De zoekmachine van Google is nog steeds veruit de populairste in Nederland en België, maar het is de vraag of het voor elke zoekopdracht ook de beste keuze is. We geven je handige zoektips voor Google, maar bespreken ook krachtige alternatieven, al dan niet aangedreven door AI.

Tip 1 Google-instellingen

Wanneer je naar www.google.com surft, zie je direct de balk waarin je zoektermen kunt invoeren, waardoor veel gebruikers de optie Instellingen helemaal rechtsonder op de statusbalk missen. Toch kun je via deze optie je zoekervaring in Google op verschillende manieren aanpassen. Via Zoekinstellingen kun je bijvoorbeeld SafeSearch en Gepersonaliseerd zoeken inschakelen (Google gebruikt dan zoekopdrachten uit de browser voor relevantere resultaten). Met Personalisatie en cookies kun je onder andere advertentiepersonalisatie in- of uitschakelen. De optie Zoekgeschiedenis laat je, indien aangemeld bij Google, eerdere zoekopdrachten bekijken en verwijderen.

Je kunt diverse instellingen aanpassen vanuit de homepagina van Google.

Tip 2 Google-zoektermen

Na het invoeren van een zoekterm verschijnen de zoekresultaten. Welke resultaten je precies te zien krijgt, hangt af van Googles zoekalgoritmes (zie kader ‘Google-algoritmen’), maar het is uiteraard ook belangrijk welke zoektermen je intikt en hoe je dit precies doet. Diverse zoekoptimalisatietips vind je op deze webpagina (klik hier zeker ook op de link Google-zoekopdrachten verfijnen). Hieronder lichten we de interessantste uit en vullen deze aan met extra tips.

Weet alvast dat zoekopdrachten in Google niet hoofdlettergevoelig zijn: Haarlem, HAARLEM of haarlem maakt dus geen verschil. Om naar een exacte woordgroep te zoeken, plaats je deze tussen dubbele aanhalingstekens, bijvoorbeeld "De stille genieter". Standaard zoekt Google naar alle woorden die je invoert (dit wordt een impliciete AND-relatie genoemd), maar je kunt ook aangeven dat je naar pagina’s zoekt die één van de woorden bevatten door de Booleaanse operator OR (in hoofdletters) te gebruiken: stille OR genieter. Wil je specifieke woorden uitsluiten, laat je deze voorafgaan door een minteken, zoals in -stille.

Je kunt de zoekopdracht ook beperken tot een specifieke site of domein door site: voor je zoekterm in te voeren (zonder spatie), zoals site:id.nl Windows of site:nl Windows. Op een vergelijkbare manier kun je de zoekresultaten tot specifieke bestandstypes beperken, als volgt: filetype:pdf Windows.

Er zijn nog veel meer ‘shortcuts’ mogelijk, maar waarschijnlijk geef je hiervoor de voorkeur aan een gebruiksvriendelijke grafische interface.

Je zou het haast vergeten: om binnen een geopende webpagina te zoeken, hoef je in je browser maar op Ctrl+F te drukken en een zoekterm in te tikken.

Hoe meer zoekcriteria, hoe gerichter (en beperkter) de zoekresultaten.

Tip 3 Geavanceerd zoeken

Wil je complexere zoektermen gebruiken en heb je de typematige shortcuts niet zo goed onder de knie, maak dan gerust gebruik van de grafische zoekinterface van Google. Klik hiervoor op Tools rechtsonder de zoekbalk. Naast het aantal bijbehorende zoekresultaten kun je nu uit enkele filters kiezen, zoals land, taal en periode. Als je aangemeld bent bij Google, verschijnt hier ook Geavanceerd zoeken, waarmee je naar de grafische zoekinterface wordt geleid. Je kunt dit gedeelte ook rechtstreeks bereiken, via www.google.nl/advanced_search, ook zonder aanmelding.

Dit zoekformulier spreekt grotendeels voor zich en de uitgebreide opties laten fijnmazige zoekopdrachten toe. Zo kun je bijvoorbeeld zonder kennis van operatoren of andere shortcuts een zoekopdracht samenstellen naar webpagina’s die een exacte woordgroep bevatten, met uitsluiting van specifieke woorden, in het Nederlands, op een specifieke website en alleen voor PowerPoint-documenten.

Wanneer je vervolgens op de knop Geavanceerd zoeken drukt, zie je de overeenkomstige zoekopdracht in de zoekbalk verschijnen. Handig, want zo leer je snel zelf de juiste operatoren gebruiken.

Met het zoekformulier van Google kun je op een eenvoudige manier complexe zoekopdrachten uitvoeren.

Tip 4 Afbeeldingen

Soms wil je specifiek naar afbeeldingen zoeken en ook hiervoor kun je bij Google terecht. Het volstaat om op Afbeeldingen te klikken, net onder de zoekbalk. Merk op dat je hier ook andere zoekcategorieën vindt, zoals Video’s, Nieuws, Producten, Boeken en (via Meer) Financieel. Klik je vervolgens op Tools, dan verschijnen specifieke filters voor afbeeldingen, zoals Grootte, Kleur, Type, Periode en Gebruiksrechten, zodat je gericht naar plaatjes kunt zoeken.

Bij Gebruiksrechten kun je kiezen tussen Creative Commons-licenties (uitleg vind je hier) en Commerciële en andere licenties. Selecteer vervolgens een afbeelding en klik in het rechterdeelvenster op Licentiegegevens voor meer informatie. Helaas is het vaak niet (meteen) duidelijk om welke licentie het precies gaat.

Ben je specifiek op zoek naar rechtenvrij beeldmateriaal, dan kun je daarom beter gebruikmaken van zoekplatforms als Pixabay of Pexels. Bij deze laatste kun je bovendien filteren op standen (Liggend, Staand, Vierkant), op formaat (Groot, Medium, Klein) en op een twintig kleurschakeringen.

Voor rechtenvrij beeldmateriaal gebruik je beter een gespecialiseerd zoekplatform zoals Pexels.

Tip 5 Omgekeerd zoeken

Veel gebruikers weten niet dat je webpagina’s of andere afbeeldingen kunt zoeken op basis van een geüploade afbeelding – dit wordt ook wel omgekeerd zoeken genoemd. Je wilt bijvoorbeeld weten welk gebouw er op een foto staat, of je wilt nagaan op welke sites de afbeelding voorkomt. Ga naar Google Afbeeldingen en klik op het camera-pictogram rechts in de zoekbalk. Sleep een afbeelding naar het venster, klik op Upload een bestand of plak de url van de afbeelding in de balk. Zodra je op Zoeken klikt, gaat Google Lens op zoek naar visuele overeenkomsten en relevante links. Klik onder de foto op Exacte overeenkomsten om te zien welke sites die afbeelding hebben gebruikt. Je kunt het focuskader op de foto schalen en verplaatsen om aan te geven welk deel van de afbeelding je precies wilt analyseren. Het is ook mogelijk de visuele zoekopdracht met trefwoorden aan te vullen. Bevat je afbeelding tekst, dan kun je deze via de 文A-knop rechtsonder laten vertalen in de gewenste doeltaal.

Omgekeerd zoeken met Google Lens.

Tip 6 Google-app

Om zoekopdrachten via Google uit te voeren op je Android-toestel of iPhone, kun je de gratis app Google installeren en gebruiken. Ook hier kun je zoektermen intikken of, via het microfoon-pictogram, inspreken. Naast de zoekbalk vind je een camera-pictogram waarmee je zoekopdrachten aan Google Lens (zie tip 5) kunt doorspelen.

Onder de zoekbalk vind je ook weer een 文A-knop, waarmee je tekst op een afbeelding kunt laten vertalen. Daarnaast is er een muzieknoot-icoon: klik hierop en speel, zing of neurie een muzieknummer. Als het goed is, herkent Google Zoeken de melodie en krijg je aangepaste zoekresultaten, zoals muzieknummers op YouTube.

Met de Google-app krijg je handige zoekopties via duidelijke pictogrammen.

Tip 7 Browser-zoekmachine

Google mag dan de populairste zoekmachine zijn, het is zeker niet de enige en, afhankelijk van wat je precies zoekt of waar jij belang aan hecht, ook niet noodzakelijk de beste. Hieronder vind je enkele handige alternatieven. We leggen je eerst uit hoe je in je browser een andere standaardzoekmachine instelt of hoe je via snelkoppelingen specifieke zoektools kunt aanroepen.

Laten we beginnen met Chromium-browsers. Tik, afhankelijk van je browser, in de adresbalk chrome://settings/search, brave://settings/search of edge://settings/search in. In Chrome of Brave klik je vervolgens op Zoekmachines en Site Search beheren. Klik op het knopje met de drie stippen naast je favoriete zoekmachine en kies Instellen als standaard. Je kunt ook een extra zoekmachine toevoegen en deze via een ‘snelkoppeling’ vanuit de adresbalk oproepen. Stel, je wilt Brave Search (zie tip 13) als extra zoekmachine. Klik dan op de knop Toevoegen. Vul Brave Search in bij Naam, bijvoorbeeld bs als Snelkoppeling en https://search.brave.com/search?q=%s bij URL met %s in plaats van zoekterm. Bevestig met Toevoegen. Wanneer je nu bs <spatie> intikt in de adresbalk, gevolgd door een zoekterm, zal je browser deze doorgeven aan Brave Search.

In Edge werkt dit op vergelijkbare wijze, via Zoekprogramma’s beheren en Toevoegen.

Je kunt meerdere zoekmachines in je browser definiëren (met aangepaste snelkoppelingen).

Tip 8 Privacybewust zoeken

Privacyvriendelijke zoekmachines zijn een goed alternatief als je geen fan bent van het bijna onbegrensde dataverzamelen door diensten als Google of Bing. Als je privacy belangrijk vindt, kun je beter kiezen voor een zoekmachine die minder of geen persoonlijke gegevens bewaart, zoals DuckDuckGo. Je kunt elk zoekresultaat ook in ‘anonieme weergave’ bezoeken (aangegeven door een blauw kader rond de webpagina), waarbij je DNS-aanvraag wordt gemaskeerd, samen met je ip-adres, locatie en user agent (die aangeeft met welke browser en welk systeem je werkt), ongeveer zoals bij een VPN-verbinding. Handig zijn ook de zogeheten bangs, vergelijkbaar met snelkoppelingen in browsers (zie tip 7). Er zijn maar liefst zo’n 13.500 bangs beschikbaar, zoals !p (Pinterest), !pexels (Pexels), !dpl (DeepL) en !wbm (WayBack Machine). Tik gewoon de bang in, gevolgd door je zoekterm in de zoekbalk.

Andere betrouwbare zoekmachines die ook privacy hoog in het vaandel dragen, zijn Startpage, van Nederlandse origine, en het Franse Qwant, beide met vergelijkbare privacygaranties.

Vanuit DuckDuckGo kun je webpagina’s ook geanonimiseerd bezoeken.

Tip 9 Specifiek zoeken

Zoekmachines als Google, Bing en DuckDuckGo bieden weliswaar de mogelijkheid om gericht te zoeken naar afbeeldingen, video’s en nieuwsberichten, maar voor specifieke zoekopdrachten zijn gespecialiseerde platformen vaak beter geschikt.

Voor wetenschappelijk werk is Google Scholar alvast een uitstekende keuze. Deze dienst biedt toegang tot meer dan 300 miljoen artikelen, boeken, proefschriften en rapporten uit diverse disciplines, vaak met links naar volledige teksten. Je kunt filteren op periode, taal en brontype. Na aanmelding kun je resultaten aan je persoonlijke bibliotheek toevoegen en organiseren in eigen categorieën, handig om bronnen later te raadplegen.

Ben je meer geïnteresseerd in (Europese) cultuur, dan is Europeana een waardevolle bron. Deze bibliotheek geeft toegang tot meer dan 50 miljoen culturele objecten, waaronder kunstwerken, boeken, muziek, video’s en erfgoedcollecties. Tijdens het zoeken kun je filters activeren als Thema (Archeologie, Kranten, Sport enzovoort), Media (Afbeelding, Tekst, Geluid, Video) en licentie (mate van vrij gebruik).

Als je historische gegevens nodig hebt, is Internet Archive onmisbaar. Je vindt hier een enorme hoeveelheid content, zoals 40 miljoen boeken en teksten, 800 miljard gearchiveerde webpagina’s (open de rubriek Web voor de Wayback Machine), miljoenen audiobestanden, afbeeldingen, video’s en zo’n 2 miljoen softwareprogramma’s.

Met het Internet Archive heb je toegang tot een indrukwekkend en veelzijdig historisch archief.

Tip 10 AI aanzetten

Tot nu toe hebben we vooral traditionele zoekmachines en doorzoekbare archieven besproken, terwijl AI nauwelijks aan bod kwam. Toch heeft AI een groeiende invloed op zowel de werking van zoekmachines als je zoekgedrag.

Google is bijvoorbeeld bezig met de uitrol van AI-overviews in zijn zoekmachine. Deze door AI gegenereerde samenvattingen verschijnen bovenaan de zoekresultaten en bieden een snel overzicht van informatie over de zoekopdracht, samengesteld uit diverse, aanklikbare bronnen. Google noemt dit de Search Generative Experience (SGE).

Je kunt deze functie vooral gebruiken om complexe vragen te beantwoorden. Hoewel SGE in de EU nog niet beschikbaar is, zie je al wel de eerste tekenen van deze ontwikkeling. Bij sommige zoekopdrachten, zoals bij Wat is fotosynthese?, laat Google bijvoorbeeld bovenaan een of meer fragmenten (‘featured snippets’) zien van betrouwbare bronnen, inclusief links. Vaak verschijnen er ook video- of afbeeldingsknipsels, wat je kunt testen met bijvoorbeeld Geef de stappen voor het bakken van een cake.

De knipsels bovenin Googles zoekresultaten zijn een opstapje naar de AI-overviews.

Tip 11 AI-extensie

Je kunt de zoekmachine van Google, evenals die van Bing en DuckDuckGo, uitbreiden met AI-functionaliteit via de browserextensie ChatGPT for Google, beschikbaar voor Chromium-browsers zoals Chrome, Edge, Brave en Opera. Installeer de extensie, geef de gevraagde toestemming (de extensie krijgt toegang tot de bezochte webpagina’s), en meld je aan met je Google-account. Het is handig om de extensieknop meteen vast te pinnen op de knoppenbalk van je browser.

Open een van de genoemde zoekmachines en voer een zoekopdracht in. Als alles goed is, verschijnt rechts van de zoekresultaten een menu waarin je bovenaan kunt kiezen aan welke AI-chatbot je de zoekopdracht wilt doorgeven, zoals GPT 4o mini en Gemini. Voor GPT 4o mini moet je mogelijk eerst op een ander tabblad aanmelden bij www.chatgpt.com. De andere AI-bots zijn alleen beschikbaar via een betaald abonnement.

Je kunt de tool ook zo instellen dat de zoekopdracht alleen naar een AI-bot wordt gestuurd als je de zoekopdracht met een vraagteken afsluit. Klik op het tandwielpictogram, open Zoekpaneel en selecteer bij Triggermodus de optie Vraagteken. Bevestig met Wijzigingen opslaan.

ChatGPT for Google: de gratis versie beperkt je tot een paar AI-bots.

Tip 12 Hybride zoekmachines

De gratis versie van ChatGPT for Google is behoorlijk beperkt en vereist de nodige machtigingen. Vind je dit storend, dan kun je beter kiezen voor een ‘hybride’ zoekmachine. Deze combineert traditionele zoekalgoritmes, webscraping en indexering van internetinformatie, waarna AI wordt ingezet voor verwerking en samenvatting van deze gegevens.

Perplexity is een voorbeeld van zo’n hybride zoekmachine. Na het invoeren van een zoekopdracht zie je de gebruikte bronnen, gevolgd door een overzichtelijk antwoord en gerelateerde vragen. Je kunt ook een beperkt aantal documenten uploaden (3 per dag), maar hiervoor moet je je wel aanmelden. De Pro-versie (circa 23,50 euro per maand) biedt meer mogelijkheden, waaronder diverse AI-modellen, onbeperkt aantal uploads en toegang tot Dall-E.

Een andere hybride zoekmachine is You.com, die op een vergelijkbare manier werkt. Zodra je je aanmeldt, komen er extra functies beschikbaar, zoals de keuze uit verschillende ‘agents’ met een eigen focus. Zo benadert Research je zoekopdracht diepgaander wetenschappelijk en Creative tracht deze om te zetten in een infogram. De Pro-versie (15 USD per maand) biedt toegang tot nog meer AI-modellen en agents.

You.com: een hybride zoekmachine waarin AI de zoekresultaten direct verwerkt.

Tip 13 AI-aanvullingen

Niet alleen Google heeft door dat AI onmisbaar wordt voor zoekmachines, ook concurrenten als Brave en Microsoft Bing hebben dit goed begrepen. Bij de relatief nieuwe zoekdienst Brave Search kun je zelf kiezen of je traditionele zoekresultaten wilt uitbreiden met AI-gegenereerde samenvattingen, vergelijkbaar met de AI-overviews van Google. Bij het invoeren van een zoekopdracht krijg je eerst alleen traditionele zoekresultaten te zien. Klik je rechts van de zoekbalk op het ster-pictogram, dan verschijnt direct een samenvatting met aanklikbare bronvermeldingen. Het schuifbalk-pictogram biedt de mogelijkheid extra filters te activeren.

Als je een zoekopdracht invoert bij Bing, zie je vaak bovenaan een gestructureerde AI-samenvatting met bronvermelding. Rechts van de zoekbalk vind je de knop Diepgaand zoeken, waarbij wordt vermeld dat GPT-resultaten ongeveer 30 seconden duren.

Bing analyseert hierbij je zoekopdracht om je achterliggende intentie en nuances beter te begrijpen. Dit resulteert in variaties op je oorspronkelijke zoekopdracht (in het kader ‘Diepgaand zoeken’), waarmee je verschillende aspecten van het onderwerp belicht en geen informatie mist. Daarnaast raadpleegt Bing meer websites dan bij een standaard zoekopdracht.

Brave Search: je beslist per zoekopdracht of je AI-samenvattingen wenst.

Tip 14 AI-zoekmachines

Traditionele zoekmachines verschuiven steeds meer richting AI, terwijl pure AI-chatbots zoals ChatGPT op hun beurt zoekmachinefunctionaliteit integreren. Aanvankelijk was de ChatGPT Search-functie enkel beschikbaar voor betalende Plus-gebruikers, maar nu is deze voor iedereen toegankelijk.

Bezoek ChatGPT of installeer de ChatGPT-app (voor desktop en mobiel) en meld je aan bij OpenAI. Voer je zoekopdracht in als prompt, klik op het wereldbol-pictogram onder de prompt zodat het blauw kleurt, en klik vervolgens op de blauwe pijlknop. ChatGPT raadpleegt meerdere internetbronnen en geeft een overzichtelijke samenvatting. Bij elke paragraaf verschijnt een aanklikbare link, en onder het antwoord kun je op Bronnen klikken. Dit opent een apart deelvenster of pop-up (op mobiel), waar je een korte context en aanvullende klikbare citaten vindt.

ChatGPT Search is ook als browser-extensie beschikbaar in de Chrome Web Store voor Chromium-browsers. Houd er rekening mee dat deze extensie meteen je standaardzoekmachine vervangt door ChatGPT. Wanneer je een zoekopdracht in de adresbalk invoert, word je nu automatisch omgeleid naar de site van ChatGPT. In Tip 7 lees je hoe je de standaardzoekmachine eventueel weer kunt herstellen.

ChatGPT heeft intussen een heuse internetzoekfunctionaliteit ingebouwd.

Tip 15 Nadelen van LLM’s

Je kunt generatieve AI-chatbots ook gebruiken als een zoekmachine op basis van AI, waarbij de antwoorden niet per se live op het internet worden opgezocht, maar door het neurale netwerk van het Large Language Model (LLM) worden gegenereerd op basis van eerdere trainingsdatasets.

Je houdt dan wel het best enkele zaken in gedachten. Zo hebben de meeste LLM’s een cut-off-datum, wat betekent dat de trainingsdata minstens zo oud zijn. LLM’s gebruiken ook soms verouderde informatie zonder dit expliciet te melden, waardoor je mogelijk niet beseft dat de data niet actueel zijn. Bovendien kunnen LLM’s soms op overtuigende wijze informatie verzinnen (‘hallucineren’). Weet ook dat niet alle AI-chatbots directe bronverwijzingen bieden. Factchecking via betrouwbare bronnen (zoals met traditionele zoekmachines) is dan zeker aan te raden.

Meer nog dan bij traditionele zoekmachines kunnen de antwoorden van een AI-chatbot ook sterk afhangen van hoe je de vraag formuleert. AI-chatbots zoals ChatGPT zoeken soms live op internet als zij zelf inschatten dat dit nodig is, wat invloed kan hebben op het antwoord. Een trefwoord als momenteel of januari 2025 in je prompt bijvoorbeeld kan hiervoor al volstaan.

Bij ChatGPT werk je links zonder ‘live’ internet en rechts met live internet (trefwoord ‘momenteel’).

Tip 16 Voordelen van LLM’s

Je moet extra voorzichtig zijn wanneer je LLM’s puur op basis van AI bevraagt, maar voor sommige zoekopdrachten krijg je vaak sneller en betere antwoorden. We geven slechts een paar voorbeelden.

Als je de menuopties van een applicatie niet goed begrijpt, is het vaak lastig om via traditionele zoekmachines een verklaring te vinden, tenzij er een online handleiding beschikbaar is. Met een AI-chatbot als ChatGPT volstaat het meestal om een schermafbeelding van de menu-opties te maken (bijvoorbeeld met Shift+Windows-toets+S), deze via Ctrl+V in de prompt te plakken en een korte tekstprompt toe te voegen. Zoek je bijvoorbeeld een Excel-formule of een script in VBA (voor Office-macro’s), dan kun je vaak volstaan met een duidelijke omschrijving als prompt. Even later krijg je dan een werkende code terug.

Er zijn ook andere zoekopdrachten waarin AI-chatbots dikwijls beter presteren dan traditionele zoekmachines, bijvoorbeeld als je stap voor stap instructies, algoritmische of logische problemen, advies voor concrete situaties, samenvattingen of historische kennis nodig hebt, tenzij het misschien om sterk gespecialiseerde onderwerpen gaat.

Wat ons betreft is het duidelijk: optimaal zoeken wordt steeds interactiever en zal gebaseerd zijn op een slimme combinatie van zoekalgoritmen en AI.

Heb je problemen met een programma? Upload een screenshot naar ChatGPT!

De Fairphone 6 is de meest duurzame smartphone die je kunt kopen, maar ook de meest toegankelijke telefoon van het - Nederlandse! - merk tot dusver. De Fairphone 6 is een smartphone die voor iedereen boeiend is, vertelt de fabrikant vol trots. Is dat echt zo? Je leest het in deze Fairphone 6-review.

Het verhaal van Fairphone is nobel: het maakt smartphones (en audioproducten) met respect voor mens en milieu, onder andere door zoveel mogelijk duurzaam gewonnen grondstoffen te gebruiken en Chinese fabrieksarbeiders goed te behandelen en te betalen. De telefoons zelf zijn deels door jou als gebruiker te repareren en krijgen vele jaren software-updates. Alles voor een zo duurzaam mogelijke smartphone die jij zo lang mogelijk kunt gebruiken. Een streven waar niemand op tegen kan zijn, maar een groot verkoopsucces zijn Fairphones nooit geworden. Wij denken dat dat onder andere komt omdat Fairphone vaak koos voor technisch wat minder goede onderdelen, waardoor een Fairphone op papier en in de praktijk minder goed presteerde dan even dure – maar veel minder duurzame – smartphones van andere merken. 

©Rens Blom

De batterij kun je zelf uit de smartphone halen.

©Rens Blom

De batterij uit de behuizing.

©Rens Blom

Een nieuwe batterij is zo in de smartphone te stoppen.

De Fairphone 6 moet dat verhaal veranderen. Het 193 gram wegende toestel is net als zijn voorgangers erg duurzaam, krijgt updates tot 2033 en is grotendeels zelf te repareren. Fairphone belooft die reserve-onderdelen ook te blijven verkopen tot 2033. Bovendien krijg je vijf jaar garantie op de hardware van de smartphone, tegenover twee jaar die de meeste andere merken bieden. Tot zover de aspecten die Fairphone interessant maken voor de bekende doelgroep. 

©Rens Blom

Prima specificaties

Fairphone heeft echter ook stappen gezet om zijn nieuwste smartphone interessanter te maken voor een grotere doelgroep. In de Fairphone 6 zitten meer gangbare specificaties, zoals een prima Qualcomm-processor en — net als in de Fairphone 5 – 8 GB werkgeheugen en 256 GB opslagcapaciteit. De Fairphone 6 heeft een beter oledscherm gekregen. Dat scherm is met 6,3 inch redelijk goed met één hand te bedienen, oogt soepel dankzij de 120Hz-verversingssnelheid en kan ook op andere vlakken aardig meekomen met de concurrentie. 

©Rens Blom

De camera's zijn ook vernieuwd en bevallen ons heel aardig. Met de 50megapixel-hoofdcamera schiet je in veel omstandigheden realistische foto's en de 13megapixel-groothoekcamera doet ook keurig zijn werk. Er zijn in dit prijssegment wel smartphones met nog betere camera's. Voor de batterij geldt hetzelfde. De Fairphone 6 beschikt over een 4415mAh-accu die probleemloos een dag meegaat, maar daar houdt het op. Veel concurrerende toestellen hebben grotere accu's en gaan langer mee. Opladen doet de Fairphone 6 met maximaal 30 watt via usb-c, waardoor de accu snel genoeg vol zit. 

Rustgevende modus

Om een bredere doelgroep aan te spreken, heeft Fairphone meer gedaan dan een technisch fijne smartphone maken. De Fairphone 6 heeft echt een eigen smoel, komt – ondanks dat je hem grotendeels uit elkaar kunt schroeven – degelijk over en houdt prettig vast. Een speciale knop laat je overschakelen naar een rustgevende modus met slechts vijf apps, zonder meldingen. Helaas ervaren wij nogal wat bugs in deze modus.

©Rens Blom

De rustgevende modus.

©Rens Blom

Met deze gele knop schakel je de rustgevende modus in en uit.

We vinden het ook leuk en slim bedacht dat je officiële accessoires kunt kopen om op de achterkant te schroeven. Denk aan een kaarthouder, nekkoord en verticaal rubber handvat voor meer grip. De accessoires bevestigen en verwijderen gaat erg eenvoudig en doet ons veel denken aan de aanpak van de concurrerende CMF Phone 1 die begin 2024 uitkwam. 

©Rens Blom

©Rens Blom

©Rens Blom

Wat CMF niet doet en andere merken vrijwel ook niet, is jou de telefoon laten openschroeven om onderdelen als het scherm, de batterij en luidspreker te vervangen bij schade of een defect. Fairphone doet dit wel en profileert zich zo niet alleen als een duurzaam merk, maar ook als een merk dat jou als gebruiker verder helpt bij problemen. Die filosofie waarderen we.

Software nog met bugs

Fairphone belooft zijn nieuwste smartphone tot 2033 software-updates te geven, een belofte die bij oude toestellen is waargemaakt. Het merk heeft langer nodig dan andere fabrikanten om updates uit te rollen, maar heeft wel een lange adem. Opmerkelijk is dat wij en veel andere vroege gebruikers nogal wat softwareprobleempjes ervaren met de Fairphone 6. Een topman van Fairphone (h)erkent de bugs en belooft deze zomer updates met oplossingen. Fijn, maar als vroege koper kunnen de eerste weken tot maanden met je nieuwe Fairphone 6 dus ook frustrerend zijn.  

©Rens Blom

Dan blijft alleen nog de prijs over. De eerste Fairphones waren niet heel duur, maar technisch ook niet zo geavanceerd. De Fairphone 5 uit 2023 was technisch een stuk beter, maar kostte een serieuze 699 euro. We vinden het dan ook een goede stap dat de Fairphone 6 verschijnt voor 599 euro – een prijs die in potentie meer mensen aanspreekt. Zeker omdat de smartphone technisch echt prima bevalt.

Conclusie: Fairphone 6 kopen?

De Fairphone 6 is de meest duurzame smartphone die je kunt kopen, wat een goed gevoel geeft. Je profiteert er zelf ook van, want het toestel is eenvoudig te repareren en krijgt liefst acht jaar software-updates. Tel daar een prima gebruikservaring bij op en je kunt voor 599 euro een erg interessante smartphone kopen. Een smartphone die wij om de combinatie van genoemde redenen veel mensen kunnen aanraden, al moeten vroege kopers dus rekening houden met bugs in de software.

Begint je oude ratelende Windows-computer nog net niet te roken? Dikke kans dat de pc of laptop met LibreELEC weer loopt als een zonnetje. Dit lichtgewicht besturingssysteem telt slechts één programma: Kodi. En wat voor een, want eigen opgeslagen films, series en muziek verschijnen in een fraaie bibliotheek. Bouw met behulp van gratis software je eigen media-pc!

Op exact 14 oktober 2025 vervalt de ondersteuning voor Windows 10. Pc’s en laptops die wegens hardwarebeperkingen niet naar versie 11 kunnen upgraden, ontvangen vanaf die datum geen (veiligheids)updates meer. Met LibreELEC geef je een gedateerde computer een tweede leven. Na het nodige instelwerk verbind je de kersverse media-pc met een televisie, zodat je in vol ornaat van mooie videocontent kunt genieten.

Nut van een media-pc

Zo’n beetje elke hedendaagse smart-tv heeft toegang tot Netflix, Disney+, Amazon Prime Video en consorten. Waarom zou je dan een media-pc met lokaal opgeslagen mediabestanden op de computer aansluiten? Het antwoord daarop is ietwat omstreden. In illegale downloadnetwerken als bittorrent en usenet (nieuwsgroepen) liggen er nog altijd volop films, series, documentaires en muziek voor het oprapen. Bovendien was downloaden voor eigen gebruik tot het jaar 2014 tot op zekere hoogte toegestaan. Kortom, misschien heb je nog wel ergens een harde schijf of NAS met talloze mediabestanden liggen. Creëer daarvan een gelikte bibliotheek en toon die op een televisie of computermonitor.

Lage systeemeisen

LibreELEC is een zogeheten Linux-distributie met lage systeemeisen. De ontwikkelaar geeft op zijn website geen uitsluitsel over welke processorsnelheid en hoeveel werkgeheugen je minimaal nodig hebt. Het is dus een kwestie van uitproberen. Met een computer van pakweg tien jaar oud kom je vermoedelijk al een heel eind.

Naast reguliere pc’s en laptops is LibreELEC ook voor andere apparaten beschikbaar. Zo kun je dit besturingssysteem bijvoorbeeld op een geschikte singleboardcomputer installeren, zoals een Raspberry Pi. Het voordeel daarvan is dat je tegen lage kosten een volwaardige media-pc inricht.

Opslagmedium prepareren

Je voert de installatie van LibreELEC straks vanaf een SD-kaart of usb-stick uit. Bedenk goed dat je daarmee alle huidige opgeslagen gegevens kwijtraakt. Stel deze data zo nodig dus eerst veilig. Je gaat het opslagmedium nu met het hulpprogramma LibreELEC USB-SD Creator prepareren. Gebruik hiervoor een willekeurige pc, laptop of Mac.

Download LibreELEC USB-SD Creator. Er zijn versies voor Windows en macOS beschikbaar. Zodra je op het installatiebestand dubbelklikt, verschijnt er mogelijk eerst een waarschuwing. Dat komt omdat de beveiligingsmodule van Windows de uitgever niet herkent. Je kunt de installatie gewoon uitvoeren, want het programma is volkomen veilig.

Prik de SD-kaart of usb-stick in de computer en start LibreELEC USB-SD Creator op. Klik onder Kies versie op het uitrolmenu. Als je het besturingssysteem op een normale pc of laptop gaat installeren, kies je Generic (AMD/Intel). Je bevestigt vervolgens met Download, waarna je een lokale opslagmap selecteert. Wanneer je onder Kies uw USB stick of SD kaart het juiste opslagmedium hebt aangewezen, klik je als laatste op Schrijf / Yes.

Selecteer de juiste versie van LibreELEC om een opstartbare SD-kaart of usb-stick te genereren.

Opstartbare usb-stick of SD-kaart

Je hebt nu de pc of laptop nodig waarop je LibreELEC wilt installeren. Stop daarin de SD-kaart of usb-stick. De bedoeling is dat je dit systeem vanaf het zojuist geprepareerde externe opslagmedium gaat opstarten. Je regelt dat door in een specifiek menu van het moederbord de SD-kaart of usb-stick als eerste opstartschijf te selecteren. Roep dit zogeheten BIOS- of UEFI-menu op door tijdens de opstartfase van de pc of laptop op een specifieke sneltoets te drukken. Dat is bijvoorbeeld F10, F2 of Delete. De exacte toets verschilt per systeem.

Heb je het BIOS- of UEFI-menu eenmaal gevonden, dan navigeer je naar Boot of een soortgelijk onderdeel. Zorg ervoor dat het juiste opslagmedium als eerste opstartschijf is geselecteerd. Je herkent een SD-kaart of usb-stick doorgaans aan de naam van de fabrikant. Bewaar als laatste de wijzigingen en start de computer op.

©PXimport

Regel in het BIOS- of UEFI-menu dat de computer vanaf het externe opslagmedium opstart.

Installatie starten

Hoog tijd om de installatie van LibreELEC te starten! Als het goed is, komt vanzelf het gekleurde logo van deze Linux-distributie tevoorschijn. Na even wachten zie je een blauw scherm met een ietwat Spartaans ogend menu. Selecteer Install LibreELEC en bevestig met Enter. Heeft jouw computer meerdere schijven? Bepaal dan op welke opslagdrager je het besturingssysteem wilt installeren en druk nogmaals op Enter. Je selecteert in de volgende schermen tweemaal Yes, waarna je wederom op Enter drukt. De installatie wordt nu gestart. Haal na afloop de usb-stick of SD-kaart uit de computer en druk nog een keer op de Enter-toets. Je gaat nu met de pijltjestoetsen naar Reboot en drukt – je raadt het al – nog een laatste keer op Enter.

Zodra LibreELEC succesvol vanaf het externe opslagmedium opstart, verschijnt dit logo.

Instellingen LibreELEC

Het is gedaan met die lelijke Spartaanse installatiemenu’s, want het openingsscherm van dit besturingssysteem ziet eruit om door een ringetje te halen. Je gaat in het welkomstvenster eerst enkele instellingen van LibreELEC aanpassen.

Klik onder Language op het uitrolmenu en kies Dutch.

Wijzig de taal van het besturingssysteem meteen naar het Nederlands.

Via Volgende geef je het systeem desgewenst een andere hostnaam. Dat is met name handig voor de herkenbaarheid van de media-pc binnen het thuisnetwerk. LibreELEC vereist een internetverbinding. Op die manier kan het besturingssysteem verse systeemupdates, filmcovers en overige informatie ophalen. Indien de computer niet met een netwerkkabel is verbonden, klik je in het volgende venster op de naam van jouw thuisnetwerk. Kies Verbinden en typ het wifi-wachtwoord. Sluit het venster met OK. Achter de netwerknaam verschijnt een ip-adres.

Misschien wil je de mediabibliotheek van de media-pc op den duur vanaf andere apparaten beheren. In dat geval is het verstandig om in het volgende venster alvast de verbindingsopties SSH en Samba te activeren. Sluit met tweemaal Volgende het welkomstvenster.

Voor een goede werking koppel je de media-pc aan jouw (draadloze) thuisnetwerk.

Navigeren in Kodi

Als je het besturingssysteem LibreELEC opstart, kom je automatisch in Kodi terecht. Dit populaire mediaprogramma kun je volledig naar eigen smaak finetunen. Je gebruikt het touchpad van een laptop of een normale muis om door de menu’s te navigeren. Zit je ergens diep in Kodi en kun je niet terug? Met de Escape-knop van het toetsenbord kun je altijd weer naar het voorgaande venster teruggaan.

Films importeren

In een ideale situatie overspoel je Kodi met films, zodat het programma daarvan een mooie mediabibliotheek kan opbouwen. Staan de films op een externe harde schijf, ssd of usb-stick? Sluit dit opslagmedium dan op de nieuwbakken media-pc aan.

Navigeer vanuit het beginvenster achtereenvolgens naar Speelfilms / Ga naar bestandensectie / Toevoegen video’s / Bladeren / Root bestandsysteem / media en wijs het bewuste opslagstation aan. Selecteer een map met films en klik op OK. Je bedenkt voor deze bestandslocatie eventueel een passende naam, waarna je bevestigt met OK.

Je gaat nu inhoud aan de map toewijzen. Op basis van deze gegevens haalt Kodi de juiste filmgegevens op bij een online informatiebron. Klik op Deze map bevat en kies Speelfilms.

Met de juiste instellingen plukt Kodi filmgegevens van het web.

Heb je een map met series aangewezen, dan kun je hier als alternatief ook Series kiezen. Klik ook nog even op Instellingen en selecteer bij Voorkeurstaal de optie nl-NL. Ga daarna naar Fanart.tv en kies nl achter Taal voor fanart.tv achtergrond. Klik tweemaal op OK en Ja om de films in Kodi te tonen.

Kodi creëert van alle mediabestanden een prachtige bibliotheek met filmcovers.

Films in netwerk

Kodi kan ook films van andere apparaten binnen jouw thuisnetwerk importeren, zoals een pc of NAS. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden. Een handige methode is om eerst een mediaserver met films op een pc of NAS in te stellen. Er zijn voor dit doeleinde diverse toepassingen beschikbaar. Op een Synology-NAS gebruik je hiervoor bijvoorbeeld de app Mediaserver, terwijl je op een pc de freeware Universal Media Server kunt installeren.

Je past in Kodi eerst even een instelling aan. Klik in het beginvenster bovenaan op het tandwielpictogram om de instellingen te openen. Ga vervolgens naar Diensten / UPnP/DLNA en activeer de optie UPnP-ondersteuning inschakelen.

Na een aanpassing in de instellingen kan Kodi met andere mediaservers communiceren.

Daarnaast loont het de moeite om de opties Deel mijn bibliotheken en Toestaan op afstand bedienen via UPnP in te schakelen. Je kunt de Kodi-bibliotheek dan namelijk ook op andere apparaten benaderen, zoals een smart-tv. Stream de films zo over het thuisnetwerk.

Keer terug naar het beginvenster en ga naar Video’s / Bestanden / Toevoegen video’s / Bladeren / UPnP-apparaten en kies de gewenste mediaserver. Je selecteert de goede map en klikt tweemaal op OK.

Voeg in Kodi een mediaserver met films toe.

Tijd voor popcorn!

Zin in een filmpje? Voordat je de videoweergave start, wil je misschien eerst weten waar het verhaal over gaat. Klik met de rechtermuisknop op een filmcover en kies Informatie. Er opent een vers scherm met onder andere een korte Nederlandse beschrijving en een overzicht van de belangrijkste acteurs. Je bekijkt zelfs een trailer, al dien je dan wel eerst een add-on met YouTube-toegang te installeren.

In feite creëer je met Kodi je eigen ‘Netflix’ vol met filminformatie.

Klik op Afspelen om de film te starten. Via het spraakballonnetje onderaan schakel je zo nodig Nederlandstalige ondertitels in. Wanneer die ontbreken, komt de optie Download ondertiteling goed van pas. Hiervoor is het wel een voorwaarde dat je een ondertiteldienst hebt toegevoegd (zie volgende paragraaf).

Soms zijn er meerdere audiosporen beschikbaar. Zo kun je veel animatiefilms in het Engels óf Nederlands volgen. Open via het tandwiel rechtsonder de Instellingen en klik op Audio-instellingen. Selecteer nu achter Audiospoor de juiste optie.

Kodi speelt films in een hoge resolutie inclusief ondertitels af.

Belangrijke instellingen

Kodi heeft een heleboel instellingen. Het zijn er zelfs zó veel dat we er met gemak een compleet artikel aan kunnen wijden. In plaats daarvan nemen we de belangrijkste opties met je door. Klik in het beginvenster linksboven op het tandwielpictogram om de instellingen te openen. Via Add-ons / Installeer van repository / Alle repositories kun je allerlei extensies toevoegen. Denk bijvoorbeeld aan ondertiteldiensten, informatieleveranciers en zelfs spelletjes. Probeer gerust eens iets uit door de betreffende extensie te installeren.

Ga in het instellingenmenu naar Systeem / Beeldscherm. Standaard laat Kodi alleen de basisopties zien. Klik daarom linksonder een paar keer op het tandwiel om alle opties te tonen. In dit menu kun je de maximale resolutie en vernieuwingsfrequentie instellen. Tot slot is het onderdeel Audio de moeite waard. Bepaal hier uit welke speakers je geluid wilt horen.

Het uitgebreide instellingenmenu van Kodi bevat meerdere rubrieken.

Maximaal kijkgenot

Heb je Kodi volledig naar eigen wens ingesteld? Mooi, want dan kun je eindelijk eens in alle rust van die mooie film of serie genieten. Uiteraard doe je dat het liefst op een groot scherm. De meeste laptops en pc’s hebben een HDMI-uitgang, zodat je een televisie als veredeld computerscherm kunt aansluiten. Voor nog meer comfort is de aanschaf van een geschikte afstandsbediening het overwegen waard. Veel kijkplezier!