ACHTERGROND - Eén van de grote trends op de CES-beurs van dit jaar was 4K TV's. Er waren gigantische 4K toestellen, gebogen 4K toestellen en zelfs buigzame 4K toestellen. Maar wat betekent 4K eigenlijk? En is die zojuist aangeschafte HDTV nu al achterhaald? Geen zorgen, wij hebben alle antwoorden.

Ik lees iets over "Ultra HD". Is mijn nieuwe HTV nu al achterhaald?

Je TV is niet achterhaald, maar loopt binnenkort een generatie achter op het nieuwste van het nieuwste.

Okay... Dus wat betekent "Ultra HD" dan precies?

Ultra high definition (UHD) is een standaard die high definition (HD) overschrijdt. De Consumer Electronics Association definieert UHD als een 16:9 beeldverhouding (net als HD) en een minimum aantal pixels van 3840 bij 2160. HD is 1080p, dat wil zeggen 1920 bij 1080 pixels.

Dus als dat "Ultra HD" is, wat is dan "4K"? Is dat weer een ander formaat waar ik me zorgen over moet maken?

Momenteel worden de termen 4K en Ultra HD in wezen door elkaar gebruikt. 4K is een type UHD gedefinieerd door een resolutie van 2160p (de minimumdrempel voor UHD), en het wordt al snel de eerste wijdverspreide UHD-standaard. Een andere UHD-standaard - 8K UHD, heeft een resolutie van 4320p (7680 bij 4320 pixels) - bestaat al, maar niemand gebruikt het nog.

Het is zoiets als wanneer zowel 720p als 1080p formaten beschouwd worden als "high definition", hoewel de ene een hogere resolutie heeft dan de andere (marketingmensen noemen 1080p soms "full HD").

©PXimport

4320p, wow. Dat is echt indrukwekkend. Maar waar stond de "p" ook al weer voor? Ik vraag dit voor een vriend die niet net zoveel over technologie weet als ik...

Progressieve scan. In het meeste dagelijkse gebruik, kan "p" worden gezien als het aantal horizontale lijnen met pixels dat een scherm heeft. Dus een 2160p scherm (4K) heeft twee keer zoveel horizontale lijnen als een 1080p scherm (HD). Het zijn toevallig ook twee keer zoveel verticale lijnen (3840 versus 1920), dus in totaal 4 keer zoveel pixels.

Dus 4K heeft veel meer pixels dan HD. Maar is het echt zoveel beter?

4K beelden zijn opgebouwd uit bijna 8,3 miljoen pixels. Vergelijk dat met iets meer dan 2 miljoen in een 1080p beeld, de full HD resolutie van Blu-rays. Dat is negen keer zoveel pixels als een 720p uitzending. Dat is vergelijkbaar met het verschil tussen een 8 megapixel camera en een 2 megapixel camera.

Kan ik al die pixels überhaupt zien?

Dat hangt ervan af. De extra pixels zorgen ervoor dat 4K beelden er geweldig uitzien in de winkel wanneer je dicht bij de TV staat. Maar als je op de bank een paar meter van je TV verwijderd zit, zul je een TV van 60 inch of groter nodig hebben om het verschil te kunnen zien. En hoe verder je van je TV af zit, hoe groter de TV moet zijn om 4K een verschil te laten maken.

Maar de Ultra HD standaard is meer dan alleen een hoop pixels. De videospecificaties vereisen ook een grotere kleurruimte, waardoor alles er beter uit zou moeten zien, ook al kun je niet alle pixels zien.

©PXimport

Dat is allemaal leuk en aardig, maar er is nog niets in 4K beschikbaar, toch?

Dat was tot voor kort inderdaad zo. Maar dingen veranderen snel: Amazon, Hulu, Netflix, en YouTube hebben allemaal aangekondigd dat ze aan het begin van het jaar meer 4K materiaal zullen produceren.

Dus nu moet ik een UHD TV kopen om Netflix en YouTube te bekijken?

Nee, maak je geen zorgen. Die streamingdiensten zullen in de nabije toekomst verschillende resoluties beschikbaar stellen.

©PXimport

Zullen mijn Blu-rays werken op een UHD set?

Al je bestaande HD content, inclusief Blu-rays, zal werken op een Ultra HD TV. Ze zullen worden opgeschaald zodat ze het scherm vullen, dus het zal er niet zo goed uitzien als echte 4K content.

De huidige generatie Blu-ray disks ondersteunen resoluties tot en met 1080p. Maar de Blu-ray Disc Association heeft interesse getoond in de ontwikkeling van 4K compatibele Blu-rays.

Dus dat wil zeggen dat ik een aantal van die "mastered in 4K" Blu-rays moet aanschaffen?

Nee, daar heb je niks aan. Blu-ray verpakkingen die de disk beschrijven als "mastered in 4K" of die een "near 4K" ervaring aanbieden claimen dat ze een betere kijkervaring bieden op een UHD TV, maar zelfs de studio's die erachter zitten geven toe dat ze geen echte 4K ervaring leveren. De video op de schijf is nog altijd gewoon 1080p.

Er zijn momenteel geen Blu-rays die een 4K resolutie kunnen bieden, het is gewoon geen onderdeel van de Blu-ray specificaties.

Dat klinkt een beetje onbetrouwbaar, of niet?

Inderdaad! Maar de belangrijkste vraag is misschien wel waarom iemand fysieke films wil hebben in het tijdperk van de streamingdiensten en Smart TV's. In de toekomst zullen fysieke films waarschijnlijk even achterhaald en overbodig zijn als fysieke albums.

©PXimport

Nieuwe videocompressieformaten zullen zenders en webdiensten in staat stellen om omvangrijke 4K videobestanden gemakkelijker te streamen. De International Telecommunications Union heeft onlangs de H.265 (of HEVC - High Efficiency Video Codec) standaard geïntroduceerd als opvolger van de H.264 standaard die op grote schaal gebruikt wordt om video via uitzendingen, Blu-ray en het web te verspreiden. H.265 belooft kwaliteit te bieden die vergelijkbaar is met die van H.264, ondanks het feit dat het slechts de helft van de bandbreedte gebruikt.

Bovendien heeft Google haar eigen concurrerende bandbreedte besparende formaat ontwikkeld, VP9 genaamd, wat het bedrijf zal gaan gebruiken om 4K video's op YouTube te streamen. Ook dit formaat belooft een vergelijkbare kwaliteit met de helft van de bandbreedte van H.264.

Ik moet waarschijnlijk een heleboel nieuwe hardware en andere spullen kopen voor bij mijn Ultra HD set, of niet?

Uiteindelijk, ja. De meeste TV-randapparatuur maakt gebruik van HDMI, maar alleen de twee meeste recente versies van HDMI (1.4 en 2.0) ondersteunen 4K resolutie. En alleen HDMI 2.0 kan een 4K signaal met 60 frames per seconde aan. HDMI 1.4 is beperkt tot een 4K signaal met 30 frames per seconde.

Je huidige kabeldecoder, A/V-ontvanger, Roku, Apple TV, en andere hardware die in je TV geplugd is ondersteunen waarschijnlijk geen HDMI 1.4, en al helemaal geen 2.0. In ieder geval niet als ze een aantal jaren oud zijn.

Meer frames zijn belangrijk, nietwaar?

Hoe meer frames per seconde, hoe minder vervaging. Het beperkte aanbod van 4K content is momenteel meestal alleen verkrijgbaar met 30 FPS, maar dat zal zeker veranderen naarmate er meer content beschikbaar komt. Als je gaat investeren in een 4K TV, dan kun je het net zo goed meteen goed doen.

HDMI 2.0 is in september onthuld, en het wordt nog steeds op de markt geïntroduceerd (een aantal 4K TV's hebben deze standaard zelfs nog niet eens). Maar omdat HDMI 2.0 achterwaarts compatibel is met alle voorgaande generaties kan een UHD TV met HDMI 2.0 nog steeds communiceren met je oude technologie. De standaard gebruikt zelfs compatibele kabels.

Dit hele 4K gebeuren klinkt interessant, maar ik kan me er vast geen veroorloven, of wel?

De nieuwe 4K sets zijn momenteel erg duur, maar ze worden al snel betaalbaarder. Zo heeft Vizio onlangs een 4K TV van 1000 Amerikaanse dollar onthuld.

Vergeet niet dat HDTV's niet al te lang geleden ook enorm duur waren, maar de prijzen zijn omlaag gegaan. Tegenwoordig is het moeilijk om een nieuwe TV te vinden die niet HD is.

Ik denk dat ik maar eens moet gaan overwegen om een 4K TV te kopen - misschien niet dit jaar, maar het zit eraan te komen. Wat moet ik tot die tijd met mijn HDTV doen?

Als je recentelijk een nieuwe HDTV gekocht hebt, maak je geen zorgen. Het is een geweldige toevoeging aan je huiskamer met een heleboel beschikbare content! Iedereen heeft het over 4K, maar je kunt rustig afwachten tot de sets goedkoper worden, de kwaliteit beter wordt, en er meer content beschikbaar komt. Die HDTV die je hebt aangeschaft kan prima een aantal jaren meegaan.

©PXimport

We weten dat het verleidelijk is om het allernieuwste aan te schaffen zodra het verkrijgbaar is. Maar soms is het beter om even af te wachten tot de boel gesetteld is. En dit is zo'n moment.

Dit is een vrij vertaald artikel van onze Amerikaanse zustersite TechHive.com. Beschreven termen, handelingen en instellingen kunnen regio gebonden zijn.

Als je alles uit je staafmixer wilt halen, moet je wel weten hoe je ermee om moet gaan. Met deze tips krijg je niet alleen de beste (lees: lekkerste) resultaten, maar gaat je staafmixer ook langer mee. Win-win! 

Lees ook: Dit kun je allemaal (nog meer) met een staafmixer

Tip 1: Ingrediënten voorsnijden

Hoewel staafmixers erg krachtig kunnen zijn, hebben ze ook relatief kleine mesjes. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een blender kan het voor een staafmixer daarom lastig zijn om grote stukken goed en gelijkmatig te verpulveren. Je kunt je staafmixer dus een handje helpen door je ingrediënten van tevoren in kleinere stukken te snijden. Hiermee verklein je de kans op klonten of stukjes in je soep of saus én raken de messen minder snel overbelast. 

Tip 2: Let op het vermogen

Het is altijd belangrijk om rekening te houden met het vermogen van je staafmixer, want dat bepaalt welke ingrediënten het apparaat kan pureren. Het pureren van harde ingrediënten zoals noten of ongekookte groenten met een staafmixer met een laag vermogen gaat hoogstwaarschijnlijk niet lukken. Of het lukt wel, maar met een overbelaste motor tot gevolg. Voor harde ingrediënten is vaak een vermogen van minstens 600 watt nodig. Wil je vaak en veel gaan pureren, kies dan voor een vermogen van minstens 1000 watt. Maar let ook op het toerental, oftewel het aantal rotaties per minuut (RPM). Een staafmixer kan namelijk een laag vermogen hebben, maar wél een toerental van minstens 10.000 RPM. Dan is hij alsnog krachtig genoeg om harde ingrediënten te pureren. 

©Khaletski Siarhei | goffkein.pro

Tip 3: Niet te lang pureren

Lang achter elkaar pureren is funest voor de messen en de motor van een staafmixer. Beter is om in pulsen te pureren, waarbij je de motor tussen het pureren door steeds een paar seconden laat rusten. Vooral bij dikkere mengsels, zoals notenpasta, smoothies en dikke soepen, is dit belangrijk. Het is afhankelijk van het vermogen van een staafmixer hoe lang hij achter elkaar kan pureren. Vaak staat dit aangegeven bij de specificaties. Heb je geen idee? Pureer zachte ingrediënten dan niet langer dan 1,5 minuut en harde ingrediënten niet langer dan 45 seconden. Maakt je staafmixer een raar geluid of wordt hij erg warm, stop dan meteen met pureren. Dit zijn signalen dat het apparaat overbelast is. 

Tip 4: De juiste snelheid

De meeste staafmixers hebben meerdere snelheidsstanden en dat is niet zonder reden. Zo heb je voor het fijn pureren van dikkere mengsels en harde ingrediënten vaak een hogere snelheid nodig dan voor lichte bereidingen. En de turbostand kan handig zijn om harde ingrediënten kort maar krachtig te verpulveren of om een extra gladde soep te maken. Soms wil je een combi van snelheden gebruiken. Je begint bijvoorbeeld met een lage snelheid om spatten in de keuken te voorkomen en bouwt vervolgens geleidelijk op naar een hogere snelheid voor een glad resultaat. 

Tip 5: Ronddraaiende beweging

Beweeg je je staafmixer tijdens het pureren altijd gewoon op en neer? Op zich niks mis mee, want pureren doet het apparaat toch wel. Maar wil je zeker weten dat je geen plekken overslaat, maak dan tijdens het op en neer gaan óók een cirkelvormige beweging. Want op een mayonaise met klontjes zit natuurlijk niemand te wachten. 

©VI Studio

Tip 6: Schoonmaken

Een staafmixer neemt je veel werk uit handen, maar daar moet je wel iets voor terugdoen. Een staafmixer die niet goed schoongemaakt wordt, zal sneller vastlopen door aangekoekte etensresten. De motor moet dan tijdens het pureren harder werken en zal waarschijnlijk sneller overbelast raken. Daarnaast is een vieze staafmixer natuurlijk niet zo hygiënisch. Wil je geen bacteriën en nare geurtjes in je verse soep, maak je staafmixer dan na elk gebruik goed schoon. Dat kost je nauwelijks moeite: laat het apparaat even draaien in een maatbeker met warm water en wat afwasmiddel of doe hem, als dat kan, in de vaatwasser.

Tijdens het persevent van Sony op het Europese hoofdkwartier in Weybrigde in het Verenigd Koninkrijk werden de nieuwe soundbars en tv's van 2025 aangekondigd. Het bedrijf zegt het misschien niet met zoveel woorden, maar de boodschap is duidelijk: minder frequente updates van alle modellen, en miniled blijft de technologie voor het topmodel.

 De 2023 A95L qd-oled-tv heeft twee jaar in het aanbod gestaan, ondanks het feit dat er vorig jaar wel degelijk een nieuw paneel beschikbaar was. In 2025 krijgt het model wel een update. De Bravia 8 II - te lezen als Bravia 8 Mark 2 - zal uitgerust zijn met het nieuwste (3e generatie) qd-oled-paneel van Samsung Display. Sony claimt dat dit paneel een 25% hogere piekhelderheid zal leveren ten opzichte van de A95L. Als we kijken naar wat Samsung Display (de panelfabrikant) claimde op CES, dan kan dit paneel tot 4.000 nits piekhelderheid leveren. We vermoeden dat Sony daar onder zal blijven, het merk is over het algemeen wat voorzichtiger en pusht zijn oled-panelen niet tot het uiterste op het gebied van piekhelderheid. Opmerkelijk genoeg vermeldde Sony expliciet dat de Bravia 8 II goedkoper zal zijn dan de A95L, maar concrete prijzen zijn er nog niet. De Bravia 8 II zal beschikbaar zijn in 55 en 65 inch.

©Eric Beeckmans | ID.nl

De Bravia 5 en Bravia 3

Verder naar onder in de line-up worden de Bravia 5 en Bravia 3 aangekondigd, ze vervangen respectievelijk de X90L en de X75WL. De Bravia 5 wordt uitgerust met de XR-processor (ook te vinden op de hogere modellen) en een XR Backlight Master Drive, een miniled-achtergrondverlichting die zes keer meer zones zal gebruiken dan de X90L. Hij zal beschikbaar zijn in 55, 65, 75,85, en 98 inch. De Bravia 3 is een instap 4K-model met direct led-achtergrondverlichting en de X1-processor. Dit model zal beschikbaar zijn in 43, 50, 55, 65, 75, en 85 inch. Beide modellen ondersteunen Dolby Vision en Dolby Atmos.

Demo's van nieuwe modellen

Sony toonde een aantal demonstraties van de nieuwe modellen, in vergelijking met een aantal concurrenten (dat waren uiteraard 2024-modellen). De Bravia 8 II stond opgesteld naast de voorganger de A95L, een Sony referentie studiomonitor, en een LG G4 en Samsung S95D. Zowel in Vivid Mode als de Filmmaker Mode (of vergelijkbaar want Sony gebruikt geen Filmmaker Mode) liet de Bravia 8 II een sterke indruk na. Zijn beelden leunen erg dicht tegen de studioreferentie aan. Kleuren in zeer heldere accenten zijn beter, en donkere gradaties worden nauwkeuriger weergegeven.

De Bravia 5 stond opgesteld naast een X85L (wat overigens een ietwat vreemde vergelijking is, want het toestel vervangt de X90L) en een Samsung QN85D. De XR Backlight Master Drive geeft de Sony flink wat extra helderheid en een duidelijke verbetering in contrast. Sony toonde ook een nieuwe techniek voor ruisonderdrukking bij oude bronnen (SD-content zoals Friends). Dat presteerde in sommige gevallen goed, maar liet in andere gevallen meer ruis zien. Mogelijk verfijnt Sony dit nog voordat het model op de markt komt. Het feit dat de testen in Vivid beeldmode gedaan werden, maakt de vergelijking ook moeilijk, vermits fabrikanten daar vaak veel vrijheid nemen.

Audioverwerking, beeldverwerking en Studio Calibrated

Op het gebied van beeldverwerking liet Sony dit keer geen belangrijke nieuwigheden zien. Ons oordeel over het nieuwe ruisonderdrukkingsalgoritme dat tijdens de Bravia 5 demo getoond werd, laten we nog even achterwege totdat we het zelf kunnen testen. De Bravia 3 heeft een nieuw algoritme voor beeldkwaliteit, maar dat werd alleen in Vivid-mode getoond en dat is een test waaruit weinig op te maken valt.  

©Eric Beeckmans | ID.nl

Sony benadrukte verder nog de aanwezigheid van Voice Zoom 3 op de Bravia 8 II en Bravia 5. Daarmee kan de processor nauwkeurig stem of dialogen isoleren van de rest van de audio. Zo kun je die selectief versterken (voor film kijken ’s avonds) of verzwakken (om de commentator bij sport wat stiller te maken).

De tagline van Sony, ‘Cinema is coming home', wil de fabrikant garanderen met een aantal Studio Calibrated beeldmodes: Netflix Adaptive Calibrated Mode, Prime Video Calibrated Mode en Sony Pictures Core Calibrated Mode. Die modi zijn specifiek in samenwerking met de respectievelijke streamingdienst opgezet. Voor alle andere content is er de ‘Professional’-beeldmode.

Tweejaarlijkse cyclus en miniled als toptechnologie

Net als vorig jaar heeft Sony alleen een deel van line-up vernieuwd. Dat is een aanpak die we toejuichen, want het maakt de verbeteringen die een nieuw model krijgt veel duidelijker. Sony kan daar eventueel nog wel van afwijken, bijvoorbeeld als een model het slecht doet in de markt. Maar we hopen dat dit voorbeeld navolging krijgt.

De 2024 Bravia 9 - een miniled-model - geldt nog steeds als het topmodel, ondanks de vernieuwde Bravia 8 II QD-OLED. Sterker nog, Sony kondigde voor volgend jaar een RGB-miniled technologie aan die duidelijk voorbestemd is om het nieuwe topmodel te worden.

Wat is een rgb-miniled achtergrondverlichting?

De achtergrondverlichting is het onderdeel van een lcd-tv dat licht produceert. Dat kunnen witte leds zijn, maar een moderne premium lcd-tv gebruikt doorgaans talloze minileds die blauw licht produceren, dat via een quantum dot-folie wordt omgezet naar wit licht. De leds worden onderverdeeld in zones die de processor individueel kan aansturen om het contrast te verbeteren. In donkere zones dimt hij het licht, in heldere zones kan hij de leds sterker aansturen. Om kleur te produceren wordt elke pixel met behulp van een kleurfilter opgedeeld in een rode, groene en blauwe subpixel.

©Sony

RGB-miniled technologie vervangt dit systeem door trio's van rode, groene en blauwe minileds te gebruiken die samen wit licht creëren, waardoor de quantum dot-laag overbodig wordt. Omdat er nog steeds veel minder leds dan pixels zijn, blijft het kleurenfilter nodig om per pixel de juiste kleuren te creëren. Net zoals bij een huidige miniled-tv worden de leds onderverdeeld in zones om het contrast te verbeteren.

©Sony

Maar deze technologie kan nog een stapje verder gaan. Als de processor detecteert dat er in een bepaalde zone enkel groen licht nodig, dan kan hij de rode en blauwe leds uitschakelen. Dat is alvast veel efficiënter dan het overbodige licht weg te filteren.

Wachten tot 2026 voor nog rijkere, helderdere kleuren

Sony claimt dat dit soort achtergrondverlichting een piekhelderheid van 4.000 nits en kleurbereik van 99 % P3 kan bereiken en 90% Rec.2020. Dat is een flinke upgrade ten opzichte van de beste tv’s die momenteel wel 4000 nits halen, maar eerder 95% P3 en 75% Rec.2020 leveren. Concreet kan een rgb-miniled veel helderdere kleuren tonen, die toch erg intens zijn.

©Sony

Daarnaast zijn ook meer nauwkeurige kleurgradaties mogelijk, en dat zowel in heel donkere als heel heldere tinten. Een aangezien meer en meer filmmakers vaak erg donkere scènes gebruiken, zou dat een welkome verbetering zijn. De technologie heeft nog twee extra voordelen. Ze is schaalbaar naar grote tv-maten. En een rgb-miniled tv zou ook een betere kijkhoek hebben, al liet Sony niet weten hoe dat gerealiseerd wordt. Sony zal een eerste model vermoedelijk in 2026 lanceren.

Ook bij audio een beperkt aantal nieuwe modellen

Net als bij de televisies worden ook de audioproducten niet meer elk jaar vernieuwd zo blijkt. Vorig jaar kreeg de top van het aanbod een make-over, dit jaar is de onderste helft aan de beurt. De Bravia Theatre Bar 6 is een 3.1.2 soundbar met subwoofer. De Bravia Theatre System 6 is een 5.1 soundbar met bijgeleverde surroundluidsprekers en subwoofer. Beide ondersteunen Dolby Atmos, DTS:X, Voice Zoom 3. We kregen een korte demo van de vernieuwde Bravia Bar 6, die een duidelijk vollere en stevigere klank produceerde dan de voorganger.

©Eric Beeckmans | ID.nl

Daarnaast zijn er ook twee optionele accessoires. De Bravia Theatre Rear 8 bestaat uit één paar draadloze surroundluidsprekers die je kunt gebruiken om de Bar 6 uit te breiden. De Bravia Theatre Sub 7 is een compacte draadloze subwoofer van 100W.

Bekijk andere Sony-tv's op Kieskeurig.nl: