Veel bedrijven die een eigen AI aanbieden, kopen of gebruiken data die gebruikers delen op sociale media om hun diensten te trainen. Daardoor is de kans groot dat jouw gegevens (zoals posts, foto’s en blogs) in de grote informatiebak met datapunten belanden.

Aangezien we veel sociale media gratis gebruiken, verdienen aanbieders aan ons als klanten door onze gegevens (al dan niet geanonimiseerd) door te verkopen. Dat is een feit waar veel mensen al van op de hoogte zijn: als een dienst gratis is, dan ben jij het product. Dat socialmediabedrijven een stap verdergaan, is minder duidelijk. Want veel van dat soort ondernemingen verkopen hun gegevens tegenwoordig ook aan AI-bedrijven, die hun taalmodellen (en andere diensten) daar vervolgens mee kunnen trainen.

Al die data belanden dan in een grote informatiebak met datapunten. Iedereen die weleens iets op het internet achtergelaten heeft, heeft daar iets aan toegevoegd. Bewust of onbewust, bedoeld of onbedoeld. En dat maakt dit best een omstreden ontwikkeling. Het maakt ook niet uit of het om chatbots of generatieve AI gaat: de bedrijven werken op eenzelfde wijze. De New York Times is inmiddels een rechtszaak begonnen tegen ChatGPT-eigenaar OpenAI, omdat die zonder toestemming de artikelendatabase gebruikt zou hebben om de chatbot te trainen.

©bongkarn - stock.adobe.com

Gebruikersdata sociale media naar AI-bedrijven

Nu gaat dat laatste voorbeeld over een journalistieke krant, maar het laat wel zien dat er veel wrijving is. Een voorbeeld dichter bij huis voor veel internetgebruikers is waarschijnlijk Twitter (we hebben nog een beetje moeite met de naam X).

In het aangepaste privacybeleid staat tegenwoordig dat het platform gebruikersdata kan gebruiken voor het trainen van AI. Om welke AI-dienst het precies gaat, is niet duidelijk, maar waarschijnlijk die van eigenaar Elon Musk zelf. Daarnaast betreft het 'alleen openbare data, en geen dm’s of andere privézaken'.

Twitter is niet het enige sociale medium dat z’n handen hieraan vuilmaakt. Eind 2023 maakte Meta (bekend van Facebook) bekend dat het gebruikersdata gebruikt voor het trainen van generatieve AI (waarmee je zelf afbeeldingen, teksten en meer maakt). Maak je dus gebruik van Facebook, Instagram of Threads, dan worden je posts gebruikt. Ook voor het trainen van Meta’s chatbot, een ontwikkeling die we ook bij TikTok en Snapchat zien. De bot van Snapchat, genaamd My AI, gebruikt daarnaast de gesprekken om zichzelf verder te ontwikkelen.

Eén van de grootste boosdoeners is misschien wel Reddit. Het grootste internetforum op aarde sloot een deal met Google, dat daardoor toegang krijgt tot alle gebruikersdata en posts voor het trainen van AI-modellen.

Van YouTube weten we dat het kunstmatige intelligentie gebruikt voor het aanbevelen van video’s. En hoewel andere bedrijven soms die video’s gebruiken om hun AI te trainen, is het niet zo dat YouTube dat op dit moment doet. Tot slot is het zo dat partijen als Tumblr en Wordpress ook op het punt staan data te verkopen aan Midjourney en OpenAI.

©bloomicon

Wat kun je hiertegen doen?

Soms voelt het alsof je machteloos bent tegenover al die grote bedrijven die producten aanbieden waar je in de loop der tijd aan gewend bent geraakt. Maar je kunt je wapenen met kennis én je kunt er in sommige gevallen iets tegen doen. Zo kun je bijvoorbeeld beginnen bij deze handige tool van de Washington Post, waarin je kunt zien welke sociale media deel uitmaken van de dataset waarmee Google Bard getraind is. Reddit laat bijna acht miljoen tokens achter, terwijl Wordpress goed is voor 14.000 en Tumblr voor 1,6 miljoen tokens.

Verder kun je bij sommige diensten voorkomen dat je data gebruikt worden. Mocht je je bij Meta willen afmelden voor het gebruik van je data, dan kun je daarvoor dit formulier invullen. Hiermee voorkom je dat derde partijen je data gebruiken; onduidelijk is of je daarmee ook Meta zelf beperkt. En bij Tumblr kun je via de bloginstellingen een schuifregelaar omzetten waarmee je voorkomt dat je data door derde partijen geraadpleegd wordt. Profielen op Instagram, Twitter en meer kun je privé maken, zodat de data niet openbaar zijn – maar garanties kunnen we niet geven.

De beste manier om te voorkomen dat je data gebruikt wordent voor het trainen van AI, is de accounts overal te verwijderen. Nu snappen we dat zoiets niet altijd een optie is. Maar als je dergelijke diensten niet gebruikt, dan kunnen andere mensen daar ook niet mee aan de haal gaan. Waarschijnlijk ben al te laat voor alle gegevens die reeds in de informatiebak beland zijn. Dat is dan jammer voor de vakantiekiekjes uit 2010. Maar voor het vervolg is verwijderen dus de beste optie – misschien ook een goed moment voor je persoonlijke social media purge.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Van plan om deze zomer extra veel eten in te slaan, bijvoorbeeld voor een tuinfeest of barbecue? Dan kan extra vriescapaciteit geen kwaad. Bijvoorbeeld met een (tweede) vrieskast voor in de keuken, schuur of garage. Wij vonden vijf mooie exemplaren.

Wanneer je extra vriescapaciteit nodig hebt, kun je kiezen voor een vrieskast, maar ook voor een vrieskist. Die laatste is een lager model waar je de in te vriezen producten aan de bovenzijde inlaadt. Op zich heel praktisch en ze bieden veel opslagruimte, maar het grootste nadeel van een vrieskist is dat ze minder energiezuinig zijn.

Bij een vrieskast is dat anders: deze hebben misschien wel iets minder opslagcapaciteit dan een vrieskist, maar zijn doorgaans wat zuiniger. Per apparaat vermelden we het jaarlijks verbruik en natuurlijk de capaciteit. En wat de minimum geschikte omgevingstemperatuur is: doorgaans boven de 10 of 15 graden als je hem in een schuur of garage wil gebruiken.

Inventum VR1430W

Deze Inventum vriezer is ideaal voor wie niet al te veel ruimte heeft, maar toch graag een fatsoenlijke voorraad diepvriesproducten in huis wil. Met een inhoud van 161 liter en drie ruime vrieslades kun je verrassend veel kwijt. De vriezer is 143 centimeter hoog en heeft een rustige witte uitstraling, waardoor hij netjes wegvalt in de meeste keukens. No Frost zorgt ervoor dat je nooit meer hoeft te ontdooien, en het geluidsniveau van slechts 39 decibel maakt ‘m heel geschikt voor open ruimtes. De digitale thermostaat is eenvoudig in te stellen, en als de deur per ongeluk open blijft staan, geeft hij netjes een waarschuwingssignaal. Ook handig: bij een stroomstoring blijven je producten nog tot wel 11 uur goed bevroren.

Energieverbruik per jaar: 132 kWh
Inhoud: 161 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C

Siemens GS51NAWCV

Wie veel ruimte nodig heeft en een betrouwbare vriezer zoekt, zit goed met deze Siemens. Met zijn flinke inhoud van 290 liter is er plek genoeg voor grote gezinsvoorraden of maaltijden voor een paar weken vooruit. Deze vriezer is voorzien van No Frost, dus je hoeft nooit meer te krabben of ijs weg te bikken. Dankzij het SuperVriezen worden nieuwe producten razendsnel op temperatuur gebracht, zodat alles vers blijft. De binnenverlichting maakt het makkelijk om je spullen terug te vinden, zelfs onderin. Hij blijft ook opvallend stil, en bij stroomuitval blijven je producten nog ruim 14 uur veilig ingevroren. Handig als je eens pech hebt met de elektriciteit.

Energieverbruik per jaar: 161 kWh
Inhoud: 161 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Liebherr FNA 6625-20

Dit is een vriezer voor mensen die duurzaamheid belangrijk vinden, maar ook niet willen inleveren op ruimte of gemak. Met een energieverbruik van slechts 99 kWh per jaar en een energieklasse A is deze Liebherr uitzonderlijk zuinig. Hij heeft een inhoud van 260 liter en blijft opvallend stil tijdens gebruik. Dankzij de FrostProtect-technologie werkt hij zelfs in koude ruimtes zoals een garage of schuur, tot temperaturen van -15 graden. De EasyOpen-deur opent licht, zelfs als hij net is gesloten, en de SuperFrost-functie bevriest nieuwe producten snel om smaak en voedingswaarden te behouden. Dit is echt een slimme en degelijke vriezer die jaren meegaat.

Energieverbruik per jaar: 99 kWh
Inhoud: 260 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Etna VV172NRVS

Deze ETNA is een stijlvolle vriezer met een moderne RVS-look die niet misstaat in een strakke keuken. Hij is 172 centimeter hoog en biedt met vijf lades en twee schappen genoeg ruimte voor een ruime voorraad. Het geluidsniveau ligt laag, rond de 36 decibel, dus je merkt amper dat hij aanstaat. Dankzij de Multi-Flow 360-technologie blijft de temperatuur overal in de vriezer constant, wat zorgt voor goede bewaarcondities. De FastFreeze-functie is ideaal voor als je snel iets wilt invriezen, en het ingebouwde alarm laat je weten als de deur te lang openstaat of als de temperatuur oploopt.

Energieverbruik per jaar: 150 kWh
Inhoud: 240 liter
Minimale werktemperatuur: 10 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Bosch GSN51AWCV

Deze Bosch vriezer is echt een alleskunner. Hij biedt maar liefst 290 liter vriesruimte en is voorzien van allerlei slimme snufjes. De FreshSense-technologie zorgt ervoor dat de temperatuur binnenin stabiel blijft, wat goed is voor de houdbaarheid van je eten. De VarioZone-indeling geeft je de vrijheid om glazen plateaus eruit te halen en grotere producten kwijt te kunnen. Met de BigBox-lade kun je moeiteloos een hele taart of stapel pizza’s opbergen. De Ice Twister maakt vers ijs in een handomdraai, en de No Frost-technologie voorkomt ijsvorming. Bij openstaande deur krijg je een melding, en ondanks zijn kracht verbruikt hij relatief weinig energie en maakt hij nauwelijks geluid.

Energieverbruik per jaar: 161 kWh
Inhoud: 290 liter
Minimale werktemperatuur: 10 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Modder op het frame, zand tussen de ketting en natte bladeren in je spatbord: na een paar ritten zit je e-bike vaak flink onder het vuil. Even met een doekje erover is niet genoeg. Sterker nog, dat kan juist schade veroorzaken. Met de juiste aanpak houd je je fiets langer mooi én technisch in topconditie.

Lees ook: Fietsendragers: trekhaak, dak of achterklep? Dit moet je weten

Zand en modder zijn vijanden van je elektrische fiets. En dan bedoelen we niet omdat ze zorgen dat je fiets er vies uitziet, maar vooral omdat vuildeeltjes werken als schuurpapier. Ze vreten zich langzaam in je ketting, tandwielen en lagers. Snel even schoonmaken lijkt dan logisch, maar met een spons of doekje maak je het soms alleen maar erger. Als daar vuil in blijft zitten, kras je ongemerkt over het frame of display.

Geen hogedruk, wel stromend water

Afspoelen met stromend water werkt goed. Dat kan met een tuinslang of – nog beter – met een mobiele reiniger met ingebouwde watertank. Deze reinigers werken met een lage druk van ongeveer 5 tot 10 bar. Dat is voldoende om vuil weg te spoelen, maar zacht genoeg om geen schade te veroorzaken aan lagers, afdichtingen of elektronica. Een hogedrukreiniger is af te raden, zeker op hoge stand: de krachtige straal – vaak 100 bar of meer – kan zorgen dat er water achter pakkingen terechtkomt en kan de coating of kabels beschadigen. Gebruik je toch een hogedrukreiniger, zet hem dan op de laagste stand, houd afstand (te dichtbij en de straal kan schade veroorzaken, zelfs wanneer je hem op de laagste stand hebt gezet) en richt nooit op gevoelige onderdelen zoals de motor, trapas of accu-aansluitingen.

Gebruik altijd koud tot lauwwarm water. Heet water lijkt misschien handig om vet of vuil los te weken, maar het tast juist beschermende vet- of smeerlagen aan. Bovendien kan het door het grote temperatuurverschil schade veroorzaken aan elektrische onderdelen. Als de buitenkant van bijvoorbeeld de accu snel opwarmt terwijl de binnenkant nog koud is, kan er condens ontstaan. Dat vocht blijft opgesloten in de behuizing en vergroot de kans op roest of storingen.

Behandel na het schoonmaken de metalen contactpunten van bijvoorbeeld de accu of verlichting met een vocht- en corrosiewerende spray. Dat voorkomt oxidatie bij regen, dauw of temperatuurschommelingen.

Houd rekening met het type motor

Bij e-bikes met een middenmotor zit er extra gevoelige elektronica rond de trapas. Wees daar extra voorzichtig met borstelen en afspoelen: een zachte borstel en wat afstand houden met water voorkomt schade. Bij een voor- of achterwielmotor liggen de kwetsbare onderdelen vaak wat verder van bewegende delen af, maar voorzichtigheid blijft ook daar belangrijk.

©Kärcher

Display en accu verwijderen

Haal voor het schoonmaken de accu uit de houder en, als dat mogelijk is, het display van het stuur. Bedek de contacten tijdelijk met een stukje plastic of een beschermdopje, zodat daar geen vocht bij kan komen. Zo voorkom je kortsluiting of corrosie bij het terugplaatsen. Het display zelf maak je schoon met een droge of licht vochtige microvezeldoek – zonder schoonmaakmiddel.

Gebruik een mild schoonmaakmiddel

Een biologisch afbreekbaar fietsreinigingsmiddel is veilig voor lak, kunststof en rubbers. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen zoals benzine, terpentine of allesreiniger. Die kunnen afdichtingen uitdrogen of lak aantasten. Afwasmiddel lijkt onschuldig, maar breekt vetlagen af die je ketting en tandwielen juist moeten beschermen.

Let ook op de omstandigheden: maak je fiets niet schoon in de volle zon. Door de warmte verdampt het schoonmaakmiddel te snel, waardoor vlekken en strepen ontstaan.

Geef extra aandacht aan de ketting

De ketting is een van de kwetsbaarste onderdelen van je e-bike. Die kun je schoonmaken met een zachte borstel en een kettingreiniger. Er bestaan ook speciale apparaatjes waarmee je de ketting automatisch laat draaien door een bakje met reinigingsvloeistof. Na het reinigen droog je de ketting goed af en breng je nieuwe olie aan, afgestemd op droge of natte omstandigheden. Zo blijft de aandrijving soepel lopen en voorkom je slijtage.

©MD | ID.nl

Vergeet de ventielen niet

Tijdens het schoonmaken kun je met je doek of borstel per ongeluk de ventielen van je binnenbanden losmaken. Controleer na afloop even of ze nog goed vastzitten. Zo voorkom je dat je later met langzaam leeglopende banden komt te staan.

Goed drogen en nakijken

Na het schoonmaken droog je je e-bike af met een schone microvezeldoek. Besteed extra aandacht aan de accuhouder, contactpunten en lastig bereikbare plekken rond de motor. Als alles droog is, plaats je de accu terug en controleer je of de ondersteuning normaal werkt. Check ook de remmen en verlichting. Even rijden na het schoonmaken helpt je om te voelen of alles nog goed schakelt, remt en ondersteunt zoals je gewend bent. Berg je e-bike na het schoonmaken altijd droog op en bewaar de accu, als je die loshaalt, bij voorkeur op kamertemperatuur.

Tot slot

Je e-bike schoonmaken hoeft geen grote klus te zijn, als je het regelmatig en zorgvuldig doet. Spoel vuil weg met een zachte waterstraal, vermijd agressieve middelen en wees alert op gevoelige onderdelen zoals accu, motor en ketting. Extra aandacht na ritten in de regen, bij modder of in de winter voorkomt veel ellende op lange termijn. Even een paar minuten schoonmaken na het fietsen kan net het verschil maken tussen soepel doortrappen of onverwachte storingen. Kortom: een schone e-bike is niet alleen mooier, maar blijft ook beter presteren.