E-ink-schermen kennen we allemaal van e-readers. E-ink heeft één groot voordeel: een laag stroomgebruik. Dat is de reden waarom e-readers zo lang op een batterijlading meegaan. Minder bekend is dat het ook die voordelen heeft in combinatie met bijvoorbeeld een Raspberry Pi. Waar moet je dan op letten?

E-ink is een heel andere technologie dan lcd- of led-schermen. Een e-ink-scherm bestaat uit vele kleine bolletjes die reageren op een elektrische lading door zich om te draaien en zo pixels te tonen. Een e-ink-scherm heeft alleen stroom nodig op momenten dat het beeld verandert, de bolletjes draaien dan om. Daarna behoudt het scherm zijn beeld en gebruikt het geen stroom meer, de bolletjes blijven namelijk in hun positie.

Het is logisch dat de belangrijkste toepassing in e-readers is te vinden. Op een e-reader blijft het beeld onveranderd terwijl je de pagina leest en gedurende die tijd gebruikt het scherm geen stroom. Alleen wanneer je een pagina omslaat, wordt het beeld opnieuw opgebouwd en is er even weer stroom nodig om de bolletjes te draaien. Doordat het omslaan van de pagina’s maar een fractie van je totale leestijd uitmaakt, heeft een e-reader heel weinig energie nodig voor zijn scherm.

Er zijn nog andere voordelen die e-ink de ideale schermtechnologie voor e-readers maken. Omdat e-ink zelf geen licht uitzendt, maar licht reflecteert, is het minder vermoeiend om te lezen. En ook bij fel licht is de inhoud van het scherm daardoor zichtbaar. Een e-ink-scherm van hoge kwaliteit haalt hetzelfde contrast als papier en ook de kijkhoek is heel groot.

Uiteraard kleven er ook nadelen aan de technologie. Zo gebeurt de verversing van het scherm vrij traag, iets wat je al wel gemerkt hebt als je snel meerdere pagina’s na elkaar wilt doorbladeren op je e-reader of een pagina wilt in- of uitzoomen. Bovendien zijn de meeste e-ink-schermen monochroom (zwart-wit). Sinds kort zijn er ook versies met drie kleuren te vinden, meestal wit, zwart en rood.

E-ink-schermen voor Arduino, Raspberry Pi en meer

Wij knutselaars kunnen ondanks de nadelen vrij veel doen met een e-ink-scherm. Denk maar aan elke toepassing waarbij je het energiegebruik zoveel mogelijk wilt beperken, waarbij je niet zo vaak veranderingen op het scherm hoeft te tonen, en geen of weinig kleur nodig hebt. Neem bijvoorbeeld een Arduino die je op batterijen voedt, sluit er een temperatuur- of vochtsensor op aan en een e-ink-schermpje dat één keer per minuut de sensorgegevens toont.

Er zijn heel wat e-ink-schermpjes te vinden die met een Arduino, ESP8266 of Raspberry Pi samenwerken. Zo brengt het bedrijf Pervasive Displays onder de naam RePaper schermen op de markt waarvoor opensource-software bestaat, en kits voor Arduino en de Raspberry Pi. De ontwikkelkits zijn wel vrij prijzig.

©PXimport

Voor de Raspberry Pi en Raspberry Pi Zero (W) bestaat er een HAT (‘Hardware Attached on Top’) die je op het computerbordje monteert. Pi Supply heeft daarvoor gebruikgemaakt van de code van RePaper. Het resultaat is de PaPiRus HAT, die e-ink-schermpjes van 1,44 tot 2,7 inch ondersteunt. Ook deze is met bijna zestig euro niet goedkoop. Pi Supply heeft zelfs een transparante behuizing die rond de Raspberry Pi en PaPiRus HAT past, waarbij je het scherm nog altijd ziet.

Voor de Arduino zijn er goedkopere e-ink-schermpjes op de markt. Vooral de fabrikant Waveshare (zie boven) is populair. Die biedt e-ink-schermpjes van 1,54 tot 7,5 inch, zowel voor de Arduino als in HAT-vorm voor de Raspberry Pi. Met twee (zwart-wit) of drie kleuren (wit, zwart, rood). Een andere populaire producent is Good Display.

Drie kleuren

Drie kleuren op een e-ink-scherm lijkt niet zoveel nuttiger dan twee, zou je denken. Toch maakt het in de praktijk een heel verschil. Kijk maar eens bij de voorbeelden van Pervasive Displays. Winkels kunnen de rode kleur op e-ink reclamepaneeltjes inzetten om iets te accentueren, zoals een afgeprijsd product. En uiteraard leent het rood zich uitstekend voor een Kerst-thema.

Maar ook in je eigen projecten is de extra rode kleur handig. Als je de kleur spaarzaam gebruikt, is ze handig om je op uitzonderingen of foutmeldingen te wijzen. Bij een thermometer geef je de temperatuur bijvoorbeeld in het zwart weer, behalve als ze boven de 25 graden is, dan toon je deze in het rood. Of op een scherm van je domoticacontroller toon je in het rood een waarschuwing als je nog een raam hebt open staan of als iemand heeft aangebeld terwijl je weg was.

Let op

Let goed op bij het winkelen. Soms vind je een e-ink-scherm heel wat goedkoper (soms wel voor de helft van de prijs), maar kijk dan goed na of alles is inbegrepen. Je krijgt in dat geval vaak alleen het scherm zonder de printplaat om het schermpje aan te sturen en de bekabeling om de printplaat op de gpio-pinnen van je Arduino aan te sluiten.

Kijk ook na op welke spanning het schermpje werkt. De Waveshare-modellen vragen 3,3 volt, terwijl op de gpio-pinnen van de meeste Arduino’s 5 volt staat. Wil je het schermpje dan op je Arduino aansluiten, dan heb je een conversiemodule (‘level shifter’) nodig, die je gelukkig al voor een euro op de kop tikt. Op een Arduino Due, die wel op 3,3 volt werkt, is dat niet nodig.

Windows 11 24H2 heeft een energiestand die laptops zuiniger laat omgaan met stroom. Daardoor kun je er én langer op doorwerken én verleng je de levensduur van de accu. Hoe je dat instelt, lees je in dit artikel.

Lees ook: Zo kies je een energiezuinige computer, laptop en tablet

Batterijbesparing

Op 1 oktober 2024 verscheen Windows 11 24H2. Heb je Windows 11, dan is de kans dus groot dat je deze versie inmiddels hebt draaien. Mooi, want dan kun je deze nieuwe functie (die gebaseerd is op de oude functie Batterijbesparing en de Energiemodus) gebruiken.

Zodra je de functie inschakelt, kiest Windows 11 automatisch de zuinigste energiestand. Dat betekent dat visuele effecten zoals transparantie verdwijnen en sommige achtergrondprocessen worden gepauzeerd. Ook de schermhelderheid gaat omlaag, omdat juist dat onderdeel vaak de grootste stroomverbruiker is.

Op laptops open je met Windows-toets+I de Instellingen. Dan klik je op Systeem en vervolgens open je het onderdeel Aan/uit en accu. Daarna gebruik je in het onderdeel Batterij de optie Batterijbesparing.

Hier wordt de batterijbesparing automatisch actief vanaf 20 procent accuduur.

Je kiest zelf: automatisch of handmatig

Je kunt nu kiezen tussen twee opties. Je kunt een batterijpercentage ingeven waarop de energiebesparende functie automatisch wordt ingeschakeld, bijvoorbeeld bij 20%. Maar je kunt er ook voor kiezen de Batterijbesparingsmodus handmatig in te schakelen. Let op: je kunt deze schakelaar alleen maar activeren wanneer je laptop niet aan het stroomnet hangt. Zet ook de schakelaar aan bij De helderheid van het scherm verlagen wanneer batterijbesparing wordt gebruikt. Zodra je deze stappen hebt gezet, wordt de energiebesparende functie ingeschakeld op basis van de configuratie.

Je kunt de batterijbesparing ook handmatig inschakelen.

Via Snelle instellingen

Om Energiebesparing in te schakelen op een laptop die aan de stroom hangt, open je de Instellingen. Daarna ga je via Systeem naar Energie- slaap- en batterij-instellingen. Klik op de instelling Energiebesparing en dan kun je de schakelaar Altijd energiebesparing gebruiken.

Sowieso kun je de functie handmatig inschakelen via het uitklapmenu Snelle instellingen. Dat kan door op de netwerk- en volumepictogrammen te klikken of door de sneltoets Windows-toets+A te gebruiken en daarna de knop Energiebesparing in te schakelen. In het systeemvak zie je dat de energiebesparende functie is ingeschakeld als het pictogram van de batterij is veranderd in een pictogram van een batterij met een blaadje.

In de Snelle instellingen kun je de batterijbesparing ook handmatig aanzetten.

Sta je op het punt een nieuwe wasmachine aan te schaffen? Dan is het vulgewicht een van de belangrijkste dingen om op te letten. Het bepaalt hoeveel kilo wasgoed je per keer kunt wassen – en dat heeft direct invloed op je water- en energieverbruik. Maar hoe weet je nu welk vulgewicht het best bij jouw huishouden past?

Begin met een blik op je eigen wasgedrag. Hoeveel draai je gemiddeld per week? Als je huidige machine een weegfunctie heeft, kun je het makkelijk meten: verzamel een typische lading vuile was, stop die in de trommel en lees het gewicht af. Tel er zo'n 2 kilo bij op en je hebt een aardig idee van wat jouw ideale vulgewicht zou zijn.

Geen weegfunctie? Geen probleem. Doe de was in een wasmand of zak, ga eerst zonder en daarna mét zak op de weegschaal staan. Het verschil is je lading wasgoed. Ook zonder machine kun je zo vrij nauwkeurig inschatten wat je nodig hebt.

Heb je nog geen wasmachine, dan helpt het om even stil te staan bij hoeveel was je ongeveer verwacht te draaien. Denk aan kleding, handdoeken en beddengoed, maar ook aan dekens, sportkleding of gordijnen.

Grootte van je gezin = leidraad

Een belangrijk uitgangspunt is het aantal mensen binnen je huishouden. Voor een één- of tweepersoonshuishouden is een machine met 7 kilo inhoud meestal voldoende. Bij gezinnen van drie of vier personen is 7 tot 9 kilo vaak ideaal. Heb je een groot gezin of was je vaak grote stukken textiel, zoals dekbedden? Dan is een wasmachine met 9 kilo of meer het overwegen waard.

Groter is niet altijd beter

Toch is het niet altijd slim om meteen voor het grootste model te gaan. Een wasmachine die je zelden helemaal vult, verbruikt relatief veel energie en water, ook al zijn moderne machines behoorlijk zuinig. Bovendien nemen grotere modellen meer ruimte in én zijn ze vaak zwaarder. Kies dus vooral een maat die past bij je dagelijkse gebruik; dat is uiteindelijk het meest efficiënt.

©Pasta Design

Lees ook: Waar voor je geld: 5 betaalbare wasmachines voor kleine huishoudens

Altijd een volle trommel

Om zo veel mogelijk uit je wasmachine te halen, is het verstandig om altijd te wachten tot je een volle trommel hebt. Ja, de meeste nieuwe machines hebben sensoren die de hoeveelheid was detecteren en daar hun verbruik op aanpassen. Maar echt besparen doe je pas als je minder vaak hoeft te wassen. Volle trommel = minder beurten = lagere kosten én een langere levensduur voor je apparaat.

Samengevat: kies bewust, was slim

Het ideale vulgewicht hangt dus sterk af van jouw persoonlijke situatie: hoe je woont, met wie en hoe vaak je wast. De tips hierboven helpen je op weg. Zit je toch nog te twijfelen tussen twee formaten? Dan is het meestal veiliger om net iets ruimer te kiezen – handig voor als je situatie verandert. En vergeet niet: hoe beter je je wasmachine benut, hoe meer je eruit haalt.