ID.nl logo
Productiever en creatiever: dit kan Copilot voor jou betekenen
© Andreas Prott - stock.adobe.com
Huis

Productiever en creatiever: dit kan Copilot voor jou betekenen

Of je AI nu ziet als een gadget of een efficiënte manier van werken … het is zeker dat je het gaat gebruiken. Bijna iedere software pakt uit met AI. Copilot is de overkoepelende naam van de AI-gedreven oplossingen in Windows 11 die naar eigen zeggen ‘je productiviteit en creativiteit vergroten.’ Laten we onderzoeken hoe je het maximale uit de gratis versie haalt.

In dit artikel vertellen we je alles over de manieren waarop Copilot jou het leven gemakkelijker kan maken:

  • Apps opstarten
  • Communiceren met spraak
  • Teksten genereren en herschrijven
  • Helpen met coderen
  • Afbeeldingen genereren
  • Onderzoek plegen
  • Lange documenten samenvatten

Lees ook: Wat zijn Copilot+-computers en wat kun je ermee?

Copilot is wat je noemt generatieve AI, of kortweg genAI. Hij wordt zo genoemd omdat er verschillende soorten content worden gegenereerd: tekst, samenvattingen en afbeeldingen. Voor de tekstgeneratie gebruikt Copilot een taalmodel dat gebaseerd is op het GPT-4-model, dat werd ontwikkeld door de organisatie OpenAI. Microsoft is nog steeds de belangrijkste investeerder van Open AI, die verantwoordelijk is voor ChatGPT.

De slimme assistent Copilot begrijpt vragen, kan verbanden leggen, geeft intelligente antwoorden en door te analyseren wat je dagelijks op je pc uitvoert, wordt het model met de dag slimmer. Dat betekent niet dat je hem met verstand op nul kunt gebruiken, want deze digitale assistent is nog volop in ontwikkeling. We wijzen je dadelijk ook op twee gevaarpunten.

Copilot is cool, maar niet altijd nuttig. Al verricht de genAI soms wel wonderen en dat belooft wat voor de toekomst. We zien ook hoe hij al in diverse apps, zoals Paint, is toegevoegd. En er zullen nog meer apps volgen.

Applicaties starten

Toen Copilot in september 2024 uitkwam, kon hij meteen enkele eenvoudige systeemtaken uitvoeren, zoals schakelen tussen de donkere en lichte weergave. Op dit vlak is de AI er de afgelopen maanden sterk op achteruitgegaan. We mogen meer verwachten van een slimme butler dan dat hij aanwijzingen geeft over hoe we het zelf kunnen doen.

Wel kan de AI-assistent vrijwel elke app starten die op je computer is geïnstalleerd zonder dat je langs het startmenu hoeft. Open Copilot, klik in het vak Vraag me alles wat u wilt en schrijf een opdracht. Zo’n tekstopdracht noemen we een prompt, bijvoorbeeld Open VLC. Copilot maakt de vraag wat preciezer: Wilt u dat ik de app VLC media player voor u open? Klik op Ja en de gevraagde app verschijnt meteen op het bureaublad. De chatbot reageert zo veel mogelijk op natuurlijke taal. Je kunt dus bijvoorbeeld net zo goed Start VLC typen.

Copilot kan elke toepassing op je pc openen, maar is (nog) niet in staat om je systeeminstellingen te wijzigen.

Lees ook: Prompt engineering: zo maak je precies het beeld dat je voor ogen hebt

Communiceren met spraak

In plaats van te typen kun je ook opdrachten inspreken. Daarvoor klik je op het pictogram van de microfoonknop. Copilot reageert op deze ingesproken prompts zelf ook met spraak. De chatbot ondersteunt sinds april 2024 officieel het Nederlands, zowel in schrijf- als in spraakopdrachten. Nadat je op het microfoontje hebt geklikt verschijnt in het promptvak de uitnodiging Ik luister. De chatbot genereert een antwoord en terwijl hij spreekt zie je een kleine animatie in de rechterbenedenhoek.

Een kleine animatie geeft aan dat de chatbot via spraak reageert.

Afbeelding in opdracht

Bovenaan in de zijbalk kies je hoe je wilt communiceren met Copilot: in conversatiestijl (Chatten) of met een uitgeschreven opdracht (Opstellen). In de modus Chatten kun je een afbeelding toevoegen aan de prompt. Om een afbeelding te uploaden, sleep je het plaatje naar de zoekprompt. Daarna stel je de vraag en klik je op de knop Verzenden. Onder het promptvak staat trouwens een knop Afbeelding toevoegen. Op die manier kun je ook naar het bestand navigeren op de harde schijf of je kunt de url plakken van een online afbeelding.

Copilot herkent het standbeeld, zegt wie er is afgebeeld en waar het staat.

Andere toegangsmogelijkheden Je hoeft niet over Windows 11 te beschikken om Copilot te gebruiken. Je kunt de algemene gratis versie op verschillende manieren aanspreken: als webtool in Bing, in de Edge-browser en in de onlineversie: https://copilot.microsoft.com. Zo kun je met een ander besturingssysteem opdrachten geven, zelfs in macOS met Safari of Firefox.

Ook op de Copilot-webpagina kun je afbeeldingen uploaden en prompts inspreken. Vanaf dezelfde webpagina spreek je Designer aan om afbeeldingen via AI samen te stellen. Hier staan ook de Copilot GPT’s. Een GPT is een Generative Pre-trained Transformer waarbij Copilot is getraind voor een specifiek doel.

Vacation Planner helpt je om nieuwe locaties te ontdekken en vakantieroutes samen te stellen. Eventueel kun je een lijstje bezienswaardigheden vragen die gratis zijn. Wanneer het lijstje afgewerkt is, vraagt Vacation Planner of je ook geïnteresseerd bent in restaurantaanbevelingen.

Wil je weten hoe je authentieke Indiase curry maakt of een perfecte pizzabodem, dan schrijf je een prompt in Cooking Assistant. Tot slot is er nog de module Fitness trainer. Die helpt bij het ontwerpen van trainingsprogramma’s en geeft voorlichting over voeding, gezondheid en welzijn.

Deze prompt is ingegeven op een Mac met Safari.

Tekstgeneratie

Net als ChatGPT kun je deze AI gebruiken om tekst te genereren. Vraag Copilot om een kort gedicht, een liedjestekst met drie coupletten, een begeleidende brief of een e-mail aan een collega te schrijven. Daarvoor moet je de juiste chatmodus kiezen.

Je hebt de keuze uit drie gespreksstijlen: Creatiever, Gebalanceerder en Nauwkeuriger. Elke stijl beïnvloedt het eindresultaat. Creatiever is niet bedoeld voor professionele doeleinden. Microsoft beweert dat deze keuze het beste is om ‘leuke huisdiernamen’ te bedenken of om ‘korte verhalen te schrijven’. Nauwkeuriger komt onmiddellijk ter zake en gaat direct naar de kern van het onderwerp. Gebalanceerder is een modus tussen Creatiever en Nauwkeuriger.

Je kunt Copilot ook vragen stellen over must-see bezienswaardigheden in een bepaalde streek, of over kook- of doe-het-zelfadvies. De antwoorden bevatten dan links naar de bron. Na elk antwoord ontvang je enkele suggesties om het gesprek voort te zetten. Je kunt ook je eigen vervolgvragen stellen.

Welke tekststijl wil je gebruiken?

Coderen

Copilot kan ook coderen. Vertel hem welke codetaal je nodig hebt en wat je wilt dat de code doet. Het antwoord bevat de geformatteerde code die je dan kunt kopiëren en in een document kunt plakken. Dat kan gaan om heel eenvoudige dingetjes zoals een stukje Google Maps in een webpagina integreren of het debuggen van code. Leg Copilot een stukje kapotte code voor en de assistent detecteert de fouten, legt deze uit en genereert de juiste code.

Copilot helpt ook bij het coderen.

Copilot tegen wil en dank Copilot heeft vele gezichten. Als het goed is, vind je de knop uiterst rechts in de taakbalk. In Edge zit de Copilot-knop rechtsboven. Om optimaal van de technologie gebruik te maken moet je aangemeld zijn met een Microsoft-account. Sinds de cumulatieve update van Windows 11 (KB5035942) is de knop naar Copilot in de taakbalk blijkbaar plots verdwenen.

Als Copilot om een of andere reden nog niet bij jou geactiveerd is en je wilt toch experimenteren met de mogelijkheden, dan kun je al aan de slag gaan met Copilot in Edge. Of je activeert Copilot via een sluipweggetje. Open Uitvoeren met Windows-toets+R en typ of plak de opdracht: microsoft-edge://?ux=copilot&tcp=1&source=taskbar.

De app Uitvoeren onthoudt deze opdracht voor de volgende keer, dat maakt het gemakkelijker om Copilot opnieuw op te starten. Je kunt ook een snelkoppeling maken door met rechts op het bureaublad te klikken. Dan kies je Nieuw / Snelkoppeling. Vul de code van daarnet in bij de Eigenschappen en voer in het volgende scherm de naam Copilot in.

Je kunt ook een snelkoppeling maken om Copilot te starten.

Afbeeldingen genereren

Door de integratie met Designer kan Copilot afbeeldingen genereren. Je vertelt zo nauwkeurig mogelijk wat er op het plaatje moet staan en je geeft aan welke stijl je op het oog hebt. Copilot herschrijft de prompt om die daarna naar de afbeeldinggeneratoren te zenden: Dall-E 3 en Microsoft Designer.

In de herwerkte prompt leer je hoe je de volgende keer de opdracht nog beter kunt formuleren. Daarna moet je even wachten en dan krijg je de keuze uit vier mogelijkheden. Bovendien verschijnen er onder de voorvertoning enkele vervolgideeën die je kunt gebruiken om de uitvoer te wijzigen. Om de afbeelding op volledige grootte (1024 × 1024 pixels) te bekijken moet je er gewoon op klikken en kun je hem downloaden of delen met anderen.

Hier was de opdracht: Maak een foto van een dansende hysterische vrouw met een hoed.

Research

Copilot werkt uitstekend als onderzoeksassistent. Als je info zoekt over een bepaald onderwerp dan kun je dat laten voorbereiden door Copilot. Erg fijn is dat de assistent niet alleen een helder antwoord geeft, hij toont daarbij ook de bronverwijzingen. Daardoor kun je doorklikken en de informatie controleren en verder lezen.

In ons voorbeeld vroegen we bijvoorbeeld: “Wanneer heb je een vaarbewijs nodig?” De AI-assistent geeft eerst het antwoord. Daarna somt hij de websites op waar we meer informatie kunnen vinden. Tot slot stelt hij nog vier vragen die ook interessant kunnen zijn voor dit onderwerp, zoals: “Wat zijn de kosten voor een vaarbewijs?” en “Hoe kan ik me aanmelden voor het examen?”

Je kunt de antwoorden controleren aan de hand van enkele links.

Leugens en plagiaat De AI-assistent lijkt een alwetende bron van informatie, maar dat is niet altijd het geval. Wanneer Copilot geconfronteerd wordt met een vraag die hij niet kan beantwoorden, verzint hij iets. AI-onderzoekers noemen dit braaf: hallucinaties. Gewone mensen noemen dit leugens.

Elke genAI durft te liegen. Wanneer je dus Copilot gebruikt voor research is het belangrijk dat je gegeven feiten en citaten controleert. Meestal liegt genAI niet over gemakkelijk controleerbare feiten, maar wel over gespecialiseerde informatie. Bovendien kopieert Copilot vaak letterlijk tekst. Uiteraard kan dit een inbreuk zijn op het auteursrecht.

Samenvatten

Je wilt snel de samenvatting hebben van een lange tekst die je op het internet hebt gevonden. Copilot in Edge is daar erg goed in. Wanneer je assistent opent, wacht bovenaan al de knop Paginaoverzicht genereren. Die levert je een samenvatting van de webpagina. Je kunt zelfs in een specifieke prompt de opdracht nog meer gericht maken. Bijvoorbeeld: “Vat dit artikel samen in maximaal tien bullets en gebruik daarbij simpele taal”.

Ook pdf’s kunnen soms ontzettend uitvoerig zijn. Open de pdf in de Edge-browser of in Google Chrome. In die laatste moet je dan wel de Copilot-extensie hebben geïnstalleerd. Wanneer je een prompt maakt, zie je in het tekstvak dat Copilot tijdens het schrijven voortdurend suggesties levert voor de woorden die je aan het typen bent. Om een suggestie te bevestigen, druk je op Tab. Op die manier win je tijd. De paginasamenvattingen worden niet opgeslagen na de huidige sessie. Maar je kunt ze wel, met het pictogram dat eruitziet als een downloadpijltje, exporteren als Word-document, platte tekst of pdf-bestand. Of je kunt de tekst kopiëren om het in het klembord te plaatsen.

Copilot vat de belangrijkste items van de webpagina of het pdf-bestand samen.

(Her)schrijven in Edge

In Edge kun je Copilot ook inzetten als persoonlijke schrijfassistent. Kies bovenaan in plaats van Chatten de optie Opstellen. Bovenaan in het vak Schrijven over typ je de prompt. Daaronder staat het vak Toon waar je aangeeft of de stijl Professioneel, Informeel, Enthousiast, Informatief of Grappig moet zijn. Er staat zelfs een plusknop waarmee je zelf nog een andere toon kunt verzinnen.

Iets opschrijven werkt verhelderend

Maar dat kan niet zonder de juiste schrijfwaar

Daaronder bij Indeling bepaal je hoe de vormindeling van de tekst moet zijn. Wil je alinea’s, bullet points, e-mail- of een blogpost? De laatste keuze betreft de lengte: Kort, Standaard en Lang. Vervolgens gebruik je de knop Concept genereren om alvast een voorbeeld te zien van de gevraagde tekst. Ben je niet tevreden, dan klik je op de knop met de twee pijltjes die in een cirkel draaien. Dat is de functie Concept opnieuw genereren. Het is zelfs mogelijk om een stuk van de tekst te selecteren en dat te laten herschrijven.

Wil je de tekst in alinea’s of in bullets? De keuze is aan jou!
Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!