Of je AI nu ziet als een gadget of een efficiënte manier van werken … het is zeker dat je het gaat gebruiken. Bijna iedere software pakt uit met AI. Copilot is de overkoepelende naam van de AI-gedreven oplossingen in Windows 11 die naar eigen zeggen ‘je productiviteit en creativiteit vergroten.’ Laten we onderzoeken hoe je het maximale uit de gratis versie haalt.

Copilot is wat je noemt generatieve AI, of kortweg genAI. Hij wordt zo genoemd omdat er verschillende soorten content worden gegenereerd: tekst, samenvattingen en afbeeldingen. Voor de tekstgeneratie gebruikt Copilot een taalmodel dat gebaseerd is op het GPT-4-model, dat werd ontwikkeld door de organisatie OpenAI. Microsoft is nog steeds de belangrijkste investeerder van Open AI, die verantwoordelijk is voor ChatGPT.

De slimme assistent Copilot begrijpt vragen, kan verbanden leggen, geeft intelligente antwoorden en door te analyseren wat je dagelijks op je pc uitvoert, wordt het model met de dag slimmer. Dat betekent niet dat je hem met verstand op nul kunt gebruiken, want deze digitale assistent is nog volop in ontwikkeling. We wijzen je dadelijk ook op twee gevaarpunten.

Copilot is cool, maar niet altijd nuttig. Al verricht de genAI soms wel wonderen en dat belooft wat voor de toekomst. We zien ook hoe hij al in diverse apps, zoals Paint, is toegevoegd. En er zullen nog meer apps volgen.

Applicaties starten

Toen Copilot in september 2024 uitkwam, kon hij meteen enkele eenvoudige systeemtaken uitvoeren, zoals schakelen tussen de donkere en lichte weergave. Op dit vlak is de AI er de afgelopen maanden sterk op achteruitgegaan. We mogen meer verwachten van een slimme butler dan dat hij aanwijzingen geeft over hoe we het zelf kunnen doen.

Wel kan de AI-assistent vrijwel elke app starten die op je computer is geïnstalleerd zonder dat je langs het startmenu hoeft. Open Copilot, klik in het vak Vraag me alles wat u wilt en schrijf een opdracht. Zo’n tekstopdracht noemen we een prompt, bijvoorbeeld Open VLC. Copilot maakt de vraag wat preciezer: Wilt u dat ik de app VLC media player voor u open? Klik op Ja en de gevraagde app verschijnt meteen op het bureaublad. De chatbot reageert zo veel mogelijk op natuurlijke taal. Je kunt dus bijvoorbeeld net zo goed Start VLC typen.

Lees ook: Prompt engineering: zo maak je precies het beeld dat je voor ogen hebt

Communiceren met spraak

In plaats van te typen kun je ook opdrachten inspreken. Daarvoor klik je op het pictogram van de microfoonknop. Copilot reageert op deze ingesproken prompts zelf ook met spraak. De chatbot ondersteunt sinds april 2024 officieel het Nederlands, zowel in schrijf- als in spraakopdrachten. Nadat je op het microfoontje hebt geklikt verschijnt in het promptvak de uitnodiging Ik luister. De chatbot genereert een antwoord en terwijl hij spreekt zie je een kleine animatie in de rechterbenedenhoek.

Afbeelding in opdracht

Bovenaan in de zijbalk kies je hoe je wilt communiceren met Copilot: in conversatiestijl (Chatten) of met een uitgeschreven opdracht (Opstellen). In de modus Chatten kun je een afbeelding toevoegen aan de prompt. Om een afbeelding te uploaden, sleep je het plaatje naar de zoekprompt. Daarna stel je de vraag en klik je op de knop Verzenden. Onder het promptvak staat trouwens een knop Afbeelding toevoegen. Op die manier kun je ook naar het bestand navigeren op de harde schijf of je kunt de url plakken van een online afbeelding.

Tekstgeneratie

Net als ChatGPT kun je deze AI gebruiken om tekst te genereren. Vraag Copilot om een kort gedicht, een liedjestekst met drie coupletten, een begeleidende brief of een e-mail aan een collega te schrijven. Daarvoor moet je de juiste chatmodus kiezen.

Je hebt de keuze uit drie gespreksstijlen: Creatiever, Gebalanceerder en Nauwkeuriger. Elke stijl beïnvloedt het eindresultaat. Creatiever is niet bedoeld voor professionele doeleinden. Microsoft beweert dat deze keuze het beste is om ‘leuke huisdiernamen’ te bedenken of om ‘korte verhalen te schrijven’. Nauwkeuriger komt onmiddellijk ter zake en gaat direct naar de kern van het onderwerp. Gebalanceerder is een modus tussen Creatiever en Nauwkeuriger.

Je kunt Copilot ook vragen stellen over must-see bezienswaardigheden in een bepaalde streek, of over kook- of doe-het-zelfadvies. De antwoorden bevatten dan links naar de bron. Na elk antwoord ontvang je enkele suggesties om het gesprek voort te zetten. Je kunt ook je eigen vervolgvragen stellen.

Coderen

Copilot kan ook coderen. Vertel hem welke codetaal je nodig hebt en wat je wilt dat de code doet. Het antwoord bevat de geformatteerde code die je dan kunt kopiëren en in een document kunt plakken. Dat kan gaan om heel eenvoudige dingetjes zoals een stukje Google Maps in een webpagina integreren of het debuggen van code. Leg Copilot een stukje kapotte code voor en de assistent detecteert de fouten, legt deze uit en genereert de juiste code.

Afbeeldingen genereren

Door de integratie met Designer kan Copilot afbeeldingen genereren. Je vertelt zo nauwkeurig mogelijk wat er op het plaatje moet staan en je geeft aan welke stijl je op het oog hebt. Copilot herschrijft de prompt om die daarna naar de afbeeldinggeneratoren te zenden: Dall-E 3 en Microsoft Designer.

In de herwerkte prompt leer je hoe je de volgende keer de opdracht nog beter kunt formuleren. Daarna moet je even wachten en dan krijg je de keuze uit vier mogelijkheden. Bovendien verschijnen er onder de voorvertoning enkele vervolgideeën die je kunt gebruiken om de uitvoer te wijzigen. Om de afbeelding op volledige grootte (1024 × 1024 pixels) te bekijken moet je er gewoon op klikken en kun je hem downloaden of delen met anderen.

Research

Copilot werkt uitstekend als onderzoeksassistent. Als je info zoekt over een bepaald onderwerp dan kun je dat laten voorbereiden door Copilot. Erg fijn is dat de assistent niet alleen een helder antwoord geeft, hij toont daarbij ook de bronverwijzingen. Daardoor kun je doorklikken en de informatie controleren en verder lezen.

In ons voorbeeld vroegen we bijvoorbeeld: “Wanneer heb je een vaarbewijs nodig?” De AI-assistent geeft eerst het antwoord. Daarna somt hij de websites op waar we meer informatie kunnen vinden. Tot slot stelt hij nog vier vragen die ook interessant kunnen zijn voor dit onderwerp, zoals: “Wat zijn de kosten voor een vaarbewijs?” en “Hoe kan ik me aanmelden voor het examen?”

Samenvatten

Je wilt snel de samenvatting hebben van een lange tekst die je op het internet hebt gevonden. Copilot in Edge is daar erg goed in. Wanneer je assistent opent, wacht bovenaan al de knop Paginaoverzicht genereren. Die levert je een samenvatting van de webpagina. Je kunt zelfs in een specifieke prompt de opdracht nog meer gericht maken. Bijvoorbeeld: “Vat dit artikel samen in maximaal tien bullets en gebruik daarbij simpele taal”.

Ook pdf’s kunnen soms ontzettend uitvoerig zijn. Open de pdf in de Edge-browser of in Google Chrome. In die laatste moet je dan wel de Copilot-extensie hebben geïnstalleerd. Wanneer je een prompt maakt, zie je in het tekstvak dat Copilot tijdens het schrijven voortdurend suggesties levert voor de woorden die je aan het typen bent. Om een suggestie te bevestigen, druk je op Tab. Op die manier win je tijd. De paginasamenvattingen worden niet opgeslagen na de huidige sessie. Maar je kunt ze wel, met het pictogram dat eruitziet als een downloadpijltje, exporteren als Word-document, platte tekst of pdf-bestand. Of je kunt de tekst kopiëren om het in het klembord te plaatsen.

(Her)schrijven in Edge

In Edge kun je Copilot ook inzetten als persoonlijke schrijfassistent. Kies bovenaan in plaats van Chatten de optie Opstellen. Bovenaan in het vak Schrijven over typ je de prompt. Daaronder staat het vak Toon waar je aangeeft of de stijl Professioneel, Informeel, Enthousiast, Informatief of Grappig moet zijn. Er staat zelfs een plusknop waarmee je zelf nog een andere toon kunt verzinnen.

Daaronder bij Indeling bepaal je hoe de vormindeling van de tekst moet zijn. Wil je alinea’s, bullet points, e-mail- of een blogpost? De laatste keuze betreft de lengte: Kort, Standaard en Lang. Vervolgens gebruik je de knop Concept genereren om alvast een voorbeeld te zien van de gevraagde tekst. Ben je niet tevreden, dan klik je op de knop met de twee pijltjes die in een cirkel draaien. Dat is de functie Concept opnieuw genereren. Het is zelfs mogelijk om een stuk van de tekst te selecteren en dat te laten herschrijven.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Op zoek naar een betaalbare smartphone, maar dan wel eentje met een virtuele simkaart? De redactie van ID.nl is voor je op zoek gegaan naar smartphones met een prijskaartje van onder de 400 euro.

Met een eSim ben je niet meer afhankelijk van een fysiek simkaartje en heb je geen gepriegel meer met het plaatsen van je sim in de telefoon. Je kunt daardoor snel van provider wisselen zonder gedoe. Dit bespaart niet alleen tijd, maar ook ruimte in je apparaat. Perfect voor wie veel reist, omdat je eenvoudig internationale abonnementen kunt activeren. Daarnaast kun je op die manier ook gebruik maken van meerdere telefoonnummers op een enkel toestel, bijvoorbeeld eentje voor werk en prive.

Samsung Galaxy A26 5G

De Galaxy A26 5G combineert een slank ontwerp met krachtige prestaties. Het 6,7-inch FHD+ Super AMOLED-display biedt levendige kleuren en vloeiende beelden dankzij de 120 Hz verversingssnelheid. Onder de motorkap bevindt zich de Exynos 1380-chipset, ondersteund door 4 tot 8 GB RAM, wat zorgt voor soepele multitasking.

De 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie legt scherpe foto's vast, zelfs bij weinig licht. Met een batterijcapaciteit van 5000 mAh en IP67-certificering is dit toestel zowel duurzaam als betrouwbaar. Bovendien belooft Samsung tot zes jaar beveiligingsupdates, wat de levensduur van het apparaat verlengt

Redmi Note 13 Pro

De Redmi Note 13 Pro 5G is een krachtpatser in het middensegment. Met een indrukwekkende 200 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie leg je elk detail vast. Het 6,67-inch AMOLED-display met een resolutie van 1220x2712 pixels en een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor een meeslepende kijkervaring.

Aangedreven door de Snapdragon 7s Gen 2-chipset en beschikbaar met tot 16 GB RAM, biedt dit toestel uitstekende prestaties. De 5100 mAh batterij ondersteunt 67W snelladen, waardoor je snel weer op pad kunt.​

Motorola Moto G35 5G

De Motorola Moto G35 5G biedt solide prestaties voor een betaalbare prijs. Het 6,72-inch LCD-scherm met een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor vloeiende beelden. De 50 MP Quad Pixel-camera levert scherpe foto's, zelfs bij weinig licht.

Met een batterijcapaciteit van 5000 mAh en ondersteuning voor 5G-connectiviteit blijf je de hele dag verbonden. Hoewel de Unisoc T760-processor niet de snelste is, biedt het toestel voldoende kracht voor dagelijks gebruik

Sony Xperia 10 VI

De Sony Xperia 10 VI is een compacte smartphone met een focus op multimedia. Het 6,1-inch FHD+ OLED-scherm met een 21:9 beeldverhouding is ideaal voor het bekijken van films. Aangedreven door de Snapdragon 6 Gen 1-chipset en uitgerust met 8 GB RAM, biedt het toestel soepele prestaties.

De 48 MP hoofdcamera legt gedetailleerde foto's vast, terwijl de 5000 mAh batterij zorgt voor langdurig gebruik. Met IP68-certificering is het toestel bestand tegen water en stof

Samsung Galaxy A35 5G

De Galaxy A35 5G biedt premium functies in een betaalbaar jasje. Het 6,6-inch FHD+ Super AMOLED-display met een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor heldere en vloeiende beelden. De 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie legt scherpe foto's vast, terwijl de 13 MP selfiecamera zorgt voor duidelijke zelfportretten.

Aangedreven door de Exynos 1380-chipset en beschikbaar met tot 12 GB RAM, biedt het toestel krachtige prestaties. De 5000 mAh batterij ondersteunt 25W snelladen, en Samsung belooft tot vijf jaar beveiligingsupdates.

De OLED C-reeks van LG is inmiddels bijna een icoon. Het model situeert zich in de line-up net onder het topmodel, maar biedt nog steeds topprestaties voor games, films en sport. De C5 vertoont echter bijzonder veel gelijkenissen met de C4. Heeft deze LG C5 dan wel iets extra's te bieden?

8

Uitstekend

Samenvatting

De LG OLED65C5 bouwt voort op de C4 met hetzelfde design, betere piekhelderheid en uitstekende kalibratie. De tv biedt sterke gamefeatures, prima beeldverwerking en Dolby Atmos-audio, maar mist DTS. WebOS 25 is snel en uitgebreid, al bevat het storende reclame. Dankzij de goede prestaties, breed app-aanbod en vijf jaar updates blijft de C5 een goede keuze.

Plus- en minpunten

• Uitstekende piekhelderheid
• Prachtige HDR-beelden in HDR10 en Dolby Vision
• Goede kijkhoek en anti-reflectie
• Zeer goede gamer-ondersteuning, met vier HDMI 2.1-poorten

• Niet content-gerelateerd advertenties op het Home-scherm
• Geen ondersteuning voor HDR10+ en DTS
• Dynamische tonemapping maakt het beeld te helder

LG heeft voor de C5 heeft het ontwerp van de C4 overgenomen, maar daar hebben we geen bezwaar tegen; het is mooi en stijlvol. Het scherm heeft een dunne, metalen rand en aan de achterzijde zit de behuizing relatief diep achter het scherm. De structuur op de rug doet nog steeds aan stof of leder denken, alleen is deze nu grijs-zwart in plaats van bruin. Zonder voet is deze televisie 45mm diep, dus als hij aan de muur zou hangen ziet hij er fraai uit. Kies je voor een opstelling op tv-meubel, dan staat hij op een centrale voet. Veel ruimte onder het scherm heb je dan niet, de soundbar kan idealiter maar 5,5cm hoog zijn.

Aansluitingen

De C-reeks is al jaar en dag bijzonder goed uitgerust en zeker voor gamers heeft deze televisie flink wat te bieden. De vier HDMI-poorten ondersteunen allemaal de maximale 48Gbps bandbreedte van HDMI 2.1, en leveren ook ALLM, 4K144 (voor pc, gameconsoles zijn zelf beperkt tot 4K120) en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken. Met andere woorden: geen probleem om zowel een soundbar als meerdere high-end gamebronnen aan te sluiten. Dankzij de erg lage input-lag, 10,8ms voor 4K60 en 5,9ms voor 2K120, is een responsieve game-ervaring gegarandeerd. Er is een IR-blaster poort voorzien om tv's die uit het zicht staan te besturen met de LG-afstandsbediening, maar de IR-blaster zelf zit niet in de doos. De C5 ondersteunt WiFi 6 (802.11ax), terwijl op de C4 nog WiFi 5 werd toegepast. De WiSA-ondersteuning (Wireless Speaker and Audio Association) is geschrapt, maar dat is geen enorm verlies. Alle aansluitingen wijzen naar opzij zodat ze wandmontage niet storen. 

Premium piekhelderheid

Het nieuwe, helderste paneel blijft voorbehouden voor de G5, de C5 is nog steeds voorzien van een OLED evo paneel met Brightness Booster. LG vermeldt officieel geen verbetering, maar we meten een iets hogere piekhelderheid op het 10%-venster, die bedraagt nu 1214 nits. Op de C4 was dat nog 1060 nits. Het volledig wit beeld haalt 195 nits, dat is onveranderd, net als het kleurbereik dat nu 98,7% P3 haalt. Toch moet je van die 20% verbetering op het kleinere testvenster geen grote impact verwachten. De C5 staat daarmee wel in de top van het helderheidsklassement in zijn categorie, hij moet enkel de Samsung S90F voorlaten. En uiteraard mag je rekenen op een prima kijkhoek, en redelijke anti-reflectie. Ons testexemplaar had ook een goede uniformiteit.

We schakelen naar de Filmmaker Mode om de kalibratie te beoordelen, en die blijkt al snel bijzonder goed te zijn. De SDR-weergave is uitstekend, met goed schaduwdetail, accurate kleuren en natuurlijke huidtinten. In HDR ondersteunt de LG naast HDR10 en HLG ook Dolby Vision, en die laatste beelden zijn fantastisch. Maar ook met standaard HDR10 is het resultaat bijzonder knap. De kalibratie is ook hier uitstekend, met zeer mooie kleuren en goede witnuances. In de donkerste scènes is hij iets te donker, waardoor er nuance kan ontbreken. Gelukkig kun je dat met de ‘Dark Detail’-instelling verbeteren. De optionele dynamische tonemapping voor HDR10 lieten we uitgeschakeld staan. Deze maakt het beeld helderder en dat is niet goed voor de contrastperceptie. 

Goede beeldverwerking

Met zoveel verschillende contentformaten is goede beeldverwerking erg belangrijk om elke bron optimaal weer te geven. De Alpha 9 Gen 8-processor krijgt deze taak goed voor elkaar. De ruisonderdrukking en upscaling zorgen voor mooie, scherpe beelden, zelfs als je vertrekt van relatief lage kwaliteit als dvd. De beste resultaten krijg je weliswaar als er van HD-beelden wordt uitgegaan. Voor live tv-beelden (1080i) is deinterlacing een noodzakelijke stap. Op een van onze testpatronen zagen we iets meer karteling dan gebruikelijk op een bijna horizontale lijn, maar in echte content lijkt het gelukkig toch een zeldzaam probleem. Zijn er kleurstroken zichtbaar in zachte kleurgradiënten, dan kan je die met de optie 'Vloeiende gradatie' in de laagste stand vrij goed wegwerken.

Op de G5 ging het daar soms mis, maar dat probleem zagen we hier niet. In heel lastige donkere scènes kan die strookvorming wel zichtbaar blijven. De bewegingsscherpte is uitstekend, OLED-panelen scoren hier dankzij hun snelle responstijd altijd goed. Het is een prima troef voor sport en games. Het nadeel is wel dat de typische 24fps judder in films beter zichtbaar is. Je kan Trumotion gebruiken om dat weg te werken, al blijft het een kwestie van persoonlijke smaak. In de ‘Vloeiend’ stand elimineert dat bijna alle gestotter maar zijn er mogelijk wel beeldfouten zichtbaar tegen complexe achtergronden. Beweegt de camera erg snel, dan laat de processor gemakkelijker steken vallen en stottert het beeld nog steeds. 

Dolby Atmos, maar geen DTS meer

De 2.2-kanaals 40W audioconfiguratie is overgenomen van de C4, met een belangrijk verschil. De tv ondersteunt nog steeds Dolby Atmos, maar geen DTS meer. Dat zagen we ook al op de G5. Streamingdiensten gebruiken bijna altijd Dolby Atmos, het zijn vooral de eigenaars van een eigen (Ultra HD) Blu-ray-collectie die DTS zullen missen. Heb je een externe audio-oplossing, weet dan dat ook pass-through van DTS via eARC/ARC onmogelijk is.

Je moet je speler aansluiten op bijvoorbeeld je soundbar, en het beeldsignaal doorgeven aan de tv. De C5 heeft een rijke klank met mooie balans, en is goed genoeg om van zowel film als muziek te genieten. Er is redelijk wat bas te horen, dat ondersteunt de filmervaring goed. Hoogte-effecten ontbreken wel, maar je krijgt wel wat surroundgevoel. Experimenteer met de standaard-, muziek- of bioscooppreset afhankelijk van wat je kijkt of luistert, maar blijf weg van de AI Sound-modus die veel te scherp klinkt.

WebOS 25 en een nieuwe afstandsbediening

Een negatieve trend die we merken is de opkomst van niet-content gerelateerde reclame in smart-tv's. En helaas speelt LG webOS daar duidelijk op in. Zowel op het Home-scherm als in de screensaver, als in bepaalde banners verderop tussen de aanbevelingen kun je reclame tegenkomen. Wil je dat uitschakelen, lees dan in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

Afgezien van dat minpunt heeft webOS heel wat te bieden. Het app-aanbod is erg uitgebreid, en de tv ondersteunt Google Cast en Apple Airplay2. Quick Cards op het Home-scherm groeperen bepaalde functies, en er is een rij met favoriete apps. Beide kan je customiseren door items die je niet interesseren te verbergen (of volledig te verwijderen). In dit overzichtsartikel (weliswaar nog van webOS23) vind je alle info over webOS. Dankzij vijf jaar gegarandeerde upgrades aan de nieuwste versie, blijft het smart-tv-systeem up-to-date.

De afstandsbediening is na vele jaren volledig vernieuwd. De aanwijsfunctie is gebleven, maar de vorm en lay-out zijn volledig aangepast. LG kiest net als veel andere fabrikanten voor een eenvoudigere afstandsbediening. De afgeronde vorm heeft nu plaats gemaakt voor een meer klassieke rechthoekig remote. Daarnaast is het cijferblok verdwenen en is er gekozen voor kanteltoetsen voor volume en kanaal. Op zich niets mis mee, maar er is ook een aantal twijfelachtige keuzes gemaakt. Zo is de ingangentoets vervangen door de Thuis Hub, al kan je de ingangen wel nog bereiken door lang op die toets te duwen. De mute-toets is weg, het geluid uitzetten doe je nu door de volumeknop naar beneden gedrukt te houden. Dat is echt onhandig. De microfoon is nu gelabeled als AI, totaal overbodig. En tot slot, de meeste toetsen vereisen te veel druk om ze in te drukken. Zeker bij de ok-toets die ook een scrollwiel is, leidt dat wel eens tot foute aanslagen. 

Conclusie

De LG OLED65C5 bevestigt andermaal zijn plaats als een uitstekende keuze in de subtop van OLED-tv’s. De gelijkenissen met de C4 zijn aanzienlijk, en dat toestel blijft zeker ook een goede keuze. Als we de C5 een minpunt zouden moeten geven, dan is dat het overmatig gebruik van niet-content gerelateerde reclame binnen webOS. Dat is onaanvaardbaar, maar gelukkig kun je het wel uitschakelen. Het verlies van DTS-ondersteuning en het uitblijven van HDR10+ rekenen we veel minder zwaar aan. De C5 levert prachtige prestaties voor film en sport, en is rijkelijk uitgerust voor gamers. De uitstekende kalibratie brengt topbeelden binnen handbereik. WebOS biedt vijf jaar updates, heeft een ruim app-aanbod en ondersteunt Google Cast en Apple Airplay2.