Voor documenten, e-boeken, verslagen, handleidingen en veel meer digitaal leeswerk zijn pdf-documenten ontzetten praktisch. Het maakt namelijk niet uit op welk apparaat je het opent, ze worden altijd op dezelfde leesbare methode getoond. Maar het bewerken van pdf-bestanden … wat een ellende is dat toch. Toch? Gelukkig zijn er praktische online tools die alles mogelijk maken voor pdf-bestanden. Geen installatie en wél gebruiksvriendelijk. We leggen je uit wat de mogelijkheden zijn van pdf's bewerken!

1 Altijd lezen en printen

Zeg pdf en iedereen weet wat je bedoelt. Pdf is dan ook de absolute standaard voor het uitwisselen van documenten. Dat is ook precies waar pdf zijn naam aan ontleent, de afkorting staat namelijk voor Portable Document Format. Het grote voordeel ervan is dat – ongeacht het programma waarmee je de pdf opent, het soort apparaat waarop je het bekijkt of het programma waarmee het is gemaakt – het document altijd leesbaar is en er hetzelfde uitziet.

©PXimport

2 De nadelen

Pdf heeft ook nadelen. Gratis pdf-software laat je een pdf vaak alleen bekijken, en voor het maken of aanpassen van een pdf wordt veel geld gevraagd. Terwijl wat we met een pdf-document willen doen vaak maar heel basaal is: een pagina draaien, een pagina verwijderen, het document kleiner maken enzovoort. Gelukkig is er inmiddels online een kleine revolutie gaande: niks dure software, een pdf bewerken doe je gratis en online.

Een document als Heilige Graal

©PXimport

3 Wat kun je met een pdf?

Een pdf bewerken, kan dat dan? Ja het kan en als je weet dát het kan, ga je het ook steeds vaker doen. Dit zijn een paar bewerkingen die erg handig zijn: overbodige pagina’s verwijderen, pagina’s draaien, de volgorde van pagina’s aanpassen, de tekst uit een pdf halen of juist tekst toevoegen, een afbeelding verwijderen of juist toevoegen, een pdf invullen die wel de vorm heeft van een formulier maar niet zo is gemaakt. En heb je ooit een pdf zelf beveiligd maar weet je het wachtwoord niet meer? Dan wil je die natuurlijk ook graag weer kunnen openen.

4 Het gereedschap

Er zijn websites waar je een pdf kunt uploaden, bewerken en weer opslaan (downloaden). Dergelijke sites zijn best talrijk, maar van verschillende kwaliteit. Sommige kun je eindeloos gebruiken, andere beperken je tot enkele documenten per dag of irriteren met veel reclame. We noemen een paar aanraders. Sedja, PDFescape, PDF2Go, FormSwift, PDFfiller, PDF Pro, PDFzorro, iLovePDF. We gaan hier vooral met PDFzorro en Sedja aan de slag.

©PXimport

5 Pdf openen

Het openen van een pdf gaat op bijna al deze sites en services op identieke wijze. Klik op Upload PDF of PDFOpenen. Klik dan op Bladeren en selecteer het pdf-document dat je wilt bewerken. Klik dan Openen. Veel van de sites bieden ook de mogelijkheid de pdf via drag en drop te laden. Dan is een deel van de webpagina vaak omgeven met een stippellijn en de opmerking dat je de bestanden hier kunt droppen. Open dan de Verkenner (Windows-toets+E), selecteer het pdf-bestand en sleep het met de muis naar het drop-gebied op de webpagina en laat het daar los.

Privacy en inhoud beschermen

6 Pagina’s draaien

Een probleem bij veel pdf-documenten is dat pagina’s gedraaid op het scherm staan. Na het openen van de pdf toont bijna elke pdf-editor miniaturen van de pagina’s. Soms staat bij elke pagina al een optie om de pagina te roteren, soms kun je meerdere pagina’s selecteren en dan deze in één keer draaien. PDFzorro biedt bij elke pagina een optie Rotate en in de werkbalk boven de miniaturen een optie Rotate All. Bij Sejda kies je Tools / PDF Roteren en laad je dan de pdf. Je ziet nu alle miniaturen. Bij elke pagina kun je met een of enkele klikken de juiste stand kiezen. Als het klaar is klik je op Applychanges.

©PXimport

7 Pagina’s verwijderen

Bevat een pdf pagina’s die je liever niet meestuurt of die bijvoorbeeld reclame bevatten, dan kun je die pagina’s uit de pdf verwijderen. Open eerst de pdf in de website of kies in geval van Sedja voor Tools / Delete Pages. Selecteer nu de pagina’s die je uit de pdf wilt verwijderen en klik op het symbool voor de prullenbak of druk op Delete. Je kunt het pagina voor pagina doen maar ook eerst meerdere pagina’s selecteren en ze dan verwijderen.

8 Pagina’s uitnemen

Wil je enkele pagina’s uit een pdf-document wilt uitnemen en samenvoegen tot een nieuwe pdf, dan kan dat. Bij Sedja kies je Tools / Extract pages, bij PDFzorro klik je op Select page(s) to extract. Daarna klik je op de pagina’s die je apart wilt bewaren en kies dan Extract page(s). Zijn er heel veel pagina’s dan kun je nog bovenin het beeld op or click here to select pages by counts om dan in een klein tekstvenster de pagina’s te vermelden die je wilt extraheren. Losse pagina’s scheiden met een komma, voor een reeks typ je laagste en hoogste paginanummer met streepje ertussen.

©PXimport

9 Pagina’s verplaatsen

Ook het binnen een pdf-document verschuiven van pagina’s is online zo geregeld. Open het document en ga naar de miniaturen. Bij Sedja kies je voor Tools / Combine and reorder, waarna je de pagina’s kunt verslepen binnen het document. Bij bijvoorbeeld PDF Pro kies voor Edit / Reorder pages waarna je ook met deze tool de pagina’s eenvoudig kunt verslepen. Welke pdf-service je ook gebruikt, de werking scheelt niet veel en het is altijd makkelijk de gezochte functionaliteit te vinden.

10 Inhoud toevoegen

Behalve zaken verwijderen of verplaatsen, kun je ook tekst en commentaren toevoegen aan een pdf. Handig als je die daarna nog deelt met anderen. Open de pdf en kies dan in PDF Pro voor Edit / Edit PDF. In Sejda is het Tools / Bewerken en bij PDFzoro selecteer je eerst de pagina en kun je dan via de nieuwe werkbalk vormen toevoegen en selecties markeren. Om een tekst toe te voegen klik je op Write en dan in het document op de plek waar je de tekst wilt toevoegen. In het kleine editvenster kun je onder meer een kleur en uitlijning kiezen.

©PXimport

11 Opslaan en downloaden

Wanneer je klaar bent met de bewerking van de pdf, moet je de wijzigingen opslaan. Hiervoor is vaak een save-functie aanwezig. Daarna wil je het gewijzigde pdf-document natuurlijk ook weer op je eigen pc hebben. Hiervoor klik je op Finish, Download of een functie die daarop lijkt. Sejda biedt na elke klik op Apply changes de optie het document te downloaden. Sommige sites bewaren de documenten. Bijvoorbeeld PDFPro houdt de documenten online. Wil je ze verwijderen klik dan op MyFiles en selecteer de pdf’s die je wilt verwijderen en selecteer DeleteFile.

12 Beveiliging verwijderen

Heb je eerder een pdf met een wachtwoord beveiligd en ben je dat wachtwoord kwijt, dan kun je het online verwijderen. Dit lukt niet altijd, vaak wel. Ga hiervoor naar www.ilovepdf.com en klik op UnlockPDF. Upload de beveiligde pdf en wacht tot de site de beveiliging verwijderd heeft. Daarna kun je het document weer downloaden en bewerken. Doe dit alleen met eigen documenten, niet met documenten van anderen die met recht en reden zijn beveiligd.

©PXimport

13 OneDrive en Google Drive

Zoals pdf het eerst opnam tegen alle andere programma’s met hun eigen formaten, zo zijn later al die andere programma’s begonnen pdf te bevechten toen Adobe daarmee te belangrijk werd. En dit geldt natuurlijk vooral voor andere giganten als Google en Microsoft. Heb je bijvoorbeeld een pdf op OneDrive of Google Drive staan, dan kun je die daar ook bewerken, direct in de browser. Bij Google rechtsklik je op de pdf en kies je Openenmet / GoogleDocumenten. Gebruik je OneDrive, klik dan met de rechtermuisknop op het bestand en kies Openen in Word Online. In beide gevallen wordt nu het document via OCR omgezet naar tekst en afbeeldingen met behoud van zoveel mogelijk opmaakkenmerken.

14 Duidelijk verschil

Wil je alleen de tekst uit een pdf halen, dan zijn de online tools van Google en Microsoft daar zeer geschikt voor. Eenmaal geopend kun je met de muis eenvoudig delen van de tekst selecteren en via Ctrl+C naar het klembord kopiëren en dan op een andere plek plakken met Ctrl+V. Wil je meer dan dat, bijvoorbeeld het document echt bewerken en tekst toevoegen of delen vervangen, dan kun je beter OneDrive dan Google Drive gebruiken. De conversie is bij Microsoft duidelijk heel veel beter dan bij Google. Er blijft bij Word Online veel meer opmaak behouden dan bij Google Documenten.

©PXimport

Offline in Word

©PXimport

15 Stiekem de beste nog beter

Hoewel er niet echt één online editor beter is dan andere en je voor bepaalde mogelijkheden vaak toch net weer bij een andere site moet shoppen, is PDFzorro stiekem onze favoriet. Wat basaal qua uiterlijk maar bomvol functionaliteit. Thomas Mühlbauer, de maker van PDFzorro heeft onlangs een tweede online pdf-bewerker gemaakt en deze is helemaal geoptimaliseerd voor gebruik in Google Chrome. De site biedt alle gereedschappen, een betere converter en is opnieuw gratis. Alleen boven- en onderin beeld staat een rij kleine Google-adds, die je maar gewoon moet negeren. Verder is er weinig op www.chromepdf.com aan te merken, wij gaan hem verder testen!

Het is Black Friday Week bij Expert. In de winkels én online vind je hoge kortingen op televisies, laptops, wasmachines, drogers, e-readers en slimme apparaten. Dit is dus hét moment om toe te slaan. Hieronder zetten we zeven producten in de spotlight – en je ziet meteen welke korting je krijgt!

Partnerbijdrage - in samenwerking met Expert

LG 55QNED86A6A 55-inch: 4K QNED EVO-televisie

De LG 55QNED86A6A combineert QNED EVO-technologie met een 55-inch 4K-scherm voor helder beeld en nauwkeurige kleuren. De α8 AI Processor 4K optimaliseert beeld en geluid automatisch, terwijl HDR10 en HLG zorgen voor een breed dynamisch bereik. Dankzij WebOS 25 schakel je snel tussen apps, en met vier HDMI 2.1-poorten sluit je moeiteloos consoles of streamingapparaten aan. Een complete smart-tv voor films, series en gaming.

💡LG 55QNED86A6A: van 849 euro voor 675 euro

Samsung WW11DG6B25LB: grote en zuinige wasmachine

De Samsung WW11DG6B25LB heeft een ruime trommel van 11 kilo en centrifugeert met 1400 toeren. EcoBubble wast grondig op lage temperatuur en Hygiënisch Stomen verwijdert bacteriën en allergenen. Met SuperSpeed is een volle trommel in 39 minuten schoon. Het AI Display leert welke programma's je het meest gebruikt en zet die vooraan. Bovendien is het met een energieklasse van A -10% ook nog eens een zuinige wasmachine.

💡Samsung WW11DG6B25LB: van 819 euro voor 566 euro

Beko BM3T3823W: energiezuinige warmtepompdroger

De Beko BM3T3823W is een energiezuinige warmtepompdroger met een capaciteit van 8 kilo. Dankzij EcoGentle blijven kleuren mooi, terwijl het AquaWave-systeem zorgt voor een zachte trommelbeweging die slijtage beperkt. De vijftien programma's bieden opties voor uiteenlopende stoffen, van katoen tot fijne was. Het overzichtelijke LED-display toont de resterende tijd en maakt elke instelling eenvoudig.

💡Beko BM3T3823W: van 519 euro voor 433 euro

Inventum VVW6008AB: vrijstaande vaatwasser

De Inventum VVW6008AB is een praktische vrijstaande vaatwasser met ruimte voor twaalf couverts. Met een hoogte van 85 centimeter past hij onder de meeste aanrechtbladen. De indeling is overzichtelijk en de bestekmand houdt messen, vorken en lepels bij elkaar zodat alles goed schoon wordt. Een nuchtere, stille vaatwasser die ontworpen is voor dagelijks gebruik.

💡Inventum VVW6008AB: van 379 euro voor 299 euro

Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): allround laptop

De Acer Aspire Go 15 combineert een slank ontwerp met sterke prestaties. De AMD Ryzen 7 5825U-processor en 16 GB RAM zorgen voor soepele multitasking, terwijl de 512 GB SSD voor snelle opstarttijden zorgt. Het 15,6-inch Full HD IPS-scherm levert scherpe beelden en AMD Radeon Graphics zorgt voor verbeterde grafische prestaties. Een lichte, veelzijdige laptop voor thuis, studie en onderweg.

💡Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): van 599 euro voor 499 euro

Eufy Video Doorbell E340 + Chime: slimme deurbel

De Eufy Video Doorbell E340 toont wie er voor je deur staat in scherpe 1080p- of 1536p-modus. Dankzij de draadloze installatie heb je geen bedrading nodig. Via de Eufy-app bekijk je livebeelden en meldingen op je smartphone. De meegeleverde Chime zorgt dat je het signaal ook zonder telefoon hoort. Een eenvoudige manier om je huis slimmer en veiliger te maken.

💡Eufy Video Doorbell E340 + Chime: van 199 euro voor 119 euro

Kobo Libra Colour (zwart): e-reader met kleurenscherm

De Kobo Libra Colour heeft een 7-inch E Ink Kaleido 3-scherm dat omslagen, illustraties en notities in kleur weergeeft. De e-reader is waterbestendig (IPX8) en biedt 32 GB opslag voor duizenden boeken. ComfortLight PRO vermindert automatisch blauw licht voor prettig lezen. Wie met de Kobo Stylus 2 werkt (optioneel), kan notities en markeringen in kleur maken. Ideaal voor lezen thuis en onderweg.

💡Kobo Libra Colour (zwart): van 239 euro voor 209 euro

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.