Een soundbar blijft de populairste en gemakkelijkste manier om het geluid van je tv een upgrade te geven. Maar welke moet je kiezen? Er zijn er zo veel en de prijskaartjes zijn zo verschillend… In dit dossier zoomen we in op tien van de beste soundbars uit het hogere segment, die bovendien meeslepend surround-geluid bij films, games en muziek beloven.

Er zijn verschillende manieren om het tv-geluid te verbeteren. De ultieme oplossing is een AV-receiver met elf speakers die door de kamer zijn verspreid. Maar in een doorsnee woonkamer is zo’n surround-opstelling, waarbij geluid van alle kanten op je afkomt, geen optie. Te lastig, te omvangrijk, te veel gedoe, te veel kabels en ook te duur zijn de klassieke argumenten om toch voor iets anders te kiezen.

En dan komt de soundbar in beeld. Zo’n apparaat is de populairste keuze, omdat het bescheiden afmetingen en gebruiksgemak combineert met een veel betere geluidsweergave bij het tv-kijken. Bovendien is zo’n soundbar ook geschikt om op andere momenten muziek te beluisteren. En dat doen veel eigenaars dan ook, blijkt uit marktonderzoek.

In een eerder artikel bespraken we al uitgebreid welke soundbar-eigenschappen er zoal bestaan. We gingen er dieper in op het nut van zaken als Dolby Atmos, HDMI-eARC en geluidskalibratie. Bijgelezen? Dan volgen nu onze soundbar-tests!

Bluesound Pulse Soundbar+

©PXimport

Bluesound, een spin-off van hifi-merk NAD, heeft zich ontpopt tot een geduchte concurrent voor Sonos. De Pulse Soundbar+ is een nieuw product dat je kunt combineren met andere Bluesound-speakers, maar ook met inbouwapparaten of audiotoestellen van drie hifi-merken.

De Pulse Soundbar+ draait BluOS, een softwareplatform met een steengoede app die qua gebruiksgemak en multiroom-mogelijkheden weinig fouten maakt. De meeste streamingdiensten zitten in de app, net als internetradio. Je kunt ook het tv-geluid van de Pulse Soundbar+ doorsturen naar andere ruimtes. Streamen via bluetooth is mogelijk én je kunt een draadloze koptelefoon aansluiten. Desgewenst kun je deze soundbar uitbreiden met een aparte subwoofer en draadloze achterspeakers, maar die zijn relatief prijzig.

Muziek afspelen doet de Pulse Soundbar+ als de allerbeste in deze test, ook als een nummer verpakt is in een hoge-resolutieformaat. De Pulse Soundbar+ is een fijnzinnige speaker met veel detail en ruimtelijkheid. Daardoor missen we bij films een tikje bombast in actiescènes, maar met de Wide-modus krijgt je wel een heel brede geluidsmuur waardoor je veel subtiele geluidseffecten waarneemt.

Bluesound Pulse Soundbar+

Prijs
€ 999,-
Website
www.bluesound.com9Score90

Canton Smart Soundbar 10

©PXimport

De Smart Soundbar 10 is het topmodel van Cantons Smart-familie. Dankzij het gebruik van glas en metaal bespeur je meteen bij het uitpakken een sterk luxegevoel en Duitse gründlichkeit. De kleine remote ziet er wat minder luxe uit.

Instellen is eenvoudig via Chromecast, waarmee je ook meteen je streaming geregeld hebt. Er zijn ook bijzonder veel ingangen. Er komt nog een Canton-app waarmee je de Smart Soundbar 10 kun afstellen, maar die is vooralsnog niet beschikbaar.

Het Smart-platform van Canton biedt unieke zaken die je niet op andere soundbars vindt, zoals geavanceerde instellingen op het tv-scherm en mogelijkheden om de soundbar uit te breiden naar een ware surround-opstelling, waarbij de soundbar het middenkanaal verzorgt en grote draadloze speakers stereo afspelen.

Het vereist wat finetuning, maar daarna ervaar je zonder subwoofer volle en diepe bassen uit deze soundbar. Ze balanceren op het randje tussen overdaad en precies goed. De bovenspeakers laten de muntstukken en brokstukken bij de racescène in de film Ready Player One ver in de kamer klinken, en dat maakt veel goed. De Canton is lekker veelzijdig en gaat nooit te ver: filmgeluid pakt zonder te overweldigen, muziek klinkt ook meeslepend.

Canton Smart Soundbar 10

Prijs
€ 999,-
Website
www.canton.de8Score80

Denon Home Soundbar 550

©PXimport

Deze fraaie met textiel afgewerkte Denon is bijna de kleinste soundbar in de test. En toch belooft hij een goede weergave van Dolby Atmos-geluid, al is het dan met weinig speakers. Het is echt verrassend hoe machtig de racescène in Ready Player One klinkt, vooral in een kleinere woonkamer. Ook in Dolby Atmos-demo Audiosphere zit er aardig wat beweging.

Is de ruimte groter? Uitbreiden met extra Home-speakers en een draadloze Home-subwoofer is dan een goed idee. De Home Soundbar 550 draait op het gebruiksvriendelijke HEOS-platform. Eigen bestanden (ook in hoge resolutie) afspelen doet het prima, maar de ondersteuning van streamingdiensten blijft achter. Je kunt gelukkig altijd nog streamen via AirPlay 2, Spotify Connect of bluetooth.

Denon Home Soundbar 550

Prijs
€ 549,-
Website
www.denon-hifi.nl8Score80

JBL Bar 5.1

©PXimport

Soundbars met satellietspeakers zijn meestal duur. Dat maakt het prijskaartje van Bar 5.1 een aangename verrassing. Net geen vijfhonderd euro is geen enorm bedrag voor wat JBL hier biedt: een zeer slank toestel met twee luidsprekers en een krachtige (maar gigantische) draadloze subwoofer. Er zijn veel ingangen en de metalen behuizing oogt elegant.

Waar zit de angel dan? Als je wilt streamen, dan kan dat alleen via bluetooth. Bovendien is de Bar 5.1 ook al wat ouder. Maar als je enkel beter game- of filmgeluid wilt en graag de buren wakker maakt, zit je gebeiteld. De explosies en crashes in Ready Player One klonken nog nooit zo kolossaal.

JBL Bar 5.1

Prijs
€ 499,-
Website
www.jbl.nl6Score60

LG DSP8YA

©PXimport

LG brengt elk jaar nieuwe soundbars uit die voortbouwen op voorgaande modellen. Het design van de DSP8YA is dus heel vertrouwd, net als de lijst met functies. Met zijn strakke vorm zonder opvallende elementen is dit een lage, maar lange soundbar die zich visueel wegcijfert. Zelfs het schermpje is vaak onzichtbaar.

Kamerkalibratie is een enorme troef bij deze LG. Fragmenten uit Netflix-films als Roma en Ready Player One klinken na kalibratie veel accurater en gedetailleerder. Bij actiescènes ‘blaast’ de subwoofer net te veel. De bijhorende app geeft je een handige volumeregeling per kanaal. Als je muziek cast, merk je meteen dat ook hifi-merk Meridian aan de tekentafel zat.

LG DSP8YA

Prijs
€ 699,-
Website
www.lg.com8Score80

Philips Fidelio B97

©PXimport

De Philips Fidelio B97 is ongelooflijk lang (115 cm), wat hem zelfs bij een 55inch-tv gigantisch doet lijken. Niet iedereen heeft een tv-meubel waar hij op past.

De afmetingen zijn wel bedrieglijk: de uiteinden zijn grote verwijderbare speakers die je achteraan kunt plaatsen. Als je dat permanent doet, is de B97 meteen een stukje kleiner. Uniek is wel dat bij het verwijderen van de speakers nieuwe drivers zichtbaar worden, zodat de Philips-soundbar nog altijd dezelfde hoeveelheid kanalen biedt: 7.1.2.

Door deze aanpak biedt de soundbar altijd een ongeëvenaard grootse weergave. Je hebt echt een sterke links-midden-rechts-ervaring, wat dicht bij een surround-opstelling komt. Bij de film Roma komen de dialogen recht uit het scherm, terwijl de geluidseffecten veel breder dan de tv lijken te zijn.

Het enige dat echt mist, is een kamerkalibratietool om de forse subwoofer goed af te stellen. Wel is er een handige app waarmee je het volume van elke speaker afzonderlijk kunt regelen. Dat vraagt een beetje inspanning, maar levert betere resultaten op. De B97 doet het ook prima voor muziek, al is de Play-Fi-app die je hiervoor kunt gebruiken wat oubollig.

Philips Fidelio B97

Prijs
€ 999,-
Website
www.philips.nl10Score100

Sonos Beam Gen2

©PXimport

Dit najaar verscheen de Beam Gen2, een beperkte update om Dolby Atmos-ondersteuning toe te voegen aan de populairste soundbar van Sonos. Het blijft een heel compact apparaat, met een zeer afgerond en interieurvriendelijk design in het zwart of het wit. De luidsprekerdoek heeft bij de Beam Gen2 plaatsgemaakt voor kunststof, wat het afstoffen makkelijker maakt.

De soundbar klinkt heftig en relatief gedetailleerd, maar je hebt niet het driedimensionale van de duurdere Sonos Arc, Philips Fidelio B97 of Sony HT-A7000. De Trueplay-kamerkalibratie doet alles beter klinken, maar vereist wel eenmalig een iOS-toestel om in te stellen.

De Beam Gen2 heeft als grote troef het achterliggende Sonos-platform en de gebruiksvriendelijke Sonos-app, waarmee je de soundbar in een handomdraai configureert en vlot muziek kunt afspelen. Nagenoeg elke streamingdienst zit erin, internetradio wordt mooi gepresenteerd en het is heel eenvoudig om de Beam te koppelen met andere Sonos-speakers.

De Beam Gen2 wordt een stukje overtuigender met een (te dure) Sonos Sub en twee Sonos-speakers achteraan. Om de prijs te drukken, kun je ook twee betaalbare IKEA Symfonisk-modellen als achterste speakers gebruiken.

Sonos Beam Gen2

Prijs
€ 499,-
Website
www.sonos.com8Score80

Sony HT-A7000

©PXimport

De Sony is nog zo’n gigant die eigenlijk alleen past bij een tv van 55 inch of groter. In tegenstelling tot de Philips is dit een soundbar uit één stuk, met heel veel vaste ingebouwde speakers. Hij zit propvol technologie, inclusief kamerkalibratie en een slim algoritme om muziek in surround af te spelen.

Enkele zaken zijn misschien gimmicks, maar de surround-prestaties van de HT-A7000 zijn wel van topniveau. De plaatsing van geluidseffecten en stemmen bij Roma is accuraat en natuurlijkheid is uitstekend, wat ook blijkt bij het beluisteren van diverse Dolby-demo’s. De Immersive AE-functie geeft (pop)muziek een extra dimensie, al verliezen vocalen soms hun scherpte.

Sony HT-A7000

Prijs
€ 499,-
Website
www.sony.com9Score90

TCL TS8132

©PXimport

De TS8132 valt op door zijn bescheiden prijskaartje. Dat is geen toeval: TCL wil doorbreken in de markt en speelt graag voor prijsbreker. Je krijgt dus veel voor wat je betaalt bij deze soundbar.

Qua design is hij geen uitschieter, maar qua vermogen weet deze 3.1.2-soundbar met aparte sub echt te scoren. Ook de featurelijst is erg compleet: Atmos, Chromecast, Spotify Connect, Airplay, alle worden ondersteund. Bij het bekijken van films blijkt de subwoofer eerder bombastisch dan gedetailleerd, maar de Atmos-ervaring via de bovenliggende speakers zorgt voor een lekker grote geluidsbubbel. Helaas valt deze soundbar op muziekvlak toch wat tegen.

TCL TS8132

Prijs
€ 349,-
Website
www.tcl.com/nl7Score70

Teufel Cinebar Lux

©PXimport

Zijn vorm en eigenzinnige designtaal maken van de knappe Cinebar Lux iets bijzonders. Het is een forse soundbar die vrije ruimte nodig heeft aan de zijkanten om optimaal te presteren. Maar je krijgt dan echt iets indrukwekkends te horen. De Cinebar Lux geeft muziek en effecten weer als een muur van geluid, en dat werkt uitstekend bij films die de actie afstemmen op de soundtrack. Er mist wat definitie, maar de spektakelliefhebber zal tevreden zijn.

De Cinebar Lux is sterk in rock en elektronische muziek. Daar is niets dun aan. Ondersteuning voor Dolby Atmos, Chromecast of Airplay ontbreekt, maar er is wel een mooie Raumfeld-app met een aantal ingebakken diensten, Spotify Connect en bluetooth.

Teufel Cinebar Lux

Prijs
€ 799,-
Website
www.teufelaudio.nl8Score80

Conclusie

De enorme diversiteit onder soundbars is toch wel opvallend. Zelfs bij een test met een focus op betere prestaties spreek je over heel uiteenlopende toestellen. Wie een Sonos Beam overweegt, zal wellicht zijn of haar neus optrekken voor een 1,3 meter lange Philips B97. Toch is het niet zo vreemd dat er zulke grote verschillen bestaan. Soundbars zijn bij uitstek toestellen die ontworpen zijn om in een interieur te passen, en interieurs verschillen nu eenmaal.

De best presterende soundbar in deze test is duidelijk: dat is de Philips Fidelio B97. Die verdient dan ook het keurmerk Best Getest. De Sony HT-A7000 is ook heel goed, maar wel flink duurder, zeker als je extra speakers wilt die bij de Philips min of meer al zijn inbegrepen. Door hun grootte kunnen bieden soundbars een betere kanaalscheiding en komen ze dichter bij een ware Atmos-ervaring.

In een kleinere ruimte en bij een kleinere tv zullen deze twee toestellen totale overkill zijn. In die situatie zijn de Sonos Beam Gen2 en de Denon Home Soundbar 550 prima keuzes. De Sonos vanwege Trueplay en zijn grote gebruiksgemak bij het streamen van muziek, de Denon omdat die net iets authentieker klinkt als je naar muziek luistert en ook beter filmgeluid overbrengt.

Vind je het belangrijk dat muziek goed klinkt en mag de soundbar wat groter zijn? Dan is de Bluesound Pulse Soundbar+ de beste keuze. Draait het bij jou enkel om goed geluid bij films en games? De JBL heeft de kwaliteiten die een gamer op prijs stelt. Zoek je een soundbar die in alle gevallen behoorlijk klinkt en niet al te duur is, dan is de LG DSP8YA de perfecte allrounder. De LG is dan ook onze Redactietip.

©PXimport

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!