Je bent eruit: je gaat een warmtepomp kopen. Maar waar moet je op letten bij het kiezen van een warmtepompinstallateur? En is het mogelijk om de plaatsing zelf uit te voeren? Ben je dan de overheidssubsidie kwijt?

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland verwacht dat het totaal aantal subsidieaanvragen voor isolatie, warmtepompen en zonneboilers dit jaar zal verdubbelen ten opzichte van 2021 en zal uitkomen op 80.000. De vraag naar warmtepompen explodeert. Helaas stijgt hierdoor ook de gemiddelde levertijd voor wie vandaag een bestelling plaatst. Wachttijden van zes maanden tot achttien maanden zijn geen uitzonderingen. En toch wil je een betrouwbare installateur vinden die je vakkundig bijstaat bij je keuze en op wie je kunt rekenen voor de plaatsing en onderhoud. Maar als je twee rechterhanden en technisch inzicht hebt, dan is zelf installeren ook een optie. In dit artikel kijken we naar installatie door een professionele installateur (waarmee je jezelf in ieder geval heel wat werk – én kopzorgen bespaart) en naar zelf aan de slag gaan.

Warmtepomp laten installeren door een installateur

Voorbereiding

Het plaatsen van een warmtepomp duurt gemiddeld 2 dagen. Voor aarde-water- en water-waterwarmtepompen moet je rekening houden met boringen die door een gespecialiseerd bedrijf gebeuren. In de voorbereidingsfase bespreek je uiteraard waar de units zullen geïnstalleerd worden. De buiten-unit moet op een veilige en een gemakkelijk bereikbare plaats staan en op een stevige ondergrond. Zo’n unit is zwaar en de ondergrond moet ook trillingen weerstaan. Plaats de buiten-unit niet onder een raam of te dicht bij de buren. Net als jij willen ze niet gestoord worden door het geluid.

Lees ook ons artikel over het geluid van een warmtepomp.

Voordelen van de vakman

Het heeft weinig zin een warmtepomp te installeren als het pand onvoldoende geïsoleerd is. Een goede installateur zal om te beginnen een warmteverliesberekening doen. Op die manier weet je of de warmtepomp rendabel zal zijn. Hij zal ook helpen om het juiste type te kiezen: de lucht-waterwarmtepomp, de lucht-luchtwarmtepomp, de water-waterwarmtepomp, de grond-waterwarmtepomp of de hybride warmtepomp. En hij berekent het nodige vermogen van de warmtepomp. De vakman beheerst niet alleen de techniek van het installeren, hij kent ook de vereisten waaraan een warmtepomp moet voldoen voor jouw huishouden. De meeste installateurs werken samen met een vaste leverancier van warmtepompen. Op die manier ga je dus eigenlijk met een combinatie in zee: een bepaald merk en een technicus die het product door en door kent. Om een subsidie te ontvangen, dient de installatie uitgevoerd te worden door een erkend vakman.

Lees ook ons artikel over verschillende typen warmtepompen.

Check de vakbekwaamheid

Een verwarmingsinstallateur is niet hetzelfde als een warmtepompinstallateur. Veel installateurs hebben alleen ervaring met cv-installaties en zijn niet of onvoldoende op de hoogte van de warmtepomptechnologie. De laatste jaren hebben veel installateurs hiervoor toch een scholing gevolgd. Installateur is een vrij beroep. Iedereen die installatiewerkzaamheden kan uitvoeren, mag zich installateur noemen zolang hij/zij zich houdt aan de wettelijke eisen zoals het Bouwbesluit en de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. Wanneer de installatie ondeskundig wordt uitgevoerd of er gebeuren ongelukken door toedoen van de installateur, dan wordt die juridisch aansprakelijk gesteld. Beunhazen kunnen op die manier wel degelijk worden aangepakt, maar liever wil je toch op voorhand zeker zijn dat je een vakbekwaam technicus over de vloer krijgt. Daarom eisen verzekeraars en netbeheerders een erkenning.

Erkende verwarmingsinstallateur

Door zo’n erkenning is de installateur ook vindbaar in het register Centraal Register Techniek (https://centraalregistertechniek.nl) en op Echteinstallateur.nl (https://echteinstallateur.nl/). Op https://centraalregistertechniek.nl/kwaliteitsregister kun je het vakbedrijf en de vakspecialist checken. Vraag dus altijd naar de certificering van de installateur. Die erkenning is niet verplicht, want installateurs laten zich soms niet registreren omdat ze hiervoor contributie moeten betalen. Als de installateur de erkenning niet heeft, betekent dit niet dat hij slecht is, maar het geeft je wel minder zekerheid over zijn bekwaamheid.

Installatiekosten van een warmtepomp

Mensen onderschatten soms de kosten van de installatie van de warmtepomp, omdat men snel denkt aan de gangbare kosten die cv-ketel-installateur maakt. Die is doorgaans een halve dag met het installeren van de cv-ketel bezig. De installateur van de warmtepomp heeft veel meer werk en je mag rekenen dat de kosten van de installatie ongeveer overeen komen met de helft van de aanschaf van de warmtepomp zelf. Trouwens, elk type warmtepomp heeft een andere soort installatie. Hou met dit kostenplaatje rekening in je budget. Uiteraard ga je bij verschillende bedrijven te rade zodat je kunt vergelijken.

Warmtepomp zelf installeren

Zelf installeren in Nederland

Kun je een warmtepomp zelf plaatsen? Ja, dat kan, als het gaat om een lucht-watersysteem, als je een beetje technisch bent aangelegd en als je bedrijf vindt dat deze zelfbouw coacht. We gingen op zoek naar bedrijven die gespecialiseerd zijn in deze doelgroep en kwamen tot de vaststelling dat er meer keuze is in België dan in Nederland. In Nederland vonden we één bedrijf gespecialiseerd in lucht-waterwarmtepompen die je als consument zelf installeert: Durocan (https://www.durocan.com). Het gaat om het type monoblock. We spraken met de bedrijfsleider die ons verzekerde dat dit booming business is en dat hij handen tekort komt om aan de vraag te voldoen. Durocan verkoopt lucht-waterwarmtepompen die zowel all-electric als hybride kunnen worden gebruikt. Volgens de zaakvoerder is de plaatsing van zo’n warmtepomp helemaal niet zo moeilijk mits de nodige ondersteuning wordt geboden. “Bij de installatie kan de klant rekenen op support op afstand en een helder stappenplan. Bovendien komt er een professionele technicus bij de klant thuis de installatie opstarten en afregelen. Een hybride installatie laten uitvoeren door een installateur zal doorgaans tussen de 750 en 1250 euro aan uurloon kosten, dat spaar je dus uit als zelfplaatser.”

Eén van de producten van dit huis is de hoge temperatuur warmtepomp die kan ingezet worden op gewone radiatoren. Deze warmtepompen werken met CO2 als koudemiddel, waardoor een hogere temperatuur (60°C tot 63°C) kan gehaald worden.

Zelf installeren in België

In België spraken we bijvoorbeeld met Sack Zelfbouw (https://www.sackzelfbouw.be/verwarming), dat onder meer pakketten voor warmtepompen verkoopt. Zij zorgen voor de nodige technische info, een digitale handleiding en instructievideo’s. Hier vertelde een woordvoerder dat er momenteel veel zelfbouwpakketten over de toonbank gaan. Deels omdat de vraag naar warmtepompen groot is, maar ook omdat de gespecialiseerde installateurs overstelpt worden met aanvragen. Bij Sack Zelfbouw gaat het om Vaillant-toestellen die niet zomaar worden afgeleverd door een koerier, maar door een technicus die de nodige uitleg geeft en coacht. Bovendien kun je een Vaillant-technicus of een specialist van het bedrijf vragen om de installatie af te regelen en in werking te stellen. Ook Eco-star (https://www.eco-star.be) levert doe-het-zelf warmtepompen via een webshop (https://www.warmtepomp-shop.be).

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets extra's of bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week voor jullie op zoek naar leuke deals. Nu de avonden weer steeds vroeger donker worden en je vaker binnen zit, is lezen bij een leuke bezigheid. En met een mooie e-reader kan dat ook in kleur. Wij bekeken vijf betaalbare e-readers met kleurenscherm.

Kleuren‑e‑readers zijn relatief nieuw; ze combineren de batterijzuinigheid van elektronische inkt met een kleurenfilter dat magazines, strips en geïllustreerde kinderboeken tot leven brengt. Voor de Nederlandse markt zijn er nog niet heel veel modellen beschikbaar. Wij hebben vijf mooie exemplaren voor minder dan 250 euro op een rijtje gezet voor je.

Kobo Libra Colour - 7 inch

De Kobo Libra Colour is een 7 inch e‑reader met een E Ink Kaleido 3‑scherm. De zwart‑wit resolutie bedraagt 1264 × 1680 pixels en 300 ppi, terwijl kleuren worden weergegeven met 150 ppi. Je beschikt over 32 GB intern geheugen en een dual‑core processor van 2,0 GHz, waardoor pagina’s vlot worden ververst. Voor draadloze audioboeken of Bluetooth‑oortjes biedt de Libra Colour wifi (2,4 en 5 GHz) en Bluetooth 5.0, en bestanden worden geladen via USB‑C. Het apparaat is waterbestendig volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m diepte). De geïntegreerde ComfortLight PRO‑verlichting heeft instelbare helderheid en kleurtemperatuur.

Dankzij de fysieke bladerknoppen heb je maar één hand nodig om te lezen en met de instelbare lettertypes en paginamarges pas je het leescomfort aan. De accu van 2050 mAh levert volgens Kobo een leestijd van enkele weken per lading. Het toestel meet 144,6 × 161 × 8,3 mm en weegt 199,5 g. Dankzij het kleurenscherm is dit model aantrekkelijk voor strips, tijdschriften en kleurrijke kinderboeken, terwijl hij ook standaard ePub‑, PDF‑ en audiobookbestanden ondersteunt.

Kobo Clara Colour - 6 inch

Zoek je een compacte kleurene‑reader, dan is de Kobo Clara Colour met een 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm interessant. Het scherm biedt een resolutie van 1448 × 1072 pixels met 300 ppi voor zwart‑wit en 150 ppi voor kleuren. Dankzij een dual‑core processor (2,0 GHz) en 16 GB opslagruimte is er genoeg vermogen om romans of stripboeken te laden. De reader ondersteunt wifi (dual band) en Bluetooth zodat je audioboeken kunt streamen, en hij gebruikt USB‑C om op te laden. Kobo past ComfortLight PRO toe met instelbare kleurtemperatuur, en de reader is waterdicht volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m).

De accu heeft een capaciteit van 1 500 mAh en levert bij gemiddeld gebruik tot zes weken leestijd. Dankzij 13 lettertypen en verschillende lettergroottes pas je het scherm volledig aan. Met afmetingen van 112 × 160 × 9,2 mm en een gewicht van 174 g past de Clara Colour in een jaszak. Het apparaat ondersteunt onder meer EPUB, PDF, MOBI en CBZ/CBR en kan via Bluetooth naar audioboeken luisteren. Het kleurenscherm maakt hem geschikt voor geïllustreerde kinderboeken, kaarten en kookboeken terwijl het compacte formaat ideaal is voor onderweg.

PocketBook Verse Pro Color - 6 inch

PocketBook positioneert de Verse Pro Color als een robuuste kleuren‑e‑reader voor veel lezers. Het 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm beschikt over een grijstintenresolutie van 1072 × 1448 pixels en een kleurenlaag met 536 × 724 pixels. Daardoor krijgen stripillustraties en grafieken 4 096 kleuren te zien terwijl zwart‑wittekst scherp blijft met 300 ppi. De quad‑core processor (1,8 GHz) en 1 GB RAM zorgen voor soepele bladwisselingen, en met 16 GB opslagruimte kun je duizenden e‑books bewaren. Via de USB‑C‑poort en wifi en Bluetooth laad je gemakkelijk bestanden of luister je naar audioboeken.

PocketBook levert SMARTlight, een voorgrondverlichting waarmee je zowel helderheid als kleurtemperatuur aanpast. De reader draait op Linux en ondersteunt talloze formaten zoals ACSM, EPUB, PDF, DOCX en CBR/CBZ. Dankzij text‑to‑speech kun je boeken laten voorlezen. De 2100 mAh‑batterij biedt volgens PocketBook tot een maand leesplezier. De behuizing (108 × 156 × 7,6 mm, 182 g) is waterdicht volgens IPX8, zodat je bij het zwembad kunt lezen. Een G‑sensor draait pagina’s automatisch mee als je het apparaat kantelt. Kortom, de Verse Pro Color levert kleuren‑e‑ink in een handzaam formaat met brede bestands­ondersteuning.

PocketBook Era Color - 7 inch

Met een groter kleurenscherm en ingebouwde luidspreker richt de PocketBook Era Color zich op lezers die audioboeken willen luisteren zonder externe headset. Het 7 inch E Ink Kaleido 3‑display heeft een grijstintenresolutie van 1264 × 1680 pixels en een kleurresolutie van 632 × 840 pixels met 300/150 ppi. Dit zorgt voor scherpe tekst en kleurrijke afbeeldingen. De reader gebruikt een quad‑core processor (1,8 GHz) met 1 GB RAM en biedt 32 GB interne opslag. Het besturingssysteem is gebaseerd op Linux en ondersteunt een groot aantal ebook‑ en stripformaten.

Met dual‑band wifi, Bluetooth 5.4 en USB‑C met OTG‑functie koppel je eenvoudig draadloze hoofdtelefoons, luister je naar audioboeken of speel je muziek via de ingebouwde mono‑luidspreker. De SMARTlight‑voorgrondverlichting laat je zowel helderheid als kleurtemperatuur instellen. Dankzij de 2500 mAh accu en het efficiënte E‑Ink‑scherm is volgens PocketBook een maand gebruik mogelijk. Het apparaat is IPX8‑waterbestendig en uitgerust met een g‑sensor, coversensor en speakers. Met afmetingen van 134,3 × 155 × 7,8 mm en een gewicht van 235 g is de Era Color iets groter maar nog steeds draagbaar. De fysieke bladerknoppen zorgen voor comfortabel lezen, terwijl de ingebouwde spraakfunctie tekst kan voorlezen.

Tolino Vision Color - 7 inch

De Tolino Vision Color is een Duitse die dezelfde hardware heeft als de Kobo Libra Colour maar een eigen Android‑softwarelaag gebruikt. Volgens een productaankondiging biedt het apparaat een 7 inch E Ink Kaleido 3‑scherm met een zwart‑witresolutie van 1264 × 1680 pixels (300 ppi) en 150 ppi voor kleuren. De reader heeft fysieke bladerknoppen naast het aanraakscherm en gebruikt een MediaTek MT8113T‑dual‑core processor (2,0 GHz), 1 GB RAM en 32 GB interne opslag. Een 2050 mAh batterij voorziet de Vision Color van stroom, terwijl de ComfortLight PRO‑verlichting de kleurtemperatuur aanpast.

Het toestel biedt wifi en Bluetooth 5.0 zodat je audioboeken kunt streamen, en het is IPX8‑waterbestendig. Tolino gebruikt Android, waardoor je afhankelijk bent van de Tolino‑boekwinkel maar via de Tolino‑cloud kunt synchroniseren met diverse Duitse boekhandels. Een stylus is optioneel verkrijgbaar voor handschrift en aantekeningen. De Vision Color ondersteunt ePub, PDF en andere standaard‑e‑bookformaten en biedt toegang tot de HotSpots van Deutsche Telekom. Dit apparaat is in Nederland nog beperkt verkrijgbaar; een Duitse webwinkel verkoopt het voor ongeveer € 180,68 (incl. btw). Omdat Kieskeurig nog geen productpagina heeft, is het toestel alleen via buitenlandse winkels te vinden.