Koolstofmonoxide of CO is een stille killer, omdat het reukloos, smaakloos en kleurloos is. Je kunt het gas dus niet herkennen en je voelt het gevaar ook niet aankomen. Jaarlijks sterven er in Nederland zo'n 5 tot 10 mensen aan, terwijl honderden mensen met een CO-vergiftiging naar het ziekenhuis moeten. Wat kun jij doen om een CO-vergiftiging te voorkomen?

In dit artikel: Leggen we het gevaar van koolstofmonoxide uit en wat de oorzaken zijn van CO | We geven praktische tips van hoe je koolstofmonoxidevergiftiging kunt vermijden. | Vertellen we waarom een gesloten verwarmingstoestel veel veiliger dan een open toestel- (het onderscheid tussen beide toestellen zit hem in de manier waar ze verse lucht vandaan halen en hoe ze verbrandingsgassen afvoeren) | Lees je waarom een CO-meter een must is.

Lees ook: Zo kies je de beste plek voor jouw koolmonoxidemelder

Er is niet eens veel CO in de omgevingslucht nodig om gevaarlijk te zijn. 0,1% CO in de lucht is al dodelijk binnen 1 tot 3 uur en 1% is dodelijk binnen het kwartier. We nemen de koolstofmonoxide op in ons bloed waar het zich vasthecht aan de rode bloedcellen. Daar verdringt het de zuurstof, want het vermogen van CO om zich vast te hechten aan rode bloedcellen is vele malen groter dan dat van zuurstof. Daardoor hebben we al genoeg aan een kleine concentratie van CO om vergiftigd te worden.

Acuut gevaarlijk en chronisch ziek

Door het in te ademen raken slachtoffers nietsvermoedend bewusteloos en kunnen ze overlijden. Jaarlijks belanden er in Nederland honderden mensen in het ziekenhuis door zo’n vergiftiging en overlijden er een tiental mensen aan de gevolgen van CO-intoxicatie. De ernst van de intoxicatie is afhankelijk van de hoeveelheid CO, de hoeveelheid bloedcellen die met koolstofmonoxide zijn verzadigd en de duur van de blootstelling. Bovendien is de CO-vergiftiging vaak chronisch in plaats van acuut. Je voelt je dan niet lekker, je hebt hoofdpijn of last van duizeligheid en vermoeidheid. In dergelijke gevallen is de diagnose moeilijk vast te stellen door arts. Het begint meestal pas te dagen als verschillende personen in dezelfde omgeving over deze symptomen klagen.  

©Warning signs - stock.adobe.com

Oorzaken

De verbranding van 1m³ gas verbruikt 10 m³ lucht. Die verse lucht moet dus constant beschikbaar blijven. CO ontstaat wanneer brandstoffen onvolledige verbranden als gevolg van een slechte installatie, slecht onderhoud of een slecht werkende brander. Maar ook ventilatieproblemen of een schoorsteen die onvoldoende trekt, kunnen de oorzaak zijn. Bovendien zuigen bepaalde toestellen de lucht naar buiten. Denk maar aan een afzuigkap, een ventilator, of een droogautomaat met afvoer naar buiten. Al deze toestellen veroorzaken onderdruk in de kamer waardoor rookgassen in de schoorsteen terug naar binnen worden gezogen. Gasgeisers die de lucht uit de kamer verbranden zijn al jaren de koploper onder de boosdoeners. Toch bestaat risico op CO bij alle verwarmings- en warmwatertoestellen die werken op fossiele brandstoffen, dus ook bij verbranding van stookolie, hout, butaan, propaan, pellets en petroleum.  

©Ermishin Dmitrii

Opgepast bij mistig en windstil weer

De meeste ongevallen gebeuren uiteraard tijdens het verwarmingsseizoen. Maar ook de weersomstandigheden spelen een rol. Er is een verhoogd risico op CO-vergiftiging bij zogenaamde temperatuursinversie. Als de weerman (of -vrouw) van dienst die term laat vallen, dan heeft hij of zij het over een warme luchtlaag die boven een laag koude lucht schuift. Normaal neemt de temperatuur af met de hoogte. Bij temperatuursinversie gebeurt het omgekeerde. Onder deze bedekkende warmere luchtlagen hopen de uitgestoten gassen, waaronder koolstofmonoxide, zich op. Bovendien is er dan meestal te weinig wind om deze gassen af te voeren. Wees extra voorzichtig bij mistig weer en bij windstilte. 

Praktische tips

• Controleer jaarlijks of de schoorsteen of rookgasafvoer voldoende goed trek heeft waardoor de verbrandingsgassen vlot kunnen verdwijnen.
• Er moet genoeg aanvoer zijn van verse lucht in de ruimte waar het toestel staat. Zeker in de wintermaanden wanneer deze toestellen intensief worden gebruikt is dit van cruciaal belang. Verlucht je huis dus regelmatig en zorg voor een constante ventilatie. Hangt er een boiler of ketel in de badkamer dan is dat uitermate belangrijk.
• Neem een erkende installateur in de arm voor het plaatsen en onderhouden van het toestel. Dat wil zeggen: een jaarlijkse controle geldt voor toestellen op stookolie, steenkool en hout. Voor aardgastoestellen is een tweejaarlijkse controle verplicht.
• Als je in de winter een bijverwarmingstoestel op een van deze brandstoffen plaatst, dan gebruik je die nooit permanent. Bij zulke kleine toestellen is er vaak helemaal geen afvoer van verbrandingsgassen. Trouwens verwarmingsgeisers zonder afvoer naar een schoorsteen zijn uit den boze.
• Let op de vlammen bij gastoestellen. Een geel-oranje vlam wijst op een slechte verbranding. Een goede verbranding herken je aan een blauwe vlam.
• Plaats CO-melders.

Lees ook: Dit zijn de voordelen en nadelen van slimme rookmelders

Open en gesloten toestellen

Bij verbrandingstoestellen zijn twee dingen belangrijk. Waar halen ze de zuurstof vandaan die nodig is voor hun verbranding en hoe worden de verbrandingsgassen afgevoerd? Een open verbrandingstoestel is de term voor verbrandingstoestellen die de lucht verbruiken uit de ruimte waar het toestel is opgesteld. Als zo’n toestel in een niet goed geventileerde ruimte staat, zal het door gebrek aan lucht koolmonoxide produceren. Iedere installateur zal je vertellen dat een gesloten toestel veel veiliger is. Het heeft een eigen toevoer van buitenlucht en afvoer naar buiten. De lucht nodig voor de verbranding wordt dus van buiten via een buis aangevoerd en de rookgassen gaan ook via een buis naar buiten. Bij een moderne condenserende ketel is de aan- en afvoerbuis in één buis verwerkt door middel van een speciale concentrische dubbelwandige buis. De buitenste ring zuigt lucht aan, de binnenste buis voert de rookgassen af. 

CO-melder

Plaats twee CO-melders. Zo’n apparaat heb je al voor 30 euro. De eerste melder plaats je in de nabijheid van de slaapkamers, de tweede in de buurt van het verwarmingstoestel. Verwar een CO-melder niet met een CO₂-melder. CO₂ is geen koolstofmonoxide maar koolstofdioxide. Mensen ademen zuurstof in en ademen CO₂ uit. Wanneer er veel mensen in dezelfde ruimte zijn, is er steeds minder zuurstof in de ruimte en meer CO₂. Een CO₂-meter detecteert wanneer je een ruimte moet ventileren omdat de verhouding CO₂ in de lucht ongezond wordt.

Voor koolstofmonoxide gebruik je dus een CO-melder. Plaats hem niet tegen het plafond, maar op ooghoogte. CO stijgt niet op en blijft op ooghoogte hangen. Ten slotte zijn er ook gecombineerde rook- en CO-melders. Op die manier ben je tegelijk beveiligd tegen brand.

Lees ook: 5 onderhoudtips voor je rookmelders

©Leena Robinson | leekris - stock.adobe.com

Toch maar professioneel laten doen?

Met de L'OR Barista Absolu zet je thuis zowel warme als gekoelde koffie, om er naar eigen recept ijskoffie van te maken. In deze review bespreken we gebruiksgemak, smaak en consistentie, of de Enjoy Over Ice-stand en Intensity Boost echt verschil maken én of het prijskaartje van 129 euro (adviesprijs) dat waard is.

Design & bouw

De L’OR Barista Absolu is een compacte koffiemachine die werkt met de welbekende capsules. Hij weegt net geen 3,5 kilo en is 28,3 centimeter hoog, 16,2 centimeter breed en 39,6 centimeter diep. Het testexemplaar is uitgevoerd in matgrijs, met aan de achterzijde een waterreservoir met klepje en handig hengsel, en met een capaciteit van 1,2 liter. Bovenop zit een hendel die je naar boven kunt trekken om de capsule op de juiste plek in de machine te doen; daarachter zitten de bedieningsknoppen.

Aan de voorzijde onder het koffietuitje zit een opvangreservoir dat je los kunt halen. Deze is niet in hoogte te verstellen, maar wel los te halen om er een grote mok onder te zetten; handig bij de XXL-koffies. Als je het hele paneel naar voren trekt, zie je het bakje waar gebruikte capsules in vallen. Kortom: een overzichtelijk apparaat.

©Saskia van Weert

Handleiding & meegeleverde capsules

Er zit geen uitgebreide handleiding bij, alleen een boekje waarin met tekeningen wordt aangegeven hoe de machine werkt. Dat is voldoende duidelijk. Ook zit er bij de testmachine een doosje met tien originele L’OR-XXL-capsules om de machine mee te leren kennen.

©Saskia van Weert

Bediening & opties

De bediening en het aantal opties is eveneens vrij overzichtelijk. De Absolu kan overweg met twee formaten capsules: normaal en XXL. Het apparaat herkent het formaat automatisch, daar hoef je als gebruiker niets voor te doen. Er zitten vijf knoppen op. De drie grotere knoppen zijn voor ristretto, espresso en lungo. Daarachter zitten twee kleinere knoppen: links voor ijskoffie en rechts voor extra sterke koffie.

Wie zin heeft in koffie zorgt voor een gevuld waterreservoir, een capsule op de juiste plek en met een druk op de knop gaat de machine aan de gang. Hij is niet per se supersnel; het zetten van een lungo met een XXL-capsule duurt van het indrukken van de knop tot aan de laatste druppels ruim anderhalve minuut.

©Versuni

Iced coffee in de praktijk

De functie waarmee de Absolu wordt aangeprezen, is de ijskoffie. In de beleving van het testteam zijn dat zoete, vaak calorierijke lekkernijen om lekker van te genieten: een combinatie van koffie, zuivel en bijvoorbeeld karamelsaus. De verwachtingen zijn hooggespannen, maar na het bestuderen van de handleiding worden die toch wel flink getemperd.

Wat de machine doet als je de Enjoy Over Ice-knop indrukt en de gewenste hoeveelheid koffie (klein, middel of groot) kiest, is lauwe koffie produceren in een glas of mok waar je zelf eerst ijsklontjes in hebt gedaan. Het voordeel is dat de smaken van de koffie niet worden aangetast door de hitte en dat de koffie extra romig is. Maar je zult zelf aan de slag moeten met toevoegingen en toppings.

©Versuni

Eindoordeel

De Barista Absolu is een gebruiksvriendelijk, compact apparaat met een smaakvol uiterlijk. Hij is beschikbaar in wit, grijs en zwart, en past daardoor prima bij de meeste keukens. Het aantal gebruiksopties is overzichtelijk: ristretto, espresso of lungo in normaal of XXL-formaat, extra sterk of lauw om ijskoffie mee te maken. Er kan eigenlijk niks misgaan tijdens het gebruik. Hij werkt met capsules die na gebruik gemakkelijk worden weggegooid door het opvangbakje in een vuilnisbak te legen.

Ben je een liefhebber van dit type koffie, dan is het een prima apparaat. De functie waarmee hij wordt aangeprezen, namelijk de ijskoffie, stelt helaas teleur. Fijnproevers waarderen waarschijnlijk het behoud van de aroma's door de koffie lauw te zetten, maar als je aan de slag gaat met slagroom en zoete sausjes valt dit voordeel helemaal weg. Speciaal voor de ijskoffie hoef je hem niet te kopen, je kunt even goed je kopje koffie in de koelkast zetten als je zin hebt in een luxe ijskoffie.

Naast Chrome is Microsoft Edge een van de populairste webbrowsers. Edge bouwt voort op dezelfde basis als Chrome, maar onderscheidt zich vooral met extra functies voor veiligheid en privacy. Daarmee verklein je de kans dat websites je volgen of gevoelige gegevens onderscheppen.

Lees ook: Alternatieve browsers: surf ook eens op een andere golf

Voorkom tracking

Klik in de rechterbovenhoek op de drie puntjes om het menu te openen. Selecteer Instellingen en kies in de linkerkolom Privacy, zoeken en services. Daar vind je de optie Traceringspreventie. Zorg dat deze bescherming is ingeschakeld. Je kunt kiezen uit drie niveaus van traceringspreventie: Basis, Gebalanceerd en Strikt. Trackers worden meestal gebruikt om je gepersonaliseerde advertenties te sturen, maar ze geven ook andere persoonlijke gegevens door, zelfs aan websites die je nog nooit hebt bezocht. Kies je Basis, dan staat Edge de meeste trackers toe, het andere uiterste is Strikt, dat het merendeel van de trackers blokkeert. De eerste optie lijkt ons niet veilig en Strikt kan ervoor zorgen dat bepaalde websites niet naar behoren werken. Daarom raden we de optie Gebalanceerd aan als standaardinstelling.

Onder deze drie niveaus vind je de lijst van websites waarvan trackers alvast zijn geblokkeerd.

Scareware-blokker

Sluit het venster Traceringspreventie en open het onderdeel Beveiliging, dat iets lager staat. Daar activeer je de Scareware-blokker. Scareware is een methode waarbij hackers je proberen bang te maken met nepwaarschuwingen. Via deze meldingen stellen ze dan voor om software te downloaden die de zaak kan herstellen of dien je een bepaald nummer te bellen van een zogenaamde Microsoft-helpdesk. Als je de Scareware-blokker activeert, sta je toe dat Microsoft AI gebruikt om dit soort scams te detecteren en te blokkeren.

Betalingsmethoden

Bij Privacy, zoeken en services / Privacy activeer je ook de optie Niet volgen-verzoeken verzenden. Het effect is afhankelijk van de betreffende website. Websites kunnen beslissen om je browsegegevens toch te blijven verzamelen. Eronder vind je de optie Toestaan dat sites controleren of betalingsmethoden zijn opgeslagen. Hoewel het handig is om je betaalmethoden in een webbrowser op te slaan, raden we dit nooit aan. Ten slotte schakel je bij Privacy, zoeken en services / Privacy de bescherming in: Mogelijk ongewenste apps blokkeren.