ID.nl logo
15 ontbrekende functies in Windows 10 terughalen
© PXimport
Zekerheid & gemak

15 ontbrekende functies in Windows 10 terughalen

Windows 10 heeft veel nieuwe functies, maar er zijn ook dingen verdwenen. Het klassieke startmenu is een bekend voorbeeld, maar er zijn meer onderdelen die afvielen bij de nieuwe Windows-versie. In dit artikel bespreken we deze en lees je hoe je de functies terugkrijgt. Alle oplossingen zijn gratis!

Veilig sleutelen

Alle toepassingen in dit artikel zijn uitgebreid getest, maar foutief gebruik van sommige hulpmiddelen en instellingen kan negatieve gevolgen hebben. Wijzig nooit instellingen die je niet kent of niet ongedaan kunt maken. Voor dit laatste is Windows Systeemherstel (zie tip 14) een aanrader. Met Restore Point Creator wordt het nog eenvoudiger om snel een systeemherstelpunt aan te maken voordat je wijzigingen doorvoert.

01 Dvd's afspelen

Windows 10 heeft standaard geen mogelijkheid meer om dvd's af te spelen. Dit is voor veel mensen geen gemis omdat het afspelen van dvd's op de computer regelmatig voor ergernis zorgt. Als je toch dvd's wilt afspelen in Windows 10 kan dit voor nop met VLC Media Player. Het programma heeft een goede dvd-functie aan boord en speelt daarnaast als je videobestanden probleemloos af, al dan niet afkomstig uit legale bron. Lees ook: 40 supertips voor Windows 10.

©PXimport

VLC Media Player speelt je dvd's probleemloos af in Windows 10.

02 Startmenu

Er is inmiddels zoveel over geklaagd en geschreven dat we het bijna niet meer durven te noemen: het klassieke startmenu. Het menu van Windows 10 is naar ons inzicht sterk verbeterd ten opzichte van de voorgaande Windows-versie, maar smaken verschillen.

Als je tevreden bent over het Windows 10-startmenu, maar je ergert aan het reusachtige formaat, dan verwijder je de grote tegels met de rechtermuisknop. Als je echt terug wilt naar het klassieke startmenu is Classic Shell een aanrader.

03 Mail

De Mail-app van Windows 10 is voor veel mensen even wennen en dat is zacht uitgedrukt. Als je hier niet mee kunt of wilt werken, zijn er veel alternatieven. De beste keuze is overstappen naar webmail van Google of Microsoft, dan kun je overal in je browser bij je berichten. Je kunt ook een alternatief programma installeren als Windows Live Mail of Thunderbird. Beide programma's werken overigens ook samen met Gmail en Outlook.com. Windows Live Mail is onderdeel van Windows Essentials 2012. Wees op je hoede tijdens de installatie om ongewenste extra programma's te voorkomen.

©PXimport

Windows Live Mail uit 2012 werkt nog steeds goed onder Windows 10.

04 Bureaubladwidgets

De bureaubladwidgets zijn volledig verdwenen en dat is jammer. De kleine informatieschermpjes toonden het actuele weer, de status van je accu en andere handige informatie. Dankzij Sidebar Desktop Gadgets krijg je vergelijkbare mogelijkheden in Windows 10. Klik met de rechtermuisknop op je bureaublad, kies Gadgets en geef aan welke widgets je wilt gebruiken. Je kunt de gadgets in een balk tonen (7 Sidebar) of ze los laten zweven boven je bureaublad.

©PXimport

Sidebar Desktop Gadgets brengt de zwevende 'informatie gadgets' terug in Windows 10.

05 OneDrive als applicatie

Oké, in deze tip gaan we niks terugbrengen of toevoegen, maar gaan we juist iets eruit slopen. In voorgaande Windows-versies was OneDrive, net als Dropbox en Google Drive, een programma dat je wel of niet kon installeren. In Windows 10 is OneDrive standaard ingebakken in het besturingssysteem en dat vindt niet iedereen prettig. Het is mogelijk om OneDrive te deactiveren via een stappenplan van Microsoft, maar hiervoor is 'gpedit', de Groep Policy Editor (of Groepsbeleidsobjecteditor) nodig. Dit hulpprogramma is niet aanwezig in alle Windows 10-versies. Met een ander stappenplan kun je OneDrive volledig verwijderen. Beiden opties zijn alleen voor experts weggelegd.

©PXimport

Geen liefhebber van OneDrive? Schakel het programma uit of verwijder het uit je besturingssysteem.

06 Netwerkstatus

In ouderere Windows-versies had je een statusicoontje van je netwerkactiviteit in je systeemvak. Het icoontje toonde twee computertjes die met een knippereffect de activiteit van je netwerk visualiseerden. Dit is al een tijdje verdwenen, maar je krijgt het terug met Network Indicator. Het programma toont de klassieke netwerkicoontjes in je systeemvak. Gebruik de zoekfunctie in de Windows-instellingen (Windows-toets+I) om Geef aan welke pictogrammen u op de taakbalk wilt zien te vinden. Schakel hier het icoontje van Network Indicator in. Klik rechts op het icoontje en kies optioneel bij Setting de netwerkadapter die het programma moet visualiseren. Activeer Load at Windows Startup om het programma automatisch te starten.

07 Internet Explorer als standaard

Edge is de opvolger van Internet Explorer en op veel computers de standaardbrowser. Internet Explorer is nog steeds aanwezig in Windows 10 en kun je openen via het startmenu. De meeste mensen zullen de oude browser niet meer willen gebruiken, maar toch besteden we hier aandacht aan vanwege de browserkeuze. Als je bijvoorbeeld Chrome of Firefox installeert, is het handig om te weten waar je je favoriete browser instelt als standaardbrowser. Uiteraard mag dit ook Edge of Internet Explorer zijn. Je vindt de instelling via Windows-toets+I bij Systeem / Standaard-apps / Webbrowser.

©PXimport

Kies je favoriete browser als standaardbrowser bij de instellingen van Windows 10.

08 Back-up

De systeemback-upfunctie van Windows 10 is niet vernieuwd. Wie een reservekopie wil maken, komt via Windows-toets+I / Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Back-up uit bij een functie uit Windows 7 (!). Als dit een uitstekende back-upprocedure zou zijn geweest, was er niets aan de hand, maar helaas. Als je een goede back-up wilt maken, is extra software de beste keuze. Goede alternatieven zijn EaseUS Todo Backup Free (gratis) en Acronis True Image (50 euro). Hiermee maak je snel een back-up van je volledige computer naar een externe harde schijf.

©PXimport

Zorg altijd voor een goede back-up om gegevensverlies te voorkomen bij diefstal of hardware defect.

09 Prestatie-index

Windows had ooit een prestatie-index aan boord waarmee je een rapportcijfer kon opvragen voor essentiële hardware onderdelen. Deze functie is nog steeds aanwezig, maar nauwelijks toegankelijk te noemen omdat je er allerlei commando's voor moet uitvoeren. Met het programma ExperienceIndexOK gaat het eenvoudiger. ExperienceIndexOK voert een paar tests uit en toont het resultaat van je grafische kaart, opslag, geheugen en andere onderdelen direct in een overzichtje.

©PXimport

ExperienceIndexOK geeft essentiële hardware-onderdelen een rapportcijfer.

10 Geavanceerde tweaks

Windows 10 heeft de instellingen op veel verschillende plekken ondergebracht. De basis vind je via Windows-toets+I (het Instellingen-venster), maar het leeuwendeel staat nog steeds in het klassieke Configuratiescherm. Experts zoeken hun heil nog steeds bij regedit, de Windows Register-editor. Dankzij Ultimate Windows Tweaker (UWT) zijn expert-hulpmiddelen en de meeste Windows-instellingen overzichtelijk benaderbaar vanuit één omgeving. UWT is niet voor beginners, maar een walhalla voor iedereen die op een centrale manier toegang wil tot (verborgen) instellingen onder de motorkap van het besturingssysteem.

©PXimport

Stop met zoeken naar (verborgen) instellingen in Windows 10, Ultimate Windows Tweaker heeft alles netjes voor je geordend in één programma.

11 Windows Update

In oudere Windows-versies had je de mogelijkheid om Windows Updates op een eenvoudige manier volledig te deactiveren. In Windows 10 is dit veel lastiger en komen de updates voor je besturingssysteem automatisch binnen. Met Win Updates Disabler kun je Windows Updates wel uitschakelen. De optie vind je in het tabblad Uitschakelen. De aanpassing maak je weer ongedaan via het tabblad Inschakelen. Let op: schakel Windows Updates alleen uit als je hier een goede reden voor hebt. Voor de veiligheid van je computer kun je de optie beter niet uitgeschakeld laten.

12 Windows Media Center

Windows Media Center is in oude Windows-versies aanwezig geweest en gaf op een eenvoudige manier toegang tot je foto's, muziekcollectie en films. De tijd heeft Windows Media Center inmiddels ingehaald en het onderdeel is dan ook niet meer aanwezig in Windows 10. Een uitstekend alternatief is Kodi. Hiermee speel je alle media af van je computer. Met enkele aanpassingen koppel je Kodi aan IMDB, stream je live-tv van over de hele wereld en kijk je films via internet. Dit laatste is niet altijd legaal en dus voor eigen risico.

©PXimport

Kodi is veel meer dan een alternatief voor Windows Media Center.

13 Wifi-voorkeur

Als je meerdere draadloze netwerken hebt (bijvoorbeeld via extra repeaters), is er meestal één wifi-netwerk dat je voorkeur heeft. Om ervoor te zorgen dat je altijd als eerste met dit netwerk verbindt, kon je in voorgaande Windows-versies eenvoudig je voorkeursnetwerk instellen. Dit werkt in Windows 10 alleen nog met speciale commando's. Gelukkig is er WiFi Profile Manager. Gebruik de rechtermuisknop om een wifi-netwerk omhoog of omlaag te plaatsen. Met Default kies je direct je favoriete netwerk.

©PXimport

Met WiFi Profile Manager kies je je wifi-voorkeursnetwerk.

14 Vangnet

Net als in eerdere Windows-versies is Windows Systeemherstel een onmisbaar vangnet voor het geval je computer in de problemen komt. Het vervangt niet de noodzaak om te back-uppen, maar het kan je laatste redmiddel zijn bij acute kuren na bijvoorbeeld een foute Windows Update of softwareproblemen. Het is dan ook vreemd dat de functie wel aanwezig is in Windows 10, maar niet altijd standaard is ingeschakeld. Je activeert Windows Systeemherstel het eenvoudigst via Windows-toets+Pause wat het venster met systeeminformatie weergeeft. Klik in de linkerbalk op Geavanceerde systeeminstellingen / Systeembeveiliging / Configureren. Activeer de optie vandaag nog: kleine moeite en altijd fijn om achter de hand te hebben.

15 Ongewenste apps

In voorgaande Windows-versies had je geen last van ongewenste Microsoft-programma's, al zullen cynische mensen Internet Explorer in deze categorie plaatsen. Windows 10 installeert standaard veel apps die je kunt missen als je ze nooit gebruikt. Verwijderen is omslachtig, maar ook hier biedt een programma van The Windows Club de helpende hand. 10AppsManager toont een overzicht van beruchte rommel, zoals de app om Office te installeren, Sport, 3D Builder, Aan de slag, Kaarten, Geldzaken en meer. Klik op een onderdeel dat je wilt verwijderen en 10AppsManager regelt dit direct voor je. Opnieuw installeren kan niet in één keer. 10AppsManager geeft wel instructie hoe je de apps terugkrijgt. De apps vindt je ook terug in de Store, de app-winkel van Microsoft.

▼ Volgende artikel
De lente komt eraan! Dit doe je in februari in de tuin
© Olga Seyfutdinova
Huis

De lente komt eraan! Dit doe je in februari in de tuin

De winter loopt op zijn eind, ook al voelt dat niet altijd zo aan de temperatuur. Maar kijk om je heen: het eerste groen verschijnt weer in de tuin. Winterklokjes en krokussen laten zich zien en aan sommige bomen en struiken zie je al de eerste knoppen verschijnen. Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken – de tuin roept!

Dit doe je in februari is het tijd om: 🪻 Eenjarige zomerbloemen voorzaaien 🪻 Kale plekken in het gazon inzaaien 🪻 Groene aanslag van de bestratingverwijderen 🪻 Bepaalde (fruit)bomen snoeien

Weten wat je de rest van het jaar in de tuin kunt doen? Kijk dan op onze jaarkalender!

Voorzaaien, planten en verpotten

Zaai eenjarige zomerbloemen alvast binnen voor, zodat je later in het seizoen sterke planten hebt. Buiten kun je bomen en struiken verplaatsen, zolang het niet vriest. Kuipplanten die in de garage of schuur overwinteren, hebben nu wat meer water nodig. Ook potplanten buiten kunnen wel een scheut gebruiken als ze lange tijd droog staan.

Omdat de nachten nog koud kunnen zijn, is het verstandig om bloeiende bollen in potten en bakken te beschermen met vliesdoek. Een camelia kun je 's nachts afdekken met noppenfolie, maar haal die er overdag weer af zodra de temperatuur boven nul komt.

Wil je wat extra kleur in de tuin? Zet viooltjes en primula's neer. Ze kunnen goed tegen de kou en zorgen meteen voor een lente-achtig gevoel.

©MaÅgosia Karniewska

Aandacht voor je gazon

Strooi in de eerste twee weken van februari kalk over het gazon en de borders. Wil je een nieuw gazon aanleggen? Dan is het tijd om aan de slag te gaan. Spit en egaliseer de grond, zodat die klaar is voor het inzaaien of leggen van gras. Als je gazon vol molshopen ligt, kun je de aarde met een bezem over het gras verspreiden. Is het droog en vorstvrij? Dan kun je de graskanten bijwerken en kale plekken opnieuw inzaaien. Vermijd lopen over het gazon tijdens de vorst, want dat kan het gras beschadigen.

Onkruid wieden en groene aanslag wegvegen

Laat de schoffel voorlopig nog even staan, want daarmee kun je vaste planten beschadigen die nog onder de grond zitten. Pluk het onkruid liever met de hand, zodat je de jonge planten niet verstoort. Een groen laagje op het terras veeg je weg met zand en een bezem. Wil je het grondiger aanpakken? Er zijn verschillende manieren om groene aanslag te verwijderen. Zeg maar dag tegen die gladde laag met deze tips 🢱

Zo verwijder je groene aanslag van je terras en tegels

©Vely

Snoeien (maar niet alles en met mate)

In februari kun je bepaalde bomen en struiken snoeien, zolang het niet vriest en er geen vorstperiode wordt voorspeld. Is dat wel het geval, wacht dan op een warmere periode. Begin bij de dakplataan en snoei de takken die recht omhoog groeien. Heb je de leilinde nog niet gesnoeid? Knip de takken dan nu terug tot een paar centimeter vanaf de hoofdtakken. Ook heesters kunnen een snoeibeurt gebruiken. Ontstaan er grote wonden bij bomen? Dek ze af met wondbalsem om infecties te voorkomen.

Haal bij klimplanten, zoals klimop, wilde wingerd en trompetklimmer, het oude blad weg. Verwijder ook de ranken op plekken waar ze niet moeten groeien, zoals onder de dakrand en rondom kozijnen.

Februari is daarnaast een goede maand om fruitbomen te snoeien. Wacht wel met het snoeien van fruitbomen met steenvruchten, zoals de kersenboom of perzikboom. De druif en kiwi moeten nu wél gesnoeid worden, want zodra de sapstromen op gang komen, ben je te laat.

▼ Volgende artikel
Digitale veiligheid in 2025: hoe en waar ben je kwetsbaar?
© ryanking999 - stock.adobe.com
Zekerheid & gemak

Digitale veiligheid in 2025: hoe en waar ben je kwetsbaar?

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In dit artikel vertellen we je over de online dreigingen anno 2025: • Ransomware • Phishing • Deepfakes • IoT-aanvallen Lees hierna zeker ook: Veilig downloaden: hier moet je op letten

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Cybersecurity Woordenboek

Cybersecurity is net als de hele tech-sector, gek op afkortingen en moeilijke woorden. Op www.cyberveilignederland.nl/woordenboek vind je het Cybersecurity Woordenboek dat zo’n 650 cybersecurity-termen in begrijpelijke taal uitlegt. Het woordenboek is een samenwerking van ruim 70 organisaties en Nederlandse cybersecurity-professionals in samenwerking met de Cybersecurity Alliantie. De actuele online versie is de derde druk en behalve online te raadplegen ook als pdf te downloaden.

Het Cybersecurity Woordenboek verduidelijkt cybersecuritytermen en -begrippen.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Nederland bedreigd

Ook landen denken na over dreigingen en risico’s. Voor Nederland doen de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) dit. Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), dat onderdeel is van het NCTV, richt zich specifiek op digitale dreigingen. Zij publiceert bijvoorbeeld het Cybersecuritybeeld Nederland. CSBN 2023 is de meest recente versie. De overheid voorziet burgers niet specifiek van digitale dreigingsinformatie, wel kun je op sites als Alert Online en Veiliginternetten.nl algemene tips voor digitale veiligheid lezen.

De overheid publiceert regelmatig rapporten over de digitale bedreigingen voor Nederland.

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

De top 10 van Peter Stelzhammer

Wij vroegen Peter Stelzhammer, oprichter en malware-onderzoeker bij antivirus-lab AV-Comparatives, naar zijn top 10 van verwachte bedreigingen voor 2025.

  • Phishing: mensen verleiden gevoelige informatie te verstrekken.
  • Deepfakes en desinformatie: mensen manipuleren en oplichten met AI-nep-video’s en audio.
  • Ransomware: bestanden versleutelen en alleen tegen betaling ontsleutelen.
  • Malvertising: malware verspreiden via besmette advertenties.
  • Identiteitsdiefstal: gestolen persoonsgegevens misbruiken voor fraude.
  • Fakeshops: frauduleuze webshops die persoonlijke en betalingsgegevens verzamelen of namaakgoederen verkopen.
  • IoT-aanvallen: IoT-apparatuur hacken voor toegang tot diensten, of gecoördineerde criminele aanvallen.
  • Man-in-the-Middle (MitM)-aanvallen: (bank)communicatie onderscheppen en misbruiken.
  • Cryptojacking: ongeautoriseerd gebruik van computers maken om crypto te minen.
  • Zero-day-exploits: kwetsbaarheden in software misbruiken voordat er een patch is.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Gehackt

In 2021 was het Brabantse bedrijf Hoppenbrouwers slachtoffer van een ransomwareaanval door de beruchte REvil-cybercrimegroep. Het bedrijf wil graag dat anderen ervan leren en heeft een e-book gepubliceerd van de gebeurtenissen voor, tijdens en na de hack. Het e-book is gratis te downloaden.

Het ransomware-verhaal van het Brabantse Hoppenbrouwers maakt de impact van een ransomware-incident invoelbaar.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

De top 10 van Marc Vos

Ook Marc Vos, senior PR-manager bij McAfee, leverde zijn belangrijkste bedreigingen voor 2025:

  • Dating-fraude (pig butchering): iemand verleiden en het vertrouwen misbruiken voor crypto-scams.
  • Beleggingsfraude: advertenties met bekende personen voor malafide investeringen.
  • WhatsApp-fraude (“Hoi mam”) nep-gezinslid in nood vraagt via WhatsApp om geld.
  • Recovery-fraude: slachtoffer van fraude wordt door nep bank-/helpdeskmedewerker nogmaals oplicht.
  • E-mail-/sms-phishing: nep-mail lokt je naar site die gegevens steelt.
  • Nepberichten van pakketbezorgers: mail of app over invoerkosten om gegevens te stelen.
  • Nepwebshop of ticketsites: site verkoopt goederen of tickets maar levert niet en steelt betalingsgegevens.
  • Deepfakes: met AI gemaakte video’s/foto’s ingezet voor misinformatie, cyberpesten, oplichting.
  • Vishing/voicephishing: via de telefoon inlog- of betaalgegevens bemachtigen. AI maakt deze voiceberichten superrealistisch.
  • Quishing: QR-code aanbieden die naar phishingwebsite leidt.

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

De top 10 van Peter Hendriks

Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET is duidelijk. “Awareness is altijd belangrijk, maar goed nadenken over risico’s ook.”

  • Phishing/smishing: oplichting via mail en WhatsApp.
  • Vishing/Voicephishing: criminelen die zich via AI voordoen als iemand anders om gegevens of geld los te maken.
  • Malware: vooral infostealers en andere malware, onverminderd een groot probleem.
  • Social engineering: alles van een “Hoi mama” tot deepfake-video bedoeld om je om de tuin te leiden. Kan zeker bij offline stalking veel impact hebben op een slachtoffer.
  • Identiteitsfraude via datalekken: criminelen die gelekte data met accountgegevens kopen en misbruiken.
  • IoT-apparaten: slecht beveiligde slimme apparaten die verbonden met het internet je aanvalsoppervlak enorm vergroten.
  • Nepwebshop: een shop beginnen is steeds makkelijker, ook als die malafide is.
  • Sextortion: chantage met naaktbeelden van het slachtoffer. Soms met gemanipuleerde beelden.
  • Ransomware: onverminderd een groot probleem.
  • Besmette downloads: onofficiële software die malware bevat.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.

De wereld achter ransomware

Bij Project Melissa werken enkele overheden en security-organisaties, onder wie het NCSC, Fox IT en de politie, samen tegen ransomware. De samenwerking heeft enkele succesvolle acties tegen ransomwarebendes opgeleverd, maar ook twee lezenswaardige whitepapers. Eén geeft inzicht in de werking van ransomware en de criminelen erachter, de tweede gaat dieper in op de afpersingsmethode van data-exfiltratie. Beide documenten zijn te downloaden via deze webpagina van het Nationaal Cyber Security Centrum.

De ransomware-whitepapers van Project Melissa geven veel inzicht in de werking van ransomware en de criminele groepen erachter.