Of je AI nu ziet als een gadget of een efficiënte manier van werken … het is zeker dat je het gaat gebruiken. Bijna iedere software pakt uit met AI. Copilot is de overkoepelende naam van de AI-gedreven oplossingen in Windows 11 die naar eigen zeggen ‘je productiviteit en creativiteit vergroten.’ Laten we onderzoeken hoe je het maximale uit de gratis versie haalt.

Copilot is wat je noemt generatieve AI, of kortweg genAI. Hij wordt zo genoemd omdat er verschillende soorten content worden gegenereerd: tekst, samenvattingen en afbeeldingen. Voor de tekstgeneratie gebruikt Copilot een taalmodel dat gebaseerd is op het GPT-4-model, dat werd ontwikkeld door de organisatie OpenAI. Microsoft is nog steeds de belangrijkste investeerder van Open AI, die verantwoordelijk is voor ChatGPT.

De slimme assistent Copilot begrijpt vragen, kan verbanden leggen, geeft intelligente antwoorden en door te analyseren wat je dagelijks op je pc uitvoert, wordt het model met de dag slimmer. Dat betekent niet dat je hem met verstand op nul kunt gebruiken, want deze digitale assistent is nog volop in ontwikkeling. We wijzen je dadelijk ook op twee gevaarpunten.

Copilot is cool, maar niet altijd nuttig. Al verricht de genAI soms wel wonderen en dat belooft wat voor de toekomst. We zien ook hoe hij al in diverse apps, zoals Paint, is toegevoegd. En er zullen nog meer apps volgen.

Applicaties starten

Toen Copilot in september 2024 uitkwam, kon hij meteen enkele eenvoudige systeemtaken uitvoeren, zoals schakelen tussen de donkere en lichte weergave. Op dit vlak is de AI er de afgelopen maanden sterk op achteruitgegaan. We mogen meer verwachten van een slimme butler dan dat hij aanwijzingen geeft over hoe we het zelf kunnen doen.

Wel kan de AI-assistent vrijwel elke app starten die op je computer is geïnstalleerd zonder dat je langs het startmenu hoeft. Open Copilot, klik in het vak Vraag me alles wat u wilt en schrijf een opdracht. Zo’n tekstopdracht noemen we een prompt, bijvoorbeeld Open VLC. Copilot maakt de vraag wat preciezer: Wilt u dat ik de app VLC media player voor u open? Klik op Ja en de gevraagde app verschijnt meteen op het bureaublad. De chatbot reageert zo veel mogelijk op natuurlijke taal. Je kunt dus bijvoorbeeld net zo goed Start VLC typen.

Lees ook: Prompt engineering: zo maak je precies het beeld dat je voor ogen hebt

Communiceren met spraak

In plaats van te typen kun je ook opdrachten inspreken. Daarvoor klik je op het pictogram van de microfoonknop. Copilot reageert op deze ingesproken prompts zelf ook met spraak. De chatbot ondersteunt sinds april 2024 officieel het Nederlands, zowel in schrijf- als in spraakopdrachten. Nadat je op het microfoontje hebt geklikt verschijnt in het promptvak de uitnodiging Ik luister. De chatbot genereert een antwoord en terwijl hij spreekt zie je een kleine animatie in de rechterbenedenhoek.

Afbeelding in opdracht

Bovenaan in de zijbalk kies je hoe je wilt communiceren met Copilot: in conversatiestijl (Chatten) of met een uitgeschreven opdracht (Opstellen). In de modus Chatten kun je een afbeelding toevoegen aan de prompt. Om een afbeelding te uploaden, sleep je het plaatje naar de zoekprompt. Daarna stel je de vraag en klik je op de knop Verzenden. Onder het promptvak staat trouwens een knop Afbeelding toevoegen. Op die manier kun je ook naar het bestand navigeren op de harde schijf of je kunt de url plakken van een online afbeelding.

Tekstgeneratie

Net als ChatGPT kun je deze AI gebruiken om tekst te genereren. Vraag Copilot om een kort gedicht, een liedjestekst met drie coupletten, een begeleidende brief of een e-mail aan een collega te schrijven. Daarvoor moet je de juiste chatmodus kiezen.

Je hebt de keuze uit drie gespreksstijlen: Creatiever, Gebalanceerder en Nauwkeuriger. Elke stijl beïnvloedt het eindresultaat. Creatiever is niet bedoeld voor professionele doeleinden. Microsoft beweert dat deze keuze het beste is om ‘leuke huisdiernamen’ te bedenken of om ‘korte verhalen te schrijven’. Nauwkeuriger komt onmiddellijk ter zake en gaat direct naar de kern van het onderwerp. Gebalanceerder is een modus tussen Creatiever en Nauwkeuriger.

Je kunt Copilot ook vragen stellen over must-see bezienswaardigheden in een bepaalde streek, of over kook- of doe-het-zelfadvies. De antwoorden bevatten dan links naar de bron. Na elk antwoord ontvang je enkele suggesties om het gesprek voort te zetten. Je kunt ook je eigen vervolgvragen stellen.

Coderen

Copilot kan ook coderen. Vertel hem welke codetaal je nodig hebt en wat je wilt dat de code doet. Het antwoord bevat de geformatteerde code die je dan kunt kopiëren en in een document kunt plakken. Dat kan gaan om heel eenvoudige dingetjes zoals een stukje Google Maps in een webpagina integreren of het debuggen van code. Leg Copilot een stukje kapotte code voor en de assistent detecteert de fouten, legt deze uit en genereert de juiste code.

Afbeeldingen genereren

Door de integratie met Designer kan Copilot afbeeldingen genereren. Je vertelt zo nauwkeurig mogelijk wat er op het plaatje moet staan en je geeft aan welke stijl je op het oog hebt. Copilot herschrijft de prompt om die daarna naar de afbeeldinggeneratoren te zenden: Dall-E 3 en Microsoft Designer.

In de herwerkte prompt leer je hoe je de volgende keer de opdracht nog beter kunt formuleren. Daarna moet je even wachten en dan krijg je de keuze uit vier mogelijkheden. Bovendien verschijnen er onder de voorvertoning enkele vervolgideeën die je kunt gebruiken om de uitvoer te wijzigen. Om de afbeelding op volledige grootte (1024 × 1024 pixels) te bekijken moet je er gewoon op klikken en kun je hem downloaden of delen met anderen.

Research

Copilot werkt uitstekend als onderzoeksassistent. Als je info zoekt over een bepaald onderwerp dan kun je dat laten voorbereiden door Copilot. Erg fijn is dat de assistent niet alleen een helder antwoord geeft, hij toont daarbij ook de bronverwijzingen. Daardoor kun je doorklikken en de informatie controleren en verder lezen.

In ons voorbeeld vroegen we bijvoorbeeld: “Wanneer heb je een vaarbewijs nodig?” De AI-assistent geeft eerst het antwoord. Daarna somt hij de websites op waar we meer informatie kunnen vinden. Tot slot stelt hij nog vier vragen die ook interessant kunnen zijn voor dit onderwerp, zoals: “Wat zijn de kosten voor een vaarbewijs?” en “Hoe kan ik me aanmelden voor het examen?”

Samenvatten

Je wilt snel de samenvatting hebben van een lange tekst die je op het internet hebt gevonden. Copilot in Edge is daar erg goed in. Wanneer je assistent opent, wacht bovenaan al de knop Paginaoverzicht genereren. Die levert je een samenvatting van de webpagina. Je kunt zelfs in een specifieke prompt de opdracht nog meer gericht maken. Bijvoorbeeld: “Vat dit artikel samen in maximaal tien bullets en gebruik daarbij simpele taal”.

Ook pdf’s kunnen soms ontzettend uitvoerig zijn. Open de pdf in de Edge-browser of in Google Chrome. In die laatste moet je dan wel de Copilot-extensie hebben geïnstalleerd. Wanneer je een prompt maakt, zie je in het tekstvak dat Copilot tijdens het schrijven voortdurend suggesties levert voor de woorden die je aan het typen bent. Om een suggestie te bevestigen, druk je op Tab. Op die manier win je tijd. De paginasamenvattingen worden niet opgeslagen na de huidige sessie. Maar je kunt ze wel, met het pictogram dat eruitziet als een downloadpijltje, exporteren als Word-document, platte tekst of pdf-bestand. Of je kunt de tekst kopiëren om het in het klembord te plaatsen.

(Her)schrijven in Edge

In Edge kun je Copilot ook inzetten als persoonlijke schrijfassistent. Kies bovenaan in plaats van Chatten de optie Opstellen. Bovenaan in het vak Schrijven over typ je de prompt. Daaronder staat het vak Toon waar je aangeeft of de stijl Professioneel, Informeel, Enthousiast, Informatief of Grappig moet zijn. Er staat zelfs een plusknop waarmee je zelf nog een andere toon kunt verzinnen.

Daaronder bij Indeling bepaal je hoe de vormindeling van de tekst moet zijn. Wil je alinea’s, bullet points, e-mail- of een blogpost? De laatste keuze betreft de lengte: Kort, Standaard en Lang. Vervolgens gebruik je de knop Concept genereren om alvast een voorbeeld te zien van de gevraagde tekst. Ben je niet tevreden, dan klik je op de knop met de twee pijltjes die in een cirkel draaien. Dat is de functie Concept opnieuw genereren. Het is zelfs mogelijk om een stuk van de tekst te selecteren en dat te laten herschrijven.

AOC en AGON by AOC introduceren een nieuwe reeks monitoren die uiteenloopt van snelle esports-panelen tot ultrawide-schermen en 4K-modellen voor gamers die beeldkwaliteit vooropstellen. Daarmee richt het merk zich niet op één type gebruiker, maar op verschillende speelstijlen en budgetten.

Black Friday is bij uitstek het moment waarop veel gamers kijken naar een upgrade van hun setup. Monitoren verouderen namelijk niet zo snel als andere pc-componenten: een goed scherm kan jaren meegaan en is vaak de belangrijkste kwaliteitsboost die je kunt maken, zowel voor games als voor dagelijks gebruik. Een hogere verversingssnelheid maakt beweging vloeiender, een betere contrastverhouding haalt details naar voren, en een groter scherm kan letterlijk het verschil maken tussen een spel spelen en er middenin zitten. Dat maakt deze periode ideaal om iets te kiezen dat past bij hoe je speelt, werkt of kijkt, zonder dat je meteen het duurste model hoeft te nemen.

Oled voor wie beeld én snelheid belangrijk zijn

Aan de top van de line-up introduceert AOC twee QD-oledmonitoren. De AGON PRO AG276QZD2 heeft een 27-inch QHD-paneel met een verversingssnelheid van 240 Hz en een extreem lage responstijd van 0,03 ms. Dat maakt het scherm vooral geschikt voor competitieve shooters en snelle arena-games, waarbij vloeiende bewegingen en diepe contrasten belangrijk zijn. De adviesprijs is 449 euro.

Wie een groter beeldoppervlak wil, komt uit bij de AGON PRO AG326UD. Dit model biedt een 31,5-inch UHD-paneel met dezelfde QD-oledbeeldkwaliteit, maar dan met meer schermruimte voor RPG's en openwereldspellen. Dankzij PiP- en PbP-ondersteuning leent het scherm zich ook goed voor creatief werk of multitasken. De adviesprijs van dit scherm bedraagt 649 euro.

Snelle QHD-schermen voor het middensegment

Onder de oledtoplaag brengt AOC verschillende QHD-modellen die snelheid combineren met een vriendelijker prijskaartje. De Q27G4ZR is een 27-inch Fast IPS-monitor met een verversingssnelheid tot 260 Hz, bedoeld voor gamers die een competitief voordeel zoeken zonder meteen de hoofdprijs te betalen. Wie liever een betere HDR-ervaring heeft, kan terecht bij de Q27G3XMN/BK met miniLED-achtergrondverlichting en DisplayHDR 1000-ondersteuning. Voor wie vooral een degelijke allround QHD-monitor wil, is er de Q27G4XF met 180 Hz en een ergonomische standaard.

Ultrawide en curved voor meer immersie

Voor spelers die het liefst worden ondergedompeld in hun gamewereld, introduceert AOC twee curved-modellen die je blik letterlijk verbreden. De CU34G4 beschikt over een 34-inch ultrawide-paneel met UWQHD-resolutie en een gebogen 1500R-vorm, waardoor het beeld licht om je heen krult. Dat geeft een natuurlijker kijkhoek en maakt het makkelijker om details in je perifere zicht op te pikken; handig in simulators, openwereldgames en story-driven gameplay waarin overzicht en sfeer veel toevoegen.

De CQ32G4VE doet iets vergelijkbaars, maar dan in een traditionelere beeldverhouding: 31,5 inch met QHD-resolutie en eveneens 180 Hz. Daarmee is het een toegankelijke optie voor wie wel de gebogen kijkervaring wil, maar niet per se ultrawide hoeft. In beide gevallen ligt de nadruk minder op pure reactietijd en meer op beleving.

4K met flexibiliteit voor zowel scherpte als reactietijd

Tussen alle nieuwe modellen valt de U27G4R vooral op door zijn flexibiliteit. Dit 27-inch scherm toont 4K-games met een verversingssnelheid van 160 Hz, wat zorgt voor scherpe details zonder aan snelheid in te boeten. Maar het meest bijzondere is de Dual Mode: met één instelling kan de gebruiker schakelen naar Full HD bij 320 Hz. Daarmee biedt het scherm twee speelstijlen in één apparaat: één voor wanneer je beeldkwaliteit en detail wilt, en één voor wanneer elke milliseconde telt in competitieve matches. HDMI 2.1-ondersteuning maakt 'm bovendien geschikt voor PS5 en Xbox Series X, zonder kunstgrepen of compatibiliteitsgedoe.

Betaalbaar instappen met hoge verversingssnelheid

Onder aan de line-up bevinden zich twee modellen die vooral gericht zijn op toegankelijkheid zonder dat de speelervaring eronder lijdt. De 27G4HRE (27 inch) en 24G4HRE (24 inch) bieden allebei een verversingssnelheid van 200 Hz, waardoor bewegingen soepel en responsief blijven, ook bij competitieve titels of snelle camerabewegingen. De beeldkwaliteit is eenvoudiger en de resolutie lager dan bij de duurdere modellen, maar dat is precies het idee: zoveel mogelijk hertzen per euro. Met adviesprijzen van 109 euro en 89 euro openen deze schermen de deur voor gamers die hun eerste gamingmonitor willen kopen of voor wie een tweede scherm zoekt voor een slaapkamer, werkkamer of LAN-omgeving.

Niemand ontkomt aan ouder wordende ogen. Kleine letters, fel wit licht en drukke schermen maken het werken op de pc steeds vermoeiender. Windows 11 biedt gelukkig een schat aan verborgen opties om de tekst te vergroten, het contrast te verhogen en je vermoeide ogen rust te geven.

In Windows 11 pas je zonder extra software de beeldkwaliteit eenvoudig en snel aan, zodat alles weer prettig leest. Het type monitor of het tijdstip van de dag maakt daarbij niet uit. Bovendien profiteer je van nieuwe hulptechnologieën zoals live-ondertiteling en de Verteller met helder geluid.

Eerst pak je de algehele schaalinstelling aan, want die bepaalt hoe leesbaar alle vensters, apps en pictogrammen zijn. Klik op Start, ga naar Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Onder het kopje Schaal stel je met het keuzemenu een percentage in, bijvoorbeeld 125 of 150. Gebruik daarna de optie Aangepaste schaal, via het pijltje rechts van het keuzemenu, als de standaardpercentages niet bevallen: typ bijvoorbeeld 138 en kies Toepassen.

Scrol in het menu Beeldscherm iets omlaag naar Resolutie; kies altijd de aanbevolen waarde om te voorkomen dat de letters korrelig worden. Zodra schaal en resolutie kloppen, vormt dit de basis voor verdere verfijning, daarmee bespaar je jezelf voortaan eindeloos turen en inzoomen.

Rustiger beeld

Fel wit licht werkt als een spotlight op vermoeide netvliezen, daarom verdient de ingebouwde donkere modus je aandacht. Ga naar Instellingen /Persoonlijke instellingen /Kleuren. Selecteer in het vervolgkeuzemenu Donker; Windows past zowel de taakbalk als systeemvensters onmiddellijk aan, zodat grote witte vlakken verdwijnen.

Vind je dat nog niet uitgesproken genoeg? Activeer dan een contrastrijk thema. Scrol omlaag naar Contrastthema’s en druk op Bewerken. Kies bijvoorbeeld Woestijn voor zachte beige tinten of Schemering voor hoog contrast met paarse accenten. Klik op Opslaan als en vervolgens Toepassen zodat je altijd kunt terugkeren naar het standaardthema zonder instellingen kwijt te raken. Controleer tot slot of de websites zich aanpassen door in Edge het instellingenvenster te openen, naar Vormgeving te gaan en Donker als standaardthema te kiezen. Zo genieten je ogen overal van een rustiger beeld, terwijl kleuren toch voldoende onderscheid blijven bieden voor tabellen, grafieken en programmeervensters, zelfs tijdens een lange avond achter het scherm.

Haarscherpe letters

Zelfs met de juiste schaal kan tekst nog wazig lijken, vooral op oudere monitoren. Windows 11 bevat daarom de ClearType-tuner waarmee je de pixelweergave precies op je beeldscherm afstemt. Typ ClearType in het zoekvak op de taakbalk en selecteer ClearType-tekst aanpassen. Vink ClearType inschakelen aan, klik op Volgende en doorloop de vijf testpagina’s. Lees steeds aandachtig welk tekstblok het scherpst oogt en bevestig na elke keuze met Volgende. Zodra je op Voltooien klikt, slaat Windows de subpixelmatrix permanent op, zodat letterranden niet meer rafelen.

Wil je daarnaast een groter basislettertype? Open dan Instellingen / Toegankelijkheid /Tekstgrootte. Schuif de balk naar rechts, controleer het voorbeeld en druk op Toepassen. Deze instelling schaalt alleen letters op, niet het volledige venster, zodat lay-outs intact blijven.

Maak ook gebruik van het nieuwe variabele systeemlettertype Segoe Fluent. Schakel naar Persoonlijke instellingen, open Lettertypen en klik op de downloadlink voor Segoe UI Variable als die nog ontbreekt. Dankzij het variabel gewicht en de breedte blijft de tekst leesbaar bij elke resolutie en zoomfactor. Dat is vooral nuttig voor programmeeromgevingen en uitgebreide spreadsheets, ook tijdens presentaties op grote projectieschermen.

Nachtlamp optimaal afstellen

Blauw licht verstoort niet alleen de slaapcyclus, maar prikkelt ook vermoeide ogen. Windows 11 beschikt over de instelbare functie Nachtlamp die de kleurtemperatuur automatisch naar warm oranje verschuift.

Open Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Schakel de schuifregelaar Nachtlamp in. Klik vervolgens op het pijltje ernaast om het vervolgmenu te openen; hier bepaal je met een eenvoudige schuif hoe warm het scherm wordt. Een waarde rond 45 maakt het beeld zachter zonder dat foto- en videokleuren onherkenbaar worden.

Schakel Nachtlamp instellen in en zet daarna Schema op Zonsondergang tot zonsopgang als je pc locatiegegevens mag gebruiken. Werk je op een geïsoleerd netwerk, kies dan Aangepast schema en vul je gebruikelijke werktijden in. Windows onthoudt de laatste handmatige wijziging, dus als je incidenteel een kleurkritische taak uitvoert, kun je de nachtlamp vanuit het Actiecentrum tijdelijk uitschakelen door op de tegel Nachtlamp te klikken. Vergeet niet dat de functie per monitor instelbaar is; bij een multi-monitoropstelling profiteer je optimaal door alle schermen dezelfde temperatuur te geven. Dan hoef je nooit meer handmatig te schuiven tijdens een laat avondje.

Nooit meer zoeken

Het muispijltje kwijtraken kost frustratie én tijd. Ga daarom naar Instellingen, open Bluetooth en apparaten en kies Muis. Klik op Aanvullende muisinstellingen, selecteer het tabblad Aanwijzers en wijzig het schema naar Windows Zwart (extra groot)(systeemschema) voor maximale zichtbaarheid. Bevestig met OK. De aanwijzer ligt nu duidelijk boven drukke achtergronden.

Ga vervolgens naar Tekstcursor in het menu Toegankelijkheid in de hoofdinstellingen van Windows 11. Zet de schakelaar Tekstcursorindicator aan, kies een opvallende kleur en vergroot de indicatorbreedte tot twee pixels. Wanneer je nu een Word-document bewerkt, verschijnt naast de dunne verticale streep een helder blokje dat direct opvalt. Met deze instellingen zie je veel sneller waar je typt. Bovendien spaar je je ogen doordat minder heen-en-weerbeweging nodig is tijdens intensief bureaubladwerk.

Snel inzoomen

Wanneer zelfs vergrote fonts tijdelijk onvoldoende zijn, biedt de Vergrootglas-tool soelaas. Druk op Windows-toets+Plus om het hulpmiddel direct te starten. Een zwevende balk verschijnt; hier stel je met Plus en Min het zoomniveau per stap van tien procent in. Voor volledige schermvullende vergroting selecteer je Volledig scherm; beweeg de muis dan om desoriëntatie te voorkomen.

Heb je snel een getal in Excel nodig, typ dan Ctrl+Alt+I voor de Inverted-weergave; de kleuren keren om, waardoor hoog contrast ontstaat zonder de rest van Windows te beïnvloeden. Sluit het Vergrootglas met Windows-toets+Esc om resources vrij te maken. Door deze sneltoetsen in het geheugen te prenten, schakel je binnen seconden tussen normaal en ingezoomd beeld zonder losse hulpmiddelen of browserplug-ins.

Verteller en ondertitels

Zelf lezen is niet altijd de snelste optie; af en toe laten voorlezen ontlast bovendien je ogen. Windows 11 levert daarom Verteller mee. Druk op Ctrl+Windows-toets+Enter om de schermlezer te starten. Een blauwe rand markeert het actieve element. Gebruik Ctrl+Caps Lock+K om de huidige paragraaf te laten voorlezen en pauzeer met Ctrl. Stel het spreektempo in door Caps Lock+Plus of Caps Lock+Min te drukken totdat de stem comfortabel klinkt. Ga naar Instellingen /Toegankelijkheid en klik op Verteller voor meer instellingen. Denk aan het automatisch aanzetten van de Verteller voordat je bent ingelogd en de knop die je gebruikt om het te bedienen.

Als je liever zelf leest maar wel ondertiteling wilt in vergaderingen, activeer dan de functie Live bijschriften via Ctrl+Windows-toets+L. Windows toont boven in beeld realtime tekst van elk audiosignaal, ook offline. Binnen het Ondertitels-venster klik je op Instellingen, en vervolgens op Voorkeuren / Bijschriftstijl voor extra opties voor lettergrootte en uiterlijk. Combineer beide tools door Verteller het ondertitelingsvenster te laten voorlezen. Zo krijg je tegelijk visuele en auditieve feedback en verminder je vermoeidheid na lange Teams-sessies op elke werkdag.