Je wilt je steentje bijdragen aan meer duurzame energie, maar je mag of kunt geen zonnepanelen plaatsen … Door lid te worden van een lokaal energie-initiatief word je mede-eigenaar van bijvoorbeeld een aantal zonnepanelen op het dak van een school of een windmolen in je buurt. Hierdoor profiteer je mee van de financiële opbrengst en voel je je betrokken bij een collectief buurtproject.

Lokale energie-initiatieven

Eind vorig jaar telde Nederland 705 lokale energiecoöperaties. Het aantal energiecoöperaties heeft blijkbaar het verzadigingspunt bereikt. Toch groeit het aantal leden nog steeds. Om samen energie te mogen opwekken, is er een rechtsvorm nodig. De meest gebruikelijke rechtsvorm is de coöperatie. Dit is een vereniging met leden en een bestuur, waarbij de leden op de Algemene Ledenvergadering (ALV) beslissen over de plannen van de coöperatie. In tegenstelling tot een kapitaalgedreven onderneming die per definitie streeft naar winstmaximalisatie, wil een coöperatie voorzien in de gemeenschappelijke behoefte van haar leden. Zo’n vereniging zal de lusten en de lasten van de energietransitie eerlijk verdelen. 

©Smile Studio AP - stock.adobe.com

Een coöperatie werkt in functie van de gemeenschap. 

Postcoderoos

Zo’n 100.000 Nederlanders hebben ingetekend op zo’n lokale coöperatie. In bijna iedere gemeente vind je een of meerdere energiecoöperaties. Een voorwaarde om mee te doen aan een project waarin gezamenlijk groene stroom wordt opgewekt, is dat je in de buurt woont. Daarvoor gaat men af op de zogenaamde postcoderoos, waar je door middel van je postcode leest op welke projecten je kunt intekenen. Op Energiesamen.nu geef je de cijfers van je postcode in en dan krijg je een lijstje van de energiecoöperaties in de buurt. Ook een Vereniging van Eigenaren mag meedoen. Dat is het collectief van eigenaren in appartementen.  

Via een zoekmachine vind je projecten in de buurt.

Zonnepanelen Delen

Twee derde van alle coöperaties werkt aan zonne-energie. De meeste (92 procent) zonneprojecten gaan over dakopstellingen. In 2022 werden ook 18 nieuwe collectieve zonnevelden in gebruik genomen. Op Zonnepanelen Delen kun je altijd investeren in eigendomsdelen, zelfs in projecten die niet bij je in de buurt liggen. Dit is een crowdfunding-platform waar je kunt inschrijven in zonne-energieprojecten in heel Nederland. Je kunt al participeren vanaf 25 euro en je bepaalt zelf hoeveel ZonneDelen je wilt kopen. Op de website krijg je informatie over het project, je leest hoeveel deelnemers er zijn en in welke mate het vooropgesteld bedrag inmiddels gerealiseerd is. 

Voorbeeld van ZonneDelen

Bijvoorbeeld, als we op de fiche van het project ‘15.282 zonnepanelen in Zeewolde van Zonnepark Bloesemlaan’ inzoomen, dan zien we dat vandaag al 238.900 euro is binnengehaald van de benodigde 300.000 euro. Dat betekent dat de investering voor 79 procent rond is. Er zijn ondertussen al 282 ZonneDelers en de crowdfunding loopt binnenkort af (nog 8 dagen). Met een schuifje geef je aan hoeveel je wilt investeren. Dat gaat van 25 tot 50.000 euro. 25 euro levert 1 ZonneDeel op, goed voor 2 kWh, voldoende om een koelkast van 200 liter bijna vier dagen te laten werken. Ga je voor 50.000 euro, dan word je eigenaar van 2.000 ZonneDelen, goed voor gemiddeld 4000 kWh waarmee je een gasloos huishouden 138 dagen van groene stroom voorziet. 

Lees ook: Groene vs. grijze stroom: hoe zit het precies?

Op iedere fiche wordt het project voorgesteld.

Kopen en verkopen

Nadat je een bedrag hebt gekozen, vul je je persoonlijke gegevens in, teken je voor akkoord en daarna betaal je via IDEAL. Mocht het project toch niet doorgaan, dan wordt je geld teruggestort. Zodra het zonne-energiesysteem is geïnstalleerd, krijg je inzicht in de productie van jouw aandeel. Bij Zonnepanelen Delen stelt men een rendement van 3 tot 4 procent op de investering voorop. Je kunt je ZonneDeel tussentijds verkopen. In dat geval moet je zelf een koper vinden en daarbij kun je op ondersteuning rekenen van Zonnepanelen Delen. Daarvoor rekenen ze 2 procent administratiekosten met een minimum van 10 euro en een maximum van 500 euro voor het overzetten van de ZonneDelen. 

Aflossing en ZonneRente

Je ontvangt jaarlijks de zogenaamde ZonneRente (het rendement). Bovendien wordt je investering gedurende de looptijd van het project jaarlijks afgelost. Dat betekent dat je in een project met lineaire aflossing en een looptijd van 15 jaar, ook ieder jaar 1/15de deel van de investering terugkrijgt. De meeste risico’s zijn bij de projecten gedekt door verzekeringen, maar algemeen kun je stellen dat het rendement op je ZonneDeel nogal variabel is.  

Windprojecten

Daarnaast zijn er 87 collectieve windprojecten die samen voor 5 procent van het totale wind-op-landvermogen in Nederland opwekken. Je kunt aandelen in windparken kopen bij Meewind, De Windcentrale en De Windvogel. Als eigenaar van een Winddeel heb je recht op een deel van de stroom die wordt opgewekt door die windmolen. Je bent dan wel verplicht een energiecontract af te sluiten bij een bepaalde provider, zoals Greenchoice, Pure Energie, Delta, Nieuwe Stroom, enzovoort … Dat betekent dat vanaf dan thuis de lampen zullen branden door stroom uit je eigen windmolen. Zolang jouw windmolen draait — dat is gemiddeld 12 tot 20 jaar — ontvang je gratis stroom. Je kunt de windproductie trouwens volgen via een app.  

Via een app volg je de opbrengst van de windmolen en jouw WindDelen.

Voorbeeld: De Windcentrale

Nemen we als voorbeeld De Windcentrale. Op de website lees je welke windmolens nog beschikbaar zijn en hoeveel Winddelen er per molen gelden. Iedere windmolen is opgedeeld in stukjes: de zogenaamde Winddelen. De Boerenzwaluw in Burum wekt bijvoorbeeld jaarlijks 1,5 miljoen kWh op en is 3000 Winddelen waard. Die schaf je aan via een eenmalige investering. Een Winddeel kost tussen 50 en 210 euro. Het bedrag is afhankelijk van de resterende looptijd van het project. Daarbovenop betaal je ieder jaar een exploitatiebijdrage voor het onderhoud en de verzekering van de windmolen. Bovendien moet je een energiecontract afsluiten bij Greenchoice. Je opbrengsten worden één keer per jaar via de energierekening van Greenchoice verrekend, na aftrek van de exploitatiebijdrage. Je mag nooit 100 procent van je stroomverbruik in Winddelen kopen, maar hoogstens 85%.

Risico’s

Winddelen zijn eigenlijk aandelen en aan beleggingsproducten zijn altijd risico’s verbonden. Door een faillissement van een contractpartij kan de terugbetaling van je inleg in het gedrang komen. Bovendien zit je vast aan een bepaalde energieleverancier en is het niet gemakkelijk om je aandeel te verkopen. Tenslotte staat een deel de van windmolens in het buitenland. Door van deze molens Winddelen te kopen, draag je niet bij aan minder CO₂-uitstoot in Nederland. 

©Serhii - stock.adobe.com

Conclusie

Een aandeel bij een energiecoöperatie is een weloverwogen keuze als je wil bijdragen aan een beter milieu en een vermindering van CO₂. Je doet dit niet om rijk van te worden. Vanuit financieel oogpunt zijn er interessantere manieren om je geld te beleggen. Je koopt wel aandelen met een vooropgesteld rendement, maar van de opbrengst wordt het onderhoud afgehaald. Bovendien zit je vast aan een energieleverancier en daardoor ben je niet vrij om te kiezen voor een voordeliger contract.  

Het is lente, en dat is hét moment om allerlei klusjes in de tuin aan te pakken. Heb je een terras of pad dat in de loop van tijd wat is verzakt? Daarvoor hoef je geen stratenmaker in te huren, dat kun je prima zelf weer herstellen. Hoe je dat doet, lees je in deze uitgebreide handleiding.

Lees ook: Zo leg je zelf een terras aan

Het gebeurt regelmatig dat (sier)bestrating verzakt. Vaak ligt dat aan een instabiele ondergrond, slechte afwatering, zand dat is weggespoeld door regen of een te zware belasting. Door hier bij de aanleg of tijdens het herstel al rekening mee te houden, voorkom je veel problemen. Denk bijvoorbeeld aan voldoende ophoogzand, goede opsluitbanden en een slimme afwatering.

Probleemplekken identificeren

Je ziet het meestal snel als een pad of terras verzakt is. Zeker als regenwater blijft staan op plekken waar het niet weg kan. Vaak ligt dat aan een deel van de bestrating dat letterlijk is ingezakt. Ook als stenen zijn gaan schuiven of er kieren ontstaan, heb je waarschijnlijk te maken met verzakking. Dat gebeurt vaak wanneer opsluitbanden niet stevig genoeg geplaatst zijn en langzaam naar buiten zijn gedrukt of gekanteld.

©MG | ID.nl

👷 Dit heb je nodig voor je klus

• Goede werkhandschoenen

• Waterpas

• Metseldraad

• Balk of lat

• Rubberen hamer

• Bats of spade

• Ophoogzand

Tegels wippen

Zelfs de kleinste verzakking kan er al voor zorgen dat er water blijft liggen, omdat water nu eenmaal de weg van de minste weerstand kiest, dus het is belangrijk dat je goed in kaart brengt waar bij jou alle verzakkingen zitten. Leg een lange, rechte lat over het deel dat is weggezakt of gebruik een waterpas . Zo zie je hoe scheef het ligt. Een lange lat werkt het best als je die op zijn smalle kant neerlegt. Leg je hem plat, dan buigt hij makkelijk door en geeft hij een vertekend beeld.

Heb je duidelijk welk stuk verzakt is en dus opgehoogd moet worden, dan haal je daar de tegels of stenen weg. Bij randen zonder opsluitband lukt dat meestal met je handen of een klein schepje. Zit het probleem ergens in het midden van het terras, dan heb je er iets meer werk aan.

©MG | ID.nl

Doe dat wel voorzichtig: je wilt schade aan de tegels natuurlijk zoveel mogelijk voorkomen. Ga dus niet wrikken met een spade of schep. Beter gebruik je twee platte schroevendraaiers. Zet ze aan weerszijden van de steen en wip deze voorzichtig los. Geen oude schroevendraaiers bij de hand? Dan kun je ook lange, dikke spijkers of schroeven gebruiken. Draag daarbij wel handschoenen.

Is de eerste steen eruit, dan volgen de andere meestal vanzelf. Haal ze als het kan met de hand eruit, zo blijft het zandbed eronder zoveel mogelijk intact.

Hoogte bepalen

Ligt het verzakte deel open, dan kun je het zandbed ophogen. Gebruik een rechte lat of metseldraad om de juiste hoogte af te stemmen op de rest van het terras. De lat of het draad laat je dan van links naar rechts lopen vanaf de hoogte van de niet-verzakte bestrating. Vervolgens schep je er ophoogzand bij en controleer je – door een tegel of steen neer te leggen – of het zandbed op de goede hoogte is gebracht. Vergeet niet dat je ongeveer 3 tot 5 millimeter hoger legt dan de rest van de bestrating. De tegel of steen sla je er immers nog een stukje in.

©MG | ID.nl

Ligt alles op zijn plek? Leg dan een stevige balk of plank (die je op op z'n kant legt) op de nieuwe bestrating en tik er met een rubberen hamer op. Zo werk je kleine hoogteverschillen weg.

©MG | ID.nl

Tot slot veeg je overtollig straatzand in de voegen. Je kunt ook inveegzand gebruiken dat onkruidwerend is. Dat werkt vooral goed bij nieuw aangelegde terrassen die nog onkruidvrij zijn, dus voornamelijk bij nieuw aan te leggen terrassen.

Lees ook: Het belang van goede tuindrainage

Opsluitbanden (her)plaatsen

Zijn de randen van je terras verzakt of verschoven en heb je daar opsluitbanden liggen? Dan zijn die waarschijnlijk gaan kantelen of wijken ze naar buiten uit. Dat zie je vaak bij opritten die hoger liggen dan de omliggende grond. Zit er aan de buitenzijde te weinig grond, dan geven die opsluitbanden niet genoeg tegendruk.

In zo’n geval kun je proberen de banden opnieuw in te graven. Lukt dat niet, maar wil je ze wel verstevigen? Zet ze dan – nadat je ze natuurlijk in de hoogte ook waterpas hebt gezet – vast in beton. Dat kan gewoon met kant-en-klare betonmortel uit de bouwmarkt. Alleen wat water erbij en het hardt vanzelf uit.

©Bron: YouTube / Papaklust

Beschadigde bestrating door wortels

Wortels van bomen en struiken kunnen ervoor zorgen dat je bestrating niet verzakt, maar juist omhoog komt. Je ziet dan een bult in het terras en losse tegels. In dat geval moet je eerst de wortels aanpakken. Daarnaast moet je extra zand aanbrengen om de vrijgekomen ruimte op te vullen.

©MG | ID.nl

Wortels kunnen ervoor zorgen dat de bestrating omhoog komt.

Verwijder uitgelopen wortels zo veel mogelijk buiten de bestrating zelf: het heeft geen zin om wortels vlak vóór of in het bestratingsdeel af te zagen of af te steken. Binnen enkele maanden zullen ze namelijk weer voor hetzelfde probleem zorgen. Helemaal tegenhouden lukt niet, maar je kunt wel voorkomen dat ze omhoog komen. Gebruik daarvoor worteldoek. Dat stuurt de wortels onder je bestrating horizontaal verder.

Let op: worteldoek werkt vooral bij kleinere wortels. Grote wortels kunnen alsnog schade veroorzaken. Een bijkomend voordeel van worteldoek is dat het onkruidgroei tegengaat. Worteldoek leg je overigens aan bij een compleet nieuw terras of bestrating. Wil je worteldoek gebruiken bij het herstellen van een terras of pad, dan moet je eigenlijk helemaal opnieuw beginnen, omdat het worteldoek onder de gehele bestrating en onder het niveau van het straatzand komt te liggen.

Mollen

Mollen maken niet alleen je gazon kapot, ze kunnen ook zorgen voor verzakking van je bestrating. Door gangen onder je terras te graven, ontstaat er instabiliteit. Storten die gangen in, dan zakken de tegels weg. Bij dit soort verzakkingen heb je vaak veel zand nodig voor herstel.

Lees ook: Acht manieren om je tuin te beschermen tegen ongedierte

©MG | ID.nl

Mollen graven gangen en die kunnen ervoor zorgen dat je bestrating verzakt.

Mollen zijn lastig te weren, maar je kunt het ze wel moeilijker maken. Hoe diverser je beplanting, hoe minder aantrekkelijk je tuin is voor mollen: wortels vormen obstakels. Wil je specifiek je terras beschermen, dan kun je een mollennet plaatsen. Dat graaf je verticaal in langs de randen van je terras, tot zo'n 70 cm diep. Deze klus kun je prima uitvoeren na het ophogen, want je hoeft alleen de zijkanten aan te pakken.

Steeds meer airfryers hebben twee manden. Handig, want je bakt hele gerechten in één apparaat – die ook nog eens tegelijkertijd klaar zijn. Ninja heeft in het assortiment onder meer de Foodi Dual Zone-airfryer, die met 7,6 liter inhoud en zes verschillende opties een ideaal keukenhulpje zou kunnen zijn. ID.nl testte hem uitvoerig.

Functies en mogelijkheden

Ninja heeft meerdere modellen airfryers in het assortiment. Eerder bespraken we al de Ninja Double Stack, een zeer uitgebreid model om tot vier verschillende maaltijdcomponenten te bereiden. Lees de review voor uitgebreide informatie. Een nadeel van de Double Stack was het enorme formaat. De Ninja Foodi Dual Zone 7,6 liter-airfryer is bescheidener van formaat en gewicht, maar geldt dat ook voor de mogelijkheden en het resultaat?

Zo werkt deze airfryer

Deze airfryer van Ninja is voorzien van twee naast elkaar geplaatste bakken, waarin onderin twee uitneembare Crisp-platen op kleine pootjes zitten om de hete lucht door de mand te laten circuleren. In het binnenwerk zitten boven de mandjes de twee hitte-elementen. Dat is dus een andere constructie dan het eerder besproken model, de Dual Stack. Daarbij zaten de mandjes boven elkaar, met de warmte die via een element aan de achterzijde kwam.

Doordat de warmte bij de Foodi van boven komt, wordt het eten egaal gaar en krokant, iets wat bij het andere model ook wel lukte, maar waarvoor je heel vaak de inhoud van het mandje moest schudden. In deze Ninja is schudden ook relevant, maar minder vaak nodig, zo wijst de praktijk uit.

Zes functies: wat zijn de verschillen?

De airfryer heeft zes functies, die in de basis vooral van elkaar verschillen door de mogelijkheden rondom temperatuur. Zo kan de standaardfunctie Air Fry een temperatuur aan tussen de 150 en 210 graden, en is dat bij Max Crisp beperkt tot 240 graden, waarbij je de baktijd zelf wel kunt aanpassen.

Verder zitten er knoppen op voor Roast, Bake, Reheat en Dry. Elke functie is bedoeld voor een andere bereiding, al gebruik je de standaardfunctie Air Fry waarschijnlijk het meest omdat die prima voldoet voor uiteenlopende gerechten.

Instructies en handleidingen

De Foodi wordt geleverd met een instructieboekje, een uitgebreide handleiding en wat voorbeeldrecepten om te maken. Deze zijn bedoeld ter inspiratie, maar er zijn online voldoende andere voorbeelden om de startende gebruiker op weg te helpen. Het enige recept dat ik uit het boekje heb geprobeerd (de chocoladebrownies) is helaas jammerlijk mislukt, maar zoals je verderop leest, was dat niet representatief voor de gehele ervaring.

©Saskia van Weert

Vermogen en afmetingen

Het vermogen bedraagt 2400 watt bij gebruik van één mand, 1200 bij gebruik van twee, en het apparaat weegt 8,2 kilo. Qua formaat is hij vergelijkbaar met andere dubbele airfryers: 31,5 centimeter hoog, 38 cm breed en 26,5 cm diep. Je moet hem ergens neerzetten waar je aan alle kanten 15 centimeter vrij hebt, zodat de Foodi zijn warmte goed kwijt kan. Binnen het segment van airfryers zijn het gangbare afmetingen, maar het blijven forse apparaten waar je echt plek voor moet hebben op het aanrecht.

Mogelijkheden voor het gebruik

Er zijn verschillende mogelijkheden voor het gebruik. Zo kun je één of beide mandjes tegelijk gebruiken – los van elkaar met verschillende temperatuur en tijd, of identiek aan elkaar via de Match-functie. Met de Sync-functie zorgt de airfryer ervoor dat beide mandjes tegelijk klaar zijn met bakken. In de praktijk betekent dit dat het gerecht met de kortste bereidingstijd als tweede van start gaat, terwijl het andere mandje al even bezig is.

Bedieningsgemak

De eerder besproken Ninja-airfryer bediende je deels met een draaiknop. Dit model bedien je met tiptoetsen. Er zit bovendien een aan-uitknop op, wat ik erg prettig vond, want die ontbrak op al mijn eerdere Philips-airfryers. Je selecteert welk mandje je wilt instellen, drukt op de knop van de gewenste functie en stelt met de tiptoetsen de temperatuur en de tijd in – en eventueel de Match- of Sync-optie. Met een druk op Start-Stop begint het apparaat te werken.

©Saskia van Weert

De bediening is gebruiksvriendelijk, maar vraagt wel wat gewenning. Zo is het tijdens de testperiode meerdere keren gebeurd dat ik beide mandjes liet opwarmen voor een gerecht en daarna maar één van beide aanzette voor het feitelijke bakwerk. Ook heb ik wat lopen stoeien met het tussentijds uitzetten van een mandje, als de inhoud eerder klaar is dan gedacht. Je kiest hiervoor eerst de betreffende mand en moet wachten tot de instellingen ervan in het display komen staan, tot je hem kunt uitschakelen. Een aantal keren ging dat niet goed en gingen beide mandjes uit.

Bij gebruik van beide mandjes kun je tussentijds de tijd of temperatuur ook aanpassen, op een soortgelijke manier. Daar zit iets van wachttijd op, wat onlogisch aanvoelt. Tussentijds een andere functie kiezen, bijvoorbeeld van Air Fry overschakelen naar Max Crisp, kan niet. Dan moet je het bakproces stoppen en handmatig de andere optie kiezen. Dat is even wennen.

Het bakresultaat

De afgelopen weken zijn er hier in huis ontzettend veel gerechten klaargemaakt in de airfryer. Hierbij heeft het apparaat zich een alleskunner betoond. Of het nu een kroket was, een zak friet, verse zalm op de huid, een vleesvervanger krokant bakken, broodjes oppiepen of het dagelijkse worstenbroodje van het kind des huizes: het ging prima. Zeker door wat te spelen met de instellingen was het resultaat zeer goed te noemen. Daarbij is de functie Max Crisp het vermelden waard: zeker snacks uit de diepvries, zoals loempia's of fish cakes, worden lekker krokant door de extra hoge temperatuur.

©Saskia van Weert

De brownies uit het receptenboekje waren geen succes. De mix moest onder in de mand worden gegoten, zonder Crisp-plaat. Ondanks verlenging van de baktijd bleef de mix ongaar – waarschijnlijk omdat de hete lucht van boven komt en de onderzijde van de brownies niet goed genoeg werd verhit.

Schoonmaken

Na gebruik moeten de mandjes en platen worden schoongemaakt. Dat gaat prima onder de kraan in een sopje, en de vaatwasser doorstaan ze ook goed. De ervaring met airfryers leert dat er uiteindelijk toch vaak ingebrand vet op de platen opduikt. Het is goed dat in de gaten te houden en de Crisp-platen periodiek met een ovenreiniger te lijf te gaan. Een oude tandenborstel komt dan goed van pas.

Zijn er geen minpunten?

Hoewel de bediening en het resultaat echt dik in orde zijn, kent deze airfryer van Ninja een paar minpuntjes. Zo klinkt er bij elke start, stop, pauze en herstart een nogal luide piep, die echt te hard is om in een gehorig huis 's nachts nog wat te bereiden. De buitenzijde is gevoelig voor vetvlekken en vingerafdrukken, dus als je een schoon uiterlijk belangrijk vindt, moet er vaak een doekje overheen.

De Crisp-platen zitten nogal stevig in de mand geklemd, waardoor ik me bezeerde bij het verwijderen ervan om alles schoon te maken. Door de openingen van de plaatjes kan er ook eten onder vallen, dus zorg dat je hem met een siliconen tang even oplift bij het serveren – om ook bijvoorbeeld broccoli-roosjes of dunne frietjes onder de plaat vandaan te halen.

©Saskia van Weert

Conclusie: Ninja airfryer kopen?

De Ninja Foodi Dual Zone-airfryer is een veelzijdige airfryer met handige functies voor wie graag efficiënt kookt. De mogelijkheid om twee mandjes tegelijk te gebruiken – al dan niet met verschillende instellingen – werkt goed en levert in veel gevallen een mooi bakresultaat op. Snacks, vis, vleesvervangers en zelfs broodjes komen er prima uit.

De bediening is over het algemeen gebruiksvriendelijk, al vraagt het apparaat soms wat aandacht, vooral bij het tussentijds aanpassen van instellingen. Ook het schoonmaken is eenvoudig, al kunnen de Crisp-platen wat lastig loskomen.

Al met al is dit een degelijke airfryer die goed presteert, zeker als je regelmatig meerdere onderdelen van een maaltijd tegelijk wilt klaarmaken. Houd wel rekening met het formaat, het geluidssignaal en een paar praktische aandachtspunten tijdens gebruik.