AI-modellen waarmee je video's kunt laten genereren zijn nog lang niet zo geavanceerd als kunstmatige intelligentie waarmee je hetzelfde met tekst en afbeeldingen kunt doen. Toch zijn er al een paar AI-videomakers beschikbaar die een voorproefje geven van hoe deze technologie er in de toekomst uit zal zien.

Luma Dream Machine

Dream Machine van Luma is waarschijnlijk de toegankelijkste videogenerator van het moment. Je hoeft alleen maar in te loggen en kunt al aan de slag. Je kunt gratis 30 video’s per maand genereren (maximaal tien per dag). Er zijn verschillende betaalde abonnementen, waarmee je tussen de 150 en 2430 generaties per maand krijgt. Hiervoor betaal je maandelijks tussen de 24 en 400 dollar.

Je kunt Dream Machine op basis van een korte beschrijving (prompt) een video van 5 seconden laten maken. Ook is het mogelijk om een afbeelding te uploaden, waarna de tool er een kort filmpje van maakt. Er zijn online al een hoop video's te vinden waarin op deze manier bijvoorbeeld populaire memes tot leven zijn gewekt. Je kunt ook twee afbeeldingen tegelijk uploaden. Dan zorgt de tool ervoor dat het filmpje begint bij afbeelding 1 en gaandeweg transformeert in de tweede foto.

Het is mogelijk om de videoduur zo vaak als je wilt met 5 seconden te verlengen (wat je telkens een extra generatie kost), maar dan zie je wel meteen de tekortkomingen van de functie. De coherentie valt al snel in duigen, waardoor mensen bijvoorbeeld vanuit het niets verschijnen, er extra ledematen bij krijgen of gezichten een complete metamorfose ondergaan.

Als je alleen op basis van tekst een video genereert, zul je dergelijke fouten sneller merken. Luma heeft een officiële gids gepubliceerd met tips over hoe je je prompts het best kunt formuleren. Zo wordt aangeraden om je beschrijvingen simpel te verwoorden en om zo specifiek mogelijk te zijn, anders raakt het programma snel in de war.

Runway

De multimodale Runway-AI-tool bevat een AI-videogenerator, waarvan onlangs de derde versie beschikbaar is gekomen. Deze versie (Gen 3) is voorlopig alleen beschikbaar voor betalende gebruikers. Zijn voorganger (Gen 2) kun je wel gratis gebruiken. Per maand krijg je daarvoor 525 gratis credits. Video's kosten met deze versie 20 credits en duren altijd 4 seconden.

Het Gen 2-model is al een jaar oud en aangezien de technologie razendsnel verbetert, zijn de resultaten inmiddels alweer wat achterhaald. Gen 3 kan veel realistischer video's maken, maar zijn voorganger heeft (vooralsnog) wel enkele voordelen. Zo zijn er daarbij veel meer instellingen beschikbaar. Je kunt voordat je een video genereert bijvoorbeeld precies aangeven hoe de camera zich moet bewegen, wat de stijl van de video moet zijn (zoals getekend, klei of cinematisch) en wat de beeldverhouding moet zijn. Bij het Gen 3-model kun je (net als bij Luma Dream Machine) alleen een prompt invoeren en heb je verder geen opties.

Als je een afbeelding uploadt in Runway Gen 2, kun je bovendien precies bepalen welke onderdelen van de foto moeten bewegen (en welke kant op). Daarnaast moet je, zoals genoemd, een abonnement afsluiten voor de verbeterde versie. De goedkoopste optie kost 15 dollar per maand en daarvoor krijg je 625 credits. Eén seconde aan video kost bij Gen 3 10 credits en een Gen 3-video duurt minstens 5 seconden. Voor dit geld kun je elke maand dus een minuut aan bewegend beeld genereren. Per dollar krijg je voor Runaway Gen 3 dus 4,2 seconden aan beeldmateriaal, terwijl je voor het goedkoopste Dream Machine-abonnement 31,2 seconden krijgt voor hetzelfde geld.

Net als bij Luma kun je een officiële gids met tips raadplegen om de beste resultaten te bereiken. Daarin worden onder meer trefwoorden opgesomd die de AI begrijpt. Ook wordt er een basisstructuur voor prompts gegeven waarmee de kans op een goed resultaat volgens de maker het hoogst is: [positie van camera]: [beschrijving van de scène]. [verdere instructies].

Kling AI

Tot voor kort konden alleen Chinese gebruikers aan de slag met Kling AI, aangezien je een Chinees telefoonnummer nodig had om te kunnen inloggen. Op social media werden de afgelopen tijd wel al een groot aantal overtuigende Kling-creaties gedeeld, zoals video’s waarin beroemdheden een jongere versie van zichzelf ontmoeten. Eind juli kwam er gelukkig een internationale versie beschikbaar, die alleen een e-mailadres en wachtwoord vereist.

'Onze' versie van Kling AI is alleen wel wat beperkter dan het Chinese origineel. Zo zijn veel van de opties momenteel nog niet beschikbaar buiten China. Je kunt al wel beslissen of de AI bij het creëren van video's prioriteit moet geven aan 'creativiteit' of 'precisie', hoe de camera moet bewegen en wat de beeldverhouding van de video moet zijn. Ook kun je 'negatieve prompts' invoeren, oftewel zaken die juist niet in de video moeten voorkomen (zoals camerazooms of tekst).

Het is nog niet mogelijk om video's langer te maken dan 5 seconden en om (net als bij Luma) een video van de ene naar de andere afbeelding te laten transformeren. Ook de optie om video’s met een hoge resolutie te maken is in de internationale versie nog niet actief, waardoor creaties van 'onze' Kling AI er vooralsnog minder goed uitzien dan het materiaal van Chinese gebruikers.

Je krijgt gratis en voor niets 66 credits per dag. Het genereren van één video van 5 seconden kost (met de instellingen die op het moment van schrijven beschikbaar zijn) 10 credits. Er worden vooralsnog geen betaalde abonnementen aangeboden, dus als je credits op zijn, kun je geen nieuwe kopen.

Op papier (!) voegt de Amazon Kindle Paperwhite niet ontzettend veel toe. Maar de aanpassingen kunnen wel waardevol zijn voor iedereen die al jaren een (verouderde) Kindle-versie heeft. Wat brengt de 2024-variant?

We vallen meteen met de deur in huis. Mocht je de 2021-versie van de Amazon Kindle Paperwhite gekocht hebben, dan zal de stap naar de 2024-variant te klein zijn om opnieuw 180 euro uit te geven aan een (eerlijk is eerlijk: voortreffelijke) e-reader. Maar als jouw Kindle uit 2018 of eerder komt, dan is het wél tijd om de overstap te maken. De Amazon Kindle van de twaalfde generatie heeft namelijk twee belangrijke en waardevolle aanpassingen.

Ten eerste is het systeem nu tot 25 procent sneller. Amazon geeft weinig informatie vrij over de processor en andere specificaties; maar als je een oude en nieuwe Kindle naast elkaar houdt, merk je dat verschil. Het menu reageert vlotter op je aanrakingen, waardoor je minder lang hoeft te wachten. Dit is met name merkbaar wanneer je iets moet intypen, als je een boek zoekt bijvoorbeeld.

Daarnaast is het scherm ten opzichte van de 2021-editie is het scherm met een inch gegroeid. Er past nu net wat meer op het scherm: wat ons betreft betekent dat vooral meer leesplezier. Dat hij daardoor een paar gram zwaarder en wat groter is dan de voorgaande Paperwhite mag eigenlijk geen naam hebben. Met een gewicht van 211 gram en een scherm van 7 inch blijft de 2024-variant namelijk nog steeds een e-reader die niet zwaar of ontzettend groot is. Het is nog steeds een compact apparaat dat je vrijwel overal mee naartoe kunt nemen.

©Wesley Akkerman

Kleine frustratie

Het apparaat ligt lekker in de hand, maar is tevens ontzettend glad waardoor we een hoesje eigenlijk verplicht vinden. Zo voorkom je dat je de e-reader stevig vast wilt houden, waardoor je mogelijk met je duim op het e-inkt-scherm tikt.

Tikken op het scherm betekent dat je van pagina wisselt in een boek of comic. Dat wil je natuurlijk niet per ongeluk doen, want dat kan je een beetje uit het lezen halen. Het is geen groot probleem, maar wel een kleine smet op de ervaring. Verder hebben we weinig aan te merken op het ontwerp. Onderop zit de knop waarmee je hem uit de slaapstand haalt. Ook zit hier de usb-c-poort waarmee je hem oplaadt. De accu kan het tot drie maanden uithouden.

©Wesley Akkerman

(Bijna) hetzelfde, verbeterd

Net als bij andere Kindle-modellen kun je de kwaliteit van het scherm aanpassen op je eigen zicht. Zo heb je verschillende niveaus van helderheid, die er zowel in de avond als overdag prima uitzien. Daarnaast ben je in staat de warmte van het scherm te veranderen. Dan maak je de digitale pagina's in feite meer geel dan wit, maar dat vinden we geen groot probleem. Na een seconde is je zicht daaraan gewend en lees je de woorden prettig van het schermpje. Ook de contrastverhouding is nu hoger. Dat zie je voornamelijk wanneer je comics of graphic novels leest. Een verbetering waarvan we zeggen: meer dan welkom. Maar...

©Wesley Akkerman

Oude(re) Kindle vervangen of niet?

...Ondanks de verbeteringen wat betreft snelheid, schermgrootte en de hierboven beschreven contrastverhouding is de sprong tussen de variant uit 2021 en deze uit 2024 ook weer niet zó groot dat we meteen roepen dat je er nu een moet bestellen. Ja, de ervaring is beter – maar ook weer niet zó veel beter.

Daarnaast is het jammer dat Amazon de Amazon Kindle Paperwhite voorziet van slechts 16 GB aan opslagruimte. Nu zal dat voor je verzameling oude en nieuwe boeken en novels meer dan voldoende zijn, maar fans van audioboeken kunnen beter naar een model kijken met iets meer ruimte. De Paperwhite Signature Edition heeft bijvoorbeeld 32 GB aan opslagruimte, maar kost met 199 euro ook meteen twee tientjes meer.

©Wesley Akkerman

Een Kindle zoals verwacht

Het zal niemand verrassen dat de Amazon Kindle Paperwhite presteert zoals verwacht. Zoals altijd kun je heel fijn je boeken lezen op dit apparaat, zonder vermoeide ogen. De interface is toegankelijk en boeken aanschaffen is zo gepiept. Dat kan direct op de e-reader, met een Amazon-account, of via de website. Dan worden ze naar de e-reader gestuurd. Gekochte boeken worden verder netjes gepresenteerd op het thuisscherm van het apparaat. Zoals altijd is het ook mogelijk gratis epubs met een omweg naar het product te sturen.

Het apparaat biedt een aantal opties voor het aanpassen van de tekstgrootte en het lettertype, maar voelt tegelijkertijd ook een beetje beperkt. We zien graag meer opties in het menu staan. Daarnaast is het jammer dat de nieuwe Paperwhite geen koptelefoonaansluiting heeft en dat je voor luisterboeken bent aangewezen op bluetooth – zeggen we in het kader van veelzijdigheid.

©Wesley Akkerman

Amazon Kindle Paperwhite kopen?

Hoewel we enthousiast zijn over de Amazon Kindle Paperwhite (2024) en de aanpassingen zeker de moeite waard vinden, betekent dat niet dat we iedereen met een 2021-model aanraden om over te stappen – want daarvoor zijn de stappen te klein. Maar heb je een veel ouder model, dan kun je dat met een gerust hart wél doen. De basis is vertrouwd gebleven, en ondanks een paar kleine minpunten is dit zeker geen miskoop.

Of het nu gaat om pizza's, ijs of zelf ingevroren maaltijden: een goede vriezer is onmisbaar. Maar kies je voor een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie? In dit artikel zetten we de verschillen op een rij, zodat jij de beste keuze kunt maken.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aanschaf van een nieuwe vriezer

Voordat je je zoektocht naar het juiste model vriezer start, is het belangrijk om te bepalen hoeveel vriesruimte je nodig hebt. Het zou zonde zijn als je een duur apparaat in de keuken of schuur hebt staan dat uiteindelijk te weinig opbergruimte blijkt te hebben, of juist een apparaat dat altijd maar tot de helft gevuld is en daardoor onnodig veel energie verbruikt. Of je nu een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie kiest: voor alle modellen geldt dat je zo'n 50 liter vriesruimte per persoon rekent. Bestaat jouw huishouden uit vier mensen, dan heb je dus een vriezer met een inhoud van minstens 200 liter nodig. Met z'n tweeën heb je vaak genoeg aan 100 tot 150 liter.

Vrieskast

Een vrieskast lijkt door zijn verticale model veel op een koelkast, met als verschil dat de gehele kast bedoeld is om te vriezen. De binnenkant van een vrieskast bestaat dan ook uitsluitend uit lades. Het fijne daaraan is dat een vrieskast erg overzichtelijk is: als je ervoor staat, zie je in één oogopslag welke producten waar liggen. Dat is anders bij een vrieskist, waarin diepvriesproducten op elkaar gestapeld liggen in één groot vriesvak. Ook kun je in een vrieskast over het algemeen erg veel producten kwijt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het compacte vriesgedeelte van een koelvriescombinatie. Vrieskasten zijn er ook in tafelmodellen, die ideaal zijn voor kleinere keukens of huishoudens. Een tafelmodel plaats je bijvoorbeeld onder het keukenblad, waardoor hij geen extra ruimte in je keuken inneemt.

©carballo

Vrieskist

Iets minder populair dan de vrieskast en koelvriescombinatie is de vrieskist: een liggende vriezer met een deksel bovenop. Het voordeel van dit type vriezer is ook meteen een nadeel: een vrieskist is erg groot, waardoor hij niet in de gemiddelde keuken past. Vrieskisten scoren ook op esthetisch gebied wat minder hoog, waardoor de meeste mensen dit apparaat sowieso niet snel in de keuken zouden plaatsen. Toch kunnen vrieskisten juist vanwege hun grote formaat ontzettend handig zijn. Bijvoorbeeld als je vaak in bulk koopt, hobbykok bent, een moestuin hebt of in de zomer veel ijsjes of ijsblokjes wilt bewaren. Sommige vrieskisten hebben zelfs een netto inhoud van 600 liter! Als je ruimte overhebt in je schuur of garage en vaak voedsel invriest, is een vrieskist dus zeker het overwegen waard. Vrieskisten zijn daarnaast relatief goedkoop én energiezuinig, omdat de kou na het openen van het deksel direct weer terug in de kist 'valt'. Het apparaat hoeft na openen dus niet extra hard te werken om de vriesruimte weer op de juiste temperatuur te krijgen.

Lees ook: Een vrieskast in de schuur of garage? Een koud kunstje!

©Vinícius Bacarin

Koelvriescombinatie

Veruit de meeste huishoudens hebben een koelvriescombinatie: een koelkast en vriezer ineen. De vriezer bevindt zich meestal boven of onder het koelgedeelte. Zo'n koelvriescombinatie is natuurlijk hartstikke handig, want het bespaart een hoop ruimte in de keuken. Ook is een koelvriescombinatie over het algemeen goedkoper dan een losse koelkast en vriezer. En omdat er maar één compressor hoeft te draaien, is een koelvriescombinatie vaak ook energiezuiniger dan twee losse apparaten bij elkaar. Maar zo'n twee-in-één-apparaat heeft ook een nadeel: je kunt er veel minder diepvriesproducten in kwijt dan in een losse vrieskast of -kist. Vaak beslaat de koelruimte het grootste gedeelte van het apparaat, en blijven er drie tot vijf lades over voor het vriezen. Voor een gemiddeld gezin dat af en toe wat invriest is dat meestal wel voldoende. Heb je meer vriesruimte nodig, bijvoorbeeld omdat je vaak aanbiedingen koopt of aan mealpreppen doet? Dan heb je aan een koelvriescombinatie mogelijk niet genoeg en is een vrieskast of -kist voor jou een beter idee.

©Indofootage

Extra functies

Als je eenmaal besloten hebt voor welk type vriezer je gaat, zou je ook nog kunnen kijken welke functies je wilt dat het apparaat heeft. Veel moderne vrieskasten, -kisten en koelvriescombinaties beschikken over allerlei slimme functies die helpen om voedsel langer vers te houden en het apparaat efficiënt te laten werken. Zo hoef je met No Frost nooit meer te ontdooien, is de snelvriesfunctie handig voor het snel invriezen van nieuwe boodschappen en voorkomt een deuralarm dat warme lucht de vriezer binnendringt. Bij vrieskisten is binnenverlichting extra belangrijk, zodat je niet eindeloos hoeft te graaien als je een product zoekt. Let ook op het energielabel van je nieuwe vriezer, want vriezers vreten behoorlijk wat stroom. Wil je een zo zuinig mogelijk apparaat, ga dan voor een vriezer met energielabel C of hoger (tot A). Je kunt ook het energieverbruik in kWh/jaar gebruiken om apparaten te vergelijken; dit geeft het absolute verbruik van een vriezer aan.