Zoek je een verzekering voor je elektrische fiets? Goed idee, want een e-bike is een geliefde buit voor fietsendieven. Maar welke verzekering moet je nemen? Er zijn grote verschillen in premie en voorwaarden en het maakt ook uit waar je woont. Hoe zorg je dat je niet te veel betaalt en toch een goede verzekering hebt? Volg ons stappenplan voor het afsluiten van de beste e-bikeverzekering.

Ook interessant voor jou: Fietsverzekering: zo krijg je je fiets bij diefstal vergoed

Stap 1: Heb ik een fietsverzekering nodig?

Een e-bike is een kostbaar bezit, dat betrekkelijk makkelijk is mee te nemen door een fietsendief. Een verzekering ligt dus voor de hand. Toch is het goed om je eerst af te vragen of je zo'n verzekering wel echt nodig hebt. Staat je fiets thuis altijd in een afgesloten schuur, garage of berging? Dan valt schade door diefstal of brand onder je inboedelverzekering.

Maar je gebruikt je e-bike natuurlijk ook om eropuit te gaan. Dan telt je inboedelverzekering niet meer, ook niet als je buitenshuisdekking hebt. Op je (doorlopende) reisverzekering kun je je e-bike wel meeverzekeren als bagage, maar de verzekerde bedragen kunnen aan een maximum gebonden zijn.

Is het je gewoonte om je e-bike onderweg altijd in het oog te houden of op een veilige plek te stallen? Dan is een verzekering tegen diefstal misschien overbodig. Ook als je e-bike al wat ouder is of als je er geen problemen mee hebt om zelf een nieuwe e-bike te betalen, kun je overwegen om een verzekering achterwege te laten. Maar heb je een waardevol exemplaar en wil je bij diefstal een vergoeding, dan is een fietsverzekering een must. 

Stap 2: Kies ik een kortlopende of een doorlopende verzekering?

Je kunt kiezen voor een kortlopende of een doorlopende fietsverzekering.

Een kortlopende fietsverzekering sluit je af voor één, drie of vijf jaar. De premie betaal je in één keer. Als je fiets in het begin van de looptijd al wordt gestolen, ben je meestal je volledige premie kwijt.

Een doorlopende fietsverzekering sluit je af voor onbepaalde tijd. De premie betaal je per maand. Er kan wel een minimum verzekerde periode gelden van een jaar. Als je geen verzekering meer nodig hebt, dan kun je deze zelf stopzetten. Na een paar jaar premiebetaling pakt een doorlopende verzekering duurder uit dan een kortlopende verzekering bij dezelfde verzekeraar met dezelfde voorwaarden. 

Stap 3: Wat krijg ik vergoed bij diefstal?

Alle fietsverzekeringen bieden dekking bij diefstal en dat is voor de meeste fietsers ook de belangrijkste reden om de verzekering af te sluiten. Hiervoor heb je een ART-goedgekeurd slot nodig en soms ook een tweede slot. De meeste verzekeringen vergoeden de eerste drie jaar de waarde van een nieuwe fiets, sommige zelfs vijf jaar. De vergoeding kan hoger zijn dan de aanschafwaarde, als de verzekering rekening houdt met stijgende prijzen. Accessoires zoals fietstassen, kinderzitjes en fietscomputers kun je naar keuze meeverzekeren.

Als je de verzekering afsluit bij de fietsenwinkel, kun je kiezen voor een verzekering waarmee je een fiets van een vergelijkbare waarde kunt uitzoeken bij dezelfde winkel. Sluit je de verzekering ergens anders af, dan krijg je de waarde van je fiets uitgekeerd in geld. Je kunt er dan dus ook voor kiezen om geen nieuwe fiets te kopen.

Na drie jaar wordt de vergoeding bij diefstal flink lager. Dat is dus een belangrijk moment om te kijken of je kunt overstappen naar een verzekering die gunstiger is of je verzekering te beëindigen.

In de kleine lettertjes vind je behoorlijk wat verschillen in de diefstaldekking. Let er bijvoorbeeld op of diefstal van onderdelen (zoals de accu) is gedekt, hoeveel en hoe snel de vergoeding bij diefstal daalt en of er een eigen risico geldt. 

Stap 4: Welke dekkingen wil ik nog meer?

Verzekeraars bieden verschillende pakketten aan als het gaat om fietsverzekeringen, variërend van alleen diefstal tot een pakket inclusief een dekking tegen schade, pechhulp, ongevallen en rechtsbijstand. In het algemeen geldt: hoe meer dekkingen je kiest, hoe meer je betaalt. Maar soms valt er weinig te kiezen en moet je het complete pakket nemen. Dat verschilt per verzekeraar. Dit kun je verwachten van de verschillende dekkingen.

Schade

Door een ongeluk of vandalisme kan je fiets lelijk beschadigd raken. Misschien is je fiets zelfs niet meer te gebruiken of moet die voor veel geld gerepareerd moet worden. Met een dekking bij schade krijg je de kosten hiervan vergoed. Let op: normale slijtage valt nooit onder de dekking.

Kies je voor een verzekering tegen schade, let er dan op hoe de schade aan de accu is gedekt. Sommige verzekeraars vergoeden minder voor de accu naarmate die ouder is. Kijk ook of er een eigen risico geldt en of je ook schade door eigen schuld vergoed krijgt.

Pechhulp

Pech onderweg is bij een e-bike vaak lastiger te verhelpen dan bij een gewone fiets. Bovendien ga je met een e-bike makkelijk wat verder van huis, dus je bent ook niet zomaar thuis als je met een kapotte accu of een haperende motor langs de weg staat. Dan is het fijn als je een beroep kunt doen op een pechhulpverzekering. Bij bijna alle verzekeraars kun je pechhulp in Nederland meeverzekeren, tot 30 kilometer over de grens. Meestal krijg je een noodreparatie langs de kant van de weg, maar het kan ook dat de fiets naar een fietsenmaker wordt gebracht. De verzekerde en vaak ook zijn eventuele fietsmaatje krijgen vervangend vervoer aangeboden.

Kies je voor een pechhulpverzekering, let er dan op of er ook een vergoeding is voor hulp bij een lege accu. Kijk ook of je thuis en in je eigen woonplaats hulp kunt krijgen. Het aantal keren dat je per jaar pechhulp kunt krijgen, kan aan een maximum gebonden zijn. Enkele verzekeraars bieden pechhulp in heel Europa.

Rechtsbijstand

Met een dekking tegen rechtsbijstand heb je recht op juridische bijstand als je een ongeluk krijgt met de fiets of als iemand je fiets beschadigt. Juridische bijstand kan je helpen om een ander aansprakelijk te stellen voor de schade, zodat hij of zij deze moet vergoeden. Sommige verzekeraars bieden deze dekking standaard aan. Zo niet, denk er dan goed over na of je deze verzekering wel echt nodig hebt. Als je al een rechtsbijstandverzekering hebt met een dekking voor verkeersongevallen, kun je deze extra dekking beter achterwege laten.

Ongevallen

Met ongevallendekking heb je recht op een vergoeding als je invalide raakt door een fietsongeval. Je krijgt dan een eenmalig, vast bedrag. Bij overlijden kunnen je nabestaanden een vergoeding krijgen. 

©Freepik

Stap 5: Wat is de gunstigste verzekeraar in mijn postcodegebied?

Woon je in een grote stad in de Randstad? Dan heb je pech, want bijna altijd zijn de premies daar veel hoger dan in een klein dorpje in de provincie. Maar er zijn ook dorpen in de grensstreek waar de premies relatief hoog liggen, hoger dan in een provinciehoofdstad buiten de Randstad bijvoorbeeld. De premie verschilt per postcodegebied én per verzekeraar. Iedere verzekeraar kiest hierin zijn eigen beleid. Bij sommige verzekeraars kun je in dure gebieden niet kiezen voor alleen een basisverzekering tegen diefstal, maar moet je een compleet pakket afnemen. 

Stap 6: Hoe kan ik diefstal voorkomen en premie besparen?

Steeds meer e-bikes hebben een gps-tracker in het frame. Hierdoor kan je fiets na een diefstal in principe worden teruggevonden, al is het niet altijd mogelijk om je fiets ook terug te krijgen. Sommige verzekeraars geven korting als je kiest voor een e-bike met een track & trace systeem. 

Stap 7: Vergelijken en kiezen

Heb je op een rijtje wat je verwacht van je fietsverzekering? Maak dan een vergelijking bij verschillende verzekeraars. Waarschijnlijk kom je grote verschillen in premie tegen. Kies niet te snel voor de goedkoopste, want er kan een belangrijk verschil in dekking zijn. Maar als de goedkoopste verzekering alles verzekert wat je nodig hebt, dan heb je de best passende e-bike-polis gevonden.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.