Koolstofmonoxide of CO is een stille killer, omdat het reukloos, smaakloos en kleurloos is. Je kunt het gas dus niet herkennen en je voelt het gevaar ook niet aankomen. Jaarlijks sterven er in Nederland zo'n 5 tot 10 mensen aan, terwijl honderden mensen met een CO-vergiftiging naar het ziekenhuis moeten. Wat kun jij doen om een CO-vergiftiging te voorkomen?

In dit artikel: Leggen we het gevaar van koolstofmonoxide uit en wat de oorzaken zijn van CO | We geven praktische tips van hoe je koolstofmonoxidevergiftiging kunt vermijden. | Vertellen we waarom een gesloten verwarmingstoestel veel veiliger dan een open toestel- (het onderscheid tussen beide toestellen zit hem in de manier waar ze verse lucht vandaan halen en hoe ze verbrandingsgassen afvoeren) | Lees je waarom een CO-meter een must is.

Lees ook: Zo kies je de beste plek voor jouw koolmonoxidemelder

Er is niet eens veel CO in de omgevingslucht nodig om gevaarlijk te zijn. 0,1% CO in de lucht is al dodelijk binnen 1 tot 3 uur en 1% is dodelijk binnen het kwartier. We nemen de koolstofmonoxide op in ons bloed waar het zich vasthecht aan de rode bloedcellen. Daar verdringt het de zuurstof, want het vermogen van CO om zich vast te hechten aan rode bloedcellen is vele malen groter dan dat van zuurstof. Daardoor hebben we al genoeg aan een kleine concentratie van CO om vergiftigd te worden.

Acuut gevaarlijk en chronisch ziek

Door het in te ademen raken slachtoffers nietsvermoedend bewusteloos en kunnen ze overlijden. Jaarlijks belanden er in Nederland honderden mensen in het ziekenhuis door zo’n vergiftiging en overlijden er een tiental mensen aan de gevolgen van CO-intoxicatie. De ernst van de intoxicatie is afhankelijk van de hoeveelheid CO, de hoeveelheid bloedcellen die met koolstofmonoxide zijn verzadigd en de duur van de blootstelling. Bovendien is de CO-vergiftiging vaak chronisch in plaats van acuut. Je voelt je dan niet lekker, je hebt hoofdpijn of last van duizeligheid en vermoeidheid. In dergelijke gevallen is de diagnose moeilijk vast te stellen door arts. Het begint meestal pas te dagen als verschillende personen in dezelfde omgeving over deze symptomen klagen.  

©Warning signs - stock.adobe.com

Oorzaken

De verbranding van 1m³ gas verbruikt 10 m³ lucht. Die verse lucht moet dus constant beschikbaar blijven. CO ontstaat wanneer brandstoffen onvolledige verbranden als gevolg van een slechte installatie, slecht onderhoud of een slecht werkende brander. Maar ook ventilatieproblemen of een schoorsteen die onvoldoende trekt, kunnen de oorzaak zijn. Bovendien zuigen bepaalde toestellen de lucht naar buiten. Denk maar aan een afzuigkap, een ventilator, of een droogautomaat met afvoer naar buiten. Al deze toestellen veroorzaken onderdruk in de kamer waardoor rookgassen in de schoorsteen terug naar binnen worden gezogen. Gasgeisers die de lucht uit de kamer verbranden zijn al jaren de koploper onder de boosdoeners. Toch bestaat risico op CO bij alle verwarmings- en warmwatertoestellen die werken op fossiele brandstoffen, dus ook bij verbranding van stookolie, hout, butaan, propaan, pellets en petroleum.  

©Ermishin Dmitrii

Opgepast bij mistig en windstil weer

De meeste ongevallen gebeuren uiteraard tijdens het verwarmingsseizoen. Maar ook de weersomstandigheden spelen een rol. Er is een verhoogd risico op CO-vergiftiging bij zogenaamde temperatuursinversie. Als de weerman (of -vrouw) van dienst die term laat vallen, dan heeft hij of zij het over een warme luchtlaag die boven een laag koude lucht schuift. Normaal neemt de temperatuur af met de hoogte. Bij temperatuursinversie gebeurt het omgekeerde. Onder deze bedekkende warmere luchtlagen hopen de uitgestoten gassen, waaronder koolstofmonoxide, zich op. Bovendien is er dan meestal te weinig wind om deze gassen af te voeren. Wees extra voorzichtig bij mistig weer en bij windstilte. 

Praktische tips

• Controleer jaarlijks of de schoorsteen of rookgasafvoer voldoende goed trek heeft waardoor de verbrandingsgassen vlot kunnen verdwijnen.
• Er moet genoeg aanvoer zijn van verse lucht in de ruimte waar het toestel staat. Zeker in de wintermaanden wanneer deze toestellen intensief worden gebruikt is dit van cruciaal belang. Verlucht je huis dus regelmatig en zorg voor een constante ventilatie. Hangt er een boiler of ketel in de badkamer dan is dat uitermate belangrijk.
• Neem een erkende installateur in de arm voor het plaatsen en onderhouden van het toestel. Dat wil zeggen: een jaarlijkse controle geldt voor toestellen op stookolie, steenkool en hout. Voor aardgastoestellen is een tweejaarlijkse controle verplicht.
• Als je in de winter een bijverwarmingstoestel op een van deze brandstoffen plaatst, dan gebruik je die nooit permanent. Bij zulke kleine toestellen is er vaak helemaal geen afvoer van verbrandingsgassen. Trouwens verwarmingsgeisers zonder afvoer naar een schoorsteen zijn uit den boze.
• Let op de vlammen bij gastoestellen. Een geel-oranje vlam wijst op een slechte verbranding. Een goede verbranding herken je aan een blauwe vlam.
• Plaats CO-melders.

Lees ook: Dit zijn de voordelen en nadelen van slimme rookmelders

Open en gesloten toestellen

Bij verbrandingstoestellen zijn twee dingen belangrijk. Waar halen ze de zuurstof vandaan die nodig is voor hun verbranding en hoe worden de verbrandingsgassen afgevoerd? Een open verbrandingstoestel is de term voor verbrandingstoestellen die de lucht verbruiken uit de ruimte waar het toestel is opgesteld. Als zo’n toestel in een niet goed geventileerde ruimte staat, zal het door gebrek aan lucht koolmonoxide produceren. Iedere installateur zal je vertellen dat een gesloten toestel veel veiliger is. Het heeft een eigen toevoer van buitenlucht en afvoer naar buiten. De lucht nodig voor de verbranding wordt dus van buiten via een buis aangevoerd en de rookgassen gaan ook via een buis naar buiten. Bij een moderne condenserende ketel is de aan- en afvoerbuis in één buis verwerkt door middel van een speciale concentrische dubbelwandige buis. De buitenste ring zuigt lucht aan, de binnenste buis voert de rookgassen af. 

CO-melder

Plaats twee CO-melders. Zo’n apparaat heb je al voor 30 euro. De eerste melder plaats je in de nabijheid van de slaapkamers, de tweede in de buurt van het verwarmingstoestel. Verwar een CO-melder niet met een CO₂-melder. CO₂ is geen koolstofmonoxide maar koolstofdioxide. Mensen ademen zuurstof in en ademen CO₂ uit. Wanneer er veel mensen in dezelfde ruimte zijn, is er steeds minder zuurstof in de ruimte en meer CO₂. Een CO₂-meter detecteert wanneer je een ruimte moet ventileren omdat de verhouding CO₂ in de lucht ongezond wordt.

Voor koolstofmonoxide gebruik je dus een CO-melder. Plaats hem niet tegen het plafond, maar op ooghoogte. CO stijgt niet op en blijft op ooghoogte hangen. Ten slotte zijn er ook gecombineerde rook- en CO-melders. Op die manier ben je tegelijk beveiligd tegen brand.

Lees ook: 5 onderhoudtips voor je rookmelders

©Leena Robinson | leekris - stock.adobe.com

Toch maar professioneel laten doen?

Je staat in de parfumerie en ziet drie flacons die er bijna identiek uitzien. De naam is hetzelfde en het merk is hetzelfde, maar het prijsverschil tussen die drie is groot. Dat komt doordat er eigenlijk drie verschillende varianten zijn: parfum, eau de parfum en eau de toilette. Hoewel het verleidelijk is om simpelweg op het prijskaartje af te gaan, is het slim om te weten wat je precies koopt. De verschillen tussen die drie zijn namelijk groter dan je denkt. Hoe dat precies zit, lees je hier.

Om de juiste keuze te maken, moet je eerst begrijpen hoe een geur eigenlijk in elkaar zit. In de basis bestaat elk luchtje uit een mengsel van alcohol, water en geurstoffen (ook wel parfumolie genoemd). De alcohol fungeert als de drager: zodra je sprayt, verdampt de alcohol en blijven de geurstoffen achter op je huid. Het grote onderscheid tussen de verschillende varianten zit hem puur in de concentratie van die parfumolie. De vuistregel is simpel: hoe hoger het percentage geurstoffen, hoe intenser de geur is en hoe langer je er plezier van hebt.

Parfum (extrait de parfum)

Als we het in de volksmond hebben over 'parfum', bedoelen we vaak gewoon een lekker luchtje. Maar in de officiële termen is parfum (of extrait de parfum) de meest pure en kostbare variant die je kunt kopen. Met een concentratie aan geurstoffen die meestal tussen de 20 en 40 procent ligt, is dit de absolute topklasse.

Omdat de concentratie zo hoog is, bevat deze variant relatief weinig alcohol. Dit maakt puur parfum vaak een uitstekende keuze voor mensen met een gevoelige huid, omdat alcohol de huid kan uitdrogen. De geur is vol, diep en blijft met gemak de hele dag - en vaak zelfs de volgende ochtend nog - hangen. Je hebt er extreem weinig van nodig; vaak wordt parfum daarom niet in een sprayfles verkocht, maar in een klein flesje waarmee je een paar druppels op de huid dept.

Eau de parfum (EDP)

Kijk je in het badkamerkastje van de gemiddelde Nederlander, dan is de kans groot dat je daar een eau de parfum aantreft. Met een geurconcentratie van 15 tot 20 procent biedt deze variant de gulden middenweg. Het is minder zwaar en olieachtig dan puur parfum, maar krachtig genoeg om een hele werkdag of een avond uit mee te gaan. Meestal blijft een eau de parfum zo'n zes tot acht uur goed waarneembaar.

Eau de parfum richt zich vaak op de zogenoemde 'hartnoten' van een geur. Dit zijn de geuren die tevoorschijn komen nadat de eerste alcohol is verdampt. Hierdoor is de geur vaak wat dieper en warmer, wat hem geschikt maakt voor zowel dagelijks gebruik als speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT)

De term 'eau de toilette' klinkt chique, maar betekent letterlijk 'toiletwater'. Dit stamt uit de tijd dat men deze geur gebruikte om zich in de ochtend mee op te frissen ('toilet maken'). Deze variant is met een percentage van 5 tot 15 procent geurstoffen een stuk lichter en vluchtiger dan (eau de) parfum.

Waar een eau de parfum de diepte in gaat, focust een eau de toilette zich meestal op de toptonen. Dit zijn vaak frisse citrus- of fruitgeuren die je direct ruikt bij het sprayen, maar die ook sneller vervliegen. Een eau de toilette blijft gemiddeld drie tot vijf uur hangen. Het is dan ook een goede keuze voor mensen die niet van zware, bedwelmende geuren houden, of voor gebruik op kantoor waar je je collega's niet wilt overweldigen. Houd er wel rekening mee dat je deze geur halverwege de dag waarschijnlijk even opnieuw moet aanbrengen.

Prijs versus kwaliteit: wat is nu echt goedkoper?

Het lijkt een simpele rekensom: een grote fles eau de toilette is aan de kassa vaak goedkoper dan een klein flesje eau de parfum. Toch kan die goedkopere fles op de lange termijn duurkoop zijn. Omdat eau de toilette sneller vervliegt, heb je de neiging om royaal te sprayen en dit gedurende de dag te herhalen. Hierdoor gaat de fles veel sneller leeg.

Bij een eau de parfum of puur parfum is de aanschafprijs hoger, maar heb je aan één keer een beetje aanbrengen in de ochtend vaak genoeg voor de hele dag. Je doet dus aanzienlijk langer met de flacon.

Wanneer draag je wat?

Als je twijfelt over welke variant je moet kopen, laat dit dan afhangen van het seizoen en de gelegenheid. Warmte versterkt namelijk geur. In de zomer, wanneer je huid warm is, kan een zwaar parfum al snel te overheersend en plakkerig aanvoelen. Een lichte, frisse eau de toilette is dan perfect. In de winter is het juist andersom: kou zorgt ervoor dat geuren minder goed vrijkomen en snel wegvallen. In die maanden, en zeker 's avonds tijdens een diner of feestje, komt een rijkere eau de parfum of parfum veel beter tot zijn recht.

Haal alles uit je geur

Heb je eenmaal je keuze gemaakt, dan wil je natuurlijk dat je zo lang mogelijk lekker ruikt. Een veelgemaakte fout is het wrijven van de polsen na het sprayen. Doe dit niet; door de wrijving creëer je warmte die de geurmoleculen kapotmaakt, waardoor vooral de frisse toptonen direct verdwijnen en de geur vlakker wordt.

Daarnaast hecht parfum slecht op een droge huid. Wil je dat je geur echt lang blijft hangen? Smeer je huid dan eerst in met een geurloze bodylotion of een crème uit dezelfde geurlijn voordat je gaat sprayen. De vetten in de crème houden de geurstoffen vast, zodat jij - of je nu kiest voor eau de toilette of parfum - de hele dag heerlijk ruikt.

Traditionele oordopjes sluiten luisteraars af van hun omgeving, maar JBL gooit het met zijn nieuwe Sense Pro over een andere boeg. Het minispeakertje van dit zogenoemde open ear-model bevindt zich namelijk pal voor jouw gehoorgang. Met name in het verkeer is dat wel zo veilig, want tijdens het luisteren hoor je óók omgevingsgeluid. We nemen de proef op de som.

De JBL Sense Pro is een interessant product voor mensen die reguliere oordopjes niet zo prettig vinden zitten. Je hoeft deze apparaatjes namelijk niet in je oor te proppen. Met behulp van flexibele siliconen oorhaken blijven ze goed op hun plek zitten. Dankzij het zachte materiaal ervaar je tijdens lange luistersessies niet zo gauw irritaties. De Sense Pro zit erg comfortabel in de ronding van je oor. Bedenk wel dat je deze in-ears bij bepaalde activiteiten enigszins voelt wiebelen, bijvoorbeeld wanneer je wild met je hoofd draait of tijdens het sporten. Logisch, want de behuizing zit tenslotte niet klem in jouw gehoorgang. Het is een kwestie van wennen.

©Maikel Dijkhuizen

Accu en bediening

Zodra deze bluetooth-oordopjes na enige oefening eenmaal goed op hun plek zitten, kan het luisteren beginnen. Met een luistertijd van ongeveer acht uur op een enkele batterijlading houdt de Sense Pro het lang vol. De inbegrepen oplaadcase bevat een accu met een capaciteit van nog eens dertig uur. Na slechts tien minuten opladen kunnen de oortjes er weer vier uur tegenaan. Kortom, je hebt onderweg of op afgelegen plekken niet zo snel te maken met lege accu's.

De IP54-gecertificeerde behuizing is spatwaterdicht. Laat ze in de regen dus lekker zitten. Het linker- en rechteroordopje bevatten een klein aanraakpaneeltje. Tik eenmaal aan de linkerkant om het volume harder te zetten en tik tweemaal voor een zachter geluid. Je raakt het rechteroordopje aan om muziek te pauzeren en liedjes te skippen. Via het bedieningspaneel beantwoord je ook nog inkomende oproepen. Voor handsfree gesprekken zijn er maar liefst vier microfoons ingebouwd. Al met al werkt de bediening prima, zodat je jouw smartphone in je zak of tas kunt laten zitten.

©Maikel Dijkhuizen

Gedetailleerd geluid

Op audiovlak heeft JBL zijn zaakjes goed voor elkaar. De Sense Pro levert een kraakhelder geluid met een hoge detaillering. Zelfs bij het luisteren van bombastische muziekstukken zijn alle instrumenten duidelijk te horen. Met de standaard geluidsinstellingen blijft het basniveau voor muziekgenres als hiphop en dance wel iets achter. Geen probleem, want in de JBL Headphones-app pas je het geluid naar eigen smaak aan. Activeer bijvoorbeeld de equalizerinstelling 'Bass' of zelfs 'Extreme Bass'.

Als je graag naar films en series kijkt, komt de ondersteuning voor ruimtelijk geluid goed van pas. Zet in dat geval de optie 'Spatial Sound' aan en ervaar meer audio-effecten. Een nadeel is dat personen in jouw omgeving het geluid afkomstig van de Sense Pro wellicht kunnen horen. Dat komt door de open constructie van de oordopjes. Overigens geldt dit met name wanneer je het volume hoog hebt staan.

©Maikel Dijkhuizen

JBL Sense Pro kopen?

Zoek je in-ears met een goed geluid die jouw oren niet volledig afsluiten van de omgeving? Als je de hoge adviesprijs van 179,99 euro voor lief neemt, bevelen we de JBL Sense Pro van harte aan. Deze oordopjes zitten comfortabel en laten zich eenvoudig bedienen. Bovendien bieden ze ook nog eens een hoge audiokwaliteit en lange accuduur. De Sense Pro is in vijf kleurstellingen te koop.