ID.nl logo
De zin en onzin van knutselen aan je computer
© PXimport
Zekerheid & gemak

De zin en onzin van knutselen aan je computer

Het is het ultieme nerdgevoel: je gloednieuwe computer opstarten en genieten van het feit dat je nog nooit eerder zo’n snelle computer had. Maar door de jaren heen begint je prachtige machine toch wat kuren te vertonen. Opstarten duurt wat langer, bij vlagen lijkt hij even stil te staan en recente games of je videobewerkingsprogramma werken toch niet zo soepel meer als voorheen. Tijd voor een grote beurt of een upgrade?

We horen vaak vragen als: “Kan deze oudere pc met een beetje extra geheugen nog een paar jaartjes mee?” of “Is het tijd de pc weer eens te defragmenteren?” Vragen die enkele jaren geleden heel relevant waren. Een gemiddelde thuiscomputer had zelden een overschot aan geheugen en fragmentatie van ouderwetse harde schijven had toen vaak een aanmerkelijke invloed op de prestaties. Ook het upgraden van de cpu verbeterde het functioneren van de pc vaak wel. De tijden zijn veranderd en de tuningtips en upgrades uit het verleden zijn vandaag de dag voor een groot deel niet meer van toepassing. Uiteraard rest dan de vraag: wat heeft nog wél zin? We splitsen het antwoord op in twee delen: software tunen en hardware upgraden. Wanneer je computer niet meer optimaal werkt, kun je beide delen overwegen. Beide lossen immers verschillende soorten problemen op.

Software ‘tunen’

De realiteit is dat moderne pc’s krachtig genoeg zijn geworden om aan de eisen van de meeste gebruikers te voldoen. Dan hebben we natuurlijk het niet over gamen op de allerhoogste instellingen of 4K-video’s bewerken, maar over de vele gebruikers die niet veel meer doen dan een beetje browsen op het web, wat mailtjes versturen of incidenteel een vakantiefoto verbeteren. Een goed onderhouden systeem van een paar jaar oud hoeft in die taken niet onder te doen voor een gloednieuwe machine. Bij de eerste stappen kijken we daarom vooral wat we met (gratis) software kunnen doen om je pc weer op te frissen.

Windows 10: beste en stabielste versie ooit

Geen enkele nieuwe Windows-versie werd direct echt warm onthaald, maar Windows 10 is inmiddels uitgegroeid tot (in onze ervaring) de beste en stabielste versie van Windows ooit. Als jouw machine nog op Windows 7 draait, dien je sowieso te upgraden, want je krijgt voor Windows 7 geen beveiligingsupdates meer. Maar ook voor Windows 8(.1)-gebruikers heeft deze overstap meer effect dan welke opschoonapplicatie dan ook. Gebruikers van echt antieke printers, scanners of andere apparatuur kunnen het best eerst controleren of die onder Windows 10 nog werken. Hoewel Microsoft de Windows 10-upgrade officieel niet langer gratis aanbiedt, blijkt je in de praktijk in negen van de tien gevallen de upgrade alsnog gewoon gratis te krijgen via de upgrade-assistent.

Overweeg ook om een volledig schone installatie uit te voeren. Geen enkele vorm van opschonen laat je pc weer zo lekker draaien als dit. Voordat je eraan begint, is het belangrijk eerst al je bestanden veilig te stellen, en ervoor zorgen dat je al je wachtwoorden bij de hand hebt. Je vindt een verse installatie van Windows 10 hier.

©PXimport

Echt tunen is passé?

Een nieuwe versie van Windows? Een schone installatie? Dat is toch geen tunen!? De realiteit is dat veel van de handige softwaretweaks waar je vroeger software voor in huis haalde inmiddels standaard zijn geworden. Waar je vroeger defragmentatiesoftware moest kopen voor je harde schijf, defragmenteert Windows 10 inmiddels zelfstandig. En bij ssd’s is dat niet nodig, defragmenteren werkt averechts bij deze schijven. Een ander bekend probleem waren vertragingen door zware antiviruspakketten en die toepassingen zijn met de komst van Windows Defender overbodig geworden voor de meeste gebruikers.

Handmatig applicaties verwijderen die je niet meer gebruikt, heeft enig nut, en applicaties zoals het gratis CCleaner kunnen nog een klein beetje helpen, maar vallen tegelijk tussen wal en schip. Ze bieden zelden genoeg winst om echt van resultaat te spreken, en hebben bij lange na niet de impact van een schone installatie. Het feit dat een Windows 10-herinstallatie vaak al binnen een half uurtje is afgerond, dat Windows de meeste drivers vanzelf weet te vinden, en dat een schone installatie ook eventuele hardnekkige spy- en malwareproblemen in één keer oplost, heeft de tuningsoftware ook geen goed gedaan. Dus ja, het echte software tunen is passé.

©PXimport

Hardware … tunen?

Hardware kun je nauwelijks tunen, in de meeste gevallen is vervangen je enige optie. Toch is het verstandig even je systeem open te trekken voordat je nieuwe spullen koopt. Want als zich daar door de jaren heen een flinke laag stof heeft opgebouwd, heeft dat wel degelijk gevolgen voor de prestaties. Een cpu-koeler die door stof in het koelblok de warmte niet af kan voeren, zorgt ervoor de cpu niet optimaal presteert. Voordat je lukraak onderdelen gaat vervangen, is het dus raadzaam even te checken of alle onderdelen goed kunnen ademen. Een flesje perslucht van een paar euro, of een (let op: olie- en vochtvrije) compressor kan wonderen verrichten. Een stofzuiger tegen je computeronderdelen aandrukken kan statische schokken en schade aan je componenten veroorzaken. Zorg er ook voor jezelf te ontladen voordat je de componenten aanraakt (bijvoorbeeld door de verwarming of andere aarde aan te raken) of gebruik een antistatisch bandje.

Overklokken

Sommige cpu’s en de meeste gpu’s kun je overklokken. Hiermee is het mogelijk om deze onderdelen wat sneller te maken. Enkele procenten is vaak geen probleem, maar afhankelijk van het onderdeel is tien procent of meer geen uitzondering. Overklokken vereist wel inhoudelijke kennis over deze onderdelen en een avontuurlijke instelling. Omdat ondeskundig gebruik van overkloktools tot schade kan leiden (plus een potentieel verval van garantie), is het niet verstandig dit te doen als je niet bereid bent jezelf goed in te lezen, en er enkele uren voor uit te trekken voordat je begint. Dit is dus vooral een tip voor de avonturier.

Hardware upgraden

Is je pc stofvrij, voorzien van een schone Windows-installatie en kom je nog prestaties tekort? Dan gaan we upgrades overwegen. We doorlopen de verschillende onderdelen om te bespreken in hoeverre ze (nog) het upgraden waard zijn. Als eerste is het raadzaam om te bepalen waar voor jouw systeem de beperking zit. Dit is eenvoudig te doen door rechts te klikken op de Taakbalk / Taakbeheer / Tabblad Prestaties. Open de game of applicatie waarmee je problemen ervaart en bekijk de grafieken en percentages van de processoractiviteit, het geheugen, de harde schijf en de videokaart. De zwakste schakel, de bottleneck, zit in het onderdeel dat frequent op 100 procent belasting zit; dat wil je upgraden. Avontuurlijk? Een uitgebreidere (gratis) applicatie om onderzoek te doen is de tool HWiNFO, maar de overvloed aan informatie kan overweldigend zijn.

©PXimport

De beste upgrade voor iedereen

Er is één upgrade die iedereen dient te overwegen ongeacht waar het probleem zich bevindt: een Solid State Drive, ook ssd genoemd. Heb je nog geen ssd? Dan profiteer je in alle situaties van deze upgrade, dus ook als je een weinig intensieve gebruiker bent. Deze schijven zijn vele malen sneller dan de mechanische harde schijven van vroeger, en zorgen ervoor dat je pc veel sneller start en veel sneller reageert op allerlei taken. Zorg er uiteraard wel voor dat je Windows op de ssd installeert.

Het openen van je webbrowser, je documenten of foto’s voelt met een ssd vliegensvlug aan, zelfs als je systeem enkele jaren oud is. En elk systeem dat nog het upgraden waard is, dus grofweg vanaf 2012, moet in staat zijn om een sata-ssd te gebruiken. Ssd’s met 256 GB of 512 GB ruimte bieden voldoende opslag voor de meeste gebruikers en kosten tegenwoordig nog maar enkele tientjes. Combineer een ssd met een schone installatie. Dit werkt beter dan het gebruik van migratietools en je pc vliegt als nooit tevoren.

©PXimport

De upgrade voor gamers: de videokaart

Hoewel de meeste hardware voor basistaken voldoet en aardig wat jaren meekan, gaat dat voor gamers vaak helaas niet op. Er wordt nog veel vooruitgang geboekt in de prestaties van videokaarten. Een videokaart van enkele jaren oud, zeker als het niet de duurste was, kan al moeite hebben met het spelen van de meest recente games. Merk je dat je games niet soepel lopen, je videokaart voor 100 procent wordt belast en de rest van je onderdelen niet? Dan is het tijd voor een nieuwe videokaart.

Welke videokaart je wilt hebben, is afhankelijk van je wensen en budget. Een algemeen advies is lastig te geven. Voor de beste videokaarten voor elke populaire monitorresolutie kun je hier kijken. Je cpu en geheugen spelen ook een rol hierbij en het risico bestaat dat je de bottleneck naar die componenten verlegt met je gpu-upgrade. In de regel gaat je game-ervaring er altijd op vooruit. Wij hebben de beste 1080p-videokaarten voor je getest.

©PXimport

De voeding upgraden

Een degelijke voeding gaat de levensduur van een complete pc mee, zelfs na een upgrade van andere onderdelen. Een voeding vervang je dus alleen als hij de geest geeft. Vervang je de videokaart door een krachtiger model, dan kan het wel zijn dat je een krachtigere voeding nodig hebt. Omdat de kwaliteit van de voeding gevolgen heeft voor de levensduur van alle onderdelen, is een A-kwaliteit voeding altijd het beste advies. Merken als Seasonic, Corsair, be quiet! en Cooler Master zijn daarin een goed uitgangspunt, maar enig onderzoek naar ervaringen voordat je er één aanschaft is raadzaam.

©PXimport

Is extra geheugen nog zinvol?

Geheugenuitbreiding, dé populaire upgrade uit het begin van deze eeuw, is tegenwoordig minder gangbaar. Door de jaren heen nam de geheugencapaciteit van nieuwe systemen sterk toe en het risico dat een gemiddelde gebruiker geheugen tekortkwam, werd alsmaar kleiner. Desondanks is het uitbreiden van je geheugen, als dat zwaar wordt belast, nog altijd een zeer nuttige upgrade. Werkgeheugen is spotgoedkoop, er zijn al 16GB-sets vanaf circa 50 euro, en in tegenstelling tot de ssd upgraden heeft het ook geen serieuze voeten in de aarde. Je zet je systeem uit, verwijdert je oude geheugenmodules en prikt de nieuwe erin. Vervolgens is het een kwestie van opstarten en gaan. Twee tips: let op of je ddr3- of ddr4-geheugen nodig hebt voor jouw systeem. Als je enige affiniteit met het bios hebt: activeer het XMP-profiel.

©PXimport

Andere upgrades zijn verleden tijd?

Helaas is het upgraden van de meeste andere componenten vandaag de dag niet zo nuttig meer. Meer-eisende gebruikers lopen met een ouder systeem simpelweg tegen de beperkingen van de cpu aan. Waar het upgraden van de cpu in het verleden weleens een flinke performance boost kon geven, is dat niet langer het geval. Vooral sinds 2017 zijn processors veel krachtiger geworden dankzij snellere, en vooral veel meer cores. Die processors werken alleen op recente moederborden met recent geheugen. De snellere processors die je nog wel voor oudere moederborden kunt kopen, kunnen simpelweg niet op tegen wat zelfs een instap-cpu anno 2020 aan prestaties levert.

Je kunt natuurlijk cpu, geheugen en moederbord in één keer vervangen. Wanneer je recent een videokaart en ssd hebt aangeschaft, kun je die dan ook zeker houden. Een nieuwe cpu met bijpassend moederbord en geheugen loopt qua kosten wel aardig op. Je zult waarschijnlijk ook je voeding willen vervangen. Het hergebruiken van een paar jaar oude voeding raden we niet aan. Ook ben je dan aan een nieuwe Windowslicentie toe. Eigenlijk spreken we dan al van een nieuwe computer.

©PXimport

Tot slot

Met het volwassen worden van de computer is het nut van zelf knutselen op sommige fronten logischerwijs afgenomen. Het vervangen van een onderdeel is vooral een ding voor gamers geworden, en aan de software kun je zelf weinig verbeteren buiten wat de software zelf al aan optimalisaties biedt. Mogelijk een teleurstelling voor de liefhebber van de goede oude knutseltijd, maar tegelijk is het weer positief dat je met alleen een schone Windows-installatie en een ssd al voldoende in handen hebt om een oude pc binnen korte tijd weer leven in te blazen. Knutselen is leuk; een enkele jaren oud systeem weer prima kunnen gebruiken, is leuker! Een fijne bijkomstigheid: laat dat nu net de enige twee zaken zijn die je in recente laptops ook nog kunt aanpassen.

▼ Volgende artikel
Van prompt naar programma: leer programmeren met AI
© monsitj - stock.adobe.com
Huis

Van prompt naar programma: leer programmeren met AI

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

In dit artikel laten we zien hoe je met hulp van AI razendsnel leert programmeren en zelfs complete programma’s bouwt:

  • Gebruik ChatGPT als programmeerpartner en laat het een volledig werkend spelletje bouwen met HTML, CSS en JavaScript
  • Installeer Aider en gebruik het in combinatie met Git om projecten via de terminal te ontwikkelen
  • Ontdek Windsurf Editor als grafisch alternatief met AI-assistent Cascade

Lees ook: Leren programmeren? Met deze tools is coderen geen geheimcode meer

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

Basisbeginselen van het programmeren

Het is handig als je de basisbeginselen van een programmeertaal kent. Ook daar kan AI van nut zijn. Je kunt veel leren van de voorbeelden die worden gegenereerd. Je kunt elk detail uit laten leggen, of om meer voorbeelden vragen. Dat is heel effectief!

Ook om de basisbeginselen te leren is AI nuttig. Pas bijvoorbeeld de Pareto-methode toe. Die methode stelt dat 80 procent van de resultaten voortkomt uit 20 procent van de inspanningen. Vraag de chatbot om een plan te maken dat deze regel toepast op het leren programmeren van bijvoorbeeld Python, door te focussen op 20 procent van de concepten, tools en technieken die 80 procent van de praktische toepassingen en problemen oplossen voor een beginnende programmeur. Vraag om een gestructureerd plan dat in korte tijd resultaat oplevert, inclusief voorbeelden en kleine projecten om vaardigheden direct toe te passen.

Vraag aan ChatGPT om een leerplan op te stellen om je te helpen bij het programmeren.

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

<audio id="move-sound" src="muisklik.mp3"></audio>

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Contextvenster bij een taalmodel

Bij het werken met een groot taalmodel ofwel een Large Language Model (LLM) zijn er enkele technische beperkingen. Een daarvan is het contextvenster. Dat kun je zien als de hoeveelheid tekst die het model kan onthouden, gemeten in tokens. Een token is een deel van een woord en kan ook spaties en leestekens bevatten. Gemiddeld is een token ongeveer 3 tot 4 tekens groot.

Eerdere versies van ChatGPT hadden een relatief klein contextvenster van 4096 tokens. Het kan dan niet altijd alle details onthouden van de gebruikte teksten. Tegenwoordig is het contextvenster veel groter, en onthouden de modellen gemakkelijk 128.000 tokens of meer. Dat is ongeveer een heel boek! Dat is niet alleen nuttig bij het werken met hele lange teksten of artikelen, maar ook bij programmeerwerk, waar je vaak met grote bibliotheken te maken hebt.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

python -m pip install aider-install
aider-install

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

export PATH="C:\\Users\\gertj\\.local\\bin:$PATH"

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

export ANTHROPIC_API_KEY=sk-ant…

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

mkdir tictactoe
cd tictactoe
git init .

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

API-sleutel maken voor Claude

Bij Aider werken we zoals aangegeven met Claude 3.5 Sonnet, een populaire optie onder programmeurs. Voor toegang is een API-sleutel nodig. Ga daarvoor naar de console van Anthropic. Vul je e-mailadres in. Via e-mail ontvang je een beveiligde link waarmee je kunt inloggen. Ga dan naar Settings / API keys en klik op Create Key. Vul een naam in, bijvoorbeeld Aider, en klik op Add. Noteer de API-sleutel, deze is later niet meer zichtbaar!

Je hebt ook wat credits nodig. Ga daarvoor naar Billing en voeg credits toe met een creditcard via de optie Add Funds. Begin met een klein bedrag, zoals 10 dollar. Heb je over? Je kunt het altijd nog opmaken door een chatbot als Jan met de API te verbinden.

Via de console van Anthropic kun je een API-sleutel maken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

aider --sonnet

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Kosten voor werken met Aider

We hebben tijdens het werken met Aider continu de credits in de gaten gehouden. We controleerden dit via de console bij Anthropic, maar Aider zelf toont ook bij elke actie welke kosten het heeft gemaakt. Voor de meeste aanpassingen gaat het om zo’n 5 tot 11 dollarcent. In totaal heeft het programma ongeveer 0,23 dollar (circa 0,22 euro) gekost. Het hangt er voornamelijk vanaf hoeveel tokens er nodig zijn, wat weer samenhangt met de omvang van de bestanden die aan de chat worden toegevoegd.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Beste optie voor hobbyprogrammeur?

Over het algemeen werkt het programmeren met een chatbot zoals ChatGPT goed. Voor losse functies of snippets werkt het zelfs uitstekend. Maar het is lastig om het overzicht te behouden over de gegenereerde code en eventuele aanpassingen, zeker als het om wijzigingen in meerdere bestanden gaat.

Aider en Windsurf Editor hebben een fijnere workflow, omdat ze de lokale bestanden direct voor je wijzigen, eventueel meerdere tegelijkertijd. Wat kosten betreft is Aider waarschijnlijk interessanter voor de hobbyprogrammeur die af en toe een project oppakt. Je kunt ad-hoc wat credits bijkopen of eens een ander model proberen, lokaal of via bijvoorbeeld OpenRouter. Het opensource DeepSeek R1 bijvoorbeeld. Je kunt bovendien elke ontwikkelomgeving kiezen, terwijl Windsurf Editor volledig op Visual Studio leunt. De integratie met Git ook een praktisch voordeel van Aider.

▼ Volgende artikel
Zo deel je je keuken handig en logisch in
© Andy Dean Photography
Huis

Zo deel je je keuken handig en logisch in

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Je keuken slim indelen? Wij hebben tips voor:
  • Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak
  • Werkblad en kookplaat
  • Koelkast
  • Neem de keuken-driehoek als uitgangspunt
  • Kies de optimale werkhoogte
  • Opbergruimte

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!