Na de Macbook en de iPad heeft ook de iPhone een pro-uitvoering. De iPhone 11 Pro is in feite een opvolger van de iPhone XS en iPhone XS Max en een opgevoerde variant van de iPhone 11. Ook deze nieuwe generatie iPhones heeft met de iPhone 11 Pro Max een grotere uitvoering. Wat Apple’s beste smartphone Pro maakt lees je in deze review.

Op het oog lijkt de iPhone 11 Pro weinig veranderd ten opzichte van de vorige generatie iPhone X en iPhone XS, die we voor het gemak maar even de voorgangers noemen van deze Pro-iPhone. Hoewel deze iPhone ook natuurlijk gezien kan worden als uitgebreide variant van de iPhone 11. Aan de voorzijde vinden we nog steeds een fraai scherm met inkeping aan de bovenzijde, met rondom het scherm aluminium randen. De achterzijde is ook nog altijd van glas, wat natuurlijk altijd kwetsbaar materiaal is, maar het draadloze opladen mogelijk maakt. Gelukkig heb je door de matte afwerking geen last van vieze vingerafdrukken

De bouwkwaliteit opvallend goed, dat merk je wanneer je het toestel in handen krijgt. De iPhone 11 Pro is behoorlijk zwaar, maar is tot in de puntjes stevig afgewerkt en voelt daardoor ook meer solide aan dan zijn voorgangers. Dat is ook terug te vinden in de ip-rating van de smartphone. De iPhone 11 Pro overleeft gegarandeerd 40 minuten onder water tot vier meter diep, terwijl de iPhone XS dat twee minuten voor een minuut of 30 kan.

Toch is er ook een minpuntje aan het design van de iPhone 11 Pro. Aan de achterzijde is een vierkant camera-eiland geplaatst, waarin de cameralenzen zich bevinden. Dit eiland steekt uit de behuizing en de lenzen steken ook nog eens uit het eiland. Niet fraai, en dat vraagt echt om een hoesje. Wat weer zonde is van het design. Maar met de woekerprijzen die Apple durft te vragen voor reparaties, heb je nog een tweede argument voor een smartphone-hoesje.

©PXimport

©PXimport

Triple cam

Maar wat maakt een iPhone nou Pro? Dat wist Apple niet helemaal duidelijk te maken tijdens de introductie van de nieuwste generatie iPhones. Maar het had vast iets van doen met de camera, want daar zit met name de vernieuwing in. Apple moet hier ook een inhaalslag maken, want niet alleen zijn concurrenten als Samsung en Huawei al jaren verder op cameragebied, vooral met de Huawei P30 Pro wist Huawei alle concurrentie op grote afstand te zetten qua mogelijkheden en kwaliteit van de camera’s.

De iPhone 11 Pro heeft drie camera’s aan de achterzijde. Dat kan tot cynische reacties leiden, want het lijkt een soort marketinggimmick geworden, waarbij meer camera’s (ten onrechte) gelijk moet staan aan betere foto’s. Hoewel Apple’s marketing zelfs in staat zou zijn om zand aan Arabieren te verkopen, is deze driedubbele camera aan de achterzijde absoluut geen gimmick.

©PXimport

Naast de hoofdlens zijn er een telelens en groothoeklens geplaatst. Hierdoor kun je respectievelijk inzoomen (0,5x) en uitzoomen (2x) door van lens te wisselen. Dit is niet nieuw, veel andere smartphones in verschillende prijsklassen hebben dit ook. Verschil is echter dat je bij andere smartphones flink moet inboeten op kwaliteit als je naar de tele- of groothoeklens schakelt. Dat is bij de iPhone 11 Pro niet het geval. Dat maakt een enorm verschil, het maakt niet uit welke lens je gebruikt. Bovendien weet de iPhone 11 Pro de concurrentie achter zich te laten. De kleuren, de details, het contrast en dynamisch bereik. Wouw. Apple leert hier alle concurrentie een lesje.

Ook qua mogelijkheden is er vernieuwing. Zo heeft de iPhone 11 Pro een nachtmodus, waarmee dankzij een lange sluitertijd en stabilisatie ook zonder omgevingslicht nog een foto kan worden gemaakt. Dit is een zeer waardevolle toevoeging die erg goed werkt. Alleen weet de Huawei P30 Pro betere foto’s te maken, bij weinig licht, maar ook met de nachtmodus. Ook qua mogelijkheden biedt de Chinese fabrikant meer, zoals een periscooplens die diepere zoom aanbiedt.

Als je echter puur naar de foto’s kijkt, dan maakt de iPhone 11 Pro veruit de beste foto’s van alle smartphones op dit moment. Qua mogelijkheden en fotografie bij weinig licht, zijn er betere opties. Meer details hierover kun je lezen in onze review: heeft de iPhone 11 Pro de beste camera?

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

De camera aan de voorzijde is prima. Nieuw is hier de mogelijkheid om de frontcamera te gebruiken voor het maken van slow motion video’s. Slowfies noemt Apple dit. Zo heeft Apple het toch nog voor elkaar gekregen om op cameragebied zijn gimmick door te duwen.

Scherm

De camera krijgt dus een eervolle vermelding, maar ook het schermpaneel is fantastisch. Niet alleen is het full-HD oledscherm helder, de kleurweergave en het contrast zijn ook piekfijn in orde en allemaal net nog even een stukje beter dan zijn voorganger en met name de iPhone 11, die helaas op schermgebied (net als de iPhone XR) ietwat tekortschiet. Fijn is dat het scherm uitstekend af te lezen is in helder zonlicht en het oledscherm en de donkere modus van iOS 13 gaan prima samen. Zwarte vlakken zijn niet alleen diepzwart omdat deze niet verlicht worden in oledpanelen, maar dat zorgt er ook voor dat onverlichte zwarte delen van het scherm minder energie vreten. Hierdoor maakt de donkere modus optimaal gebruik van het scherm.

©PXimport

Accuduur en prestaties

De vorige generatie iPhones beschikte over de Apple A12 Bionic-processor, die nog altijd qua prestaties indrukwekkend is en qua prestaties in de benchmarks nog altijd niet achterhaald is door de Snapdragon-equivalenten. De nieuwe A13-processor doet er qua prestaties nog een schepje bovenop. Indrukwekkend in de benchmarks hoor, maar in praktijk merk je dat verschil niet echt. Het was al snel, waardoor het krachtsverschil onopgemerkt blijft. Wat je mogelijk wel merkt is de ondersteuning van wifi 6 en sneller 4G, waarmee de internetverbinding minder een bottleneck hoeft te zijn. Zoals je mag verwachten dus weinig laadtijden in games en andere zware games.

De accuduur, dat is wel iets waar Apple hard mee bezig is. Bij vorige generaties van een paar jaar geleden was de accuduur ondermaats, je moest rantsoeneren om een dag op een acculading door te komen. Dit kwam niet door de energie die het toestel en iOS nodig hadden, maar met name door de kleine accucapaciteit, wat ook de levensduur van de accu zelf niet ten goede kwam. Apple zet dit op de goede manier recht door gewoonweg grotere accu’s te plaatsen die gelijkgetrokken is met concurrerende Android-alternatieven. 3.969 mAh voor de iPhone 11 Pro Max, die we te testen kregen. Hiermee is de accuduur gelijk met andere smartphones. Afhankelijk van je gebruik moet anderhalve dag zeker lukken. De accu van de gewone iPhone 11 Pro is gelijk gebleven met 2.658 mAh. Hoe lang deze accu meegaat, dat hebben we niet kunnen testen. De accuduur van de iPhone XS, die dezelfde accucapaciteit had, viel ons vorig jaar bij het reviewen echter wat tegen.

De iPhone 11 Pro kan draadloos opladen, wat niet nieuw is. Fijn is echter wel dat Apple niet meer zo gierig is om een snellader los te verkopen, maar deze standaard in de doos meelevert.

iOS 13 op de iPhone 11 Pro

De iPhone 11 Pro draait standaard op de nieuwste iOS-variant, iOS 13 (hoewel er tijdens het reviewen al een nieuwe update verscheen: iOS 13.1). Zoals bekend is iOS meest gebruiksvriendelijke mobiele besturingssysteem, dat op lange update-ondersteuning kan rekenen van Apple en naadloze samenwerking met andere Apple-diensten en apparaten. Anderzijds valt er ook genoeg op aan te merken. Het overzicht met alleen app-icoontjes oogt al jarenlang statisch en verouderd en de restricties maken van het besturingssysteem (en hier gebruik ik mijn eigen woorden) een gesloten inrichting. Vooral een visuele vernieuwing van iOS, waarbij het statische icoon-overzicht wordt gemoderniseerd, zou geen overbodige luxe zijn.

©PXimport

Wat maakt een smartphone Pro?

Hoewel deze iPhone grote indruk maakt, missen we toch een beetje lef bij Apple. De vorige generaties van de iPhones stonden niet bekend om innovaties, en ook bij deze allereerste Pro-iPhone vervalt Apple in hetzelfde kunstje, terwijl Apple hier echt lef had moeten tonen. Waar is het 90 of 120 hertz scherm? Waarom wordt nog steeds vastgehouden aan die verouderde Lightning-aansluiting? De iPad Pro kent deze vernieuwingen wel. Waarom geen vingerafdrukscanner onder het scherm? Waarom geen mogelijkheden voor extra opslag met geheugenkaarten of externe opslag, met name omdat de 64GB aan opslaggeheugen voor het basismodel ontoereikend is? Waarom nog steeds die afzichtelijke scherminkeping? Die overigens door Apple zelf in marketing-uitingen zoveel mogelijk wordt weggepoetst. Hoe ziet Apple de Pro-doelgroep voor zich?

Voor een iPhone Pro mag je gewoonweg een smartphone verwachten die grensverleggender is dan dit. Vooral als je de prijs daarbij meetelt, hoewel de iPhone 11 Pro niet duurder is dan zijn voorganger is de prijs nog altijd op geen enkele manier te verantwoorden, zelfs niet voor wie 18 uur per dag aan zijn toestel vastgeplakt zit. Ook de meerprijzen in accessoires (zoals hoesjes, maar ook dongels en Airpods om het gemis aan 3,5mm-poort op te vangen) en het onethische-reparatiebeleid zijn hoger dan recht te praten valt. De iPhone 11 Pro is gewoonweg een hele goede smartphone op de bekende gebieden, waarmee Apple weer op safe speelt.

Conclusie: iPhone 11 Pro kopen?

Het ontwerp, de fantastische camera, het fraaie scherm, de prima accuduur, prestaties en de goede update-ondersteuning. Ja, de iPhone 11 Pro is zonder twijfel de beste smartphone van het moment. Toch hadden we iets meer lef van Apple verwacht voor een iPhone die het Pro-stempel mag dragen. Apple speelt op safe, waardoor innovatie uitblijft en er nog altijd geen argumenten overblijven om bijna 1100 euro voor een smartphone te betalen.

Een 'gewoon prima' smartphone hoeft echt geen vele honderden euro's te kosten, weten we inmiddels. De nieuwe Motorola Edge 60 Fusion is daar een mooi voorbeeld van, lees je in deze review. Voor een adviesprijs van 329 euro krijg je een telefoon die luxe oogt, fijne specificaties heeft en zes jaar updates ontvangt.

De Edge 60 Fusion is het goedkoopste model in Motorola's Edge 60-serie en verkrijgbaar in drie kleuren: blauw, roze en het geteste turquoise. Niet de meeste alledaagse kleuren voor een smartphone, en het veilige grijs, zwart en wit ontbreken. Wij kunnen dat wel waarderen.

Opvallend ontwerp

De Edge 60 Fusion valt lekker op in de saaie massa. Een hoesje kan handig zijn om de telefoon beter te beschermen, maar is niet nodig voor grip. De nepleren achterkant biedt namelijk veel grip. Motorola schermt bovendien met een MIL-STD-810H-certificering, die aangeeft dat de Edge 60 Fusion niet stuk zou moeten gaan door een val van maximaal 1,2 meter hoogte.

©Rens Blom

De Edge 60 Fusion valt lekker op.

De gebruikservaring van de Motorola-smartphone is uitstekend. Met 178 gram is het toestel relatief licht, door de gekromde randen aan de zijkanten heb je het idee dat je een hele dure telefoon in handen hebt en het 6,67 inch-oledscherm ziet ook heel goed uit. De verversingssnelheid is 120 Hz en de resolutie wat hoger dan Full-HD, waardoor het scherm scherp oogt.

Complete smartphone

We zijn ook blij dat Motorola de scherp geprijsde smartphone zo compleet heeft gemaakt. De Edge 60 Fusion is bijvoorbeeld waterbestendig, ondersteunt een e-sim en heeft lekker veel (256 GB) opslagcapaciteit. Ook het werkgeheugen is van gebruikelijke grootte (8 GB) en de gangbare accucapaciteit van 5200 mAh levert een meer dan prima accuduur op. Wij kunnen de smartphone bij redelijk intensief gebruik, ook buiten de deur, zeker een lange dag gebruiken. 's Avonds opladen kan, maar de volgende ochtend redt het toestel ook.

©Rens Blom

Het grote scherm ziet er goed uit

Je dient wel zelf een oplaadadapter te regelen, en het liefst een krachtige. Motorola levert – vanwege nieuwe EU-wetgeving – namelijk alleen een usb-c-kabel in de doos van de Edge 60 Fusion mee. Met de juiste adapter kan de smartphone overigens lekker rap opladen, namelijk met 68 watt. Wat dat zegt? Dat het drie kwartier duurt om de telefoon van 0 naar 100 procent te brengen.

Is de Edge 60 Fusion zonder compromissen? Nee. De gebruikte MediaTek-processor is niet zo snel, waardoor de telefoon ons af en toe niet kan bijhouden. Geen ramp, maar wel een aandachtspunt. Toestellen worden door de jaren heen namelijk wat trager door alle apps en bestanden die je erop hebt gezet, en de Edge 60 Fusion is dus vanaf dag één al niet de snelste in zijn segment.

©Rens Blom

Camera's

De camera's van de smartphone zijn wat verwarrend. Achterop lijken drie cameralenzen te zitten, aangevuld met een flitser. Er zijn echter maar twee camera's: een hoofdcamera en een groothoekcamera. De Edge 60 Fusion kan ook inzoomen, maar gebruikt daar zijn hoofdcamera voor. Hoewel de camera's prima zijn gelet op de prijs, merken we duidelijk dat duurdere smartphones betere kiekjes schieten. Een begrijpelijk compromis, en we zijn blij dat Motorola de groothoeklens voorzien heeft van een macrofunctie, om van heel dichtbij te fotograferen. Dat kunnen lang niet alle telefoons in dit prijssegment.

Hieronder zie je twee fotoseries met van links naar rechts de hoofdcamera, groothoekcamera en zoomfunctie (2x) aan het werk.

©Rens Blom

©Rens Blom

Zes jaar updates

Prettig aan de Motorola Edge 60 Fusion is dat de telefoon drie Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates krijgt. Je kunt het toestel dus heel lang veilig gebruiken. Motorola installeert ook heel wat AI-functies op het toestel. Sommige functies zijn nuttig, andere niet. Vertrouwd prettig blijven de gebaren om de smartphone efficiënt te bedienen. Motorola's tijdlijn met artikelen in allerlei categorieën toont ons om onduidelijke redenen alleen Engelstalige content, aangevuld met advertenties. Google's nieuwsfeed blijft dus relevanter.

©Rens Blom

Sommige onderdelen van Motorola's software bevallen goed, andere delen minder.

Conclusie: Motorola Edge 60 Fusion kopen?

De Motorola Edge 60 Fusion is niet de snelste smartphone in zijn prijsklasse, maar scoort op alle andere belangrijke punten wel (erg) goed. We zijn ook blij met het updatebeleid van zes jaar. Voor iets meer dan 300 euro koop je zo een telefoon waar je veel plezier aan kunt beleven.

WhatsApp is de meest geïnstalleerde app op Nederlandse smartphones, gevolgd door Google Maps, DigiD en YouTube. Dat blijkt uit het Mobile App Trends Report 2025 van Framna. Voor dit rapport zijn 600 apps geanalyseerd en 9.000 gebruikers ondervraagd.

Praktisch wint het van nieuws

De Top 20 laat een duidelijke voorkeur zien voor praktische apps, zoals 9292, NS, PostNL en Buienradar. Ook supermarktapps als die van Albert Heijn en Lidl Plus zijn vertegenwoordigd; terwijl ook Marktplaats, Bol en Spotify populair zijn.Nieuwsapps van onder andere NU.nl, NOS en De Telegraaf ontbreken. Daarin verschilt Nederland bijvoorbeeld van Scandinavische landen als Zweden en Denemarken, waarin de categorie nieuwsapps sterker scoort.

Kijken we naar sociale media, dan staan Facebook, Instagram en LinkedIn wel in de Top 20, maar TikTok ontbreekt.

Hoge waardering ≠ (automatisch) vaak geïnstalleerd

Framna keek niet alleen naar hoeveel een app wordt geïnstalleerd, maar ook naar de mate van waardering. De zogeheten "App Pulse-score" is gebaseerd op tevredenheid, gebruikswaarde, relevantie en het imago van de aanbieder. Op basis van die score staan WhatsApp, Spotify en ChatGPT bovenaan. Opvallend: sommige apps met een hoge App Pulse-score – zoals ChatGPT en Teletekst – komen niet voor in de lijst van meest geïnstalleerde apps.

WhatsApp niet weg te denken

WhatsApp is met een gebruikspercentage van 97 procent met afstand de populairste app in Nederland. De app wordt zowel privé als zakelijk gebruikt, onder meer voor klantenservice, groepsgesprekken en afspraakherinneringen. Daarmee speelt WhatsApp een centrale rol in de digitale communicatie van veel Nederlanders.

DigiD en Tikkie onmisbaar geworden

Ook DigiD en Tikkie zijn breed ingeburgerd. DigiD is de standaard geworden voor online toegang tot overheidsdiensten en zorginstanties. Tikkie wordt veel gebruikt voor het eenvoudig terugbetalen van bedragen onderling. Beide apps combineren gebruiksgemak met een duidelijke functie, waardoor ze inmiddels voor veel gebruikers tot de vaste uitrusting van hun telefoon behoren.

Social media dagelijks het meest geopend

In het onderzoek is ook gekeken naar het daadwerkelijke gebruik van apps. Social media worden het vaakst dagelijks geopend (door 62 procent van de ondervraagden), gevolgd door nieuwsapps (61 procent), financiële apps (31 procent) en entertainmentapps (28 procent). Toch halen nieuwsapps de top 20 van meest gebruikte apps niet.

De 20 meest gedownloade apps in Nederland

1: WhatsApp

2: Google Maps

3: DigiD

4: YouTube

5: Facebook

6: Marktplaats

7: Instagram

8: Albert Heijn

9: Spotify

10: Bol

11: PostNL

12: Messenger

13: NS

14: Netflix

15: Buienradar

16: Tikkie

17: Lidl Plus

18: LinkedIn

19: 9292

20: ING