Er bestaat niet zoiets als 'de beste zonnepanelen'. Er zijn honderden fabrikanten die allemaal tientallen verschillende soorten zonnepanelen ontwikkelen en fabriceren. Om je enigszins wegwijs te maken in deze jungle, geven we je in dit artikel een aantal tips om de juiste zonnepanelen te vinden voor op jouw huis!

Duitse of Chinese zonnepanelen

Verschillende fabrikanten doen hun best om op te vallen met unieke technologieën, speciale coatings, langere garantieperiodes of minder opbrengstverlies. Toch blijken de verwachte opbrengsten over het algemeen dicht bij elkaar te liggen. Kijk daarom vooral naar een scherpe prijs en de reputatie van de fabrikant.

Dat een zonnepaneel uit Duitsland komt, zegt niets over de kwaliteit. Sterker nog, acht van de tien grootste zonnepaneelfabrikanten zijn Chinees, terwijl geen enkele Duitse fabrikant in de top 10 staat. Europese fabrikanten hebben vaak financiële moeilijkheden vanwege de stevige concurrentie uit China, en het is onzeker of ze op de lange termijn zullen overleven.

De garantie op je zonnepanelen blijft geldig zo lang de fabrikant actief is. Omdat opbrengstgaranties meestal 25 jaar gelden en productgaranties vaak 12 jaar, is het belangrijk te kiezen voor een fabrikant met een stabiele marktpositie. Steeds vaker zie je zelfs productgaranties die 25 tot 30 jaar bestrijken. Fabrikanten als LG, Solarwatt en SunPower bieden dergelijke lange garantieperiodes. Kleinere, goedkopere fabrikanten kunnen op de korte termijn voordelig lijken, maar brengen wellicht garantierisico's met zich mee voor de lange termijn. De huidige top van grote zonnepanelenfabrikanten is als volgt:

Overzicht verschillende merken zonnepanelen

©zstockphotos

Aantal wattpiek per paneel

De opbrengst van een zonnepaneel is vaak uitgedrukt in wattpiek (Wp). Zo heb je bijvoorbeeld 335-, 375- en 400Wp-panelen. Maar meer wattpiek per paneel is niet altijd beter. Er worden verschillende zonnecellen in de zonnepanelen gebruikt, en hoe efficiënter de zonnecel, hoe efficiënter het paneel. De efficiëntie is de wattpiek per vierkante meter, maar panelen verschillen in afmetingen.

Zo heeft een 20%-efficiënt paneel van 1,00 x 1,65 meter dus 330 Wp, maar eenzelfde paneel van 1,10 x 1,75 meter heeft 385 Wp. Die is dus weliswaar groter, maar niet per se beter. Een systeem van zes zonnepanelen van 385 Wp heeft dezelfde output en neemt dezelfde dakruimte in als een systeem van zeven zonnepanelen van 330 Wp, en soms passen die kleinere panelen net iets beter.

Normale of hoog-efficiënte panelen

Hoog-efficiënte panelen bevatten efficiëntere zonnecellen en nemen minder ruimte in, maar zijn ook duurder. Een normaal zonnepaneel heeft een efficiëntie van rond de 20 procent. Dat betekent dat het zonnepaneel 200 Wp per m2 genereert. Een hoog-efficiënt paneel kan tot 24 procent efficiëntie gaan, wat neerkomt op 240 Wp per m2.

Wanneer je bijvoorbeeld 10 m2 aan hoog-efficiënte panelen hebt, dan levert dat 10 x 240Wp = 2,4 kWp op. Met normale panelen heb je hiervoor geen 10 maar 12 m2 nodig, want 12 x 200 Wp = 2,4 kWp. Het is echter in beide gevallen een zonnepanelensysteem van 2,4 kWp, en de verwachte elektriciteitsopbrengst van beide systemen is hetzelfde.

Hoog-efficiënte panelen zijn vaak een stuk duurder (tot wel 50 procent). Wanneer je een klein dak hebt, kun je meer elektriciteit met hoog-efficiënte panelen genereren, omdat er een grotere systeemgrootte op past. Maar als je de ruimte hebt op je dak, dan hebben normalen panelen een veel betere prijs-kwaliteitverhouding.

Uiterlijk

Zonnepanelen komen vaak met een productgarantie van 12 jaar en een opbrengstgarantie die 25 jaar dekt, maar in de praktijk kunnen ze tot wel 40 jaar meegaan. Vroeger waren panelen vaak uitgerust met blauwe cellen en een aluminium frame, wat niet iedereen even mooi vond. Nu is de trend vooral gericht op volledig zwarte panelen, die minder opvallen op het dak. Daarbij is er een onderscheid tussen zwarte en full-black panelen.

Een full-black paneel heeft een zwart frame, zwarte cellen én een zwarte achterkant, wat resulteert in een uniform zwart oppervlak. Een standaard zwart paneel kan nog steeds een aluminium rand of een witte achterkant hebben. Het is interessant om te weten dat panelen met een witte achterplaat ongeveer 5 procent efficiënter zijn, doordat ze koeler blijven en meer intern licht op de cellen reflecteren.

Technologie

Zonnecellen in zonnepanelen zetten zonlicht om in elektriciteit. Er zijn verschillende typen zonnecellen: mono- en polykristallijn, dunne-film en all-black. Hieronder leggen we de belangrijkste verschillen uit.

Mono- en polykristallijne zonnecellen

Traditionele panelen zijn mono- of polykristallijne zonnepanelen, herkenbaar aan blauwe zonnecellen op een grijs, aluminium frame. Monokristallijne panelen zijn te herkennen aan de losse zonnecellen op het aluminium frame met diamantvormige open ruimtes tussen de zonnecellen. Bij polykristallijne panelen is heel het paneel bedekt met zonnecellen en zie je een kristalachtige glinstering.

©MoreISO

Dunne-filmpanelen

De dunne-film technologie van zonnepanelen was rond 2015 populair, maar wordt momenteel bijna niet meer verkocht. Solar Frontier was de marktleider en had mooie zwarte dunne zonnepanelen, maar deze konden de monokristallijne full-black panelen niet bijbenen qua rendement en prijs-kwaliteitverhouding.

©alexandrumagurean

Full-black-panelen

Full-black panelen zijn de volledig zwarte variant van normale monokristallijne panelen. Ze hebben als voordeel dat ze er beter uitzien op het dak omdat ze minder opvallen dan traditionele panelen.

©JU

Nieuwe technologieën

Er is veel onderzoek gaande naar het gebruik van nieuwe technologieën om zonnepanelen verder te verbeteren. Beloftes over goedkopere, efficiëntere of flexibele zonnepanelen zijn er volop. Het is echter niet waarschijnlijk dat dit de komende 5 tot 10 jaar tot een doorbraak gaat leiden die een beter alternatief biedt dan de huidige panelen. Schaalvoordelen door grote fabrieken leiden tot steeds verder dalende kosten van full-black mono-panelen, en dit maakt het voor deze nieuwe technieken moeilijker. Technieken waar we wel wat van verwachten zijn zonnedakpannen, die nu nog te duur zijn maar qua uiterlijk het mooiste ogen, en Perovskiet-zonnepanelen met een efficiëntie tot 28-30% in het laboratorium.

Half-cut en shingled zonnecellen

Paneelfabrikanten proberen de zonnecellen steeds efficiënter in de zonnepanelen te plaatsen. Zo is het mogelijk om de zonnecellen doormidden te snijden, waardoor de cellen efficiënter naast elkaar geplaatst kunnen worden en de stroom minder weerstand ondervindt. Ook is het mogelijk om de zonnecellen te laten overlappen, waardoor het totale rendement van de panelen omhoog gaat omdat je alle ruimte bedekt met zonnecellen.

Efficiëntie en afmetingen

De afmetingen van de meest gebruikte panelen voor particulieren zijn ongeveer 1 x 1,65 meter en 1,10 bij 1,75 meter. De efficiëntie van zonnepanelen laat zien hoeveel elektriciteit er per vierkante meter wordt geproduceerd. Normale panelen hebben een efficiëntie van ongeveer 20 procent en genereren dus 200 Wp per m2.

Afwijkende afmetingen

Er zijn panelen met andere afmetingen, en fabrikanten gaan steeds meer richting de iets grotere standaardmaten. Voor zonneparken en veldopstellingen worden ook steeds grotere zonnepanelen gebruikt. Een nieuwe standaardmaat is ruim 2 bij 1 meter, waarbij de Wp-waarde de 450 Wp kan overschrijden.

Levensduur van zonnepanelen

Zonnepanelen hebben doorgaans een verwachte levensduur van meer dan 25 jaar. Veel fabrikanten beloven na deze periode nog een opbrengst van 85 procent van het oorspronkelijke vermogen, in vergelijking met 98 procent in het eerste jaar. Er zijn ook fabrikanten die er uit springen, zoals SunPower met 92 procent na 25 jaar en Solarwatt met 87 procent na 30 jaar. Omdat de technologie relatief nieuw is, is het moeilijk om met zekerheid te zeggen hoelang zonnepanelen exact meegaan.

Toch wijzen panelen uit de jaren zeventig, die na vier decennia nog steeds stroom genereren, op een langere levensduur dan oorspronkelijk aangenomen. Na de eerste 25 jaar neemt de opbrengst wellicht langzaam af, maar de panelen zouden in totaal 30 tot 40 jaar kunnen functioneren. Toch kiezen veel mensen ervoor om hun panelen na ongeveer 20 jaar te vervangen vanwege technologische vooruitgang.

Bij het financieel plannen van je zonnepaneelinstallatie is het verstandig om uit te gaan van de gegarandeerde levensduur van 25 jaar, wat al een lange periode is.

De laatste dagen van het jaar brengen vaak dezelfde vraag met zich mee: bakken we zelf oliebollen of halen we ze bij de kraam? Voor veel mensen is het bakken van oliebollen een gezellige traditie. Het huis ruikt heerlijk en zelf maken is vaak een stuk voordeliger. Maar hoeveel bespaar je eigenlijk als je zelf 40 oliebollen bakt in plaats van ze te kopen?

Lees ook: Oliebollen in de airfryer: ja of nee?

Wat betaal je bij de kraam?

Oliebollen van een kraam kosten doorgaans tussen de 1,25 euro en 1,50 euro per stuk. Voor 40 stuks betekent dat een bedrag tussen de 50 euro en 60 euro.

Zelf bakken: wat kost dat?

Zelf bakken brengt drie kostenposten met zich mee: de ingrediënten, olie en elektriciteit. Zo ziet dat eruit:

Ingrediënten

• Oliebollenmix: Eén pak kost gemiddeld 1,85 euro en levert ongeveer 20 oliebollen. Voor 40 stuks heb je twee pakken nodig, samen goed voor 3,70 euro.

• Rozijnen: 500 gram rozijnen is ruim voldoende en kost je 2,00 euro.

• Zonnebloemolie: Een frituurpan van normaal formaat gebruikt ongeveer 4 liter olie, wat je rond de 6,00 euro kost.

Elektriciteit

De frituurpan speelt ook een rol in de kosten. Een pan met een vermogen van 2.500 watt verbruikt per uur 2,5 kWh aan stroom. Het bakken van 40 oliebollen duurt ongeveer een uur. Met een gemiddelde stroomprijs van 0,30 euro per kWh (bron: ANWB) komt dit uit op 0,75 euro.

Totaal betaal je dus 3,70 euro + 2,00 euro + 6,00 euro + 0,75 euro = 12,45 euro voor 40 zelfgebakken oliebollen.

Hoeveel bespaar je?

Vergelijk je dit met de kraam, dan bespaar je dus ongeveer tussen de 37 en 47 euro euro. Naast de lagere kosten heb je ook controle over wat je in je oliebollen stopt: meer of minder rozijnen, of misschien iets heel anders (zie kader).

Wat als de stroomprijs hoger ligt?

De kosten voor elektriciteit kunnen verschillen per contract en leverancier. Stel, de stroomprijs ligt hoger dan 0,30 euro per kWh. Dit zijn de mogelijke kosten bij verschillende prijzen:

Stroomprijs per kWh Kosten voor 1 uur (2,5 kWh)

Zelfs met een hogere stroomprijs blijven de totale kosten voor zelf bakken aanzienlijk lager dan bij de kraam.

Of toch naar de kraam?

Oliebollen halen bij een kraam heeft natuurlijk ook zo zijn voordelen. Je hoeft zelf niet in de keuken te staan, geen beslag te maken of met hete olie te werken. Het is simpelweg een kwestie van bestellen en genieten. Bovendien biedt de kraam vaak meer variatie qua vullingen en kun je er ook appelflappen of berlinerbollen halen. Helemaal als iedereen thuis een andere smaak heeft (5 met krenten, 5 zonder, 5 met dit, 5 met dat) is kopen in plaats van zelf bakken makkelijker. Ook als je maar een paar oliebollen nodig hebt, is naar de kraam gaan vaak handiger. En niet onbelangrijk: je huis blijft vrij van vetlucht.

©PixelBiss - stock.adobe.com

Vergelijking: kraam versus zelf bakken

De moeite waard?

Zelf bakken vergt iets meer tijd en voorbereiding, maar het levert een flinke besparing op. Bovendien kun je zelf bepalen wat je erin stopt: meer rozijnen, stukjes appel of een vleugje kaneel? Het enige wat je nodig hebt is een frituurpan, een beetje geduld en een goed recept. En met de besparing op 40 oliebollen houd je misschien nog wel genoeg over voor een fles champagne om het nieuwe jaar in te luiden!

Microsoft bracht samen met Qualcomm de zogeheten Copilot+-pc’s op de markt. Deze vallen vooral op door het gebruik van een Qualcomm ARM-processor. HP heeft ons voorzien van een Copilot+-pc, in de vorm van de Omnibook X.

Een Copilot+-pc is een laptop die voldoet aan specifieke hardware-eisen om AI-mogelijkheden in Windows 11 te gebruiken. Van HP ontvingen we hun eerste Copilot+-pc in de vorm van de HP Omnibook X.

De HP OmniBook X is qua behuizing om te beginnen een van een van de fraaiste laptops die we de afgelopen twee jaar getest hebben. De grijs afgewerkte aluminium behuizing is stevig, dun en ziet er modern uit. Het enige smetje dat we konden ontdekken is dat het scherm wat lastig opengaat. HP heeft hiervoor op de voorkant wel een inkeping gemaakt, maar die is wat ons betreft net te smal, waardoor het openklappen alsnog moeilijk gaat.

De HP Omnibook X heeft een fraaie vormgeving.

Dun met usb

De Omnibook X heeft twee usb-c-poorten die allebei geschikt zijn voor data, opladen en het aansluiten van een beeldscherm. Wel zit er snelheidsverschil tussen de poorten: ze kunnen 10 en 40 Gbit/s verwerken. Aan de andere zijde vinden we een usb-a-poort met een maximale snelheid van 10 Gbit/s, die vanwege de geringe dikte van de laptop is uitgevoerd met een klepje dat je omlaag moet klappen. Aanvankelijk waren we sceptisch, maar het klepje blijkt bijzonder handig te zijn ontworpen. Aan de onderkant van het klepje steekt een randje uit dat je met de usb-stekker naar beneden duwt waarna je de usb-stekker direct de usb-poort in kunt steken. Deze inklapbare usb-poort is daarmee vrijwel net zo handig als een normale usb-poort en HP bewijst dat een normale usb-poort op een heel dunne laptop toch prima mogelijk is. Tot slot bevat de laptop nog een 3,5mm-headsetaansluiting; een kaartlezer ontbreekt.

Fijn toetsenbord

Het gedeelte van de behuizing met daarin het toetsenbord heeft een donkergrijze kleur, maar is wel naadloos onderdeel van de behuizing. Het toetsenbord zelf is grotendeel uitgevoerd in een donkergrijze kleur. De functietoetsen zijn lichtgrijs terwijl de aan-uittoets blauw is. HP heeft een mooie grote letter gebruikt die precies in het midden van de toetsen geplaatst is. Het geheel ziet er overzichtelijk en opgeruimd uit.

Het enige minpuntje zou kunnen zijn dat er geen rechter Ctrl-toets is, doordat HP aan de rechterkant de Copilot-toets geplaatst heeft en relatief grote cursortoetsen gebruikt. Het toetsenbord tikt lekker en heeft een duidelijke aanslag. Zoals we van een dure laptop verwachten, is er toetsverlichting die je kunt instellen op twee standen. Onder het toetsenbord vinden we een groot touchpad met een enigszins luide geïntegreerde knop. Deze touchpad werkt uitstekend en ondersteunt multi-touch-gebaren met twee, drie en vier vingers.

Het toetsenbord is netjes ingedeeld en heeft een mooie grote letter.

Prima scherm

Het 14inch-scherm heeft een resolutie van 2240 × 1400 pixels en daarmee een prettige beeldverhouding van 16:10. Het gebruikte ips-paneel heeft een goede kleurweergave. Vergeleken met andere duurdere laptops valt op dat de maximale helderheid niet heel hoog is. Het scherm is afgewerkt met spiegelend Gorilla Glass, omdat het een aanraakscherm betreft.

Boven het scherm heeft HP een 5megapixel-webcam geplaatst met een uitstekende beeldkwaliteit. Ook in minder goede lichtomstandigheden ben je duidelijk zichtbaar. Handig is dat de camera een fysiek schuifje heeft om de lens te bedekken als je de camera niet gebruikt. De camera ondersteunt gezichtsherkenning en is hiermee geschikt voor inloggen op je laptop met Windows Hello.

Goede prestaties

De Qualcomm Snapdragon X Elite met 12 cores valt vooral op doordat het een ARM-processor is. De HP OmniBook X bevat de X1E-78-100, de simpelste variant die een turbosnelheid mist in combinatie met 16 GB RAM. Qualcomm vergelijkt de prestaties zelf graag met Apples M3, al is dat een chip met 8 cores en zou de M3 Pro met 12 cores wellicht logischer zijn. Die vind je in alleen significant duurdere laptops.

In de benchmarks Cinebench 2024 en Geekbench 6.3 zien we dat de multicoreprestaties met een score van respectievelijk 836 en 13250 punten beter zijn dan Apples M3. Apples M3 biedt dan wel weer een stuk betere singlecoreprestaties, die in Cinebench 2024 en Geekbench 6.3 respectievelijk 101 en 2353 punten bedragen. De prestaties van de Snapdragon in deze laptop zijn daarmee vergelijkbaar met de wat snellere processors uit Intels Core Ultra-reeks, bijvoorbeeld de Core Ultra 9 185H. Voor een volledig nieuwe processor is dat uitstekend. Helaas werkt de benchmark in PCMark 10, die we doorgaans op Windows-laptops gebruiken, niet met de ARM-architectuur.

Een volledig passieve koeling zoals op de MacBook Air krijg je helaas niet, maar de koeling is wel een stuk stiller dan de doorsnee-Windows-laptop.

De Kioxia BG5-ssd met 1 TB opslagcapaciteit behoort met een snelheid van 293,84 MB/s in de PCMark 10 Quick System Drive Benchmark niet tot de top, maar is op zich snel genoeg is voor een moderne laptop. Dat zie je ook terug in de maximale lees- en schrijfsnelheden van 3425,13 en 1196,60 MB/s.

De normaal door ons gebruikte accuduurtest in PCMark 10 werkt zoals hiervoor gemeld niet. In plaats daarvan hebben we een vergelijkbare accuduurtest op basis van Microsoft Office gebruikt. Hierin houdt de laptop het 13 uur en 33 minuten uit en dat is voor deze test een uitstekend resultaat. Als je zelf op de laptop werkt, haal je zeker 15 uur.

Niet alle programma’s

De Omnibook valt op doordat hij een ARM-processor bevat, maar de meeste x86-64-programma’s zullen gewoon werken dankzij emulatielaag Prism. Ten opzichte van ARM-software lever je met emulatie wel tussen de 20 en 40 procent aan prestaties in, maar de Snapdragon X Elite is alsnog snel genoeg, zodat dat voor veel software niet veel uitmaakt.

Als software niet start, kun je via de compatibiliteitsinstellingen nog instellingen aanpassen om te proberen of software dan wel draait. Dit hebben we zelf bijvoorbeeld gebruikt voor de Epic Games Launcher, die pas wilde starten nadat we ervoor kozen om het programma op één core uit te voeren. Het geeft aan dat de emulatie niet altijd perfect is.

Dat lijkt vergelijkbaar met Apple, waarbij emulatielaag Rosetta 2 gebruikt wordt om x86-64-software te draaien op Macs met een ARM-processor, maar er is toch een groot verschil. Apple schakelde in korte tijd volledig over naar de ARM-architectuur, waardoor ontwikkelaars gedwongen worden hun software daarvoor geschikt te maken. Dat is bij Windows uiteraard niet het geval. Ontwikkelaars worden dus veel minder gedwongen om een ARM-variant van hun applicatie te maken en ook grote ontwikkelaars doen dat lang niet altijd. Zo is Chrome er wel in een ARM-versie, maar Google Drive voor desktop, dat de clouddienst in de verkenner integreert, werkt dan weer niet. Google zegt daar ook geen plannen voor te hebben. Ondanks Prism moet je dus toch controleren of je software werkt in combinatie met een ARM-processor.

Als een x86-64-programma niet direct werkt, kun je proberen om de emulatie-instellingen aan te passen.

Niet optimaal voor casual gamen

Aanvankelijk zette Qualcomm ook in op de prestaties van de Snapdragon Elite X in games, maar daar lijkt het bedrijf een beetje op teruggekomen te zijn. Microsoft zelf vindt de processor in ieder geval duidelijk nog niet geschikt voor games, want vanuit de Xbox-app kunnen we geen games installeren. Via bijvoorbeeld Steam of Epic kun je wel spellen installeren. Veel spellen zijn voor een x86-64-processor gemaakt en draaien dus via Prism, en we merken dat niet ieder spel werkt. Op de website www.worksonwoa.com vind je een database waarin je kunt opzoeken of een spel werkt.

Als een spel ondersteund wordt, is het relatief ingewikkeld om hem optimaal te draaien. Dat komt doordat Microsoft met Automatic super resolution (Auto SR) nu een in Windows ingebakken oplossing biedt om spellen met behulp van AI op te schalen, vergelijkbaar met Nvidia’s DLSS, AMD’s FSR of Intels XeSS.

Waar je de andere opschalingstechnieken via de grafische instellingen van een spel activeert, schakel je Auto SR via de gpu-instellingen van Windows in. De werking is vervolgens anders dan we gewend zijn. Een spel wordt namelijk geheel uitgevoerd in een resolutie die dicht bij 800 verticale pixels ligt, zoals 1280 × 768 pixels. Dat werkt niet helemaal lekker op het 16:10-scherm van de HP OmniBook X, want de te kiezen resoluties in een 16:9-beeldverhouding worden met wat lichte vertekening naar het volledige scherm uitgerekt.

De prestaties lijken wel in orde. Wanneer we Shadow of the Tomb Raider draaien met de voorinstelling ‘lowest’ op 1920 × 1080 pixels, dan halen we 38 fps. Dat is ondanks de emulatie vergelijkbaar met bijvoorbeeld Intels Core Ultra-processors. Met Auto SR halen we vervolgens een veel beter speelbare 52 fps zonder al te veel in te boeten op beeldkwaliteit. Toch is een Qualcomm-processor dankzij de beperkte compatibiliteit en de wat vreemde implementatie van Auto SR zelfs voor casual gamers geen aanrader.

Meerwaarde npu

Door de ingebouwde npu, waarmee AI-taken lokaal afgehandeld kunnen worden, valt deze laptop met een Qualcomm Snapdragon X Elite onder de noemer Copilot+-pc. Zo’n npu met in dit geval een rekenkracht van 45 TOPS is niet bedoeld voor het lokaal draaien van bijvoorbeeld een taalmodel als ChatGPT. Dat soort toepassingen blijft lokaal het domein van snelle videokaarten met genoeg VRAM van bijvoorbeeld Nvidia. De npu is vooral bedoeld voor relatief simpele AI-taken als kleinere taalmodellen (slm), het onderdrukken van omgevingsgeluid of het verbergen van de achtergrond tijdens een videogesprek. De kans is groot dat je huidige laptop of pc dat ook allemaal kan. De kracht van de npu is dat deze chip is ontworpen om deze taken zo efficiënt mogelijk uit te voeren. Hierdoor zou je accu langer mee moeten gaan, zeker als je bijvoorbeeld veel videomeetings hebt. Microsoft heeft op Copilot+-pc’s een aantal toepassingen ingebouwd die de npu gebruiken, in de vorm van Paint Cocreator, Liveondertitels en Studio-effecten. We zullen deze toepassingen hierna kort bespreken.

Verwarrend is dat Microsoft al zijn AI-diensten op de een of andere manier Copilot noemt. Copilot+ heeft dus niks te maken met de gratis virtuele assistent Copilot of het betaalde Copilot Pro, dat slimme functies in Office-applicaties ontgrendelt. Copilot+-pc’s versnellen de functionaliteit van Copilot of Copilot Pro ook niet; die AI-toepassingen draaien volledig in de cloud. Uiteraard zijn de Copilot+-pc’s wel voorzien van een Copilot-toets op het toetsenbord waarmee Copilot wordt geopend, dus de op GPT gebaseerde virtuele assistent.

Beeld creëren

Paint Cocreator gebruikt de npu voor het genereren van simpele plaatjes op basis van wat je tekent in combinatie met een prompt. Je kunt met een slider de mate van creativiteit aanpassen en aangeven in wat voor stijl de afbeelding gemaakt moet worden. Soms gaat het goed, maar vaak lijkt er niet echt naar je bronafbeelding gekeken te worden. De maximale afmeting die je kunt maken is 2000 × 2000 pixels. Het is leuk speelgoed, maar wat ons betreft nog niet meer dan dat. Gespecialiseerde clouddiensten als Dall-E of Midjourney maken veel betere afbeeldingen.

De met Windows meegeleverde applicatie Foto’s bevat overigens vrijwel dezelfde functionaliteit. De Restyle Image genereert een afbeelding op basis van een bestaande foto. Ook bevat Foto’s de Image Creator, om een simpele afbeelding op basis van een prompt te genereren.

Opvallend is dat hoewel de afbeeldingen lokaal gegenereerd worden, er wel door een achterliggende clouddienst gecontroleerd wordt of je afbeeldingen aan de voorwaarden voldoen. Zonder actieve internetverbinding werken deze functies dus niet. Zo lijkt de lokale AI voor Microsoft vooral een manier om de eigen clouddiensten te ontlasten.

Cocreator in Paint is grappig, maar wat ons betreft ook niet meer dan dat.

Liveondertitels

Bij liveondertitels wordt de npu gebruikt voor een AI-model dat gesproken tekst live van ondertiteling kan voorzien. Er worden veel talen waaronder Nederlands herkend, maar de ondertitels zelf worden alleen in een paar talen waaronder Engels getoond. De liveondertiteling werkt volledig lokaal zonder internetverbinding en kun je voor zowel streamingdiensten als lokale video’s gebruiken. Je schakelt liveondertitels in via de snelle instellingen in het systeemvak. De functie werkt op zich wel, maar is als je een film kijkt eigenlijk net iets te traag. Ook worden er in ieder geval vanuit het Nederlands best veel vertaalfouten gemaakt, waardoor dialogen niet meer te begrijpen zijn.

De liveondertiteling werkt met allerlei diensten, waaronder YouTube.

Studio-effecten

In de snelle instellingen in het systeemvak vind je Studio-effecten, waarmee je filters over het beeld van de webcam heen legt om bijvoorbeeld de achtergrond te vervagen. Het handige hiervan is dat je het centraal instelt en dit vervolgens werkt in ieder programma dat de webcam gebruikt. Naast het vervagen van de achtergrond op twee manieren kun je ook drie creatieve filters toepassen waarmee het beeld op bijvoorbeeld een tekenfilm moet lijken. Heel fraai zijn die effecten niet.

Ook kun je instellen dat je oogcontact moet houden, maar ook dat werkte voor ons niet altijd overtuigend. Het automatisch framen, waarmee je in het midden van het beeld gehouden wordt, is wat ons betreft wat te subtiel. HP levert met Poly Camera Pro zelf ook een app mee waarmee je met behulp van AI effecten over de camera kunt leggen. Dat programma biedt uitgebreide mogelijkheden, zoals het vervangen van de achtergrond en tekst over het beeld heen te leggen.

Al met overtuigen de AI-mogelijkheden die Microsoft met Copilot+ biedt niet echt en zijn het in het gunstigste geval meer handige extraatjes die niet onmisbaar zijn.

Vanuit het systeemvak kun je snel de achtergrond van je webcambeeld vervagen.

Conclusie

Vooralsnog betekent het werken op een Copilot+-pc voorzien van een Qualcomm-processor geen revolutionair andere ervaring dan een laptop voorzien van een Intel- of AMD-processor biedt. Dat valt misschien wat tegen, maar tegelijkertijd lijken Intel en AMD er wel een serieuze concurrent bij te hebben. De gebruikservaring is over het algemeen namelijk wel goed en de HP Omnibook X is een prachtige ontworpen laptop die relatief stil zijn werk doet een erg goede accuduur heeft.

Zeker als je vooral je een laptop vooral voor alledaagse kantoorwerkzaamheden gebruikt, krijg je een heel fijne ervaring in handen. Gebruik je allerlei (exotische) software, dan moet je goed onderzoeken of de door jou gebruikte programma’s het wel gaan doen. Gamen op een compacte laptop met een geïntegreerde gpu biedt je nooit de beste ervaring, maar een laptop met een Snapdragon X Elite raden we voor dat doel nog sterker af. Daarvoor voelt bijvoorbeeld de ervaring die Automatic super resolution biedt nog net wat te experimenteel.

Pluspunten

Minpunten

Prijs

€ 1399,-

Processor

Qualcomm Snapdragon X Elite X1E-78-100 (12 cores)

RAM

16 GB

Opslag

1TB-ssd

Scherm

14inch-aanraakscherm, ips (2240 × 1400 pixels)

Aansluitingen

2x usb-c (opladen en beeld), usb 3.2, 3.5mm-headsetaansluiting

Webcam

5megapixel-camera met gezichtsherkenning

Draadloos

Wifi 6E (2x2), bluetooth 5.3

Afmetingen

31,3 × 22,4 × 1,4 cm

Gewicht

1,34 kg

Accu

59 Wh

Website

www.hp.com