ID.nl logo
Zo maak je een dashboard voor Home Assistant
© Reshift Digital
Zekerheid & gemak

Zo maak je een dashboard voor Home Assistant

Heb je Home Assistant geïnstalleerd, de nodige apparaten toegevoegd en misschien zelfs enkele automatiseringen, dan wil je natuurlijk dat iedereen er gebruik van gaat maken. Die kans wordt een stuk groter met een praktisch dashboard op een tablet, die je ophangt op een centrale plek in huis. In dit artikel laten we zien hoe je dat voor elkaar krijgt en hoe je er optimaal gebruik van maakt!

Home Assistant is een mooi en veelzijdig pakket voor het automatiseren van je huis, met enorm veel integraties met apparaten en diensten. En het draait uitstekend op een Raspberry Pi. In dit artikel, lees je hoe je het op de singleboardcomputer installeert en hoe je er mee begint. Nadat je het hebt opgezet, wil je natuurlijk ook dat iedereen gebruik maakt van al die handige features die je hebt toegevoegd. Een van de mooiste manieren is een dashboard, weergegeven op een tablet die je op een handige plek in huis ophangt. Dankzij Lovelace biedt Home Assistant alle mogelijkheden voor zo’n eigen dashboard, waarbij je in de vorm van kaarten heel veel details kunt toevoegen. Ook kun je kaarten of thema’s van de online community gebruiken zodat het er precies uit ziet zoals je wenst! In deze masterclass helpen we je op weg.

01 De Lovelace UI

Via het menu in de zijbalk van Home Assistant blader je naar de verschillende onderdelen van de software, met Overzicht als eerste onderdeel. In de vorm van een dashboard zie je hier alle toegevoegde en nieuw ontdekte apparaten en diensten, zoals sensoren, lampen en schakelaars. Daar hoef je niets voor te doen, het wordt automatisch gegenereerd. Het dashboard heeft zelfs een naam: Lovelace (UI). Dit vormt het startpunt voor ons eigen dashboard. Als je net begint is het erg kaal met alleen een weerbericht, terwijl het juist weer erg vol en druk wordt wanneer je veel toegevoegt. Gelukkig kun je het dashboard opdelen in aparte pagina’s met tabbladen, ook wel weergaven of views genoemd. En je kunt sinds kort ook meerdere dashboards maken. Bovendien kun je een dashboard handmatig beheren zodat je precies bepaalt wat er op staat en hoe het er uitziet. Ga je met Lovelace aan de slag, dan zul je snel de kracht inzien van de gebruikersinterface. En als je nog wat verder bent, zul je ook de bijdragen uit de community waarderen, zoals alternatieve kaarten en thema’s.

©PXimport

Apparaten toevoegen aan Home Assistant

Voordat je een zinvol dashboard kunt maken, moet je natuurlijk het nodige toevoegen aan Home Assistant. Het is slim om dat meteen goed aan te pakken. Zorg dat je onder Instellingen / Gebieden de ruimtes in huis hebt gedefinieerd, naast de standaard ruimtes keuken, slaapkamer en woonkamer. Je kunt voor elk apparaat dat je toevoegt dan meteen de juiste ruimte opgeven. Het toevoegen van apparaten en diensten lukt voor een groot deel via de gebruikersinterface onder Instellingen / Integraties. Enkele zijn automatisch gevonden en staan al in het overzicht en anders kun je ze handmatig toevoegen door op het plusteken te klikken. Het is vaak in een paar klikken geregeld. Om opties achteraf te wijzigen kun je op hetzelfde scherm terecht. Sommige integraties lukken nog niet via deze grafische interface en vereisen aanpassingen in het configuratiebestand (configuration.yaml). Voor tips voor bijvoorbeeld Philips Hue en Yeelight en een Rfxcom-transceiver met enkele temperatuursensoren kun je het eerder genoemde online artikel er bij pakken. Voor het verrijken van het dashboard gaan we nog extra apparaten toevoegen, lees hieronder verder hoe.

©PXimport

02 Dashboard toevoegen

Home Assistant onderhoudt bij de standaard instellingen zelf de indeling van je dashboard en zet nieuw toevoegde apparaten of diensten er direct op. Je kunt het ook zelf beheren zodat je zelf verantwoordelijk bent voor het toevoegen van apparaten. Je kunt dat dan wel precies doen zoals je dat mooi vindt. Gelukkig hoef je niet te kiezen. Je kunt onbeperkt extra dashboards aanmaken die al dan niet automatisch worden gegenereerd. Onder Instellingen / Lovelace-dashboards zie je je dashboards, waar in eerste instantie alleen het standaard dashboard Overzicht staat. Klik op het plusteken om een dashboard te maken. Als voorbeeld maken we een dashboard genaamd Alles. Als je het vinkje bij Toon in de zijbalk hebt laten staan, is het bereikbaar via de zijbalk onder de gekozen naam. Hierop zullen automatisch alle nieuw toegevoegde apparaten verschijnen. Het standaarddashboard Overzicht gaan we in het vervolg van de masterclass handmatig beheren.

©PXimport

03 Beheer overnemen

We gaan naar het standaarddashboard Overzicht. Om het beheer over te nemen klikken we in het menu rechtsboven (de drie puntjes) op Configureer UI. Je ziet een waarschuwingsvenster dat het dashboard daarmee niet meer automatisch wordt bijgewerkt. Je kunt er eventueel voor kiezen om met een lege pagina te beginnen, door een vinkje bij deze optie te zetten. Klik daarna op Neem over. Tenzij je het vinkje hebt gezet, worden de bestaande onderdelen overgenomen in het dashboard waar je nu handmatig het beheer over hebt. Er is een eerste tabblad gemaakt met de naam Home. Via het penceeltje veranderen we de naam naar Thuis. We willen een extra tabblad maken, wat binnen Home Assistant een weergave of view wordt genoemd, voor kantoor. Hiervoor klikken we op het plusteken, voeren de titel Kantoor in en eventueel een pictogram, bijvoorbeeld mdi:briefcase, één van de Material Design-iconen. Deze iconen kun je op veel plaatsen in Home Assistant gebruiken. Hier kun je zien welke iconen er zoal zijn. De overige opties laten we ongemoeid en we kiezen Opslaan.

©PXimport

04 Rij met lampen of schakelaars

We willen wat knoppen voor lampen naast elkaar: in dit voorbeeld een Hue Go-lamp voor achtergrondverlichting, een Yeelight-lamp boven het bureau en bij de leeshoek en een KlikAanKlikUit-schakelaar voor de bergruimteverlichting. Ze zijn allemaal aan Home Assistant toegevoegd. Eerst klikken we op het plusteken rechts om een kaart toe te voegen en kiezen voor Horizontale stapel. Op zo’n kaart kun je andere kaarten stapelen (zie kader ‘Horizontale of verticale stapel’) wat ideaal is om de lampen naast elkaar weer te geven. Als eerste voegen we een kaart genaamd Lamp toe waarbij we onder het kopje Entiteit de gewenste lamp kiezen. Stel eventueel een vervangende naam in, als de naam onduidelijk of te lang is. De twee andere lampen voegen we op vergelijkbare wijze toe via het plusteken. Voor de schakelaar voor de bergruimteverlichting kiezen we de kaart Knop en vullen een passend icoontje in. Je kunt eventueel Material Design-icoontjes kiezen zoals uitgelegd in de vorige stap. Bijvoorbeeld mdi:flashlight voor een zaklampicoontje. Kies Opslaan als je klaar bent. We gebruiken hier steeds de visuele editor, maar je kunt ook code invoeren. Klik daarvoor op Code-editor weergeven. Je kunt daarna ook weer wisselen naar de visuele editor.

©PXimport

Horizontale of verticale stapel

Wil je dat kaarten altijd naast elkaar in één kolom staan, dan kun je een zogenoemde Horizontale stapel toevoegen. Voor kaarten die onder elkaar – dus in dezelfde kolom – moeten worden gegroepeerd kies je Verticale stapel. Het zijn speciale kaarten waar je vervolgens weer andere kaarten aan toe kunt voegen. Nadat je een eerste kaart hebt toegevoegd, kun je een tweede via het plusteken toevoegen. Via een genummerd tabblad kun je door alle toegevoegde kaarten bladeren. Om de details voor een kaart te bewerken klik je op het bewuste tabblad. De onderlinge positie kun je veranderen met de pijltjes. Om een kaart te verwijderen klik je op het prullenbakicoontje.

05 Kaart met internetsnelheid

Om in het dashboard de snelheid van je internetverbinding te zien, kun je eenvoudig via Instellingen / Integraties de component Speedtest.net toevoegen. Daarmee wordt elk uur de download- en uploadsnelheid van de internetverbinding getest op de gekozen testserver. Via de sensor kun je de waarde uitlezen. Om de laatste meting weer te geven kun je bijvoorbeeld een Horizontale stapel toevoegen en daarin twee kaarten van het type Meter met als entiteit de sensor voor de download- en uploadsnelheid. Nog mooier is een grafiek met de geschiedenis van je metingen. Standaard houdt Home Assistant gegevens van onder meer sensoren bij in een lokale database, dus je hoeft daar niets voor te doen. Voeg hiervoor een kaart van het type Geschiedenis grafiek toe. Hierin kun je één of meerdere entiteiten opnemen. Wij kiezen weer de twee entiteiten en geven aan dat we de metingen van de laatste 24 uur willen zien, waarna de grafiek automatisch wordt getoond.

©PXimport

06 Kaarten voor een nas

Om gegevens van een Synology-nas op te nemen in je dashboard kun je onder Instellingen / Integraties bij Synology DSM op Configureer klikken. Hierna volstaat het om je gebruikersnaam en wachtwoord op te geven. Handig aan de integratie is dat je bijvoorbeeld zicht kunt houden op de gebruikte opslagruimte en de status van de harde schijven. We voegen daarvoor om te beginnen een kaart Meter toe en selecteren de sensor met het percentage gebruikte opslagruimte. Het is handig enkele drempelwaardes op te geven, door een vinkje bij Ernst definiëren te zetten. Je kunt dan kiezen bij welke waarde de grafiek groen, geel of rood wordt, zodat je het direct ziet als de opslagruimte kritiek wordt. Om de temperatuur of status van de vier harde schijven te monitoren kun je een kaart Oogopslag of Entiteiten toevoegen. Bij deze kaarten kun je meerdere entiteiten toevoegen zoals sensors maar bijvoorbeeld ook lampen en schakelaars. Bij Oogopslag staan ze naast elkaar, Entiteit maakt een verticaal lijstje met de gekozen entiteiten. Beide kaarten zijn geschikt om de temperaturen of de status van de vier harde schijven te laten zien. Hierna zou je bijvoorbeeld ook een kaart van het type Geschiedenis grafiek toe kunnen voegen met de gemeten belasting van de nas.

©PXimport

07 Thermostaat toevoegen

Het toevoegen van een airconditioning van Daikin is eenvoudig als je een model met wifi hebt. In het integratiescherm vind je hem dan meteen terug. Qua gebruik in Home Assistant is er weinig verschil met een slimme thermostaat: ze worden als klimaatregeling gezien. De standaard kaart heet Thermostaat. Het volstaat om hierin de bewuste airconditioning te kiezen en een naam in te voeren. En je hoeft je niet tot standaard kaarten te beperken. In de community zijn veel zogenoemde custom kaarten te vinden. Bijvoorbeeld simple-thermostat met een naar ons idee fijnere temperatuurregeling. Om deze te kunnen gebruiken voegen we een bron toe voor Lovelace (zie kader ‘Bronnen toevoegen voor Lovelace’): het bestand simple-thermostat.js uit de laatste release. Daarna ga je naar je dashboard, klik je op het plusteken en kies je Handmatig. Voor deze kaart is geen visuele editor beschikbaar, maar je hoeft in de code-editor maar een paar regels in te voeren:

type: 'custom:simple-thermostat'entity: climate.zolder

Heb je de correcte entiteit ingevuld dan zie je rechts een werkend voorbeeld voor de kaart. Klik op Opslaan om deze definitief toe te voegen. Je kunt ook nog wat opties instellen om de weergave te verfijnen, zoals uitgelegd op de bewuste GitHub-pagina.

©PXimport

Bronnen toevoegen voor Lovelace

Om kaarten van de community te gebruiken voeg je extra bronnen toe voor Lovelace. Om dat te kunnen doen, gebruik je Home Assistant in de zogeheten Geavanceerde modus. Dit is een instelling per gebruiker. Om het aan te zetten klik je in de zijbalk op je naam zodat je profiel wordt geopend. Met een vinkje zet je de modus aan. Als eerste gaan we nu zorgen dat de bron, in ons voorbeeld is dat het javascript-bestand simple-thermostat.js, benaderbaar is voor Home Assistant. Daarvoor gaan we het uploaden. We openen File editor. Je komt standaard in de map config. Via het icoontje New Folder maken we daarin een nieuwe map genaamd www. Blader naar deze map door er op te klikken, kies het icoontje Upload File, wijs het bestand (simple-thermostat.js) aan en upload het. Om het als bron toe te voegen ga je vervolgens naar Instellingen / Lovelace-dashboards. Dankzij de geavanceerde modus zie je hier het extra tabblad Bronnen. Hier kun je een nieuwe bron toevoegen. Achter Url voeren we /local/simple-thermostat.js?v=1 in. Dit verwijst naar het zojuist geüploade bestand. Bij Type bron kiezen we JavaScript-module. Klik dan op Aanmaken.

©PXimport

08 Thema’s gebruiken

Wil je het dashboard een hele andere uitstraling geven? Het standaardthema kent een lichte en donkere modus én je kunt de primaire kleur en accentkleur wijzigen. De opties vind je in je profiel, door linksonder op je naam te klikken. Voor een complete metamorfose kun je ook een thema maken of ophalen in de community. Als voorbeeld nemen we Clear Theme Dark. Ga eerst naar File editor en open configuration.yaml, voeg onderstaande regels toe en bewaar de aanpassingen.

frontend:themes: !include themes.yaml

Hiermee hebben we een verwijzing naar themes.yaml gemaakt waarin we de opmaakcode van het toe te voegen thema gaan zetten. Maak dit bestand eerst aan in de editor en klik het aan om het te bewerken. Kopieer dan de code die je op de genoemde link vindt. Plak het in je editor en bewaar het bestand. Je kunt nu voor elke kaart die je maakt dit thema kiezen, maar ook in één handeling het thema toepassen via je profiel, door daar het thema (in dit geval dark) te selecteren. Op de bewuste link vind je trouwens ook een achtergrondafbeelding (night.jpg) waar het thema naar verwijst. Die kun je (via de editor) uploaden in de www-map.

©PXimport

Dashboard vast zetten op tablet

Wil je je dashboard op je tablet weergeven? Dat kan met de Android-app Fully Kiosk Browser & App Lockdown. Wil je dat het dashboard het volledige scherm inneemt en geen zijbalk laat zien, dan kun je in het profiel een vinkje bij Zijbalk altijd verbergen zetten. Het menu wordt dan verborgen maar blijft bereikbaar via de drie streepjes linksboven, net zoals op mobiele apparaten.

Ook geïnteresseerd in professionele beveiliging?

Vraag een offerte aan voor inbraakbeveiliging:

▼ Volgende artikel
☔ Op de fiets door het herfstweer? Zo kies je de beste regenkleding
© yossarian6 - stock.adobe.com
Gezond leven

☔ Op de fiets door het herfstweer? Zo kies je de beste regenkleding

Kijk naar buiten en het is meteen duidelijk: de herfst is begonnen. Moet jij ook op de fiets door de regen? Je houdt het droog met goede regenkleding. Van poncho tot pak: zo valt je fietstocht niet in het water!

Dit artikel in het kort:

🌧️ Waar gebruik jij je fiets voor? (want dat maakt uit)
🌧️ Verschillende soorten regenkleding
🌧️ Waterdichtheid, ademend vermogen, gebruikt materiaal en maat
🌧️ De invloed van het seizoen
🌧️ Bekende merken

Lees ook: Je regenjas wassen én waterdicht houden: natuurlijk kan dat!

Waar gebruik jij je fiets voor?

Welke regenkleding het best bij je past, hangt af van hoe je fietst. Leg je vaak flinke afstanden af, dan telt vooral comfort. Kies dan voor ademende materialen die soepel meebewegen en niet knellen. Gebruik je je (elektrische) fiets vooral voor het woon-werkverkeer of om naar school te gaan, dan is gemak belangrijker: regenkleding die je snel kunt aantrekken en weer uitdoen is dan ideaal.

Verschillende soorten regenkleding

Daarna kun je kijken welk type regenkleding het best bij je past. Een compleet regenpak met jas en broek is handig als je vaak fietst en goed beschermd wilt zijn. Toch vinden veel mensen vooral het aantrekken van de broek onhandig. In dat geval is een losse regenjas of een regenponcho een praktischer optie. Houd er wel rekening mee dat je benen dan bij stevige regen sneller nat worden. Misschien zijn regenchaps wat voor jou: hiermee bedek je alleen de voorkant van je bovenbenen. Ook slim: alvast nadenken over regenschoenen. Wanneer je echt een hekel hebt aan natte voeten, zijn overschoenen een welkome aanvulling op je regenoutfit!

Traditioneel regenpak

De klassieker onder de regenkleding is natuurlijk het regenpak. Dat bestaat uit een jas en een broek en is meestal gemaakt van waterdicht materiaal zoals PVC of nylon. Het voordeel is dat je praktisch helemaal bedekt bent, van je nek tot je enkels. Het nadeel? Vooral goedkope regenpakken kunnen wat minder ademend zijn, waardoor je bezweet kunt aankomen.

Losse regenjas

Een losse regenjas is handig wanneer je al een waterdichte broek hebt (of natuurlijk wanneer je het niet erg vindt als je benen natregenen). Regenjassen zijn vaak stijlvoller en kunnen bij slecht weer ook als gewone jas gedragen worden (iets wat je met een traditioneel regenpak niet zo snel zult doen). Let op details: getapete naden en een hoge kraag zorgen dat je beter beschermd bent tegen de regen.

Regencape/regenponcho

Hoef je maar een kort stukje te fietsen? Dan is een regencape of - poncho ideaal: gewoon een kwestie van omslaan of over je hoofd aantrekken. Met een cape of poncho heb je veel bewegingsvrijheid, maar bij harde wind kunnen ze een beetje onhandig zijn. Er zijn ook regencapes die bijvoorbeeld elastieken aan de mouwen hebben die je aan het stuur kunt vastmaken, of een extra koord om je middel waardoor de cape minder wappert en klappert in de wind.

Regenoverschoenen

Niets zo vervelend als helemaal droog blijven dankzij een goed regenpak, maar aankomen met doorweekte schoenen. Regenoverschoenen zijn dé oplossing. Ze zijn gemaakt van waterdicht materiaal en je schuift ze makkelijk over je normale schoenen heen.

TypeVoordelenNadelen
RegenpakVolledig beschermdMinder ademend
RegenjasStijlvol, veelzijdigBenen blijven onbedekt
Cape/ponchoMakkelijk aan-/uitdoen Windgevoelig
OverschoenenDroge voetenExtra aankoop

©iuricazac - stock.adobe.com

Waar moet je op letten bij het kiezen van regenkleding?

➜ Waterdichtheid

Dit is natuurlijk het allerbelangrijkste om op te letten! Om te weten hoe goed een regenjas je droog kan houden, kijk je naar de waterkolomwaarde op het etiket. Hoe hoger de waarde, hoe beter de waterdichtheid. Een waarde van 10.000 mm of meer is uitstekend. In de tabel hieronder zie je hoe goed verschillende waterkolomwaarden je beschermen.

➜ Ademend vermogen

Je wilt droog blijven, maar je wilt ook dat je eigen zweet niet blijft hangen in je regenpak. Materialen zoals Gore-Tex zijn waterdicht maar toch ademend.

➜ Materiaal

Het materiaal is ook iets om rekening mee te houden. Polyester is licht en ademend maar minder duurzaam. PVC is zwaarder maar gaat langer mee. Kies wat bij jou en je fietsgedrag past.

➜ Prijs-kwaliteitverhouding

Goedkoop is vaak duurkoop, vooral als je dagelijks fietst. Investeer in kwalitatief goede regenkleding die jaren meegaat.

De juiste maat kiezen

Bij het kiezen van de juiste maat is het belangrijk om rekening te houden met de kleding die je eronder draagt. Pas verschillende maten en draag de kleding die je normaal tijdens het fietsen draagt. Bepaal of je genoeg bewegingsvrijheid overhoudt. Een regenjas die zó strak om je armen zit dat je niet goed meer richting kunt aangeven, dat moet je natuurlijk niet willen.

Tabel: waterdichtheid

Waterdichtheid van regenkleding wordt gemeten in millimeters waterkolom (mm). Dit geeft aan hoe hoog een kolom water kan zijn voordat deze door de stof heen dringt. Voor regenkleding voor de fiets is minimaal 5.000 tot 10.000 mm aan te raden.

Aantal mm:Waterdichtheid:Beschermt tegen:
0 - 1.500SpatwaterdichtLichte regen en spatten
1.500 - 5.000WaterdichtMatige tot zware regen
5.000 - 10.000WaterdichtBijna alle regen, wel wat vochtdoorslag mogelijk
10.000 - 20.000Hoogwaardig waterdichtZware stortbuien
20.000+Extreem waterdichtExtreme omstandigheden

➜ Zomer of winter?

Wat voor regenkleding je kiest, hangt ook af van het seizoen en van wat je allemaal op de fiets doet.

Zomer

In de zomer is lichte, ademende kleding het prettigst. Ga voor materialen die waterdicht én ventilerend zijn, zoals Gore-Tex. Dat houdt regen buiten maar laat vocht van binnen ontsnappen. Zo blijf je droog van de regen én raak je overtollige warmte kwijt tijdens het fietsen. Ideaal dus voor warme, wisselvallige dagen waarop je actief bent.

Winter

In de winter draait het juist om warmte. Een regenjas met thermische voering houdt je niet alleen droog, maar ook behaaglijk. Veel modellen hebben een uitneembare voering, zodat je dezelfde jas ook in het voor- en najaar kunt dragen. Houd wel rekening met een hogere prijs, maar daar krijg je meer comfort en veelzijdigheid voor terug.

Testen voor gebruik

Wil je zeker weten dat je droog overkomt? Het klinkt gek, maar spuit jezelf nat met een tuinslang om te testen hoe waterdicht de kleding echt is. Zo kom je niet voor verrassingen te staan.

Welk merk fietskleding moet je kiezen?

In Nederland zijn er verschillende bekende merken die regenkleding van hoge kwaliteit aanbieden. Dit zijn enkele van de meest populaire:

1: Agu

Dit Nederlandse merk is vooral bekend onder fietsers en biedt een breed scala aan regenkleding, van jassen tot broeken en overschoenen.

2: Rains

Dit Deense merk is ook populair in Nederland en staat bekend om zijn minimalistische en stijlvolle regenjassen.

3: Mac in a Sac

Dit merk biedt lichtgewicht en opvouwbare regenkleding die gemakkelijk op te bergen is.

4: Vaude

Dit Duitse merk is populair onder outdoorliefhebbers en biedt duurzame en milieuvriendelijke regenkleding.

5: Columbia

Dit Amerikaanse merk is ook in Nederland verkrijgbaar en biedt een breed scala aan regenkleding, vaak gemaakt van hun gepatenteerde Omni-Tech-materiaal dat zowel waterdicht als ademend is.

©Martin - stock.adobe.com

✅ Checklist regenkleding kopen

☐ Bepaal je behoeften: dagelijks gebruik, lange ritten, woon-werkverkeer.
☐ Kies het type regenkleding: regenpak, losse jas, cape/poncho, overschoenen.
☐ Controleer de waterdichtheid: zoek naar de waterkolomwaarde.
☐ Let op het ademend vermogen: materialen zoals Gore-Tex zijn ideaal.
☐ denk om het seizoen: licht en ademend voor de zomer, geïsoleerd voor de winter.
☐ Check de prijs-kwaliteitverhouding: goedkoop is niet altijd beter.
☐ Pas verschillende maten: houd rekening met de kleding die je eronder draagt.
☐ Test de kleding indien mogelijk: gebruik een tuinslang of lees online reviews.
☐ Lees het waslabel: sommige kledingstukken hebben speciale zorg nodig.
☐ Overweeg extra's: zoals reflecterende strips voor veiligheid.

▼ Volgende artikel
AI-agents: zo laat je slimme digitale assistenten zelfstandig taken uitvoeren
© Anwar - stock.adobe.com
Huis

AI-agents: zo laat je slimme digitale assistenten zelfstandig taken uitvoeren

We vinden het intussen al bijna normaal dat generatieve AI-modellen leuke tekeningen kunnen maken en teksten kunnen schrijven. Maar de AI-evolutie staat niet stil: er verschijnen steeds krachtigere AI-agents op die zelfstandig ook diverse taken kunnen aanpakken. Hoe je ze zelf gebruikt of bouwt, lees je in dit artikel.

In het kort

We leggen uit wat AI-agents precies zijn, hoe ze werken en waarin ze verschillen van gewone AI-assistenten. Je ziet voorbeelden van praktische agents die reizen plannen, data analyseren of documenten samenvatten. We bekijken toegankelijke platforms zoals Manus en AgentGPT, maar ook verzamelingen van kant-en-klare agents en tools om zelf een agent te bouwen. Tot slot krijg je inzicht in de voordelen, valkuilen en toekomstige ontwikkelingen van deze technologie.

Lees ook: Chat je met een mens of een AI-bot? 9 manieren om het te testen

Het begrip 'AI-agent' komt misschien wat verwarrend over omdat 'agent' vaak met ordehandhaving of spionage wordt geassocieerd, maar hier betekent het iets heel anders. In de informatica verwijst de term naar een entiteit die namens iemand anders handelt, afgeleid van het Latijnse agere (handelen). Je kunt het vergelijken met een reisagent die taken uitvoert in opdracht van zijn klant.

Een agent is hier een systeem dat autonoom handelt, vaak in opdracht van een gebruiker, om bepaalde en soms complexe taken uit te voeren. Zo zou je een robotstofzuiger een fysieke agent kunnen noemen: hij ziet obstakels, beslist waar hij rijdt en voert deze actie uit. Een e-mailbot is een virtuele agent: hij leest je mails, classificeert ze en beantwoordt bepaalde mails automatisch.

Een AI-agent gaat nog een stap verder en gebruikt kunstmatige intelligentie om beslissingen te nemen – iets wat sommige robotstofzuigers of e-mailbots inmiddels trouwens ook wel doen. Hiervoor gebruikt men ook wel de term 'agentic AI'.

©iRobot

Een robotstofzuiger kun je een fysieke agent noemen.

Werking

Voordat we een paar voorbeelden van een AI-agent bekijken en ook zelf samenstellen, leggen we kort uit hoe zo'n agent werkt. In een eerste fase neemt de agent zijn omgeving waar. Dat kan via visuele input van afbeeldingen of camera's, geluidsdata van een microfoon of spraakopname, numerieke data uit logs of sensors, of via tekst zoals prompts, mail- of chatberichten.

De agent probeert vervolgens deze ruwe invoer te interpreteren. Bij tekst bijvoorbeeld gebeurt dit doorgaans met een groot taalmodel (Large Language Model, kortweg LLM), een deep-learning-systeem dat natuurlijke taal begrijpt en genereert, zoals ChatGPT, Claude of Gemini. Dankzij zo'n LLM kan de agent doelen begrijpen en indien nodig ook opsplitsen in subtaken. Als een taak beperkt blijft tot tekstgeneratie, zoals het beantwoorden van een bericht, volstaat het LLM. Maar vaak zijn er ook externe tools nodig (zogeheten tool calling) om aanvullende of realtime gegevens op te halen of (sub)taken uit te voeren, bijvoorbeeld via API's, zoals voor weerinformatie, databases of andere AI-modellen.

Met een efficiënt geheugensysteem kan de agent tijdens het uitvoeren van taken de resultaten bijhouden, feedback verwerken en daaruit nieuwe subtaken afleiden. Hij kan deze informatie ook bewaren, wat ook bij latere interacties voor meer consistentie zorgt.

Voor- en nadelen

Geoptimaliseerde AI-agents bieden duidelijke voordelen. Ze verhogen vaak de productiviteit doordat ze repetitieve en tijdrovende taken kunnen overnemen. Daarnaast verwerken ze in korte tijd enorme hoeveelheden data en kunnen ze meerdere (sub)taken tegelijk uitvoeren. AI-agents leveren doorgaans nauwkeurige en consistente resultaten en zijn goed schaalbaar. Mits goed geïntegreerd in de workflow, kunnen ze dus flink wat tijd en kosten besparen.

Tegelijk zijn er wel wat dingen waar je op moet letten. AI-agents zijn namelijk vaak afhankelijk van grote hoeveelheden data, waaronder soms privacygevoelige of bedrijfsinformatie. Houd bijvoorbeeld in een bedrijfscontext dus rekening met richtlijnen als de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming). En omdat veel agents werken met LLM's die getraind zijn op grote hoeveelheden tekst waarin ook vooroordelen en stereotypen voorkomen, kunnen zulke vertekeningen onbewust doorsijpelen in de resultaten en leiden tot discriminerende uitkomsten. Tot slot vraagt het ontwikkelen en trainen van zulke (bedrijfs)systemen de nodige tijd en rekenkracht.

Voor je het goed beseft, kunnen AI-agents ook privacygevoelige data verwerken en is de AVG van kracht.

Van assistent tot agent

Agentic AI is momenteel een actueel onderwerp, waardoor producenten hun AI-oplossingen soms als AI-agents presenteren, terwijl het om eenvoudige(re) AI-assistenten gaat. Dit geldt bijvoorbeeld voor de browserextensie HARPA AI. Na installatie kun je via een knop taken laten uitvoeren op basis van de actuele webpagina en eventueel geüploade afbeeldingen of pdf's. Denk aan uitleg geven, vragen beantwoorden, de pagina samenvatten of herschrijven, data uitlichten en meer.

Handig, maar het is geen autonome agent. HARPA AI voert namelijk alleen taken uit die jij expliciet opgeeft, zonder zelf subdoelen te stellen of complexe workflows te volgen. Er is evenmin sprake van zelfevaluatie of contextopbouw over meerdere stappen. HARPA AI biedt ook een browser-functie (bijvoorbeeld via de opdrachtprompt met een API-sleutel) die enige automatisering en externe aansturing mogelijk maakt, maar dat maakt het nog geen volwaardige AI-agent.

Het onderscheid tussen beide begrippen is evenwel niet altijd duidelijk, vooral niet wanneer de operaties voornamelijk in een 'black box' worden uitgevoerd.

Manus

AI-agents kunnen dus goed bruikbaar zijn in bedrijfsomgevingen, maar ook daarbuiten kun je er je voordeel mee doen. Ga bijvoorbeeld naar www.manus.im (van Chinese origine) en klik op Use cases voor een reeks praktijkvoorbeelden, ingedeeld in rubrieken als Life, Data Analysis en Education. Zo kan deze algemene AI-agent je bijvoorbeeld helpen bij het opstellen van een cursus of het plannen van een reis. Het voorbeeld Trip to Japan in april (in de rubriek Featured) laat dit duidelijk zien. Klik hierop om het volledige proces te kunnen volgen: links de uitvoer, rechts het scherm van de agent. Je kunt ook altijd klikken op Skip to results of Watch again.

Wil je Manus ook zelf proberen, dan kun je met een gratis proefversie met duizend credits aan de slag, na goedkeuring van je aanvraag (de betaalde versie start vanaf 19 dollar per maand, dat is ongeveer 20 euro inclusief btw). We merkten dat zo'n goedkeuring sneller verloopt via de mobiele Manus-app.

Voor de eindgebruiker is het hele proces vrij eenvoudig. Zoals bij een gewone AI-chatbot geef je eerst een uitgebreide prompt met je opdracht. Daarna gaat Manus aan de slag en zie je stap voor stap hoe de taak wordt aangepakt. Je kunt dit proces ook in realtime bijsturen met extra informatie of instructies. Is de hoofdtaak voltooid, dan krijg je een melding, tenzij je credits eerder op zijn of de agent vastloopt op bijvoorbeeld een niet-bereikbare webpagina.

Op onze vraag heeft Manus een veertiendaagse gezinsreis naar Namibië uitgewerkt.

AI-reis naar tevredenheid uitgewerkt?

🧳Dan hoef je zelf alleen nog maar je koffers te pakken!

AgentGPT

Ook met AgentGPT kun je op een toegankelijke manier toe, ook gratis, een AI-agent in je browser gebruiken. Het platform is een gebruiksvriendelijke webinterface (geïnspireerd op Auto-GPT), waarmee je een opdracht kunt lanceren voor een autonome agent die meerdere stappen zelf bedenkt en uitvoert.

Je hoeft enkel een naam voor je agent in te vullen en bij Doel een duidelijke opdracht te schrijven, zoals 'Plan een veertiendaagse rondreis met 4x4 in Namibië' of 'Voer een onderzoek uit naar de duurzaamste bouwmaterialen in Nederland'.

Controleer bij Tools of de benodigde functies zijn ingeschakeld: Image (voor AI-beelden), Search (voor online opzoekwerk), Code (voor scripting) en Connect Your Data. Deze laatste biedt via een account bij SID, een vorm van Retrieval Augmented Generation (RAG), waarbij eigen gegevens van bijvoorbeeld Google Drive of Gmail kunnen worden verwerkt en doorzocht.

Bevestig met de blauwe afspeelknop en de agent gaat meteen aan de slag. Je kunt de deeltaken volgen, pauzeren en via een prompt het proces bijsturen. De kans bestaat dat de agent niet alle stappen voltooit met een gratis account, maar via Summarize kun je wel alvast een tussentijds resultaat bekijken. Voor een uitgebreider abonnement betaal je 40 dollar per maand (ongeveer 43 euro inclusief btw). Bij Settings kun je eventueel ook een OpenAI API-sleutel invoeren als je er een hebt.

AgentGPT kan ook eigen data onderzoeken (hier Google Drive documenten via sid.ai)

Agent-bibliotheken

Op de webpagina van het hierboven vermelde AgentGPT kun je ook uit twintig sjablonen kiezen. Dit zijn kant-en-klare agenten, met prompts gericht op een bepaald taaktype, zoals rapportanalyse, reisplanning of marketing strategieën. Maar er bestaan intussen ook diensten met een bibliotheek AI-agents, zoals Agent.AI. Je kunt zoeken op naam of op tags, binnen categorieën zoals Social, Customer Service, Image en Lifestyle. Filter je op Image, dan krijg je agents zoals Logo Creator, Youtube Thumbnail Generator en MindmapGenerator.

We nemen even Mindmap Generator als voorbeeld. Klik hier op Goagent en geef een geschikte prompt, bijvoorbeeld een onderwerp voor je mindmap. Bevestig met Go en de agent gaat aan de slag. Daarna kies je tussen Fully automatic (waarbij je alles aan de agent overlaat) of Interactive (waarbij je stap voor stap het voorlopige ontwerp kunt aanpassen of uitbreiden).

Ook bij MindStudio vind je een ruime collectie AI-agents, verdeeld in rubrieken zoals Research, Analyze Content, For Creators, For Students en YouTube. Na aanmelding kun je ze vanaf het platform uitvoeren via de knop Run (Pro Agents enkel na betaling) of via een Chromium-browserextensie, zodat de agent direct met een specifieke webpagina kan werken.

Houd er rekening mee dat het onderscheid tussen een slimme AI-assistent en een autonome AI-agent ook hier niet altijd duidelijk is.

Op Agent.AI vind je veel agents (of minstens assistenten), waaronder deze eenvoudige mindmap-generator.

Agentic AI-browsers

We hebben geen glazen bol, maar we zijn ervan overtuigd dat agentic AI zich dit jaar sterk zal doorzetten. De vraag naar autonomere AI-systemen groeit, de technologische basis met modellen als GPT-4.x en Claude 4.x is al aanwezig en de tool-calling-functionaliteit breidt snel uit.

Die evolutie zal zich vermoedelijk ook voortzetten binnen browsers, zoals blijkt uit Opera Browser Operator. Deze AI-agent is netjes geïntegreerd in de Opera-browser en maakt het mogelijk om bijvoorbeeld producten te bestellen, een reis te plannen, tickets te boeken of studiemateriaal te verzamelen zonder dat je zelf iets hoeft te doen (wat overigens wel mogelijk blijft). Op het moment van schrijven is deze functie helaas nog een preview, maar mogelijk zit die functie al in Opera's ontwikkelaarseditie tegen de tijd dat je dit leest.

Een andere vroege ontwikkeling is Anchor Browser, voorlopig alleen beschikbaar als cloud-hosted platform. Na aanmelding krijg je toegang tot een interactieve omgeving waar je AI-gestuurde browserflows kunt opstellen en testen. Bovenaan kies je eerst een taakstructuur, zoals AI Form Filling of Web Research.

Zelf bouwen met MindStudio

Zowel Agent.AI als MindStudio laten je niet alleen bestaande agents gebruiken, maar bieden ook tools om zelf een AI-agent te bouwen. We laten kort zien hoe je dit aanpakt in MindStudio, bijvoorbeeld voor een agent die een webpagina, pdf of YouTube-video samenvat (bij deze laatste door zelf het bijbehorende transcript op te halen).

Ga naar https://app.mindstudio.ai en open links het onderdeel Build. Klik rechtsboven op Create New Agent en zorg dat het tabblad Automations actief is. Klik op het blauwe Start-blok; rechts verschijnen dan enkele configuratie-opties. Wil je de agent beschikbaar maken in de browserextensie van Agent.AI, klik dan bij Run Mode op het pijlknopje en kies Browser Extension. Er verschijnen nu data zoals url, metadata en pageContent, die beschikbaar komen voor de agent.

Klik rechts van het Start-blok op de knop met het plusje om een AI-module toe te voegen. Voor ons voorbeeld kies je Generate Text, een van de meest gebruikte modules. Andere opties zijn Generate Image, User Input, Scrape URL of je klikt op View All Blocks voor alle beschikbare modules. Na selectie van Generate Text zie je rechts bij ModelSettings dat standaard Claude 3.5 Haiku gebruikt wordt. Je kunt ook kiezen uit andere ondersteunde LLM's, waaronder enkele gratis modellen.

Bouw je eigen agent met AI-modules in MindStudio.

Verder uitwerken

Met de LLM geselecteerd kun je rechts nog extra instellingen aanpassen via parameters als Temperature (hoe lager, hoe voorspelbaarder het antwoord), Max Response Size (hoe lager, hoe beknopter het antwoord) en andere. Bovenaan staat het promptvenster waar je een duidelijke instructie voor de LLM geeft, bijvoorbeeld: 'Vertel me alles wat ik moet weten over deze webpagina.'

Om de inhoud van de webpagina door te geven, gebruik je de eerder vermelde variabele pageContent (je kunt deze variabele eerst kopiëren naar het klembord) die je onder je prompt met {{pageContent}} aanroept.

Klik linksboven op Untitled AI Agent en geef je agent een naam. Je kunt ook een korte omschrijving toevoegen en een pictogram kiezen. Klik vervolgens rechtsboven op Preview / Open Draft Agent. Je test je agent door een url in te vullen, op Load Site te klikken en daarna op Run Agent.

Wil je de agent publiceren (en aan de browserextensie koppelen via het knopje met de drie puntjes), dan heb je wel een Pro-versie nodig. Deze kost 12 dollar per maand (ongeveer 13 euro inclusief btw) voor onbeperkte agents, exclusief eventuele kosten voor API-calls van betaalde AI-modellen.

Je agent is klaar: nog snel even proefdraaien.

Automatische prompt

Je kunt ook een bestaande agent dupliceren en deze via Edit snel aanpassen voor een ander doel. Daarnaast is het mogelijk om de prompt automatisch te laten genereren. Klik hiervoor rechtsonder het promptvenster op het bijbehorende knopje en kies Generate. Typ bijvoorbeeld 'Vat deze webpagina uitgebreid en overzichtelijk samen' of 'Analyseer deze X-berichtreeks' en klik opnieuw op Generate. Even later verschijnt een veel uitgebreidere (standaard Engelstalige) prompt, waarbij de opdracht wordt opgesplitst in subtaken, zodat je agent gestructureerder te werk kan gaan. Vergeet ook hier niet de variabele {{pageContent}} toe te voegen.

Op vergelijkbare manier kun je nog veel andere agents maken. Experimenteer gerust met alle beschikbare opties en mogelijkheden.

Je kunt automatisch een uitgebreide prompt laten genereren voor je agent.

Grondig zoeken

Steeds meer generatieve AI-modellen bieden met wat vaak deepsearch wordt genoemd een geavanceerde zoekfunctie aan om diepgaande informatie van internet en andere bronnen op te halen en te analyseren. Daardoor kunnen ze ook meerdere redeneringsstappen uitvoeren en zo tot een nauwkeuriger en uitgebreider antwoord komen.

Zo'n functie vind je onder meer bij ChatGPT (Diepgaand onderzoeken), Gemini (Deep Research) en Grok (DeepSearch en de nog uitgebreidere DeeperSearch). Je kunt deze functies zien als een vorm van agentic AI, omdat ze autonoom complexe taken uitvoeren die normaal menselijke tussenkomst vragen. Afhankelijk van je opdracht (en andere parameters) kan het zoekwerk makkelijk tien minuten of langer duren. Met een gratis account is deze functionaliteit helaas wel beperkt bruikbaar, zeker bij ChatGPT. ChatGPT heeft overigens ook al Operator, een agent die een browser kan gebruiken, maar alleen nog beschikbaar is voor Pro-gebruikers in de VS.