Er bestaan talloze domoticaprotocollen, maar uiteindelijk moet je ze allemaal aan elkaar knopen in één oplossing. MQTT (Message Queuing Telemetry Transport) is sinds jaar en dag hét protocol om boodschappen uit te wisselen op het gebied van het Internet of Things en domotica. Wat is het, hoe werkt het en hoe ga je ermee aan de slag in je eigen huis?

Als je een tijdje met domotica bezig bent, dan heb je waarschijnlijk apparaten in huis die allerlei protocollen gebruiken: Z-Wave, ZigBee, Thread, KNX, maar ook wifi en bluetooth zijn voor domotica bruikbaar. Dat levert al snel een taalbarrière op vanwege alle apparaten die hun eigen taaltje spreken. Fabrikanten dachten daar iets op te hebben gevonden: ze ontwikkelden hun eigen domoticaplatformen die al deze standaarden ondersteunden. Zo heb je HomeKit van Apple, SmartThings van Samsung … Een groep bedrijven waaronder Apple, Google, Amazon en de ZigBee Alliance werken sinds kort samen aan een nieuwe standaard: Project Connected Home over IP. Maar we vragen ons af of die platformen zo dan wel lekker met elkaar gaan samenwerken. En dat terwijl er al twintig jaar een open protocol bestaat om op een gestandaardiseerde manier boodschappen uit te wisselen via ip-netwerken: MQTT (Message Queuing Telemetry Transport).

01 Message Queuing Telemetry Transport

MQTT is ontwikkeld door IBM als een protocol dat efficiënt gebruikmaakt van de beschikbare netwerkbandbreedte en allerlei soorten data kan doorsturen. In MQTT staat de broker (de server) centraal, die de communicatie tussen zenders en ontvangers in goede banen leidt. Die zenders en ontvangers (de clients dus) worden in het MQTT-protocol publishers (uitgevers) en subscribers (abonnees) genoemd.

©PXimport

02 Boodschappen uitwisselen

Een broker kan meerdere clients hebben en elke client kan ook zowel zenden als ontvangen. Eigenlijk werkt de broker als tussenpartij zodat zenders en ontvangers niet van elkaars bestaan hoeven af te weten om boodschappen uit te wisselen.

Dat gaat als volgt: elke MQTT-boodschap heeft een onderwerp (topic) en een inhoud (payload). Een client die in een onderwerp geïnteresseerd is, abonneert zich daarop bij de broker. Een client die een boodschap wil sturen, publiceert zijn inhoud door een boodschap met een specifiek onderwerp naar de broker te sturen. Zodra de broker een boodschap ontvangt, stuurt hij die door naar alle clients die op dat onderwerp zijn geabonneerd.

©PXimport

03 Onderwerpen zoals url’s

Een ‘onderwerp’ in MQTT is vergelijkbaar met wat een url voor het web is. Zoals elke webpagina op het web een unieke url heeft, heeft elke eigenschap die je op MQTT wilt publiceren een uniek onderwerp. En net zoals bij een url heeft een MQTT-onderwerp een hiërarchische naam met onderdelen die van elkaar worden gescheiden door een /. Er is wel een belangrijk verschil: een onderwerp start nooit met een /.

Een ander verschil met url’s is dat er geen vastgelegde topdomeinen zijn. Elke toepassing is vrij om een hiërarchie te kiezen. Een domoticatoepassing als Home Assistant doet dat door de onderwerpen voor de toestand van zijn componenten van de volgende vorm te maken: <discovery_prefix>/<component>/[<node_id>/]<object_id>/state.

Daarbij is discovery_prefix standaard gelijk aan homeassistant, component het type component, zoals binary_sensor enzovoort. Een voorbeeld van een onderwerp is homeassistant/sensor/slaapkamer_temperature/state, die als inhoud de temperatuur van een temperatuursensor in de slaapkamer bevat, zoals 18.7.

©PXimport

04 Wildcards

MQTT gebruikt ook wildcards voor onderwerpen. Een client die in alle onderwerpen onder homeassistant/sensor/slaapkamer_temperature is geïnteresseerd, abonneert zich dan op homeassistant/sensor/slaapkamer_temperature/#. Hij krijgt dan ook boodschappen over de onderwerpen homeassistant/sensor/slaapkamer_temperature/last_updated, homeassistant/sensor/slaapkamer_temperature/last_changed enzovoort.

En als een client in alle onderwerpen van Home Assistant is geïnteresseerd is, abonneert hij zich op homeassistant/#. De wildcard # komt dus overeen met alle componenten vanaf dat niveau in de hiërarchie van het onderwerp. Het ultieme wildcard-onderwerp is #: hiermee ontvangt een client álle berichten van de MQTT-broker.

Soms is een client geïnteresseerd in alle onderwerpen met een specifieke naam van het onderste niveau, ongeacht van het niveau erboven. Daarvoor gebruik je de wildcard +, die overeenkomt met alle componenten van het onderwerp op het huidige niveau. Zo abonneer je je bijvoorbeeld eenvoudig op de boodschappen over de laatste veranderingen van alle sensors in Home Assistant: homeassistant/sensor/+/last_changed.

©PXimport

Conventies over de naamgeving

©PXimport

05 MQTT-broker in de cloud

De gemakkelijkste manier om met MQTT aan de slag te gaan, is gebruik te maken van een MQTT-broker in de cloud. Dan hoef je zelf geen MQTT-broker te installeren, maar het nadeel is dat je van je internetverbinding afhankelijk bent. Voor een domoticasysteem is dat niet ideaal: als je internetverbinding uitvalt, werken je apparaten die via MQTT communiceren niet meer. Bovendien moet je erop vertrouwen dat de clouddienst de toegang tot zijn broker goed beveiligt.

Maar om te experimenteren met MQTT is een MQTT-broker in de cloud een goed begin. Dat kan bijvoorbeeld met Adafruit IO, een platform van Adafruit om eenvoudig sensordata naar de cloud te sturen. Maak een gratis account aan met een klik op Get Started for Free bovenaan rechts. Met dit gratis account kun je dertig datapunten per minuut verwerken, krijg je dertig dagen gratis opslag en heb je toegang tot vijf feeds. Nadat je ingelogd bent, klik je rechtsboven op View AIO Key. Laat deze pagina even open staan, want deze gegevens dien je dadelijk te kopiëren.

Bij Adafruit IO moet je nog iets speciaals doen omdat het extra beperkingen oplegt aan de MQTT-boodschappen. Je moet in de webinterface een nieuwe feed aanmaken en kijk daarna in de feedinformatie naar het bijbehorende MQTT-onderwerp. Die gebruikt de vorm gebruikersnaam/feeds/feed-key. Volg bijvoorbeeld de workshop over Adafruit IO, waarin je een vochtsensor via een ESP8266 gegevens naar Adafruit IO laat sturen.

©PXimport

06 MQTT Explorer

Als je eens wilt kijken welke boodschappen je MQTT-clients allemaal naar je broker sturen, dan is het handig om een gebruiksvriendelijke client te hebben. Bijvoorbeeld MQTT Explorer, dat zowel op Windows en macOS als op Linux draait.

In het venster van verbindingen dat na het opstarten verschijnt, klik je op het gele plusteken naast Connections om een nieuwe verbinding te definiëren. Geef de verbinding een naam (bijvoorbeeld Adafruit IO), zet Encryption (tls) aan, laat Protocol op mqtt:// staan, vul bij Host de hostname io.adafruit.com in en bij Port poortnummer 8883. Bij Username vul je je gebruikersnaam bij Adafruit IO in en bij Password je Adafruit IO-key. Klik dan op Advanced, verwijder de twee standaard aangemaakte abonnementen en voeg een abonnement toe op de wildcard gebruikersnaam/#. Keer terug naar het vorige venster, klik op Save om het profiel op te slaan en dan Connect om met de MQTT-broker te verbinden.

©PXimport

07 Boodschappen verkennen

Als je nu een met Adafruit IO verbonden sensor een getal laat sturen naar de feed (of in de webinterface van Adafruit IO bij de feed op Add Data klikt), krijg je dat in MQTT Explorer te zien. Let overigens op, want het gratis account van Adafruit IO is beperkt tot dertig publicaties per minuut.

Maar je kunt de MQTT-verbinding ook eenvoudig uitproberen door in MQTT Explorer zelf een boodschap te publiceren. Vul rechts in het kader Publish bij Topic het onderwerp van een van je feeds in, vink raw aan en vul in het tekstveld eronder je boodschap in, zoals een meetwaarde. Klik daarna op Publish. Je ziet de boodschap nu links in MQTT Explorer verschijnen en als je in de webinterface van Adafruit IO kijkt, zie je het getal bij de feed.

©PXimport

08 Mosquitto installeren

Voor een domoticasysteem is het beter om zelf een MQTT-broker in huis te installeren: dan ben je niet afhankelijk van een andere partij of een werkende internetverbinding. De bekendste broker is Eclipse Mosquitto. Gebruik je Home Assistant als domoticaplatform, dan kun je Mosquitto daarin als add-on installeren.

Een andere optie is Docker, waarmee je een MQTT-broker op je Raspberry Pi of je nas draait. We gaan er in de volgende instructies van uit dat je Docker hebt geïnstalleerd. Zie bijvoorbeeld het artikel op onze website over Docker op de Raspberry Pi.

Maak eerst de directory’s aan waarin het programma zijn gegevens kan opslaan:

sudo mkdir -p /var/lib/mosquitto/{config,data,log}

Maak een configuratiebestand voor Mosquitto:

sudo nano /var/lib/mosquitto/config/mosquitto.conf

En plaats daarin de volgende regels:

port 1883

persistence true

persistence_location /mosquitto/data/

log_dest file /mosquitto/log/mosquitto.log

Sla je wijzigingen op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X. Download en start daarna de Docker-container van Mosquitto:

docker run -d --restart always -p 1883:1883 -v /var/lib/mosquitto:/mosquitto eclipse-mosquitto

Als je daarna de opdracht docker ps uitvoert, zie je de Docker-container draaien, ook na een herstart van je Raspberry Pi.

Maak nu een nieuw profiel in MQTT Explorer aan, vul de hostname of het ip-adres van je Raspberry Pi in en poortnummer 1883. In dit voorbeeld maken we geen gebruik van encryptie (TLS) en ook niet van een gebruikersnaam en wachtwoord.

MQTT-brokers om te testen

©PXimport

09 Home Assistant

Als je al een domoticasysteem hebt draaien, is het nuttig om dat te integreren met je MQTT-broker. We tonen hier hoe je dat doet in Home Assistant (als je niet de Mosquitto-add-on hebt geïnstalleerd). Open in de webinterface van Home Assistant het menu Configuration / Integrations, klik op het oranje icoontje van het plusteken rechts onderaan en kies MQTT in de lijst met integraties.

Vul dan de verbindingsgegevens van je MQTT-broker in en vink Enable discovery aan. Klik op Submit. Daarna luistert Home Assistant naar boodschappen die naar je MQTT-broker worden verstuurd. Dankzij het mechanisme voor MQTT-discovery ontdekt Home Assistant zelfs automatisch nieuwe apparaten op je netwerk als die de conventies van Home Assistant volgen voor MQTT-boodschappen (zie ook het kader ‘Conventies over de naamgeving’).

Aan de andere kant kan Home Assistant met zijn integratie MQTT Statestream ook veranderingen in toestanden als MQTT-boodschappen publiceren. Op die manier krijg je een integratie in twee richtingen tussen Home Assistant en je MQTT-broker.

©PXimport

10 Node-RED

Ook Node-RED heeft een uitstekende ondersteuning voor MQTT. Zie onze basiscursus hoe je Node-RED installeert. Daarna kun je met de node mqtt in een Node-RED-flow laten reageren op een binnenkomende MQTT-boodschap.

Je definieert in de node het onderwerp waarnaar je luistert en de inhoud van de ontvangen boodschap wordt toegekend aan de payload van de node. Die kun je dan door andere nodes laten verwerken of in een dashboard tonen. Ook in de andere richting werkt het: met een node mqtt out kun je een MQTT-boodschap met een gegeven payload sturen naar een specifiek onderwerp. De nodes mqtt in als mqtt out vereisen beide dat je eerst een MQTT-broker met bijbehorende verbindingsinstellingen definieert.

©PXimport

11 Bluetooth

Heel wat goedkope sensors sturen hun gegevens door via bluetooth low energy. Zo kun je eenvoudig met een app op je smartphone de sensorgegevens uitlezen. Denk maar aan de Xiaomi Mi Flora-sensor die de temperatuur, lichtsterkte, grondvochtigheid en geleidbaarheid van de grond (een maat voor de hoeveelheid voedingsstoffen) meet. Xiaomi heeft ook bluetooth-thermometers, waarvan sommige zelfs met een e-ink-schermpje.

Deze en vele andere bluetoothsensors kun je met het programma bt-mqtt-gateway uitlezen op een Raspberry Pi. Het programma zet de meetgegevens dan om naar MQTT-boodschappen. Met de juiste configuratie, die je op de GitHub-pagina’s van bt-mqtt-gateway vindt, ontdekt Home Assistant zelfs automatisch de apparaten die door bt-mqtt-gateway worden uitgelezen.

©PXimport

12 Weersensors

Veel weersensors voor buiten, maar ook sommige temperatuursensors voor binnen, zenden hun meetgegevens op een radiofrequentie van 433,92 MHz. Dat is binnen de industriële, wetenschappelijke en medische frequentieband (ISM-band), die vrij mag worden gebruikt. Met een RTL-SDR-usb-dongel en bijbehorende antenne kun je alle sensors in en rond je huis uitlezen.

Dat doe je met de software rtl_433, die werkt op Windows, macOS en Linux (inclusief op een Raspberry Pi). Het programma herkent momenteel de protocollen van maar liefst 167 apparaten die in de ISM-band uitzenden. Het kan de ontvangen data ook naar een MQTT-broker sturen. Er is zelfs een Docker-container speciaal voor die taak, rtl_433toMQTT.

©PXimport

13 Z-Wave

Z-Wave is een draadloos mesh-protocol dat in Europa op een frequentie van 868,42 MHz werkt. Je hebt een speciale transceiver nodig om met de apparaten te communiceren. Je kunt die op een Raspberry Pi aansluiten, die dan als Z-Wave-gateway werkt. Mogelijke transceivers zijn de RaZberry die je op de gpio-header van de Pi bevestigt of een usb-transceiver zoals de Aeotec Z-Stick die je in een usb-poort van je Pi steekt.

Met Zwave2Mqtt op je Raspberry Pi vertaal je dan Z-Wave-boodschappen naar MQTT-boodschappen en omgekeerd. Op onze website vind je een cursus over de configuratie van Zwave2Mqtt. De software draait in Docker en biedt een webinterface waarmee je je Z-Wave-apparaten eenvoudig beheert. Er is ook integratie met MQTT-discovery van Home Assistant, zodat geconfigureerde apparaten automatisch in Home Assistant verschijnen.

©PXimport

14 ZigBee

Ook ZigBee is een populair draadloos mesh-protocol. Onder andere de lampen van Philips Hue en IKEA Trådfri maken gebruik van de technologie. De apparaten zijn meestal iets goedkoper dan vergelijkbare Z-Wave-apparaten. Met Zigbee2MQTT vertaal je ZigBee-boodschappen naar MQTT-boodschappen en omgekeerd. Je hebt daar wel een speciale transceiver voor nodig. Zigbee2MQTT werkt het best met de CC2531-usb-sniffer. Je moet daar eerst aangepaste firmware op flashen met een speciale downloadkabel en enkele jumperwires. Daarna sluit je de CC2531 via een usb-kabel aan op je Raspberry Pi. Dat zorgt voor minder storing, omdat ZigBee op dezelfde frequentieband (2,4 GHz) werkt als bluetooth en wifi. Zigbee2MQTT heeft in zijn standaardconfiguratie al MQTT-discovery voor Home Assistant ingebouwd.

©PXimport

15 KNX

Tot nu toe hebben we allemaal draadloze domoticaprotocollen besproken die je aan MQTT kunt koppelen, maar ook met bedrade protocollen zoals KNX is dit mogelijk. Zo is er knx-mqtt-bridge, die je rechtstreeks of in een Docker-container kunt draaien. KNX-boodschappen worden naar het MQTT-onderwerp knx/x/y/z geschreven, met x/y/z als het groepsadres. Waarden uit een groepsadres van KNX lezen, doe je door een MQTT-boodschap te sturen naar knx/x/y/z/read. En waarden naar een groepsadres schrijven, doe je met een boodschap naar knx/x/y/z/write.

Om dit project te gebruiken, heb je een KNX-ip-router nodig, die het KNX-netwerk met je computernetwerk verbindt. Knx-mqtt-bridge verbindt automatisch met je KNX-router via het multicast-adres. Je maakt het best in de ETS-software van je KNX-installatie een export van alle groepsadressen en hun datapunttypes. Naar dat xml-bestand verwijs je dan in het configuratiebestand van knx-mqtt-bridge. Op die manier worden waarden automatisch omgezet naar het juiste type vanuit hun ruwe waarden.

©PXimport

OpenMQTTGateway

©PXimport

16 Loxone

Een ander bekend bedraad domoticaprotocol is Loxone. Met PyLoxone kun je ondersteuning voor Loxone toevoegen aan Home Assistant. Als je dan MQTT Statestream in Home Assistant inschakelt, worden alle statusupdates van je Loxone-apparaten ook als MQTT-boodschappen gepubliceerd. Je stelt in het configuratiebestand van PyLoxone het ip-adres, poortnummer, gebruikersnaam en wachtwoord voor je Loxone-miniserver in.

Een andere oplossing is LoxBerry. Dat is een opensource-project dat op de Raspberry Pi draait en de functies van je Loxone-miniserver uitbreidt met behulp van allerlei plug-ins. Een van die plug-ins is MQTT Gateway, die Mosquitto als MQTT-broker installeert, en Loxone-boodschappen naar MQTT-boodschappen vertaalt en andersom. Op die manier zijn je Loxone-apparaten ook eenvoudig te integreren met Home Assistant, Node-RED en andere domoticasoftware.

17 Encryptie

In de voorbeeldconfiguratie van Mosquitto (stap 8) verloopt alle MQTT-verkeer onversleuteld. Dat is te verantwoorden als je je hele thuisnetwerk vertrouwt, maar anders schakel je beter encryptie in. Daarvoor dien je een TLS-certificaat voor de computer waarop Mosquitto draait aan te maken. In de online documentatie van Mosquitto vind je de nodige instructies.

Zodra je in het configuratiebestand van Mosquitto het gebruik van TLS hebt ingesteld en de clients ook hebt geconfigureerd, is de communicatie tussen alle clients en de broker versleuteld. Let op: dit is geen end-to-end-encryptie. De server kan dus alle communicatie lezen, omdat er bij gebruik van MQTT altijd een centrale broker dient te zijn.

©PXimport

18 Authenticatie en gebruikersrechten

In de standaardconfiguratie van Mosquitto kan iedereen op het netwerk zich abonneren op alle boodschappen om al het MQTT-verkeer af te luisteren. Dat kun je oplossen met authenticatie: je voegt gebruikers toe en maakt wachtwoorden voor hen aan, en stelt in dat Mosquitto alleen verbindingen van bekende gebruikers toestaat als ze zich met het juiste wachtwoord aanmelden.

Dat vul je dan nog aan met een toegangscontrolelijst. Daarin definieer je per gebruiker welke onderwerpen die gebruiker mag lezen en schrijven. Dat werkt ook hiërarchisch: zo kun je de gebruiker van Home Assistant lees- en schrijftoegang geven tot het wildcardonderwerp homeassistant/#, en de gebruiker van een dashboard om temperaturen weer te geven, beperken tot leestoegang tot de onderwerpen bt-mqtt-gateway/+/+/temperature en rtl433/+/+/+/temperature_C. Dankzij de flexibele hiërarchische opbouw van MQTT-onderwerpen is dat vrij eenvoudig.

MQTT over WebSocket

Ook geïnteresseerd in professionele beveiliging?

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Wanneer je met een smartwatch je gezondheid in de gaten wilt houden en bijvoorbeeld tijdens activiteiten je hartslag wilt meten, is het handig als zo'n slim horloge ook waterdicht is. En met een GPS-functie kun je ook goed bijhouden welke afstand je hebt afgelegd.

Een smartwatch is meer dan alleen een horloge: het is een slimme assistent om je pols. Met een smartwatch kun je eenvoudig meldingen van je smartphone ontvangen, zoals berichten, oproepen en agenda-afspraken. Veel modellen bieden daarnaast functies zoals stappentellen, hartslagmeting, slaapregistratie en GPS-tracking. Dat maakt ze ideaal voor wie zijn gezondheid en activiteiten wil bijhouden. Sommige horloges ondersteunen zelfs contactloos betalen of muziekbediening, zodat je minder vaak je telefoon uit je zak hoeft te halen.

Een ander belangrijk voordeel is de waterbestendigheid, wat bij smartwatches wordt aangeduid met een zogeheten ATM-classificatie. ATM staat voor 'atmosfeer' en geeft aan hoe hoog de druk op het horloge mag zijn. Een smartwatch met 5 ATM is bijvoorbeeld bestand tegen waterdruk die overeenkomt met 50 meter diepte. Dat betekent dat je ermee kunt douchen, zwemmen of in de regen lopen, maar dat de watch niet per se geschikt is voor diepzeeduiken.

Amazfit Cheetah Square

De Amazfit Cheetah Square is een smartwatch met een rechthoekig AMOLED-scherm van 1,75 inch. Het model biedt uitgebreide sportondersteuning met meer dan 150 modi en beschikt over dual-band GPS voor nauwkeurige plaatsbepaling. Daarnaast zijn er sensoren voor hartslag, SpO₂ (het percentage zuurstof in je bloed dat via een saturatiemeter wordt gemeten, en aangeeft hoeveel van je rode bloedcellen verzadigd zijn met zuurstof), slaap en stress. De behuizing is lichtgewicht en de horlogeband is van siliconen. De waterdichtheid van 5 ATM maakt hem geschikt voor gebruik in het water. De batterijduur varieert afhankelijk van het gebruik, met tot 8 dagen bij gemiddeld gebruik en tot 28 uur met GPS ingeschakeld.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 8 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,75 inch

Huawei Watch Fit 2

De Huawei Watch Fit 2 is een relatief compacte smartwatch met een AMOLED-display van 1,74 inch. Het model ondersteunt verschillende trainingsmodi en beschikt over sensoren voor onder andere hartslag, SpO₂ en slaapmonitoring. Hoewel deze watch geen ingebouwde GPS heeft, maakt hij gebruik van verbonden GPS via een smartphone. De batterijduur is met maximaal 10 dagen redelijk lang. De smartwatch is waterbestendig tot 5 ATM en is beschikbaar in verschillende edities en kleuren.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 10 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,74 inch

Fitbit Sense 2

De Fitbit Sense 2 biedt een combinatie van gezondheidsmetingen, zoals een ECG-app, cEDA-sensor voor stressdetectie en SpO₂-metingen. Het horloge is uitgerust met een 1,58 inch AMOLED-scherm en een ingebouwde GPS. De batterij gaat bij normaal gebruik ongeveer 6 dagen mee. Daarnaast is de Sense 2 waterbestendig tot 50 meter (5 ATM). Het model ondersteunt contactloze betalingen via Fitbit Pay, maar mist functies zoals muziekopslag of volledige ondersteuning voor apps van derden.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 6 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,58 inch

Garmin Venu 2

De Garmin Venu 2 heeft een 1,3 inch AMOLED-display en legt de nadruk op gezondheid en sport. De smartwatch beschikt over onder meer hartslagmeting, ademhalingsregistratie, Body Battery, stressmeting en Pulse Ox. GPS is ingebouwd, en de batterij gaat tot 11 dagen mee in smartwatch-modus. Bij gebruik van GPS en muziek is dit korter. Het horloge is waterdicht tot 5 ATM, wat standaard is voor dit soort toepassingen.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 11 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,3 inch

OnePlus Watch 2

De OnePlus Watch 2 draait op Wear OS 4 en gebruikt een dubbele chipsetstructuur om prestaties en batterijduur te balanceren. Met een 1,43 inch AMOLED-scherm, ondersteuning voor dual-band GPS, en sensoren voor hartslag en slaap is hij geschikt voor dagelijks gebruik. De batterijduur is echter niet heel lang, maar het horloge is wel IP68-gecertificeerd en bestand tegen waterdruk tot 5 ATM.

🚿 Waterdichtheid: IP68 / 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 100 uur
📱 Schermdiagonaal: 1,43 inch

De Enchant 1100 is de nieuwste top-soundbar van Harman Kardon. Ondersteuning voor Dolby Atmos en een streepje Scandi-design maken het een interessante optie.

De grotere Enchant 1100 soundbar werd begin dit jaar samen met de kleinere Enchant 900 voorgesteld. Het is een echt topmodel dat veel speakers inzet om omhullende 3D-geluid te bieden, inclusief twee aan de bovenzijde. Dit is niet de eerste of enige soundbar van Harman Kardon die de naam 'Enchant' draagt, maar eigenlijk lijkt hij meer op de voorgaande Citation-reeks van Harman Kardon. Citation was bedoeld als een volledig antwoord op Sonos, met multiroom-functionaliteit en met een design dat luxueuze textiel van Kvadrat toepaste. 

De Enchant 1100 neemt veel van de Citation-eigenschappen over, waaronder het design (maar zonder Kvadrat-stofjes) en de uitbreidbaarheid. Hij gebruikt ook een knappe techniek van Harman, Multibeam, om geluid breed de kamer in te sturen. Met ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X, veel streamingopties, een extra HDMI-ingang (geschikt voor 4K en Dolby Vision) en uitbreidingsopties spreken we hier over een veelzijdige soundbar. 

©Jamie Biesemans

Uitbreiden met speakers kan

Wie meer wil, kan de Enchant 1100 uitbreiden met de Enchant Sub (adviesprijs 399 euro) en/of een paar Enchant-draadloze speakers (adviesprijs 229 euro/stuk). Het is daarmee een directe uitdager van de Sonos Arc Ultra, nog een topmodel dat je op eigen tempo kunt uitbreiden met extra speakers. De Harman Kardon is wel nog iets scherper geprijsd. Het koppelen met speakers in andere kamers kan via Google Cast of AirPlay 2. Een pluspunt: dat kan ook met luidsprekers van verschillende merken.

Zacht en harmonieus design

Ontsnappen aan de klassieke balkvorm van een soundbar doet de Enchant 1100 niet. Maar omdat de afgeronde behuizing helemaal bedekt is door een fraai zwart stofje en verder geen opvallende elementen toont, verdwijnt hij netjes in de achtergrond. Minimalisme ten top, totdat je het volume of een optie aanpast. Dan zie je een grote display in een coole dotmatrix-stijl oplichten. Dat zorgt dan weer voor vleugje retro-gevoel. In tegenstelling tot bij de Citation-soundbars, lijkt er deze keer geen lichtgrijze versie te bestaan.

Onder het strakke uiterlijk zitten aardig wat speakers verborgen: elf stuks. Twee daarvan zitten bovenaan en zorgen voor de driedimensionale geluidservaring. De Enchant 1100 is slechts 6,5 cm hoog en kan dus bij een tv op een voet geplaatst worden. Maar het beste resultaat krijg je als je hem 10 à 20 cm vóór het scherm zet, zodat de bovenliggende speakers vrij naar het plafond gericht zijn. Ook de zijkanten moeten helemaal vrij blijven. Aan elke zijde is er een opening waar je een speaker kunt zien; die zorgen voor een heel breed geluidsbeeld rond de tv.

©Harman Kardon

Aan weerszijden is er een opening met een tweeter die schuin gemonteerd is.

Ontspannen kan ook

In de doos vind je een kleine afstandsbediening, maar je kunt ook de Harman Kardon One-app gebruiken. Welke optie je ook kiest: het volume regelen, een aantal audio-instellingen veranderen en muziek pauzeren zijn mogelijk. Een unieke optie heet Moment, dat zelfs zijn eigen knop op de remote heeft.

Als je hierop drukt, rollen er uit de soundbar rustgevend geluiden. Je kunt via de app kiezen of je dan even kunt relaxen met het geluid van regen, een bos of de zee. Misschien wel leuk voor meditatieoefeningen, maar wel een apart iets om zo'n prominente plek te geven.

Muziek spelen kan op vele manieren

In een app kun je muziek en internetradio afspelen van bepaalde diensten, waaronder Amazon Music, Napster, Qobuz, Tidal en TuneIn. Bij Amazon en Tidal wordt zelfs het afspelen van muziek in Dolby Atmos-formaat ondersteund, dat kom je zelden tegen.

In het lijstje ontbreken natuurlijk heel wat belangrijke diensten, zoals Apple Music of Spotify. Ze afspelen kan echter makkelijk via AirPlay, Chromecast of Spotify Connect. De soundbar kan ook bediend worden met Roon, de audiofiele muzieksoftware van een Harman Kardon-zusterbedrijf die vooral in de hifi-wereld wordt gebruikt. Ten slotte is de Enchant 1100 uitgerust met bluetooth. Manieren genoeg dus om muziek af te spelen.

Eenvoudige installatie

Het instellen van de Enchant 1100 gebeurt via de One-app. Een visueel stappenplan maakt het heel eenvoudig. Wat je ook in de app (of via de remote) kunt doen is het geluid "kalibreren". De soundbar verspreidt dan twintig seconden luide testgeluiden om zo de woonkamer te leren kennen. Na deze meting wordt de weergave aanpast zodat de soundbar beter klinkt. Zo'n functie wordt stilaan standaard op een high-end soundbar; hier blijkt het zeer effectief in het balanceren van bassen en helderheid. 

©Jamie Biesemans

In de Harman Kardon One-app vind je heldere uitleg.

Geslaagd in 3D

Bij het bekijken van demovideo's van Dolby en een aantal filmfragmenten valt in de eerste plaats de zuivere weergave van de Enchant 1100 op. Het klinkt luchtig en ruim, waardoor geluidseffecten los in de kamer verschijnen. Bij de Shattered-demo bewegen de geluiden van brekend glas echt van rechts naar ver links.

©Jamie Biesemans

De Enchant 1100 heeft goede dialogenweergave.

Ook bij drukke actiescènes, zoals tijdens de finale veldslag op Scarif in Star Wars: Rogue One – waarvan Andor op Disney+ de prequel vormt – houdt de Harman Kardon een goede controle. Het is een goed resultaat dat vooral heel detailrijk en gebalanceerd overkomt, met name na de kalibratie. Wel is het in onze woonkamer wat minder 'cinematisch' (of je mag ook zeggen 'bombastisch') bij bijvoorbeeld de race in Ready Player One. Je wordt wel omgeven door geluid, inclusief hoog boven de tv, dat wel. Maar het is niet zo knallend of dynamisch als bij bijvoorbeeld JBL.

Een subwoofer erbij of niet?

Het toevoegen van een subwoofer of extra speakers kan daar iets aan doen. Dat verloopt eveneens via de app. Je hebt er wel even tijd voor nodig, want elk toestel moet met de wifi verbonden worden. Vervolgens moet er nog een update worden geïnstalleerd, wat ook even kan duren. Ten slotte combineer je bijvoorbeeld de Enchant 1100 met de Enchant Sub via de app. Dat ging tijdens het testen vlot, en de app maakt het proces ook heel transparant. Wel spijtig: de kalibratiefunctie werkt niet langer als je een sub toevoegt aan een soundbar. Hopelijk komt die mogelijkheid er nog.

©JORDI HUISMAN

De Enchant Sub zet je bij voorkeur naast de soundbar.

Mét Enchant Sub wordt de Enchant 1100 een stukje spectaculairder, al blijft het vooral het mooie detail en de controle die indruk maken bij het zeer intense vuurgevecht in het Witte Huis in Civil War. Dit zijn goede prestaties, ook voor gaming. Toch is de stap naar een extra sub geen verplichting. De Enchant Sub is niet zo krachtig of verfijnd, dus in een kleinere woonkamer ga je aan de soundbar zelf voldoende hebben. Positief wel is dat die Sub vergeleken met optionele subs bij sommige concurrenten relatief goedkoop is.

Conclusie

De Enchant 1100 is een soundbar die zeer gelikt oogt en sterk presteert. Kamervullend de soundtrack van een film of tv-serie neerzetten doet hij goed, net als muziek afspelen. Zonder extra apparaten levert de Harman Kardon al een topprestatie, waarbij detail en helderheid de grootste troeven zijn. Spraak en geluidseffecten klinken duidelijk en zijn goed gepositioneerd. Al mag het niet een basmonster zijn, je wordt goed ondergedompeld in een film.