Phenom 9700
Na een lange, lange tijd van wachten hebben we eindelijk onze handen weten te leggen op AMD's eerste quadcoreprocessor voor de consument: de Phenom, voorheen bekend onder codenaam Agena. We testen dan ook maar meteen het snelste model uit de Phenom 9000-serie, namelijk het 2.4 GHz 9700-model.
De Phenom 9700 heeft vier processorcores die op één stuk silicon geplaatst zijn. Dit is een andere aanpak dan bij Intel, die voor zijn quadcoreprocessoren gekozen heeft voor twee dualcoreprocessoren op één stuk silicon. Elke core heeft 512 KB aan L2-cache tot zijn beschikking, met een gedeelde 2 MB L3-cache zodat data effectief gedeeld en verwerkt kan worden tussen de cores.
De Phenom heeft een geïntegreerde geheugencontroller die met ddr2-geheugen tot 1066 MHz overweg kan. De onafhankelijke verbinding tussen de processor en de rest van het systeem, HyperTransport, heeft een update naar versie 3 gekregen. De verbinding heeft nu een bandbreedte van 3.6 GHz, wat neerkomt op 14.4 Gbps bij de Phenom. Oudere AMD-processoren moesten het nog met 8 Gbps doen. Individuele cores hebben verbeterde branch prediction en 128-bit floating point units om beter met rekenintensieve taken om te gaan.
Op het gebied van energiebesparing kan de Phenom nu de klokfrequentie van elke core onafhankelijk van de andere cores regelen en is er gekozen voor een dual power plan, wat betekent dat de geheugencontroller op een ander voltage draait dan de processor. De nieuwe Phenom-processor kan geplaatst worden in huidige AM2-sockets. In theorie is het dus mogelijk om een Phenom in een oud AM2-moederbord te plaatsen zonder veel aan prestaties in te leveren. In de praktijk gaat het allemaal niet zo makkelijk: de vier AM2-moederborden in ons lab weigeren op te starten met de Phenom; de benodige bios-updates zijn nog in geen velden of wegen te bekennen. Om het maximale uit de Phenom te halen is een AM2+-moederbord met de nieuwe AMD 770- of 790-chipset een vereiste. Alleen deze chipsets bieden op dit moment HyperTransport 3 en geavanceerd energiebeheer.
Op papier mag de Phenom dan wel een indrukwekkend staaltje techniek zijn, in ons testlab heeft de processor de grootste moeite om Intel's langzaamste quadcoreprocessor, de Q6600, bij te houden. Een 3DMark06-score van 3350 voor de Phenom 9700 wordt voorbijgestreefd door de Q6600 met een score van 3577. In Cinebench 9.5 en Cinebench 10 zijn de verschillen nog groter: zes en 12 procent in het voordeel van Intel. Bij games zien we een dergelijk beeld: zo haalt de Phenom 9700 in FEAR een framerate van 96 fps, de Q6600 met dezelfde grafische kaart haalt 102 fps.
Ook op gebied van overklokken moet AMD vooralsnog zijn meerdere erkennen in Intel. Onze G0-stepping van de Q6600 haalt zonder enige aanpassing aan het voltage een kloksnelheid van 3 GHz, waardoor de scores in de buurt van de high-end Core 2 Extreme komen te liggen. De Phenom 9700 weigert zich hoger te laten klokken dan 2.5 GHz, totdat we ook het voltage mee aanpassen.
Het 'native quadcore'-ontwerp van de Phenom blijkt ook minder zuinig dan we verwachten op basis van de specificaties. Ons testsysteem verbruikt 120 watt in idle-stand en 210 watt onder belasting. Een identiek testsysteem met Q6600 en P35-chipset verbruikt in deze omstandigheden slechts 85 watt en 171 watt. We moeten er eerlijkheidshalve wel bij vermelden dat de Phenom 9700 een tdp van 125 watt heeft; de lager geklokte modellen hebben een tdp van 95 watt en zullen dus een stukje zuiniger zijn.
Heeft u op dit moment een dualcore AMD-systeem, betaal dan niet zonder meer voor een upgrade naar een Phenom. Wanneer de software die u gebruikt niet geoptimaliseerd is voor vier cores, dan is een 3 GHz Athlon X2 6400+ een stuk sneller. In onze singlecore Cinebench 9.5-test scoort de 6400+ maar liefst 13 procent hoger dan de 9700. In veel andere scenario's is de Phenom juist weer sneller dan de 6400+.
De prijs van de Phenom is in overeenstemming met de matige prestaties. De processor gaat voor ongeveer € 250 over de toonbank. Dat is nog steeds meer dan de € 220 die u betaalt voor Intel's Core 2 Quad Q6600.
PluspuntenMinpuntenConclusie
Biedt upgrademogelijkheid voor AM2-bezitters
Sneller dan Athlon X2 bij geoptimaliseerde software
Langzamer dan Intel quadcore-processoren
Relatief hoog stroomverbruik
AMD's nieuwe paradepaardje, de Phenom, is een prima processor wanneer u van plan bent uw Socket AM2-systeem van een upgrade te voorzien. Wie een compleet nieuwe computer wil aanschaffen is vooralsnog het beste af met een quadcoreprocessor van Intel: deze is goedkoper én energiezuiniger.
