Er zijn tegenwoordig zogenaamde Copilot+-laptops op de markt: Windows-laptops die voldoen aan specifieke hardwarevereisten om gebruik te kunnen maken van enkele krachtige AI-functies. We leggen uit aan welke eisen een computer moet voldoen en welke functies exclusief beschikbaar zijn voor deze laptops.

Wat zijn Copilot+-laptops?

Copilot+ is de naam die Microsoft gebruikt voor laptops die krachtig genoeg zijn om bepaalde AI-functies in Windows te ondersteunen. Elke laptopfabrikant kan zo'n Copilot+-model uitbrengen, hoewel de hardwarevereisten op dit moment nog vrij specifiek zijn. Deze laptops moeten zijn uitgerust met een Snapdragon X Elite- of Snapdragon X Pro-processor van Qualcomm, samen met minimaal 16 GB werkgeheugen en 256 GB opslagruimte.

Microsoft heeft echter al aangekondigd dat er binnenkort ook processors van Intel en AMD op de markt komen die geschikt zijn voor Copilot+-functies. Deze processors moeten in elk geval zijn voorzien van een neural processing unit (npu) die een rekenkracht van minstens 40 tera-operations per seconde levert, zodat ze de AI-rekentaken kunnen uitvoeren.

Zowel Intel als AMD hebben onlangs hun eerste processors onthuld die aan deze eisen voldoen: respectievelijk Lunar Lake en Strix Point. De eerste laptops met deze processors rollen her en der inmiddels van de band. Sommige van deze laptops kunnen direct gebruikmaken van de Copilot+-functies, voor andere modellen geldt dat deze functies pas later via een Windows-update worden toegevoegd.

Welke computers voldoen aan de eisen?

Er zijn al verschillende laptops op de markt met een Qualcomm Snapdragon X-processor. Deze kunnen dus al gebruikmaken van de Copilot+-functies. Het gaat onder meer om de Surface Pro 11 en Surface Laptop 7 van Microsoft zelf. Ook Acer, ASUS, Dell, HP, Lenovo en Samsung hebben laptops uitgebracht die aan de eisen voldoen.

Microsoft heeft een overzicht gepubliceerd van Copilot+-laptops die nu al verkrijgbaar zijn. Deze apparaten zijn niet goedkoop: je betaalt momenteel minstens duizend euro. Overigens zijn er vooralsnog geen desktopcomputers beschikbaar met deze Snapdragon X-processor.

©Microsoft

Welke AI-functies krijgen Copilot+-pc’s?

Microsoft introduceerde eerder dit jaar de eerste AI-functies die exclusief beschikbaar zijn voor Copilot+-pc's. Deze functies zijn inmiddels beschikbaar voor geschikte laptops.

Automatische superresolutie

Automatische Superresolutie is een AI-technologie die de kwaliteit en framerate van games opschaalt. Daardoor kun je spellen soepeler en met een hogere beeldkwaliteit spelen. Aanvankelijk werden twaalf games officieel ondersteund, maar de technologie kan voor duizenden spellen worden gebruikt (al kan Microsoft dan niet garanderen dat de functie naar behoren werkt).

Live-ondertitels

De naam zegt het eigenlijk al: hiermee kun je gesprekken live laten ondertitelen. De tool kan audio van 44 talen (waaronder Nederlands) begrijpen en in realtime naar het Engels vertalen.

Medecreator (Cocreator)

Cocreator (Medecreator in de Nederlandse versie) is een functie in Paint waarmee je met AI een tekening kunt laten genereren. Dat gebeurt op basis van een (Engelstalige) tekstbeschrijving, een zelfgemaakte schets en een gekozen stijl (bijvoorbeeld olieschilderij, inktschets of digitale kunst).

Microsoft Foto’s

In de Windows Foto’s-app is het op Copilot+-laptops mogelijk om foto's te bewerken door in een tekstvak te beschrijven wat je precies wilt aanpassen. Ook kun je op basis van een tekstbeschrijving een volledige afbeelding genereren.

Terughalen

Deze functie maakt om de vijf seconden automatisch een schermafbeelding van álles wat je op je pc aan het doen bent. Vervolgens kun je via een tijdlijn opzoeken wat je een bepaalde dag allemaal hebt gedaan of de AI vragen om specifieke screenshots terug te zoeken. Vanwege privacyzorgen van experts heeft Microsoft deze functie echter voor onbepaalde tijd uitgesteld.

Windows Studio-effecten

Windows Studio-effecten kunnen worden gebruikt om je audio- of beeldkwaliteit tijdens het (video)bellen te verbeteren. Met AI is het onder meer mogelijk om de belichting van je camera te verbeteren, ervoor te zorgen dat je oogcontact blijft houden en in het midden van het beeld blijft, en om het achtergrondgeluid te dempen.

Andere apps

Naast deze functies van Microsoft hebben verschillende andere fabrikanten ook al laten weten dat ze de AI-rekenkracht van Copilot+-systemen gaan gebruiken voor hun eigen apps. Onder meer de software van Adobe, het montageprogramma DaVinci Resolve en fotodienst CapCut krijgen updates die AI-functies voor Copilot+-gebruikers toevoegen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.