 een nieuwer versienummer) én hebben een fysieke audio-ingang. Sony levert standaard een usb-c-kabel en een audiokabel mee in de verpakking.

Ook op codec-gebied is er weinig te klagen. Net als zijn voorganger ondersteunt de WH-1000XM6 AAC, SBC en Sony’s eigen LDAC voor high-res audio. Maar er zijn ook twee nieuwe toevoegingen: LC3 en Auracast. Vooral LC3 is interessant als moderne codec die zich qua prestaties laat vergelijken met Qualcomms aptX Adaptive. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit past deze codec automatisch de sample rate aan voor optimale geluidskwaliteit en stabiele prestaties. Qualcomm-codecs zelf zijn overigens niet aanwezig, maar met het huidige aanbod valt er genoeg te kiezen – je mist er weinig aan.

Wat wel onveranderd is gebleven, is de batterijduur. Je haalt nog steeds zo'n 30 uur met noise cancelling ingeschakeld en 40 zonder. Dat is netjes, maar inmiddels niet meer indrukwekkend. Concurrenten zoals de Sennheiser Momentum 4 Wireless gaan met gemak twee keer zo lang mee op een volle lading. Snelladen kan gelukkig wel: 3 minuten aan de oplader levert tot 3 uur speeltijd op. Toch is er op dit punt nog wat ruimte voor verbetering, zeker als Sony koploper wil blijven.

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking en audio

Met de WH-1000XM6 zet Sony opnieuw stappen op het gebied van noise cancelling. De koptelefoon heeft nu twaalf microfoons aan boord, vier meer dan voorheen, en die helpen actief om storend geluid van alle kanten weg te filteren. Of het nu om wind, voorbijrazend verkeer of een drukke coupé vol kletsende mensen gaat: de XM6 laat zich er niet door van de wijs brengen. En dat geldt ook als je op een normaal volume luistert; je hoeft het geluid dus niet op standje maximaal te zetten om in alle rust te genieten.

Qua geluidskwaliteit heeft deze serie sowieso een sterke reputatie, en de XM6 weet die opnieuw waar te maken. De 30 mm-drivers zijn flink onder handen genomen en leveren nu nog meer detail, heldere zanglijnen en extra finesse in de hoge tonen. Sony heeft zichtbaar gezocht naar een betere balans tussen lage, midden- en hoge frequenties, en met succes. Alles klinkt krachtig en vol, zonder dat het op een bepaald gebied tekortschiet.

Bijzonder is ook dat Sony dit keer samenwerkte met mastering engineers uit de muziekindustrie om het geluidsprofiel nog preciezer af te stemmen. Dat merk je: muziek klinkt natuurlijker, gelaagder en gewoon meeslepender. En alsof dat nog niet genoeg is, kun je nu ook stereogeluid omzetten naar een ruimtelijke audio-ervaring via een nieuwe vorm van upmixing. Dat is iets anders dan de bestaande 360 Reality Audio-ondersteuning of DSEE Extreme-technologie – het resultaat is dat je met dezelfde koptelefoon meer uit je muziek haalt dan ooit tevoren.

Maar we zijn er nog niet

De Sony WH-1000XM6 weet een open, gelaagd en dynamisch geluidsbeeld neer te zetten dat vrijwel elk muziekgenre aankan. Luister je naar een intieme opname – denk aan stem en piano – dan vallen meteen de fijne details op: je hoort hoe elke toetsaanslag zijn eigen ruimte krijgt en hoe zanglijnen haast betoverend in de mix zweven. Ook bij drukker geproduceerde nummers blijft het overzicht bewaard. De hoge en middentonen houden hun helderheid, waardoor je makkelijk onderscheid maakt tussen de verschillende lagen in een track.

Wat betreft de bas heeft Sony de balans goed gevonden. Lage tonen zijn krachtig en vol, maar nooit modderig – ze blijven strak en gecontroleerd. Drums en percussie klinken precies en direct, zonder overbodig nagalmen. Daardoor voelt elke luisterbeurt fris en levendig aan. Sterker nog: de kans is groot dat je ineens details hoort die je eerder niet opvielen in nummers die je al tientallen keren hebt afgespeeld. De koptelefoon legt daarbij net wat extra nadruk op zang en vocalen, wat de verstaanbaarheid en het gevoel van betrokkenheid alleen maar vergroot.

Ook op het gebied van slimme functies blijft Sony zijn voorsprong behouden. Bekende features als Adaptive Sound Control zijn weer van de partij en passen automatisch instellingen aan op basis van je gedrag en locatie. Speak-to-Chat herkent wanneer je iets zegt, pauzeert de muziek en laat omgevingsgeluid binnen – handig tijdens telefoongesprekken, al kan een kuchje soms per ongeluk hetzelfde effect hebben. Uniek is daarnaast het gespreksbeheer via hoofdbewegingen: door ja te knikken neem je een gesprek aan, schud je nee dan sla je het af.

©Wesley Akkerman

Sony WH-1000XM6 kopen?

Met de WH-1000XM6 borduurt Sony voort op de sterke reputatie van eerdere modellen, en dat doet het merk met succes. De noise cancelling is opnieuw verbeterd dankzij een nieuwe processor en extra microfoons, terwijl de geluidskwaliteit wederom tot de top behoort. Sony heeft daarnaast goed geluisterd naar gebruikersfeedback: het opvouwbare ontwerp is terug en je kunt nu ook tijdens het opladen gewoon blijven luisteren. Geen revolutionaire vernieuwingen misschien, maar wel slimme aanpassingen die het totaalplaatje merkbaar sterker maken. Soms zit vooruitgang in de details.

Natuurlijk zijn er ook wat minpunten. De accuduur is gelijk gebleven terwijl concurrenten inmiddels meer uithoudingsvermogen bieden. En hoewel het design stijlvol is, trekt de afwerking op de zwarte versie snel vlekken aan. De hoofdband is bovendien niet ideaal voor langere luistersessies; hij trekt soms aan je haar bij het verschuiven. Ook over de aanraakbediening kun je van mening verschillen – wij vinden fysieke knoppen prettiger, al biedt de app gelukkig ook genoeg controle. Geen dealbreakers, maar wel goed om te weten.

Wat de WH-1000XM6 vooral interessant maakt, is hoe Sony de audiokant verder verfijnt. De toevoeging van nieuwe codecs, de mogelijkheid om stereo te upgraden naar ruimtelijke audio en het afgestemde geluidsprofiel – met hulp van professionals uit de muziekindustrie – zorgen voor een ervaring die weer een stap verder gaat. En ja, hij is duurder dan z'n voorganger. Maar voor wie het maximale uit z'n muziek wil halen, blijft dit een van de meest complete en overtuigende draadloze koptelefoons die je kunt kopen.

De Motorola razr 60 ultra vouwt dicht als een ouderwetse klaptelefoon, wat allerlei handige functies mogelijk maakt. Daar vertellen we je over in deze review, waarin we ook ingaan op hoe de razr 60 ultra als smartphone bevalt. De verwachtingen zijn namelijk hoog, want de adviesprijs van het toestel bedraagt liefst 1299 euro.

Om met die adviesprijs te beginnen: de ultra is al snel na zijn lancering tweehonderd euro in prijs gezakt. Dat past bij de geschiedenis van oudere Motorola razr-toestellen: die kun je na een paar maanden serieus goedkoper in huis halen. Stof om over na te denken als een razr je aanspreekt, maar je de adviesprijs – begrijpelijk – te hoog vindt. Een alternatief is kiezen voor de razr 60, zonder ultra-aanduiding. Die heeft een adviesprijs van 799 euro en is technisch minder geavanceerd dan de ultra-versie.

Handig, luxe vouwontwerp

Dat Motorola de razr 60 ultra als topsmartphone in de markt zet, merk je direct. Het toestel komt heel degelijk over en de vouw in het midden van het scherm voel je nauwelijks. Het gewicht is met 199 gram vergelijkbaar met een normale smartphone.

Uitgevouwen in je hand is de razr 60 ultra een erg lange smartphone, wat komt omdat hij een langwerpig scherm van 7 inch heeft. Dat is erg groot. Dat scherm oogt lekker scherp dankzij de resolutie van 2912 x 1244 pixels en scoort ook op andere punten erg goed.

©Rens Blom

Klap je de smartphone dicht, dan kijk je tegen een vierkant 4inch-scherm aan. Het scherm loopt door rond de camera's, wat een futuristisch gevoel geeft. Op het scherm (1272 x 1080 pixels) zie je veel meer dan de tijd en inkomende telefoongesprekken. Je kunt meldingen bekijken, een hele andere playlist binnen Spotify opzetten, door de weersvoorspelling bladeren en andere apps zoals Instagram gebruiken.

©Rens Blom

Wij zijn vooral fan van het fotograferen via het externe scherm. Door de telefoon uitgevouwen om te draaien of ingeklapt voor je te houden, kun je selfies maken met de camera's op de achterkant van de smartphone. Dat zijn hartstikke goede camera's, waardoor je veel betere selfies schiet dan met andere smartphones. Ook handig voor vloggers.

©Rens Blom

Op onderstaande foto's zie je een selfie gemaakt met de camera aan de achterkant en een selfie gemaakt met de speciale selfiecamera aan de binnenkant van de razr 60 ultra. Die laatste foto is veel minder scherp.

©Rens Blom

Een scherpe selfie met de camera aan de buitenkant.

©Rens Blom

Een minder scherpe selfie met de camera aan de binnenzijde.

Aandachtspunten

De razr 60 ultra kent als vouwsmartphone enkele belangrijke aandachtspunten. Zo is er een speciale laag op het scherm aangebracht ter bescherming. Die mag je niet verwijderen. Doe je dat wel, dan vervalt je garantie. De smartphone kan tegen een val in het zwembad, maar is niet waterdicht. Van stof, zand en vuil wordt de telefoon niet blij. Vermijd ook hard drukken op het middelste deel van het langwerpige scherm, stelt Motorola.

©Rens Blom

Motorola geeft adviezen om de smartphone niet te beschadigen.

Wij ontvingen de razr 60 ultra in een fraaie donkergroene kleur, met zachte alcantara-afwerking. Dat materiaal voelt lekker aan maar komt ook met aandachtspunten. Prettig is dat Motorola een (vouwbaar) hoesje meelevert om de smartphone veiliger te gebruiker.

©Rens Blom

Heel complete specificaties

Van een dure smartphone mag je uitstekende specificaties verwachten, ongeacht of 'ie vouwt of niet. Motorola heeft dat goed begrepen. De razr 60 ultra draait op een razendsnelle Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 16 GB werkgeheugen en maar liefst 512 GB opslagcapaciteit. De 4700mAh-accu gaat een normale dag mee, maar moet daarna wel opladen. Dat kan lekker snel via de usb-c-poort en ook redelijk vlot via een draadloze oplader. Het toestel is geschikt voor contactloze pinbetalingen in winkels.

©Rens Blom

Korter updatebeleid

Bijzonder is Motorola's ondergemiddelde updatebeleid. De razr 60 ultra krijgt slechts drie Android-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Dat is gek genoeg korter dan sommige goedkopere Motorola-smartphones en ook korter dan de zeven jaar die merken als Google en Samsung beloven voor hun premium smartphones.

©Rens Blom

Verschillende functies om het buitenste scherm te benutten.

Conclusie: Motorola razr 60 ultra kopen?

De Motorola razr 60 ultra is de beste verticale vouwsmartphone die je op moment van schrijven kunt kopen. Het ontwerp is doordacht en maakt gebruik van slimme softwarefuncties en het toestel heeft uitstekende specificaties. Motorola's korte updatebeleid is een onnodig minpunt. De adviesprijs is stevig, maar de geschiedenis leert dat razr-smartphones snel in prijs zakken.