ID.nl logo
Pc-aansluitingen - leer alle computerpoorten kennen
© PXimport
Zekerheid & gemak

Pc-aansluitingen - leer alle computerpoorten kennen

Op de voor- en achterzijde van een pc en aan beide zijkanten van een laptop zijn er nogal wat aansluitingen beschikbaar. Denk bijvoorbeeld aan hdmi, dvi, vga, displayport, usb, ethernet, eSata, en s/pdif. Duizelt het al? Wij leggen je haarfijn uit welke pc-aansluitingen welke functie vervullen en hoe je de boel correct aansluit.

Tip 01: Hdmi

Iedere desktop heeft een (geïntegreerde) videokaart die de grafische berekeningen omzet naar een beeldsignaal. Via een kabel verstuurt deze videokaart de beelden vervolgens naar een monitor. De meest gebruikte uitgang hiervoor is tegenwoordig hdmi, herkenbaar aan twee afgesneden hoekjes aan de zijkant. Een voordeel van deze digitale uitgang is dat het video’s in een hoge resolutie kan doorgeven. Op een geschikte monitor geniet je bijvoorbeeld van full-hd-kwaliteit (1920 x 1080 pixels) of zelfs een nog hogere resolutie, mits de videokaart dat ondersteunt. Aansluiten is snel gepiept, want het maakt niet uit welke zijde van de kabel je in de monitor of computer prikt. Naast beeld kan een hdmi-kabel ook een audiosignaal transporteren, met name handig voor monitoren met ingebouwde luidsprekers.

©PXimport

Hdmi-versies

Er bestaan verschillende versies van hdmi. Hoe hoger de standaard, hoe meer functies de digitale verbinding bevat. Zo ondersteunde de eerste versie alleen video-overdracht in full hd, terwijl hdmi 1.4 ook een ultra-hd-signaal (3840 x 2160 pixels) kan doorgeven. Tegenwoordig is hdmi 2.1 de recentste hdmi-versie. Hiermee is het zelfs mogelijk om video’s in een maximale resolutie van 7680 x 4320 pixels aan een geschikte monitor door te geven. Deze ontwikkeling is echter vooral interessant voor toekomstige televisies met een (enorm) grote beelddiagonaal. Doorsnee computergebruikers kunnen in de meeste gevallen prima uit de voeten met een lagere hdmi-standaard.

©PXimport

Tip 02: Displayport

Er bestaan nog meer digitale aansluitingen die beeld in een hoge resolutie kunnen doorsturen. Met name displayport zien we steeds vaker terug op videokaarten voor pc’s en monitoren. Deze aansluiting lijkt optisch gezien op een hdmi-connector, met het verschil dat er aan de zijkant slechts één afgesneden hoekje zichtbaar is. Verder ondersteunt ook displayport hoge resoluties, waarbij de gebruikte versie een doorslaggevende rol heeft. Veel apparaten ondersteunen displayport 1.2, waarmee ultra-hd-kwaliteit haalbaar is in een hoge verversingssnelheid. Naast een videosignaal gebruik je een displayport-kabel eventueel ook om geluid door te geven. Als de monitor ingebouwde speakers heeft, hoef je in dat geval geen extra kabel aan te sluiten. Displayport is daarnaast geschikt om via een enkele aansluiting meerdere monitoren aan te sluiten. Deze functie noemt men ‘daisy chaining’. Bedenk wel dat lang niet alle monitoren deze functie ondersteunen.

©PXimport

Displayport 1.2 ondersteunt ultra hd met een hoge verversingssnelheid

-

Tip 03: Dvi-d

Voor de doorvoer van een videosignaal van een computer naar een monitor hebben de eerder besproken aansluitingen hdmi en displayport de voorkeur. Niet iedereen gebruikt nieuwe hardware, waardoor we in dit artikel ook ‘gedateerde’ aansluitingen belichten. Van de dvi-standaard bestaan verschillende types, waarbij vooral dvi-d (duallink) nog zeer regelmatig voorkomt. Als je een nieuwe computer en/of monitor koopt, is de kans dan ook groot dat er een dvi-d-connector aanwezig is. Je herkent deze digitale aansluiting meestal aan de witgekleurde connector met plek voor 24 pinnetjes plus een liggende pin. Let goed op dat je een dvi-d-kabel (duallink) gebruikt met de juiste pinnetjes. Aansluiten is simpel, want je prikt de kabel in de connector. Gebruik eventueel beide schroefverbindingen aan de zijkant om de kabel stevig te bevestigen. In tegenstelling tot hdmi en displayport ondersteunt dvi-d geen transport van een audiosignaal. Verder bedraagt de maximale resolutie in de meeste gevallen 2560 x 1600 pixels.

©PXimport

Tip 04: Vga

De laatste videoverbinding die anno 2017 nog altijd regelmatig voorkomt, is vga (ook wel d-sub genoemd). Gebruik deze analoge aansluiting alleen als het echt niet anders kan. De videokwaliteit ligt namelijk beduidend lager vergeleken bij hdmi, displayport en ook dvi-d. Vooral op grote schermen is het verschil met de eerder besproken digitale videoverbindingen goed zichtbaar. Deze videoverbinding is namelijk ongeschikt voor hoge resoluties. Bovendien kan vga niet overweg met audio-overdracht. Wie noodgedwongen toch een vga-verbinding tussen de computer en monitor wil leggen, gebruikt hiervoor de blauwgekleurde connector met plek voor vijftien pinnen. Zodra de kabel correct is bevestigd, maak je de boel stevig vast door beide schroefverbindingen aan te draaien. De bevestigingsmethode van vga is vergelijkbaar met die van dvi-d.

©PXimport

Verloopstekker

Het komt nogal eens voor dat de beschikbare videoverbindingen op de computer en monitor niet overeenkomen. Aan de achterkant van de pc is er bijvoorbeeld alleen een hdmi-aansluiting vrij, terwijl de monitor uitsluitend dvi-d ondersteunt. Vooral wanneer je twee schermen op de videokaart aansluit, loop je al snel tegen dit probleem aan. Gelukkig bestaan er allerlei verloopstekkers waarmee je dit euvel oplost. Zo zijn er onder meer adapters van hdmi naar dvd-d en van displayport naar hdmi. Daarnaast zijn er ook allerlei verloopkabels verkrijgbaar. Van een displayport-aansluiting leg je bijvoorbeeld rechtstreeks een verbinding naar een monitor met hdmi, dvi-d of zelfs vga.

©PXimport

Tip 05: Monitor op laptop

Zelfs de kleinste laptops hebben aan de zijkant meestal een extra video-uitgang. Meestal is dat (micro-)hdmi, maar dat kan net zo goed (mini-)displayport, vga of usb-c zijn (zie hiervoor tip 7). Je gebruikt deze aansluitingen om een extra monitor op je laptop aan te sluiten. In feite breid je het bureaublad daarmee uit, zodat je meer ruimte hebt. Dit werkt een stuk prettiger, omdat je dialoogvensters niet meer hoeft te minimaliseren naar de taakbalk. Na aansluiting van een externe monitor herkent het besturingssysteem van je laptop het scherm meestal automatisch. Ga zo nodig naar Start / Instellingen / Systeem / Beeldscherm en kies bij Meerdere beeldschermen voor de optie Deze beeldschermen uitbreiden. Zo beschik je over een reusachtig bureaublad. Je kunt er ook voor kiezen om de beeldschermen te dupliceren. Dat is bijvoorbeeld handig wanneer er in plaats van een monitor een beamer op de laptop is aangesloten. De beamer geeft zo exact dezelfde beelden weer als het scherm van je laptop. Handig wanneer je een presentatie geeft of een diavoorstelling wilt laten zien!

©PXimport

Tip 06: Usb-poorten

Iedere computergebruiker is wel bekend met het gebruik van usb-poorten. Op de computer gebruik je deze platte connector om allerlei randapparatuur met het systeem te verbinden, zoals een toetsenbord, muis, printer, usb-stick, externe schijf, digitale camera, smartphone en tablet. Gunstig is dat een usb-verbinding data in twee richtingen transporteert. Je kan bijvoorbeeld gegevens van een externe harde schijf kopiëren naar de pc en vice versa. Verder verzorgt een geschikte usb-poort ook de stroomvoorziening van mobiele apparaten. Op die manier hoef je een externe 2,5inch-schijf niet op het lichtnet aan te sluiten. Verder laad je smartphones en tablets probleemloos via usb op. Het is van belang dat je de usb-stekker op juiste wijze in de usb-poort prikt. Let hierbij goed op de onder- en bovenkant en druk bij enige weerstand vooral niet door. Naast de reguliere usb-a-stekker bestaan er met mini-usb en micro-usb ook kabels met kleinere stekkers.

Usb-standaarden

Naast verschillende usb-aansluitingen bestaan er ook nog diverse usb-standaarden. Hoe hoger het versienummer, hoe snelle de dataoverdracht mogelijk is. Een ‘ouderwetse’ usb1.1-poort ondersteunt een maximale snelheid van 12 Mbit/s, terwijl usb 2.0 in theorie goed is voor 480 Mbit/s. De recentste standaard is usb 3.1. Verwarrend is dat hier twee varianten van bestaan, namelijk usb 3.1 gen1 en usb 3.1 gen2. Hoewel het verschil in naamgeving beperkt is, geldt dat niet voor de datasnelheid. Usb 3.1 gen1 is namelijk geschikt voor een theoretische dataoverdracht van 5 Gbit/s, terwijl usb 3.1 gen2 de datasnelheid verdubbelt naar 10 Gbit/s.

©PXimport

Tip 07: Usb-c

Sinds een aantal jaar bestaat er ook een nieuwe variant op de traditionele usb-aansluiting, namelijk usb-c. Vergeleken met reguliere usb-a-poorten is deze moderne aansluiting een stuk veelzijdiger. Buiten de overdracht van data en stroom via de gangbare usb-standaarden (zie kader ‘Usb-standaarden’), ondersteunt usb-c ook nog allerlei andere protocollen. Zo kun je usb-c bijvoorbeeld inzetten voor videoverbindingen via hdmi, dvi, vga, displayport en thunderbolt. Laatstgenoemde standaard is op MacBooks te vinden. Naast de uitvoer van een haarscherp videosignaal, kunnen MacBook-gebruikers hiermee ook mobiele apparaten opladen en data overzetten.

Gunstig is dat steeds meer apparatuur voorzien is usb-c, zoals smartphones, tablets, laptops, monitoren, powerbanks en externe schijven. Aangezien het via een enkele kabel mogelijk is om zowel stroom, data als video gelijktijdig te transporteren, zijn er in de toekomst naar verwachting steeds minder snoertjes vereist. Zover is het helaas nog niet, want nog niet alle potentiële functies zijn automatisch ook aanwezig op apparaten met een usb-c-aansluiting. Sommige producten laten zich bijvoorbeeld niet door een computer opladen via usb-c, terwijl er wel dataoverdracht mogelijk is. De compatibiliteit wordt gelukkig wel steeds beter. In tegenstelling tot een traditionele usb-poort heeft usb-c geen onder- en bovenkant. Verkeerd aansluiten is dankzij de omkeerbare stekker dus onmogelijk! Gebruik je een recente computer met usb-c, maar is je overige randapparatuur daar nog niet voor geschikt? In dat geval biedt een usb-c-naar-usb-a-verloopstekker uitkomst.

©PXimport

Naast de overdracht van data en stroom is usb-c ook geschikt voor videoverbindingen

-

Tip 08: Ethernetpoort

Alle desktops en veruit de meeste laptops hebben een ethernetpoort. Hierin steek je een netwerkkabel, zodat het apparaat verbinding maakt met internet. Je duwt de zogeheten rj45-connector van de kabel in de poort totdat deze vastklikt. Aan de statuslampjes zie je of er momenteel dataverkeer is. Wil je de kabel weer losmaken, dan duw je de plastic clip voorzichtig omlaag en trek je het stekkertje vervolgens uit de connector. Iedere ethernetpoort ondersteunt een maximale snelheid. Oudere apparaten beschikken meestal over een netwerkadapter met een datasnelheid van maximaal 100 Mbit/s. Is je pc of desktop iets nieuwer, dan is de kans groot dat de ethernetpoort een snelheid van 1 Gbit/s ondersteunt. Tot slot bestaan er ook netwerkkaarten die een snelheid van 10 Gbit/s kunnen verdragen. Een snelheid van 1 Gbit/s is anno 2017 erg gangbaar, het is hiervoor wel noodzakelijk dat de router, eventuele switches en netwerkkabels deze doorvoersnelheid ook aankunnen.

©PXimport

Draadloos of vast?

Heb je de keuze tussen een draadloze of vaste internetverbinding? Voor wat betreft de stabiliteit heeft een bekabelde aansluiting altijd de voorkeur. De radiogolven van een wifi-verbinding zijn namelijk gevoelig voor storingen, bijvoorbeeld vanwege naburige netwerken of apparaten die op dezelfde frequentie uitzenden. Verder is de bandbreedte van een draadloos netwerksignaal beperkt. Vooral als je films in een hoge resolutie streamt of zware netwerkgames speelt, kan dat voor problemen zorgen.

©PXimport

Tip 09: Toetsenbord en muis

Als je nog een oudere muis en toetsenbord gebruikt, kun je deze bedieningsapparaten aansluiten op de zogeheten ps/2-aansluitingen aan de achterkant van de pc. Dit zijn twee ronde ingangen, waarbij de groene connector is bestemd voor de muis en de paarse connector voor het toetsenbord. Veel aansluiting. Let wel even op dat de pinnetjes met de gaten overeenkomen. In plaats van twee losse aansluitingen is er op veel pc’s alleen een gecombineerde ps/2-aansluiting voorhanden. In dat geval heb je een speciale verloopkabel nodig, zodat je evengoed beide bedieningsapparaten kunt aansluiten. Toetsenborden en muizen met een ps/2-aansluiting zijn nauwelijks nog verkrijgbaar, al bestaan ze in sommige (web)winkels nog steeds. Meestal vindt de verbinding nu via usb plaats. Verder werken veel bedieningsapparaten draadloos via een speciale usb-adapter of bluetooth.

Tip 10: Geluidsuitgang

Veel monitoren hebben geïntegreerde speakers, maar de audiokwaliteit is vanwege de geringe klankkast niet ideaal. Voor een beter geluid sluit je externe speakers op de pc aan. Hiervoor doe je een beroep op de (meestal) groengekleurde 3,5mm-geluidsuitgang. Het is belangrijk dat je specifieke pc-speakers gebruikt. Dit betreffen meestal actieve luidsprekers met een geïntegreerde versterker, waarbij er een geschikte aansluitkabel met 3,5mm-plug is meegeleverd. Surround-sets vereisen overigens vaak meerdere 3,5mm-geluidsingangen, bijvoorbeeld voor de centerspeaker en achterste surround-speakers. Sommige computerluidsprekers laten zich als alternatief via een optische s/pdif-aansluiting (ook wel toslink genoemd) met de pc verbinden, al zijn die vrij zeldzaam. S/pdif wordt als alternatief meestal gebruikt om de computer als bron op een versterker of receiver aan te sluiten. Op die manier speel je bijvoorbeeld rechtstreeks mp3-bestanden af op een stereo-installatie. Een optische s/pdif-uitgang is op één zijde na vierkant en bevat meestal een zwart stofklepje. Een alternatieve manier om het geluid naar een versterker of receiver door te sturen, is via een coaxiale s/pdif-uitgang. Die is rond en doorgaans oranje van kleur.

©PXimport

Voor het aansluiten van speakers gebruik je de gekleurde 3,5mm-geluidsuitgang

-

Tip 11: eSata

Sommige laptops en computers hebben een eSata-aansluiting. De functie hiervan is simpel, namelijk een interne schijf extern aansluiten. Handig wanneer je nog ergens een harddisk hebt liggen waarvan je de data wilt uitlezen. Op die manier is het niet nodig om de harde schijf in te bouwen. Verder geniet je van een snellere doorvoersnelheid dan met een externe usb-schijf doorgaans haalbaar is. Overigens is voor deze verbinding wel een eSata-datakabel vereist. Fabrikanten combineren een eSata-aansluiting meestal met een reguliere usb-poort.

©PXimport

▼ Volgende artikel
2,4 GHz vs. bluetooth: welke beter is voor accessoires
© Panasonic
Huis

2,4 GHz vs. bluetooth: welke beter is voor accessoires

Hoewel het nog steeds een goed idee kan zijn bepaalde accessoires bedraad te gebruiken, zijn er natuurlijk al jaren draadloze opties beschikbaar voor bijvoorbeeld toetsenborden, muizen en koptelefoons. Maar welke optie is beter: bluetooth of 2,4 GHz? Dat bekijken we in dit artikel.

Dit artikel in het kort: beide vormen van draadloze communicatie hebben zo hun voor- en nadelen. 2,4 GHz zet vooral in op snelheid en stabiliteit, terwijl bluetooth de voorkeur geeft aan efficiëntie en compatibiliteit. Afhankelijk van jouw eisen, kan de ene verbinding net wat beter zijn dan de andere.

We gaan ervan uit dat je de accessoires in combinatie met een pc wilt gebruiken. Ook vergelijken we 2,4 GHz met bluetooth 5.0, omdat dit momenteel de basis vormt voor andere versies.

Als je denkt aan draadloze accessoires voor je computer of tablet (of misschien wel je smartphone, waar je tegenwoordig ook een werkpaard van kunt maken), dan denk je wellicht aan de bluetoothverbinding. Dat is niet gek: dit is één van de meest voorkomende en gebruikte draadloze protocollen van dit moment. Het is populair vanwege de simpliciteit en brede beschikbaarheid. Maar soms kan een product dat verbinding maakt via 2,4 GHz ook uitkomst bieden of … durven we het te zeggen? Ja: in sommige situaties zelfs beter zijn.

De verschillen tussen bluetooth en 2,4 GHz

Eén van de belangrijkste verschillen tussen bluetooth en 2,4 GHz is dat de vertraging op de lijn zo goed als nihil is met de laatstgenoemde. Dit is met name handig voor de gamers onder ons, die graag gebruikmaken van de beste technologie voor hun (online) gamingsessies. Toegegeven, de verschillen zullen niet voor iedereen merkbaar zijn, waardoor een bluetoothmuis dus in neutrale of zakelijke situaties meer dan prima is.

Een ander voordeel van 2,4 GHz ten opzichte van bluetooth is de bredere bandbreedte. Dit is wel degelijk merkbaar wanneer je een headset op hebt tijdens het gamen of een online meeting. De kwaliteit van de audio kan in een rap tempo verslechteren wanneer je via bluetooth naar iets of iemand luistert, terwijl je zelf door de microfoon praat. Dat heeft te maken met de beperkte bandbreedte van bluetooth: die kan eigenlijk niet zowel zenden als ontvangen in hoge kwaliteit.

Ook leuk en handig: een draadloze speaker

Mee op vakantie, naar buiten of je zolderkamer: overal muziek

Vanwege bredere bandbreedte van 2,4 GHz, zul je dat verlies in kwaliteit niet ervaren. De beste optie is nog altijd om een headset of koptelefoon bedraad aan te sluiten – maar dat is een ander verhaal. Als je een draadloze headset gebruikt, kunnen we bluetooth eigenlijk niet aanbevelen als je zelf ook moet praten. Je hebt dan wel weer het gedoe met dongels (2,4GHz-koptelefoons kunnen alleen op die manier verbinding maken), maar dat is dan maar even zo.

©kjekol -stock.adobe.com

Meer om rekening mee te houden

Hoewel beide typen verbindingen stabiel genoeg zijn, merk je toch al snel dat 2,4 GHz minder ruis laat horen en de verbinding langer vasthoudt op het moment dat je afstand neemt van het gekoppelde apparaat.

Stel dat je met iemand videobelt achter je computer en je besluit even op te staan, dan kraakt de verbinding eerder wanneer je de koppeling via bluetooth gemaakt hebt. Het kan ook gebeuren dat de audio vertraging oploopt en daarna versneld afgespeeld wordt om weer gelijk te lopen met de stream, of dat het geluid helemaal wegvalt.

Het verschil in bereik is zo'n 35 meter. Bluetooth-apparaten kunnen in veel gevallen slechts tien meter verwijderd zijn van hun bronnen, terwijl 2,4 GHz het tot 45 meter volhoudt. Houd er rekening mee dat we het dan hebben over ideale situaties. Want zodra je een muur introduceert in deze vergelijking, dan is het al snel over en uit voor allebei de soorten koptelefoons.

Bovendien is het zo dat 2,4GHz-producten sneller last kunnen hebben van allerlei andere apparaten om hen heen, zoals een router die op dezelfde frequentie actief is.

©PXimport

Wanneer je een goede batterijduur van belang vindt, dan komt bluetooth weer als winnaar naar boven. Energiezuinigheid is namelijk één van de speerpunten van dit protocol: daar kan 2,4 GHz nog een puntje aan zuigen. Dat gaat wel ten dele ten koste van de kwaliteit en snelheid van de verbinding. Maar als je gewoon achter een bureau zit en je luistert enkel ergens naar, of je voert wat kantoortaken uit, dan kan het echt een groot voordeel zijn dat een bluetoothproduct het soms twee tot drie keer zo lang uithoudt op een volle accu dan een apparaat met 2,4 GHz.

Tot slot: welke is beter?

Je voelt het al een beetje aankomen, maar we kunnen hier niet zeggen dat de ene verbinding pertinent beter is dan de andere. Ze hebben duidelijke voor- en nadelen, waardoor je wel in specifieke situaties beter voor het ene dan voor het andere protocol kunt kiezen.

Geef je niets om accuduur en wil je volop inzetten op een stabiele en snelle verbinding, dan is 2,4 GHz de beste optie voor jou. Dat geldt ook voor iedereen die een koptelefoon met microfoon gebruikt voor werk of videogames. Maar als het gaat om brede compatibiliteit en batterijduur, dan is bluetooth ongeëvenaard. Bedenk dus wat je zelf belangrijker vindt, dan weet je ook wat je nodig hebt.


▼ Volgende artikel
Alternatieve browsers: surf ook eens op een andere golf
© SolaruS - stock.adobe.com
Huis

Alternatieve browsers: surf ook eens op een andere golf

Browsers zijn ongetwijfeld de meestgebruikte applicaties. Van alle browsers blijkt Google Chrome wereldwijd de populairste te zijn. Daarna volgt Safari en op ruime afstand komen Edge en Firefox. In dit artikel laten we je kennismaken met een aantal minder bekende browsers voor Windows.

Na het lezen van dit artikel ben je op de hoogte van enkele alternatieve browsers en weet je wat ze uniek maakt:

  • Arc
  • Brave
  • Vivaldi
  • LibreWolf
  • Mullvad Browser
  • Tor Browser

Lees ook: Weet jij alles uit je browser te halen? Met deze tips is het antwoord: ja!

De cijfers kunnen licht variëren, maar de conclusie is duidelijk. Volgens onder meer het platform StatCounter heeft Google Chrome al geruime tijd een wereldwijd marktaandeel van ongeveer 65 procent. Chrome is de populairste browser op desktops, laptops, tablets en smartphones.

Op desktop-pc’s volgen Edge, Safari (macOS) en Firefox, met respectievelijk ongeveer 13, 9 en 7 procent. Op mobiele apparaten staat Safari, vooral dankzij Apple, met 23 procent op de tweede plaats. Andere browsers zijn nauwelijks aanwezig.

Als we alleen naar Windows-computers kijken, staat Chrome stevig aan de top. Firefox moet hier vechten om te overleven. Het lijkt wel een David en Goliath-verhaal: Chrome is de reus met alle middelen, terwijl Firefox de underdog is die een beperkte maar loyale gebruikersgroep behoudt dankzij het opensource-karakter, de aanpasbaarheid en de sterke focus op privacy.

Google Chrome heeft al geruime tijd wereldwijd het grootste marktaandeel.
Bron: StatCounter.

Engines

Een van de belangrijkste technieken in webbrowsers is de rendering engine. Deze bepaalt hoe een webpagina op je scherm verschijnt, op basis van de html- en css-codes van de pagina. De drie meest gebruikte rendering engines zijn Blink (Google Chromium-project en Chrome), WebKit (Apple Safari op macOS en iOS) en Gecko (inclusief Quantum-optimalisaties; Mozilla Firefox). Via deze Wikipedia-pagina vind je een uitgebreidere vergelijking.

Daarnaast is er de JavaScript-engine, die de JavaScript-code uitvoert voor dynamische inhoud en interacties op webpagina’s. De bekendste zijn V8 (Chrome, Edge en andere Chromium-gebaseerde browsers), JavaScriptCore (Safari) en SpiderMonkey (Firefox en aanverwante browsers).

De rendering engine, zoals Gecko, is een fundamenteel onderdeel van een webbrowser.

Benchmarking

In dit artikel beperken we ons tot Windows, wat betekent dat alle besproken browsers zijn gebaseerd op Blink/V8 (Chromium-browsers) of Gecko/SpiderMonkey (Firefox-browsers). Hoewel andere criteria, zoals het specifieke gebruikersscenario, de efficiëntie van de code, de kwaliteit van de netwerkstack en de mate van ondersteuning voor multi-threading, ook bijdragen aan de prestaties van een browser, komt de grootste impact vooral van de beide engines.

In de meeste benchmarks presteert het duo Blink/V8 beter dan de Mozilla-concurrentie, vooral bij JavaScript-intensieve taken en moderne, zware webapplicaties zoals online games of videoconferencing. Dit komt overeen met onze eigen ervaring met de drie tests op www.browserbench.org, die we herhaaldelijk uitvoerden met Chrome en Brave (Chromium), en Firefox en LibreWolf (Mozilla Firefox). Maar probeer het vooral zelf uit met je favoriete browsers.

LibreWolf op de benchmarktafel: de prestaties vallen wat tegen.

Chromium

Het lijkt er dus op dat je voor snelheid beter af bent met een Chromium-browser. Bovendien worden veel websites getest en geoptimaliseerd voor dit platform, aangezien het de meest gebruikte engine bevat. Hierdoor kan Firefox soms kleine incompatibiliteiten vertonen en wat achterop raken in de ondersteuning van nieuwe technologieën of webfunctionaliteiten, al merk je daar in de praktijk meestal weinig van. Daarnaast bieden Chromium-browsers vaak een betere integratie met Google-diensten.

Een snelle zoekopdracht levert al snel een groot aantal Chromium-browsers op, maar we kunnen ze hier niet allemaal behandelen. Daarom hebben we een persoonlijke en vrij willekeurige selectie gemaakt van de volgende browsers: Arc, Brave en Vivaldi. De vermelde browsers zijn compatibel met (de meeste) Chromium-extensies.

Niet meegenomen in deze selectie zijn onder andere: Chrome, Comodo Dragon, DuckDuckGo Browser, Edge, Epic Browser, Maxthon, Opera en SRWare Iron.

Ook Opera is een (bekende) Chromium-gebaseerde browser.

Firefox

Toch mag je Firefox-browsers zeker niet zomaar afschrijven. Mozilla Firefox is namelijk geheel opensource en onafhankelijk van grote techbedrijven met commerciële belangen, zoals Google. Op deze manier draagt Firefox bij aan diversiteit in het web-ecosysteem, wat belangrijk kan zijn voor innovatie. Bovendien biedt Firefox uitgebreide aanpassingsmogelijkheden, zowel wat betreft de interface als de extensies. Ook is doorgaans het geheugengebruik iets zuiniger, wat aantrekkelijk is voor gebruikers met minder krachtige pc’s. Firefox legt verder van nature meer nadruk op privacy en heeft sterke, ingebouwde anti-traceringstechnieken.

Hoewel het aantal Firefox-browsers merkbaar kleiner is dan dat van Chromium-browsers, stellen we je in dit artikel toch drie degelijke exemplaren voor: LibreWolf, Mullvad Browser en Tor Browser. De vermelde browsers kunnen in principe overweg met de (meeste) beschikbare Firefox-extensies; hoewel ze het installeren van extensies vaak afraden uit privacy- en beveiligingsoverwegingen. Niet meegenomen is onder meer Pale Moon, gebaseerd op een Gecko-variant.

Hoe dan ook, de keuze voor een browser blijkt niet alleen een technische, maar ook een soort filosofische beslissing. Of je kiest helemaal niet en installeert gewoon meerdere browsers tegelijk op je pc, want dat kan ook.

Browser Pale Moon maakt gebruik van een Ghecko-variant: Goanna.

Chromium (Blink/V8)

Arc

Arc (Windows en macOS) is een recent uitgebrachte browser die meteen opvalt door een strakke, eigenzinnige interface die veel ruimte aan webpagina’s geeft. De Nederlandse vertaling zet zich helaas nog niet helemaal door in de gehele interface.

Je kunt eigen werkruimtes creëren om tabbladen en favorieten per thema te organiseren, wat zorgt voor beter overzicht en snellere multitasking.

In plaats van traditionele tabbladen bovenaan, gebruikt Arc een (snel te verbergen) zijbalk om te navigeren tussen tabbladen en andere secties, zoals downloads, favorieten en geschiedenis. Vanuit het contextmenu kun je een split view activeren om twee websites naast elkaar binnen hetzelfde venster te bekijken. Door de Shift-toets ingedrukt te houden bij het klikken op een link, krijg je een peek view van de achterliggende webpagina.

Met Arc Max activeer je enkele AI-functies: je krijgt bijvoorbeeld antwoorden als je vragen stelt over de actuele webpagina. Andere handige functies zijn onder andere een command palette voor het sneller uitvoeren van specifieke taken en Arc Boosts, waarmee je via scripts het gedrag van specifieke websites kunt aanpassen. Deze functies zijn momenteel nog voorbehouden aan macOS. De adblocker-extensie UBlock Origin is standaard geïnstalleerd. Je kunt bepaalde instellingen ook synchroniseren tussen apparaten, waarbij de datatransfers automatisch veilig worden versleuteld.

Arc heeft een opvallende lay-out met meer ruimte voor webpagina’s.

Brave

Brave (voor diverse platformen) bestaat al jaren, blijft goed up-to-date en richt zich vooral op privacy. Zo is er een krachtige, instelbare adblocker en beschermt Brave je tegen fingerprintingtechnieken, waardoor websites moeilijker unieke gebruikersprofielen kunnen maken. Standaard blokkeert Brave ook indirecte cookies en je kunt instellen dat je altijd met https wilt verbinden als dat mogelijk is. De meeste beveiligingen (Brave Shields) kun je per site snel in- en uitschakelen. Naast de reguliere privacymodus is er ook een Tor-modus, die je verkeer via het Tor-netwerk routeert voor extra anonimiteit, weliswaar vaak met merkbare vertraging.

Brave biedt tevens een ingebouwde VPN aan, maar na een proefperiode van zeven dagen is deze niet gratis en bovendien vrij prijzig (circa 10 dollar (9 euro) per maand). Op het gebied van AI introduceert Brave de assistent Leo, waarmee je vanuit een zijbalk allerlei vragen kunt stellen, ondersteund door het AI-model Mistral. Voor wie het nuttig vindt, biedt Brave ook een systeem van Brave Rewards, waarmee je privacyvriendelijke advertenties kunt bekijken en zogeheten BAT’s (Basic Attention Tokens) kunt verdienen, waarmee je jezelf of content creators kunt belonen.

Brave heeft alle focus op de privacybescherming, zoals deze Tor-sessie met geactiveerde Shields.

Vivaldi

Met Vivaldi (beschikbaar voor belangrijkste desktop- en mobiele platformen) krijg je een browser die uitblinkt in aanpassingsmogelijkheden. Je kunt bijna elk aspect van de interface aanpassen, van thema’s tot de positie van tabbladen en de indeling van knoppen en menu’s. De browser biedt handige tabbeheeropties, zoals het stapelen van tabs, waarbij je meerdere tabbladen kunt groeperen.

Ook kun je meerdere webpagina’s naast elkaar bekijken. Tabbladen en groepen kun je onderbrengen in gecategoriseerde werkruimten, zodat je alleen de relevante tabbladen voor die categorie in je venster ziet. Websites kun je in een zijbalk openen als webvensters. Dit is handig als je snel toegang wilt hebben tot nieuws of sociale media, zonder een nieuw tabblad te openen.

Net zo georganiseerd worden als Vivaldi?

Sorteren kun je leren!

Vivaldi heeft ook een ingebouwde tool voor het maken van aantekeningen bij webpagina’s, inclusief het toevoegen van schermafbeeldingen. Met de sneltoets F2 open je een opdrachtenvenster waarmee je talrijke taken kunt uitvoeren. Dankzij lokaal versleutelde synchronisatie kun je notities, bladwijzers, instellingen en geschiedenis veilig over verschillende apparaten uitwisselen. Slim bladwijzerbeheer met tags, uitgebreide zoekopties en groepering zorgen ervoor dat je snel de gewenste pagina’s terugvindt.

Ook op het gebied van privacy scoort Vivaldi goed. Zo zouden er geen gebruikersgegevens worden verzameld, wordt je browsegeschiedenis lokaal en versleuteld bewaard, en is er een ingebouwde, instelbare traceer- en advertentieblokker.

Vivaldi oogt soms wat druk, maar de interface is aanpasbaar en er zijn heel wat handige functies ingebouwd.

Mozilla Firefox (Ghecko/SpiderMonkey)

LibreWolf

Bij het opensource LibreWolf (Windows, macOS en Linux) merk je al snel dat er nauwelijks toeters en bellen zijn, maar dat de focus ligt op maximale controle over je gegevens. De makers hebben veel van de telemetrie van Firefox uitgeschakeld, zodat er geen gegevens over je surfgedrag naar Mozilla of andere partijen worden gestuurd.

Veel privacyinstellingen zijn standaard geoptimaliseerd en ingebouwde trackers ontbreken. Bovendien heeft de browser behoorlijk agressieve instellingen voor het blokkeren van trackers, advertenties en cookies van derden. De meegeleverde extensie uBlock Origin biedt uitgebreide mogelijkheden om ongewenste content te filteren.

LibreWolf biedt gebruikers verder de mogelijkheid om zelf te bepalen wanneer je de browser wilt updaten. De browser stelt het privacybewuste DuckDuckGo in als standaardzoekmachine, maar je kunt ook kiezen voor andere opties, zoals Startpage. Standaard worden beveiligde DNS-aanbieders gebruikt, zoals (Mozilla) Cloudflare en Quad9, maar ook dit kun je aanpassen. Zoeksuggesties in de adresbalk zijn standaard uitgeschakeld, tenzij je ze zelf inschakelt. Ook de synchronisatie kun je inschakelen, maar dit loopt dan wel via je Mozilla-account.

Weinig toeters of bellen in LibreWolf. De belangrijkste instellingen zijn er vooral voor de privacy.

Mullvad Browser

Net als bij bijna alle op Firefox gebaseerde browsers ligt bij Mullvad Browser (Windows, macOS, Linux) de nadruk op privacy. Misschien geeft het je een gerust gevoel dat het bij deze browser om een Europees bedrijf gaat. Mullvad betekent ‘mol’ en verwijst naar de kernactiviteit van het Zweedse bedrijf: het aanbieden van een betrouwbare VPN-tunnel (5 euro per maand). Deze VPN is trouwens ook te beheren via een browserextensie (Mullvad Browser Extension).

Mullvad Browser, ontwikkeld in samenwerking met het Tor Project, stuurt geen telemetrische of andere gebruikersgegevens naar de ontwikkelaars. De privémodus is standaard ingeschakeld, zodat cookies, ingevoerde gegevens in zoek- en formuliervelden, browsercache en -geschiedenis automatisch worden gewist bij het afsluiten. De twee meegeleverde extensies (uBlock Origin en NoScript) blokkeren andere trackers, en de browser gebruikt tevens anti-fingerprintingtechnieken. Net als LibreWolf gebruikt deze browser standaard DuckDuckGo als zoekmachine, maar je kunt ook een andere zoekmachine instellen. Er is geen optie om gegevens zoals bladwijzers of wachtwoorden te synchroniseren via een account. Dit is wederom om het risico op datalekken te verminderen.

Alles over Mullvad Browser lees je in dit artikel: Mullvad Browser: voor iedereen die waarde hecht aan online privacy

Een VPN-bedrijf is het aan zichzelf verplicht veel aandacht te schenken aan privacy en beveiliging.

Tor Browser

We vermeldden al dat de makers van Mullvad Browser samenwerken met het Tor Project (The Onion Router). Dit is de thuisbasis van de Tor Browser (Windows, macOS, Linux, Android). De browser is niet zozeer bedoeld om je reguliere browser te vervangen, maar meer voor surfsessies waarbij je je online activiteiten anoniem wilt houden. Je browserverkeer wordt namelijk versleuteld en via een wereldwijd netwerk van vrijwillige servers geleid, waardoor het moeilijker wordt je ip-adres te traceren of je surfgedrag te volgen.

Tor Browser is bijzonder geschikt voor wie zich zorgen maakt over overheidstoezicht, bedrijfsmonitoring of hackers. De browser heeft ingebouwde bescherming tegen veel online trackers, beschermt tegen fingerprinting en bewaart geen browsegeschiedenis of cookies na je surfsessies. Tor Browser biedt tevens toegang tot onion-websites, beter bekend als het darkweb, dat zowel legitieme als illegale activiteiten omvat.

Door het gebruik van het Tor-servernetwerk kan de browser merkbaar trager zijn dan reguliere browsers. Hierdoor is deze minder geschikt voor bijvoorbeeld streamen of bepaalde webapps. Bovendien werken sommige sites minder goed door de strikte privacyinstellingen of doordat ze Tor-verkeer blokkeren. Dit is vooral het geval bij sites die identiteitsverificatie vereisen, zoals online bankieren.

Wil je meer weten over Tor Browser, lees dan dit artikel: Tor Browser: voor als je online privacy je lief is

Via Tor Browser en het Tor-netwerk bereik je bijvoorbeeld Ahmia, een zoekmachine gericht op onion-sites.

Watch on YouTube