Hoe profiteer je optimaal van een dynamisch energiecontract?
Steeds meer energiemaatschappijen bieden dynamische energiecontracten aan, met een stroomprijs die per uur en gasprijs die per dag kan veranderen. Hoe gunstig dat is, hangt af van jouw situatie, maar ook van de ontwikkelingen op de markt. Wil je optimaal profiteren, dan is het raadzaam om je stroomverbruik zo veel mogelijk te sturen, zodat je profiteert van de goedkope uren.
In dit artikel leggen we uit hoe dynamische contracten werken en geven we tips voor het sturen van je verbruik:
- Installeer apps die de dynamische prijs een dag van tevoren weergeven
- Hoe zit het met terugleveren en salderen?
- Laat in Home Assistant automatisch de juiste tarieven verschijnen
Lees ook: Meer energiebedrijven richten zich op dynamische contracten
Code downloaden In dit artikel staan kleine voorbeelden van wat YAML-code. Omdat YAML erg gevoelig is voor foute spaties, kun je die code beter downloaden en daarna bekijken of kopiëren. Zie het bestand hadyna.txt voor de stukken code die in dit artikel genoemd worden.
Nederland telt zo’n zeven miljoen huishoudens. Ongeveer 65% heeft een variabel contract, zo’n 30% een vast contract en 5% een dynamisch contract. De dynamische contracten zijn relatief nieuw, maar winnen aan populariteit. Er komt ook steeds meer aandacht voor, nu ook grote energiemaatschappijen met zulke contracten komen, zoals Eneco en Vandebron.
Vanaf 2025 moeten volgens de nieuwe energiewet waarschijnlijk alle energiemaatschappijen zo’n contract aanbieden. Kenmerkend voor een dynamisch contract is dat de prijzen voor stroom en gas de marktprijzen volgen. Dit brengt wel wat onzekerheid met zich mee.
Door de dalende energieprijzen waren dynamische contracten het afgelopen jaar erg gunstig. Maar je kunt ook voor (negatieve) verrassingen komen te staan als bijvoorbeeld gasprijzen straks stijgen door een extra koude winter of bij problemen op de wereldmarkt.
Wil je optimaal profiteren, dan is het belangrijk om de tarieven in de gaten te houden. Draai bijvoorbeeld een wasje bij een lage stroomprijs, zet de vaatwasser aan en hang de auto aan de laadpaal. Met een goede planning kun je veel geld besparen. Het wordt eenvoudiger als je dit kunt automatiseren. Daar geven we je dit artikel ook de nodige tips voor.
1 Verschillen vast, variabel en dynamisch
Een vast contract heeft meestal een vaste looptijd van één, twee of drie jaar. Het contract bevat vaste tarieven gedurende de looptijd van het contract. Je betaalt vaak een vrij grote risico-opslag aan de energieleverancier, die immers het risico loopt om met duur ingekochte energie te blijven zitten.
Bij een variabel contract heb je met variabele tarieven te maken, die meestal twee keer per jaar en soms vaker wijzigen. Bij een dynamisch contract volgen de tarieven de marktprijs, soms ook spotprijs genoemd. Deze tarieven zijn openbaar en kun je zelf volgen. Het tarief voor stroom kan per uur en voor gas per dag veranderen. De leverancier rekent een kleine vaste opslag voor stroom en gas.
2 Inzicht tarieven
Elke dag worden rond 13:00 de stroomprijzen voor de komende 24 uur op de beurs bepaald. De meeste leveranciers houden je via een app op de hoogte van de tarieven. De app van Zonneplan toont bijvoorbeeld de werkelijke prijs gedurende de dag, inclusief heffingen en belastingen.
Dit tarief bestaat uit de marktprijs, de inkoopkosten van de leverancier (soms ook handling fee genoemd) en de energiebelasting. Daar wordt vervolgens nog 21% btw over berekend.
De inkoopkosten kunnen iets verschillen per leverancier. Op de website van Enever vergelijk je eenvoudig het huidige tarief van aanbieders van dynamische contracten. Er zijn ook apps van derden, zoals Slim Laden Service. Uiteraard zijn bij een dynamisch contract ook de gangbare vaste lasten van toepassing, in het bijzonder vastrecht voor gas/stroom en netbeheerkosten.
Wel of niet gunstig bij zonnepanelen? Het is lastig te zeggen hoe gunstig of ongunstig een dynamisch contract is voor bezitters van zonnepanelen. Het is van veel persoonlijke factoren afhankelijk. Liggen bijvoorbeeld je verbruik en opbrengst op jaarbasis dicht bij elkaar, dan kan vanwege het salderen een vast of variabel contract gunstiger zijn. Omdat de salderingsregeling de komende jaren waarschijnlijk zal worden afgebouwd, zal dit voordeel wel kleiner worden.
Wek je maar een beperkte hoeveelheid energie op? Dan is een dynamisch contract vaak aantrekkelijker vanwege de over het algemeen lagere energietarieven. Wek je op jaarbasis juist meer op dan je verbruikt, omdat je je dak helemaal vol hebt gelegd met zonnepanelen? Dan pakt een dynamisch energiecontract vaak ook gunstiger uit. De marktprijs die je ontvangt, is doorgaans een stuk hoger dan de magere terugleververgoeding (veelal zo’n 5 tot 8 cent per kWh) die je tegenwoordig bij een vast of variabel contract ontvangt voor je overschot op jaarbasis (na salderen).
Er zijn nog meer factoren die een rol spelen. Zo is het bij een dynamisch contract gunstig als de zonnepanelen vooral oostelijk en westelijk zijn gericht. Ze wekken dan in de ochtend en avond relatief veel stroom op. Dat zijn momenten met vaak hogere stroomprijs. Kun je de opgewekte stroom deels opslaan met een thuisbatterij? Dan kun je dat gebruiken (of terugleveren) tijdens de momenten met hogere uurtarieven. Kun je je verbruik heel goed sturen, bijvoorbeeld door je elektrische auto tijdens de goedkoopste uren op te laden? Dan valt er ook veel te winnen.
3 Terugleveren en salderen
Heb je zonnepanelen, dan is een dynamisch contract niet altijd gunstig, al zijn er veel haken en ogen (zie kader ‘Wel of niet gunstig bij zonnepanelen?’). Bij een dynamisch contract betaal je feitelijk voor afgenomen stroom de marktprijs die in dat uur geldt, plus de inkoopvergoeding. Voor terugleveren ontvang je datzelfde bedrag. Voorts betaal je op jaarbasis over het positieve netto verbruik nog energiebelasting.
Hoe dit administratief wordt afgehandeld, verschilt per leverancier en levert vaak een flink dossier op. Het feit dat je voor opgewekte stroom een vergoeding krijgt die gelijk is aan het tarief wat je zou betalen als je die stroom op dat moment zou afnemen, is vaak niet zo gunstig. Op zonnige middagen zijn die uurtarieven namelijk vaak het laagst en krijg je dus relatief weinig voor de opgewekte stroom.
Bij een vast of variabel energiecontract wordt aan het einde van het contractjaar de opgewekte stroom weggestreept tegen je energieverbruik, het zogenoemde salderen. Je kunt daardoor feitelijk in de zomer een buffer opbouwen met opgewekte stroom en die in de winter ‘gratis’ gebruiken.
4 Grote verschillen
De stroomprijs kan op een dag flink variëren. Zo zagen we in september een tarief van 0,63 euro per kWh tussen 19:00 en 20:00. Dat is meestal ook één van de duurste uren: veel Nederlanders komen thuis, gaan de auto opladen en eten koken. Later op de avond daalde het tarief naar zo’n 0,30 euro per kWh. Het scheelt dan ruim 0,30 euro als je het startmoment van de vaatwasser (die per beurt ongeveer 1 kWh verbruikt) een paar uur uitstelt. Dat kun je eventueel automatiseren, zoals je vanaf paragraaf 5 leest.
Bij veel groene stroom, door zon en wind, dalen de stroomprijzen af en toe tot (ver) onder nul. Begin juli 2023 kregen mensen bijvoorbeeld enkele uren achter elkaar 0,43 euro per kWh terug! Je elektrische auto opladen, levert dan zomaar zo’n twintig euro op. Een nadeel is dat je óók voor teruggeleverde stroom moet betalen. Hierdoor kiezen mensen er soms voor de zonnepanelen uit te schakelen. Als de stroomprijs maar een beetje negatief is heeft het zeker nog zin om terug te leveren. Extra opwekken betekent dat je over een groter deel van de gebruikte stroom de belastingen terugkrijgt.
Elektrische auto slim opladen Een elektrische auto heeft een accucapaciteit van zo’n 50 tot 60 kWh. Je kunt veel besparen als je voor het opladen de goedkope uurtjes benut. Merk op dat een laadpaal eigenlijk wel vereist is. Opladen via het stopcontact gaat langzaam en is niet heel veilig. Het is eigenlijk alleen bedoeld voor noodgevallen.
Door de lange laadtijd (minimaal zo’n 5 tot 8 uur) kun je bovendien nauwelijks profiteren van de goedkope momenten. Met een thuislaadpaal kun je zo’n 4 tot 8 keer sneller laden. Doe je dat op de goedkope uren, dan bespaar je zo’n 300 tot 500 euro per jaar. Een slimme laadpaal maakt dit eenvoudiger. Veel apps werken met deze laadpalen samen. Bekende opties zijn de Tibber-app (voor klanten van deze leverancier) en de Stekker-app (onafhankelijk van je energieleverancier).
Heb je een ‘domme’ laadpaal? Het laden kan bij steeds meer elektrische auto’s ook op afstand worden bestuurd, geholpen door een internetverbinding via 3G of 4G. De genoemde apps kunnen direct communiceren met zulke auto’s. In de app kun je aangeven hoe laat de auto de volgende dag klaar moet staan. Er wordt dan gezorgd dat de auto volledig is opgeladen tegen de laagst mogelijke kosten. In de app kun je ook statistieken bekijken, bijvoorbeeld over de batterijstatus, hoeveel je hebt opgeladen en tegen welke kosten.
5 Kosten in Home Assistant?
Om optimaal te profiteren van een dynamisch energiecontract is het belangrijk om je verbruik zo veel mogelijk te sturen naar de goedkope uurtjes. Ook als je zonnepanelen hebt, is de stroomprijs de belangrijkste factor. Soms krijg je immers een goede prijs bij terugleveren, terwijl je dezelfde stroom op een ander moment tegen een (veel) lager bedrag kunt afnemen.
In automatiseringen kun je rekening met de stroomprijs houden. Laat bijvoorbeeld een warmwaterboiler op een gunstig moment opwarmen. Er bestaan diverse integraties voor Home Assistant. Tibber heeft een officiële integratie, die ook inzicht in de maandelijkse kosten geeft. Heb je een Tibber Pulse, een kleine dongel voor in de slimme meter, dan krijg je tevens inzicht in je realtimeverbruik. Helaas werkt deze integratie alleen voor klanten van deze energieleverancier.
Er zijn ook universele integraties, zoals Nord Pool en ENTSO-E. Deze tonen de huidige prijs en de prijs per uur van de dag. Daar kun je dan een mooie grafiek mee maken. In de volgende paragraaf laten we dat zien voor de ENTSO-E-integratie. De sensors kun je gebruiken in automatiseringen om de goedkope uren te benutten. De genoemde integraties kun je installeren via HACS (zie kader ‘Home Assistant Community Store’). Een handmatige installatie kan eventueel ook, maar is wat complexer.
Ook interessant: Meten is weten: zo beperk je je energieverbruik
Home Assistant Community Store Er wordt enorm veel ontwikkeld voor Home Assistant. Maar niet alles is via de officiële weg beschikbaar. De Home Assistant Community Store (HACS) is daarom een nuttige uitbreiding voor Home Assistant. Hiermee kun je eenvoudig allerlei uitbreidingen van derden installeren. Dit gaat om niet-officiële integraties, maar ook uitbreidingen voor de frontend. De Mushroom-kaarten zijn bijvoorbeeld erg populair om je dashboard een modernere uitstraling te geven. Op de website vind je instructies voor de installatie van HACS.
6 ENTSO-E
Als voorbeeld gebruiken we de ENTSO-E-integratie. Deze haalt prijzen op bij het Transparancy Platform. Op die website bekijk je de kale marktprijzen per land per uur.
Om de prijzen te kunnen gebruiken in Home Assistant moet je een account aanmaken en vervolgens een gratis API-sleutel genereren, ook wel token genoemd. De instructies vind je op de GitHub-pagina van de integratie. De activatie duurt doorgaans niet meer dan een werkdag. Na acceptatie kun je een token maken.
Log daarvoor in en ga naar My Account Settings. Onder Web Api Security Token kies je Generate a new token. In een venster kun je deze token eenmalig aflezen. Maak hiervan een notitie. Als je de token verliest, kun je later overigens altijd een nieuwe token genereren.
7 Integratie toevoegen
Je kunt nu de integratie toevoegen. Open daarvoor HACS en zoek naar ENTSO-e. Download de integratie en herstart Home Assistant onder Ontwikkelhulpmiddelen op het eerste tabblad. Ga vervolgens naar Instellingen / Apparaten & diensten, klik op Integratie toevoegen, zoek naar de integratie en voeg deze toe. Vul bij Name een naam in, bijvoorbeeld Dynamische prijzen. Bij Your API Key vul je de hiervoor gegenereerde token in. Bij Area kies je voor Netherlands. Zet een vinkje bij I want to set VAT, template and calculation method (next step). Klik dan op Verzenden.
Je kunt nu extra details opgeven om tot het exacte tarief voor jouw leverancier te komen. Dat is nodig omdat de extra kosten per leverancier verschillen. Het handigste is om hiervoor een template te gebruiken die je invult in het veld Price Modifyer Template. Ook de btw kun je via dat template berekenen. Vul daarom bij VAT tariff de waarde 0 in. We gebruiken voor Zonneplan het volgende template:
{% set s = {"extra_cost": 0.01653,"energie_belasting": 0.12599,"VAT": 1.21} %} {{((current_price + s.extra_cost + s.energie_belasting) * s.VAT) | float}}Je kunt in het venster nog kiezen wanneer sensors bijgewerkt moeten worden. Hier kiezen we rotation, zodat de sensors per kalenderdag (rond middernacht) worden geüpdatet.
Zoals je ziet, worden in het template eerst enkele variabelen ingesteld. Met extra kosten worden de inkoopkosten van de energieleverancier bedoeld. Zonneplan noemt dit de handling fee en rekent 0,01653 euro exclusief btw. De energiebelasting is een vast bedrag van 0,12599 euro. Over het uiteindelijke bedrag wordt nog 21% btw berekend. Heb je een andere energieleverancier? Dan hoef je alleen de extra kosten (hier 0.01653) aan te passen voor bijvoorbeeld Tibber (0.018), ANWB Energie (0.0175) of Frank Energie (0.022).
8 Sensors raadplegen
Nadat je de integratie hebt toegevoegd, kun je de sensors verkennen via Ontwikkelhulpmiddelen / Statussen. Gebruik bij het zoeken de naam die je eerder had ingevuld, in ons voorbeeld Dynamische prijzen. Je ziet dat een van de sensors via attributen de prijs per uur laat zien. Er zijn ook sensors die aangeven wat het hoogste en laagste tarief is vandaag, en andere sensors die het tijdstip aangeven voor die hoogste en laagste prijs.
Lees zeker ook dit artikel: Heb jij een dynamisch energiecontract? Zo maak je de uurprijzen visueel
9 Weergeven in grafiek
Wil je de dynamische elektriciteitsprijzen op je dashboard weergeven in een grafiek, dan raden we aan ApexChart Graph Card te gebruiken. Je kunt deze uitbreiding eenvoudig toevoegen via HACS, via het onderdeel Frontend. Bij het bewerken van je dashboard kies je de optie Kaart toevoegen gevolgd door Handmatig. Je kunt nu de YAML-code voor de kaart invullen. Dat ziet er voor deze kaart uit zoals in het volgende voorbeeld. Let er op dat je achter entity: de juiste naam van de sensor invult.
Wil je de prijzen van morgen in een grafiek, voeg dan een extra grafiek toe met dezelfde YAML-code, maar maak dan onder span: de volgende aanpassing. Pas uiteraard ook de titel aan.
De ApexChart Graph Card is overigens een mooie toevoeging aan elke installatie van Home Assistant. Je kunt hier met wat oefening zeer geavanceerde grafieken mee maken.
