Kijken en gezien worden, daar draait het kortgezegd bij social media allemaal om. Er bestaan inmiddels heel wat diensten waar leden hun dagelijkse beslommeringen op uiteenlopende manieren kunnen delen. Naast het volgen van familie, vrienden en collega’s gebruiken mensen social media ook om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws.

Facebook

Toen de populariteit van Hyves (zie kader ‘Hyves-profiel terugzien?’) zo’n vijftien jaar geleden in rap tempo afbrokkelde, stapten veel mensen over naar Facebook. Hét grote verschil is dat deze dienst internationaal actief is. Handig voor wie graag contact houdt met vrienden en kennissen in het buitenland. Volgens het laatste rapport van marktonderzoeker Newcom telt Facebook 10,1 miljoen Nederlandse gebruikers. De laatste jaren is het ledenaantal vrij stabiel.

Teksten, foto’s en filmpjes delen; op Facebook kan het allemaal. Net als elke socialmediadienst bewaart de Amerikaanse grootmacht deze gegevens op online (cloud)servers. Verder kunnen leden allerlei andere functies gebruiken. Je vindt op Facebook onder meer hobbygroepen, (regionale) nieuwskanalen, spelletjes, een evenementenkalender en een marktplaats. Via de verwante chatdienst Messenger kun je bovendien met bekenden kletsen.

Helaas neemt Facebook het niet zo nauw met de privacy van zijn leden. Zo is er een grote kans dat je op basis van jouw gebruikersgegevens gepersonaliseerde advertenties tegenkomt. Er zijn overigens wel instellingen om je privacy beter te beschermen. Het platform staat er ook om bekend dat er geregeld nepnieuws op verschijnt.

Instagram

Op Instagram draait het vooral om de mooie plaatjes. Gebruikers kunnen op dit platform foto’s en korte video’s delen. De app bevat allerlei opties om de beelden te verfraaien, zoals filters, emoticons, stickers en begeleidende teksten. Er zijn daarnaast verschillende gereedschappen om de video’s te bewerken. Zo kun je filmpjes inkorten, de videosnelheid wijzigen of een deel van het beeld wegsnijden. Je zet eventueel ook nog een leuk muziekje onder de video. Een prominente functie is het maken van een zogeheten Reel. Hierbij plak je meerdere korte clips en foto’s aan elkaar, zodat je als het ware een kort verhaal vertelt.

Veel BN’ers hebben een profiel, waardoor je hun bezigheden (en jaloersmakende reizen) kunt volgen. Momenteel heeft deze socialmedia-app acht miljoen Nederlandse gebruikers. Houd er rekening mee dat Instagram persoonsgegevens verzamelt voor commerciële doeleinden.

Net als Facebook en Instagram van Meta's makelij: Dit is Threads

LinkedIn

LinkedIn richt zich alleen op zakelijke gebruikers. Ondernemers, zzp’ers, werknemers en studenten kunnen er een profiel aanmaken. Wie zich registreert, creëert zo min of meer een online curriculum vitae. Zoek je een (nieuwe) baan, dan geef je dat desgewenst in het profiel aan. Wie weet komt er op die manier een leuke werkgever op jouw pad. Daarnaast bevat het platform een uitgebreide lijst met vacatures. Je voegt naar eigen inzicht collega’s, klanten, opdrachtgevers en misschien zelfs concurrenten als connecties toe. Op die manier volg je eenvoudig de carrières van andere mensen.

LinkedIn toont weliswaar gepersonaliseerde advertenties, maar elke gebruiker kan zich daarvoor afmelden. Met 5,5 miljoen Nederlandse leden is het platform behoorlijk succesvol.

Pinterest

Creatieve mensen hebben veel profijt van Pinterest. Dat zijn er trouwens behoorlijk veel, want deze dienst telt 4,5 miljoen Nederlandse leden. Na aanmelding open je een digitaal prikbord waarop je allerlei afbeeldingen kunt vastpinnen. Denk onder andere aan eigen beeldmateriaal en plaatjes van het web. Op deze wijze kun je leuke ideeën voor pakweg een muziekkamer, vijver, origineel knutselwerk of mooie reis bundelen.

Je kunt bekenden volgen en hun creaties bewonderen. Bij pins kun je vrijblijvend een reactie achterlaten. Pinterest oogt weliswaar vriendelijk, maar dat geldt niet voor het privacybeleid. Tussen alle pins duiken namelijk diverse gepersonaliseerde advertenties op. Gelukkig kun je dat in de instellingen uitzetten.

X (voormalig Twitter)

X is een microblogdienst. Gratis leden kunnen korte berichten van maximaal 280 tekens publiceren. De inhoud kan over van alles gaan. Er ontstaan op X vaak maatschappelijke discussies, waarbij de sfeer soms grimmig is. Gebruikers reageren op elkaars berichten en jammer genoeg komen er dan geregeld krachttermen voorbij. Een veelgehoord kritiekpunt is dat mensen zich anoniem kunnen registreren. Hierdoor belanden geregeld aanstootgevende berichten en nepnieuws op het platform.

Gelukkig kunnen we ook nog iets positiefs melden. Zo is de dienst een nuttig hulpmiddel voor wie het laatste nieuws op de voet wil volgen. Gebeurt er ergens iets opvallends, dan nemen toevallige passanten de taak van journalisten over. Zij doen ter plekke verslag. Handig is dat je berichten rondom een specifiek onderwerp kunt bundelen. Behalve teksten delen leden ook foto’s en video’s. Veel BN’ers zitten op X.

Je kunt andere mensen, nieuwsmerken en bedrijven volgen. De berichten van deze accounts verschijnen dan op jouw startpagina. In Nederland gebruiken 3,2 miljoen leden X. Deze dienst droeg voorheen de naam Twitter en werd in 2022 overgenomen door de bekende zakenman Elon Musk.

En wat dacht je van Bluesky? Bluesky: een interessant alternatief voor X

Telegram

WhatsApp is natuurlijk dé chat-app van Nederland en omstreken, maar toch heeft deze dienst de nodige criticasters. Een belangrijke reden hiervoor is dat de app onder de vleugels van Meta valt. Dit moederbedrijf is ook eigenaar van de vermeende ‘privacyvandalen’ Facebook en Instagram, waardoor veel mensen zich liever niet bij WhatsApp aansluiten. Telegram is een goed alternatief. Bijna twee miljoen Nederlanders gebruiken deze app.

De werking is grotendeels hetzelfde. Op basis van jouw telefoonnummer kom je binnen jouw sociale kring andere leden op het spoor. Tik op een naam en deel eenvoudig teksten, foto’s, video’s en bestanden. Interessant is de mogelijkheid om verstuurde chats na een bepaalde periode voor iedereen te wissen.

Telegram heeft ook nog een functie om met iemand een geheim (versleuteld) gesprek te starten. In dat geval bewaart de dienst geen gegevens op zijn servers en kunnen berichten niet worden doorgestuurd. Tot slot kun je jouw telefoonnummer eventueel voor andere leden verbergen.

TikTok

TikTok stamt uit 2016 en is daarmee het jongste platform in dit overzicht. Deze dienst komt uit China en dat is dan ook meteen het belangrijkste pijnpunt. Zo vreest de Amerikaanse overheid spionage, waardoor er aan de overkant van de oceaan mogelijk een verbod op dit platform komt. In Nederland mogen ambtenaren de toepassing niet op hun zakelijke toestel installeren. TikTok heeft lak aan de privacy van zijn gebruikers, want het bedrijf verzamelt veel gegevens.

Eigenlijk is het jammer dat deze dienst ter discussie staat, want het is onder jongeren erg populair. In amper acht jaar tijd hebben zich maar liefst 4,3 miljoen Nederlanders aan de app verbonden. De werking van deze dienst is simpel: leden delen korte, veelal grappige, mooie of bijzondere videofragmenten met elkaar. Je kunt ook andere gebruikers volgen.

WhatsApp

Deze chat-app met maar liefst 13,4 miljoen Nederlandse gebruikers behoeft eigenlijk geen introductie. Toch is er nog altijd een behoorlijke groep minder enthousiast; zij vrezen achterdeurtjes die het wat minder nauw nemen met de privacy. Geen onlogische gedachte, want WhatsApp is samen met Facebook en Instagram onderdeel van Meta ...

Toch telt juist WhatsApp flink wat privacyfuncties. Zo kun je versleutelde berichten verzenden en verstuurde appjes naderhand voor iedereen wissen. Je kunt vanuit de instellingen zelfs een heuse privacycontrole uitvoeren. Zo bepaal je onder meer wie jouw profielfoto kan zien en stel je voor verstuurde berichten eventueel een vervaldatum in. Houd er wel rekening mee dat WhatsApp gebruikersdata verzamelt.

Naast chatten en (video)bellen kun je je in WhatsApp op kanalen abonneren. Zo blijf je onder meer op de hoogte van ontwikkelingen van jouw favoriete voetbalclub of volg je het laatste nieuws. Verder kun je statusupdates delen en bekijken.

Conclusie

Wie de behoefte voelt om tekst en/of beeld de wijde wereld in te sturen, heeft daarvoor genoeg mogelijkheden. Uiteraard is het ook leuk om te zien waarmee bekenden zoal bezig zijn. Verder leent social media zich goed om op de hoogte te blijven van allerlei ontwikkelingen, zoals (regionaal) nieuws. Hierbij is het wel belangrijk dat je betrouwbare bronnen volgt.

Social media zijn in de regel gratis, maar uiteraard hebben ze wel een verdienmodel. Dat is meestal de gebruiker. Jij dus! Jouw accountgegevens en gebruikersdata zijn namelijk geld waard. Hoe meer adverteerders van je weten, hoe nauwkeuriger zij hun reclame-uitingen op jou kunnen afstemmen. Wie dat liever niet wil, kan zich beter niet met social media bezighouden.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.