Koolstofmonoxide of CO is een stille killer, omdat het reukloos, smaakloos en kleurloos is. Je kunt het gas dus niet herkennen en je voelt het gevaar ook niet aankomen. Jaarlijks sterven er in Nederland zo'n 5 tot 10 mensen aan, terwijl honderden mensen met een CO-vergiftiging naar het ziekenhuis moeten. Wat kun jij doen om een CO-vergiftiging te voorkomen?

In dit artikel: Leggen we het gevaar van koolstofmonoxide uit en wat de oorzaken zijn van CO | We geven praktische tips van hoe je koolstofmonoxidevergiftiging kunt vermijden. | Vertellen we waarom een gesloten verwarmingstoestel veel veiliger dan een open toestel- (het onderscheid tussen beide toestellen zit hem in de manier waar ze verse lucht vandaan halen en hoe ze verbrandingsgassen afvoeren) | Lees je waarom een CO-meter een must is.

Lees ook: Zo kies je de beste plek voor jouw koolmonoxidemelder

Er is niet eens veel CO in de omgevingslucht nodig om gevaarlijk te zijn. 0,1% CO in de lucht is al dodelijk binnen 1 tot 3 uur en 1% is dodelijk binnen het kwartier. We nemen de koolstofmonoxide op in ons bloed waar het zich vasthecht aan de rode bloedcellen. Daar verdringt het de zuurstof, want het vermogen van CO om zich vast te hechten aan rode bloedcellen is vele malen groter dan dat van zuurstof. Daardoor hebben we al genoeg aan een kleine concentratie van CO om vergiftigd te worden.

Acuut gevaarlijk en chronisch ziek

Door het in te ademen raken slachtoffers nietsvermoedend bewusteloos en kunnen ze overlijden. Jaarlijks belanden er in Nederland honderden mensen in het ziekenhuis door zo’n vergiftiging en overlijden er een tiental mensen aan de gevolgen van CO-intoxicatie. De ernst van de intoxicatie is afhankelijk van de hoeveelheid CO, de hoeveelheid bloedcellen die met koolstofmonoxide zijn verzadigd en de duur van de blootstelling. Bovendien is de CO-vergiftiging vaak chronisch in plaats van acuut. Je voelt je dan niet lekker, je hebt hoofdpijn of last van duizeligheid en vermoeidheid. In dergelijke gevallen is de diagnose moeilijk vast te stellen door arts. Het begint meestal pas te dagen als verschillende personen in dezelfde omgeving over deze symptomen klagen.  

©Warning signs - stock.adobe.com

Oorzaken

De verbranding van 1m³ gas verbruikt 10 m³ lucht. Die verse lucht moet dus constant beschikbaar blijven. CO ontstaat wanneer brandstoffen onvolledige verbranden als gevolg van een slechte installatie, slecht onderhoud of een slecht werkende brander. Maar ook ventilatieproblemen of een schoorsteen die onvoldoende trekt, kunnen de oorzaak zijn. Bovendien zuigen bepaalde toestellen de lucht naar buiten. Denk maar aan een afzuigkap, een ventilator, of een droogautomaat met afvoer naar buiten. Al deze toestellen veroorzaken onderdruk in de kamer waardoor rookgassen in de schoorsteen terug naar binnen worden gezogen. Gasgeisers die de lucht uit de kamer verbranden zijn al jaren de koploper onder de boosdoeners. Toch bestaat risico op CO bij alle verwarmings- en warmwatertoestellen die werken op fossiele brandstoffen, dus ook bij verbranding van stookolie, hout, butaan, propaan, pellets en petroleum.  

©Ermishin Dmitrii

Opgepast bij mistig en windstil weer

De meeste ongevallen gebeuren uiteraard tijdens het verwarmingsseizoen. Maar ook de weersomstandigheden spelen een rol. Er is een verhoogd risico op CO-vergiftiging bij zogenaamde temperatuursinversie. Als de weerman (of -vrouw) van dienst die term laat vallen, dan heeft hij of zij het over een warme luchtlaag die boven een laag koude lucht schuift. Normaal neemt de temperatuur af met de hoogte. Bij temperatuursinversie gebeurt het omgekeerde. Onder deze bedekkende warmere luchtlagen hopen de uitgestoten gassen, waaronder koolstofmonoxide, zich op. Bovendien is er dan meestal te weinig wind om deze gassen af te voeren. Wees extra voorzichtig bij mistig weer en bij windstilte. 

Praktische tips

• Controleer jaarlijks of de schoorsteen of rookgasafvoer voldoende goed trek heeft waardoor de verbrandingsgassen vlot kunnen verdwijnen.
• Er moet genoeg aanvoer zijn van verse lucht in de ruimte waar het toestel staat. Zeker in de wintermaanden wanneer deze toestellen intensief worden gebruikt is dit van cruciaal belang. Verlucht je huis dus regelmatig en zorg voor een constante ventilatie. Hangt er een boiler of ketel in de badkamer dan is dat uitermate belangrijk.
• Neem een erkende installateur in de arm voor het plaatsen en onderhouden van het toestel. Dat wil zeggen: een jaarlijkse controle geldt voor toestellen op stookolie, steenkool en hout. Voor aardgastoestellen is een tweejaarlijkse controle verplicht.
• Als je in de winter een bijverwarmingstoestel op een van deze brandstoffen plaatst, dan gebruik je die nooit permanent. Bij zulke kleine toestellen is er vaak helemaal geen afvoer van verbrandingsgassen. Trouwens verwarmingsgeisers zonder afvoer naar een schoorsteen zijn uit den boze.
• Let op de vlammen bij gastoestellen. Een geel-oranje vlam wijst op een slechte verbranding. Een goede verbranding herken je aan een blauwe vlam.
• Plaats CO-melders.

Lees ook: Dit zijn de voordelen en nadelen van slimme rookmelders

Open en gesloten toestellen

Bij verbrandingstoestellen zijn twee dingen belangrijk. Waar halen ze de zuurstof vandaan die nodig is voor hun verbranding en hoe worden de verbrandingsgassen afgevoerd? Een open verbrandingstoestel is de term voor verbrandingstoestellen die de lucht verbruiken uit de ruimte waar het toestel is opgesteld. Als zo’n toestel in een niet goed geventileerde ruimte staat, zal het door gebrek aan lucht koolmonoxide produceren. Iedere installateur zal je vertellen dat een gesloten toestel veel veiliger is. Het heeft een eigen toevoer van buitenlucht en afvoer naar buiten. De lucht nodig voor de verbranding wordt dus van buiten via een buis aangevoerd en de rookgassen gaan ook via een buis naar buiten. Bij een moderne condenserende ketel is de aan- en afvoerbuis in één buis verwerkt door middel van een speciale concentrische dubbelwandige buis. De buitenste ring zuigt lucht aan, de binnenste buis voert de rookgassen af. 

CO-melder

Plaats twee CO-melders. Zo’n apparaat heb je al voor 30 euro. De eerste melder plaats je in de nabijheid van de slaapkamers, de tweede in de buurt van het verwarmingstoestel. Verwar een CO-melder niet met een CO₂-melder. CO₂ is geen koolstofmonoxide maar koolstofdioxide. Mensen ademen zuurstof in en ademen CO₂ uit. Wanneer er veel mensen in dezelfde ruimte zijn, is er steeds minder zuurstof in de ruimte en meer CO₂. Een CO₂-meter detecteert wanneer je een ruimte moet ventileren omdat de verhouding CO₂ in de lucht ongezond wordt.

Voor koolstofmonoxide gebruik je dus een CO-melder. Plaats hem niet tegen het plafond, maar op ooghoogte. CO stijgt niet op en blijft op ooghoogte hangen. Ten slotte zijn er ook gecombineerde rook- en CO-melders. Op die manier ben je tegelijk beveiligd tegen brand.

Lees ook: 5 onderhoudtips voor je rookmelders

©Leena Robinson | leekris - stock.adobe.com

Toch maar professioneel laten doen?

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week op zoek naar zulke deals. Dit keer een bijzondere categorie die nog niet eerder aan bod is geweest: verstelbare bureau's voor een ergonomische werkplek.

Veel mensen die thuiswerken heb niet altijd de mogelijkheid om een apart bureau te gebruiken en ziten bijvoorbeeld vaak aan de eet- of keukentafel. Toch kan het lonen om te investeren in een goed bureau, omdat daarmee - in combinatie met een goede stoel - je werkhouding een stuk beter wordt. Wij bekijken vijf handige bureaus 's die in hoogte verstelbaar zijn.

Casaria 160x75

Het tafelblad van dit bureau uit de Casaria‑lijn is in hoogte verstelbaar van 73 tot 118 cm en beweegt met een snelheid van 2,25 cm per seconde. Je bedient de motor via een lcd‑scherm en kan twee voorkeursstanden opslaan, zodat je met één druk op de knop naar je favoriete werkhoogtes gaat. Er zit ook een herinneringsfunctie in die je eraan herinnert om weer te gaan staan of juist te zitten. Met het robuuste stalen frame en een draagvermogen van 80 kg is het bureau geschikt voor zware monitoren. Handige details zijn de kabelgeleider, beker‑ en koptelefoonhouder en in hoogte verstelbare poten. Het blad van 160 × 75 cm bestaat uit twee delen en is afgewerkt met melamine zodat het tegen een stootje kan. Dit bureau komt inclusief montagebenodigdheden en is verkrijgbaar in verschillende kleurvarianten.

Avalo 140x60

Avalo levert dit elektrisch verstelbaar bureau (de P58) met een compact blad van 140 × 60 cm. De hoogte is traploos verstelbaar van 73 tot 117 cm en kun je drie verschillende hoogtestanden opslaan. Dat is handig als je het bureau deelt met collega's of medethuiswerkers, of wanneer je snel wilt wisselen tussen zit‑ en stahouding. De bediening gebeurt via een bedieningspaneeltje aan de voorkant; met één druk op de knop gaat het blad naar de gewenste stand. Het frame is gemaakt van staal, het blad van P2‑melamine en de rand is afgewerkt met hittebestendig ABS. Verder wordt benadrukt dat het bureau plug‑and‑play is: je hoeft alleen de stekker in het stopcontact te steken en kunt meteen aan de slag. Door het smalle ontwerp past het bureau goed in kleinere kamers, maar biedt het toch voldoende ruimte voor een monitor, toetsenbord en documenthouder. Voor wie een elektrische zit‑sta‑oplossing zoekt met geheugenfunctie en solide materialen is dit model een optie.

Avalo 120x60

Dit is een kleinere variant van de hierboven besproken Avalo AP58. Dit model heeft een 20 cm minder breed blad, maar uiteraard ook elektrisch verstelbaar. Net als de grotere uitvoering varieert de hoogte van 73 tot 117 cm en kan het bureau drie standen onthouden. Voor het instellen gebruik je een eenvoudige bediening waarbij je een favoriete zit‑ en stahoogte opslaat en later oproept. Het frame bestaat uit staal en het blad uit melamine met een rand van warmtebestendig ABS. D tafel weegt 27 kg en is het daardoor stabiel zonder moeilijk te verplaatsen. Ook deze uitvoering is plug‑and‑play; je hoeft geen ingewikkelde montage uit te voeren. Door de compactere afmetingen is dit model ideaal voor kleinere werkplekken of voor wie extra apparatuur (zoals een printer) op een tweede tafel wil plaatsen. De strakke vormgeving past in verschillende interieurs en de elektrische motor zorgt ervoor dat je eenvoudig van houding wisselt.

VDD Gaming 118x58cm

Het frame van deze VDD is elektrisch in hoogte verstelbaar van 73 tot 118 cm. Hiermee wissel je gemakkelijk tussen zitten en staan en kun je de juiste houding aannemen voor langdurige sessies. Het witte werkblad van 118 × 58 cm biedt voldoende ruimte voor een monitor en toetsenbord en dankzij de krachtige motor is het maximaal belastbaar tot 60 kg. De tafel wordt geleverd met instructies en alle benodigde onderdelen, waardoor je de montage zelf kunt uitvoeren. Er worden geen extra functies zoals geheugenstanden vermeld, waardoor je elke gewenste hoogte handmatig instelt. Voor wie een elektrisch verstelbaar bureau zoekt dat weinig ruimte inneemt, is dit een praktische optie; vooral gamers zullen baat hebben bij het kunnen aanpassen van de werkhoogte tijdens een sessie.

Schaffenburg Linesto Plus 140x80

Het Schaffenburg Linesto Plus‑bureau is een rechthoekige tafel met een T‑poot. Het frame is zonder gereedschap te monterenen in hoogte verstelbaar met een drukknop tussen 65,5 en 85,5 cm. De maximale belasting bedraagt 70 kg. De hoogtebediening gebeurt via een knop aan het onderstel; er zijn geen geheugenstanden. De tafel is voorzien van een 25mm dik melamine blad, een metalen onderstel en stelvoeten om de tafel waterpas te zetten. Kabelbeheer is mogelijk via accessoires, en er zijn diverse blad‑ en framekleuren beschikbaar. Het Schaffenburg-bureau heeft verder een stalen frame met twee telescoperende buisdelen en een krasvaste coating. Als enige in dit overzicht is deze Linestor geen zit/sta-bureau, maar kan hij in zithoogte tot maximaal 85,5 cm worden gebracht.

Sinds juni 2025 is het voor fabrikanten van smartphones verplicht om een energiebabel voor hun apparaten te voeren. De consument kan aan de hand van het energielabel zien hoe energiezuinig een telefoon is, maar ook hoe makkelijk het is om de telefoon te (laten) repareren en wat het updatebeleid voor de software is. Door middel van het nieuwe energielabel kun je dus veel bewuster kiezen voor een bepaalde telefoon.

Het energielabel werd ooit bedacht om apparaten op een uniforme manier te vergelijken, los van marketingclaims. Door elk product in te delen op een schaal van A tot en met G ontstaat ruimte om echte koplopers te herkennen en achterblijvers aan te sporen. Smartphones waren nog niet eerder voorzien van een energielabel, maar hebben dat vanaf juni 2025 wel gekregen. Dat is logisch, want bij smartphones draait energie-efficiëntie niet alleen om het stopcontact, maar vooral om hoe slim hardware en software met de energie van een accu omgaan en hoeveel jaren je uit dezelfde telefoon haalt. Door die informatie eenduidig te tonen, verschuiven de argumenten over de oplaadtijd en de schermgrootte naar hoelang een telefoon meegaat en hoe makkelijk hij te repareren is.

Energie en duurzaamheid

Een smartphone gaat gemiddeld gezien wel een dagje mee op een enkele acculading, afhankelijk natuurlijk van het gebruik door de eigenaar. Erg veel energie wordt er dus niet verspild, maar de grootste winst wat betreft het klimaat is vooral te behalen uit de levensduur van de smartphone en of deze makkelijk te repareren is. De EU koppelt het nieuwe energielabel aan het eco-design van de telefoon. Het label dat de telefoon krijgt, is afhankelijk van een aantal factoren en is een gemiddelde van de prestaties van al deze factoren. Welk factoren dat zijn, lichten we je hieronder verder toe.

Levensduur accu

Het nieuwe energielabel laat zien wat de gemiddelde levensduur van de accu van de telefoon is. Dat wordt bekeken aan de hand van het aantal laadcycli: hoe vaak kan een telefoon opnieuw worden opgeladen voordat de kwaliteit van de accu achteruit gaat? Daarbij wordt een capaciteitsvermindering van 80 procent aangehouden: na hoeveel keer laden is de capaciteit tot 80 procent gedaald? Hoe hoger dit getal, des te betrouwbaarder is de accu.

Uithoudingsvermogen

Uiteraard wordt er ook gekeken naar de gebruiksduur van een telefoon of tablet als deze volledig is opgeladen. Door het uitvoeren van een zogeheten reallife-situatie wordt het gemiddelde gebruik van een smartphone geëmuleerd. Hoeveel uur en minuten je met de smartphone kunt werken op die enkele lading, wordt op het label getoond.

Vrije val

Een van de andere eigenschappen waarop wordt getest, is de vrije val-test. Hoe snel gaat een telefoon kapot als je deze vanaf een bepaalde hoogte op een harde ondergrond laat vallen? Misschien vraag je je af wat dit met duurzaamheid te maken heeft? Nou, heel veel: als je telefoon snel kapot gaat als je hem laat vallen, moet je al snel een nieuwe. Niet heel duurzaam dus. Op het energielabel vind je de valbestendigheid tussen de A en E. Hoe lager de letter (A), des te beter kan zo'n telefoon een val overleven. De test is gebaseerd op een val van 1 meter boven een verharde ondergrond en wordt met vijf modellen van hetzelfde toestel tot wel 270 keer uitgevoerd.

Elke keer dat een telefoon is gevallen, wordt gecontroleerd of het scherm nog functioneert en reageert op aanrakingen, of de camera het nog doet, of de mobiele functies als wifi en mobiel nog werken, of de telefoon kan worden opgeladen en of de audio nog goed functioneert. Barsten in het frame of het glas worden wel geaccepteerd, mits de telefoon nog veilig kan worden gebruikt. Bijvoorbeeld als het glas wel gebarsten is, maar geen splinters heeft.

Bescherming tegen stof of water

Ook de zogeheten IP-tests (IP = Ingression Protection, of indringbescherming) worden uitgevoerd bij de telefoons en zijn een belangrijk onderdeel van de algehele score die een telefoon krijgt. De apparaten worden getest op het binnendringen van stof en water. De waterbestendigheidstest controleert bijvoorbeeld of een smartphone bestand is tegen spatwater vanuit verschillende richtingen, zonder dat de werking of veiligheid van het toestel wordt aangetast. Hiermee wordt gegarandeerd dat een telefoon in elk geval bestand is tegen vocht, bijvoorbeeld bij het gebruik tijdens een regenbui, het morsen van vloeistof of het gebruik van natte handen.

Repareerbaarheid

Een ander duurzaamheidsonderdeel waar de EU goed naar kijkt, is de repareerbaarheid van een smartphone. Dat omvat een groot aantal parameters, zoals welke onderdelen makkelijk te vervangen zijn, in hoeverre een consument bepaalde onderdelen zelf kan vervangen, en hoelang en hoe goed bepaalde onderdelen van de telefoon op voorraad zijn.

De EU wil dat smartphones langer meegaan en eenvoudiger te herstellen zijn – zowel door professionele reparateurs als (in bepaalde gevallen) door consumenten zelf. De eisen met betrekking tot repareerbaarheid blijven minimaal zeven jaar gelden na het einde van de verkoop van een model.

©WICHAN SHOP

Een fabrikant van een smartphone moet garanties kunnen geven met betrekking tot de ondersteuning van een telefoon. Als een toestel op de Europese markt wordt uitgebracht, mag de consument verwachten dat een telefoon zeven jaar na het verschijnen van de telefoon op de markt nog steeds gerepareerd kan worden.

Onderdelen

De reparatie- of 'vervangarantie' geldt voor alle essentiële onderdelen van een smartphone of tablet, zoals de accu, camera's, externe poorten voor audio en opladen, de microfoons en luidsprekers, de knoppen en de scharnieren als het een opklapbare telefoon betreft. De fabrikant moet zelfs de schroefjes op voorraad hebben als de originele niet meer kunnen worden gebruikt.

De bovenste onderdelen kunnen door een fabrikant of een telefoonreparateur worden gerepareerd, maar de EU vindt dat ook consumenten zelf onderdelen moeten kunnen bestellen en vervangen, zoals de accu, de achterzijde, de hele beeldschermunit en de oplader. Voor die zelfrepareerbaarheid krijgt een telefoon ook een waardering van A t/m E. De fabrikant is daarnaast verplicht om aan te geven waar reserveonderdelen te verkrijgen zijn, welk gereedschap er nodig is om de reparatie te kunnen uitvoeren en waar je de benodigde handleidingen kunt vinden.

Reparatie-index

Telefoonfabrikanten moeten dus uitgebreide informatie geven over hoe je je smartphone kunt repareren, maar ook over de complexiteit van de reparatie. Zijn de onderdelen die je wilt vervangen bijvoorbeeld makkelijk te bereiken, of moet je eerst andere onderdelen verwijderen om erbij te kunnen? Ook dat wordt allemaal opgenomen in de uiteindelijke classificering van de telefoon: hoe minder stappen er nodig zijn, des te hoger is de score die wordt toegekend.

Tot slot

De Europese Unie heeft met het nieuwe energielabel voor smartphones een goede stap gezet in de richting van duurzaamheid. Het uiteindelijke doel is om ervoor te zorgen dat fabrikanten meer hun best gaan doen om een zo makkelijk mogelijk te repareren telefoon uit te brengen. Deze strengere regels in de EU betekenen ook dat deze toestellen in andere landen buiten de EU makkelijker te repareren zullen zijn, omdat een telefoonfabrikant waarschijnlijk niet compleet verschillende uitvoeringen van een model smartphone gaat maken. Maar of consumenten in landen buiten de EU ook zo makkelijk zelf aan onderdelen kunnen komen, is dan nog maar de vraag; deze mate van tegemoetkoming aan of bescherming van de consument gelden vaak niet in andere landen. Fabrikanten hoeven deze informatie dus niet beschikbaar te stellen in landen buiten de EU.