Koffieliefhebbers die niet op een euro kijken en die eens bijzondere koffie willen proberen kunnen in de speciaalzaak Kopi Luwak bestellen: ’s werelds meest exclusieve en duurste koffie. Of hij echt zoveel beter en rijker smaakt is nog de vraag. Blijkbaar maakt het bijzondere verhaal achter dit product deel uit van de exclusiviteit.

Lees ook: 6 tips om je koffiebonen lekker vers te houden

Herkomst

Kopi Luwak is een koffiespecialiteit afkomstig uit Indonesië, maar ondertussen heeft de productie zich verspreid naar andere Zuidoost-Aziatische landen die een vergelijkbaar klimaat en ecosysteem hebben. Kopi Luwak wordt voornamelijk geproduceerd in Indonesië, de Filipijnen en Vietnam. Het eiland Sumatra in Indonesië is ’s werelds grootste producent van deze koffie. Hier in het Westen en in het Midden-Oosten is het recent een trend en tegelijk een luxeproduct geworden. 

Twee bonen in een koffiebes

Om te begrijpen wat Kopi Luwak is, moet je eerst een rudimentair begrip hebben van hoe koffie wordt geproduceerd. Koffiebonen zijn eigenlijk geen bonen maar zaden die in vruchten zitten die op kersen lijken. Om bij de twee bonen in de koffiebes te komen, moet je eerst het vruchtvlees wegspoelen. De gewassen bonen laat men vaak in het water gisten. Gaat het om ongewassen bonen ,dan worden deze bessen in de zon gelegd waar ze fermenteren en daarna wordt het vruchtvlees verwijderd. Afhankelijk van de methode die men volgt, worden er nog verschillende smaaktonen toegevoegd zodat je unieke regionale smaken krijgt. Maar ook het fermentatieproces zorgt voor de complexiteit van de koffiesmaak. 

Uit klonters poep

Kopi Luwak gaat ook uit van gefermenteerde koffiebonen. In plaats van de vruchten te laten gisten in water of in de zon, worden ze gefermenteerd in de darmen van de palmcivetkat. Het spijsverteringskanaal van dit dier verteert de vrucht van de koffiebes en zorgt dat de boon steeds meer smaak krijgt. Terwijl deze vrucht door het darmstelsel van de civetkat gaat, breekt de kers langzaam van de boon af. Omdat de bonen in de koffiebessen niet door de civetkatten worden verteerd, poept het dier ze in klonten uit. Uiteindelijk worden de klonters poep van dit dier verzameld, de bonen worden eruit gepulkt en klaargemaakt voor consumptie. De specifieke smaak is dus voornamelijk te danken aan de spijsverteringsenzymen en het afbraakproces van de kers. Letterlijk vertaald betekent Kopi Luwak ‘civetkoffie’. 

©ayselucar

De civetkat in Sumatra.

Houd de civetkat gelukkig voor goede koffie

Dit proces is behoorlijk tijdrovend en arbeidsintensief. Daarom zit er aan Kopi Luwak een behoorlijk prijskaartje. Bovendien is de verzorging van de civetkat van belang voor de smaak en de kwaliteit van de bonen. Zowel het dieet als het stressniveau van het dier kan de smaak beïnvloeden. Civetkatten zijn kleine, slanke nachtdieren van de Viverridae-familie, die inheems zijn in Azië. Het zijn een soort wezels die het liefst in de jungle leven en die ’s nachts naar buiten komen om zich te voeden met vruchten. Sommige soorten zijn alleseters. Ondanks hun naam en hun vorm behoren ze niet tot de katachtigen, maar zijn ze eerder verwant met de mangoest. Over de hele wereld zijn er verschillende soorten civetkatten.

©MANO | leejoongyeul

In de klonters poep zitten de gefermenteerde koffiebonen. 

Ben je op zoek naar een koffiemachine? Vraag dan de (gratis!) Kieskeurig.nl Koffiewijzer 2023 aan: 16 koffiemachines, uitgebreid getest door consumenten. Van gebruiksgemak tot onderhoud, van koffievariëteiten tot smaak: lees de onafhankelijke en eerlijke reviews van meer dan 100 testers.

The Oprah Show 

Oorspronkelijk beschouwde men de civetkatten als ongedierte dat koffiebessen uit de koffievelden stal. Tot de bevolking de bonen in de poep begon schoon te maken, te drogen en te roosteren. In het begin dacht men dat deze keutelkoffie minderwaardig zou zijn, tot men besefte dat hij eigenlijk veel beter smaakte. De bevolking begon zelfs actief te zoeken naar koffiebonen in de keutels van de civetkat!

Dat arme koffieboeren een koffieboon konden produceren die meer smaak had dan hetgeen ze zelf op hun plantages produceerden, werd ook rijke plantage-eigenaren die fortuinen verdienden aan de koffieoogst duidelijk. Civet-farms (zie verderop) schoten als paddenstoelen uit de grond. 

In de jaren 90 bereikten deze bijzonder koffiebonen Groot-Brittannië en vandaar werden ze verspreid in de rest van de wereld. John Cleese, de Britse acteur-komiek, maakt er geen geheim van dat hij gek is op Kopi Luwak en de koffie werd zelfs onderwerp in The Oprah Show. 

Schaars

Op Java, Sumatra en Sulawesi – drie Indonesische eilanden - wordt jaarlijks 230 kilogram Kopi Luwak geproduceerd, maar na het uitbreken van het sars-virus zijn de civetkatten met duizenden tegelijk afgeslacht. Bovendien hebben Westerse landen de import van deze koffie een tijdlang gebannen uit vrees voor besmetting. De jaarlijkse productie van echte Kopi Luwak bedraag tussen 500 en 700 kilogram, wat bijzonder weinig is als je weet dat er ieder jaar 9,5 miljard ton koffie wordt geproduceerd. Dit maakt dus dat Kopi Luwak de duurste koffiesoort is. Een pak Kopi Luwak-koffiebonen kost in de handel 39,95 euro. En wil je in een koffiehuis zo’n kopje bestellen, dan betaal je tussen de 7 en de 16 euro.  

Lees ook: Verschillende soorten koffiebonen: welke kies je?

Lekker of hype?

Van nature is de civetkat kieskeurig over de koffiebes die hij naar binnen werkt. Zijn kieskeurigheid zorgt al voor een betere smaak van de koffie. In zo’n kopje Kopi Luwak proef je volgens kenners de aardse tonen, chocolade, citroen en citrus. Sommige koffie-connaisseurs beweren zelfs dat deze koffie een beetje naar siroop smaakt met jungle-ondertonen. Wat ze met dat laatste bedoelen is ons een raadsel. Andere koffiecritici zijn het er wel over eens dat de smaak van Kopi Luwak uniek is, maar daarom zou dit soort koffie nog geen voorkeur verdienen. De exclusiviteit en de zeldzaamheid zouden vooral een verklaring zijn voor de populariteit. 

Namaak en dwangvoer

Door de prijs en de vraag naar deze koffie konden de mistoestanden niet lang uitblijven. De eerste uitwas is namaak.  Men neemt aan dat maar liefst 80 procent van de wereldmarkt van Kopi Luwak nep is. Ondertussen zijn er hele boerderijen met Aziatische civetkatten die vaak in erbarmelijke omstandigheden worden gehouden. Ze zitten in te kleine kooien en krijgen uitsluitend koffiebessen als dwangvoer. Ongeveer anderhalve dag nadat ze de bessen hebben gegeten, worden de bonen ontlast. In deze legbatterijen hebben ze te weinig ruimte om te rennen en te bewegen. Bovendien vechten ze daar met elkaar, terwijl ze in het wild juist verlegen en vriendelijk zijn. Laat je ook niet voor de gek houden door het label ‘wild-sourced’ dat je op sommige verpakkingen aantreft. Dierenrechtenorganisatie PETA en de BBC kwamen erachter dat dit label vaak ten onrechte wordt gebruikt.  

©Akkharat Jarusilawong

De dieren krijgen koffiebessen als dwangvoer.

Wie heeft de koffie uit de olifantenpoep al geproefd? (Schermafbeelding)

Vind je dat Chrome af en toe traag presteert en ervaar je zelfs vastlopers? De efficiëntiemodus van Windows 11 is mogelijk de boosdoener. Gelukkig kun je die uitschakelen. We geven je een plan van aanpak waarmee Chrome een heel stuk sneller werkt en reageert.

De efficiëntiemodus is bedoeld om langer te kunnen werken met een volle accu, om minder ventilatorgeluid te produceren en betere prestaties te halen. De functie werd geïntroduceerd in Windows 11. Het is een systeemfunctie die automatisch het brongebruik van apps aanpast op basis van hun gebruik en prioriteit. Deze modus staat standaard ingeschakeld voor bepaalde applicaties zoals Chrome.

Wanneer je bijvoorbeeld meerdere tabbladen in Chrome hebt geopend, terwijl je er slechts één gebruikt, dan kan de efficiëntiemodus een aantal tabbladen in rust zetten. Hierdoor komen die in een energiebesparende stand te staan. Nadeel is dat deze tabbladen mogelijk niet langer worden bijgewerkt, of zelfs helemaal niet meer reageren wanneer je ernaar overschakelt. Wat aanvankelijk bedoeld is als een voordeel, pakt hierdoor soms uit als hinderlijk. Extra geheugen dat wordt vrijgemaakt lijkt op het eerste gezicht interessant, maar als hierdoor browsertabbladen niet laden of websites crashen dan is dit behoorlijk irritant. Tijd om hier wat aan te gaan doen.

Eerst controleren

We gaan eerst controleren of de efficiëntiemodus inderdaad is ingeschakeld en of die zijn werk doet. Heb je Windows 11 geüpdatet naar versie 22H2 of hoger, dan is de kans groot dat de efficiëntiemodus in Google Chrome al actief is. Controleer dit met Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en selecteer Taakbeheer.

In de app die opent, zoek je nu het proces Google Chrome. Klik op het pijltje ernaast om deze groep uit te vouwen. In de kolom Status staat Efficiëntiemodus naast alle processen waarvoor deze functie is ingeschakeld. Wanneer je dit label aantreft, weet je dat deze modus over het algemeen actief is voor Google Chrome. De efficiëntiemodus is ook herkenbaar aan een pictogram van een groen blaadje.

Het groene blaadje geeft aan dat bij deze processen de efficiëntiemodus actief is.

Efficiëntiemodus uit

Je kunt de efficiëntiemodus voor Google Chrome in Windows 11 tijdelijk uitschakelen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op een van de subprocessen waar de waarde Efficiëntiemodus in de kolom Status te zien is. Klik daarna met de rechtermuisknop op het label Efficiëntiemodus om het vinkje weg te halen. Herhaal deze stap bij alle Chrome-subprocessen waar de efficiëntiemodus actief is, tot in de groep Google Chrome geen enkel groen blaadje meer staat. Hierdoor wordt de efficiëntiemodus voor deze subprocessen tijdelijk uitgeschakeld.

De proceslijst verandert en wordt continu bijgewerkt wanneer je nieuwe tabbladen opent en sluit. Het is dus mogelijk dat je deze stappen meerdere keren moet herhalen om ervoor te zorgen dat de wijzigingen van kracht blijven. Ook als je Chrome later sluit en opnieuw start, wordt de modus opnieuw ingeschakeld. Hetzelfde geldt wanneer je de pc opnieuw opstart.

Haal het vinkje weg bij Efficiëntiemodus.

Twee versies

Als je de vorige methode niet elke keer opnieuw wilt herhalen nadat je Google Chrome hebt gestart, dan kun je werken met Chrome-snelkoppelingen. In dit voorbeeld gebruik je een snelkoppeling om Chrome in de standaardinstelling (met de efficiëntiemodus actief) te gebruiken en daarnaast maak je een snelkoppeling om Chrome te gebruiken zónder de efficiëntiemodus.

Begin met het plaatsen van een snelkoppeling voor Chrome op het bureaublad. Binnen Windows 11 verloopt dat anders dan in Windows 10. Klik op Start en selecteer rechtsboven de optie Alles. Hiermee verschijnt er een alfabetische lijst met alle apps. Zoek Google Chrome en sleep dit pictogram naar het bureaublad. Daar is de eerste snelkoppeling. Klik met rechts op deze snelkoppeling en kies Kopiëren. Daarna klik je op het bureaublad met rechts en je selecteert Plakken.

Sleep een snelkoppeling op het bureaublad vanuit Alle apps.

Zonder efficiëntiemodus

Zo, vanaf nu heb je twee snelkoppelingen voor Chrome op het bureaublad. Bij de tweede verander je de naam bijvoorbeeld in Google Chrome zonder efficiëntiemodus. Klik met de rechtermuisknop op deze tweede snelkoppeling en kies Eigenschappen in het contextmenu. Klik in het venster Eigenschappen / Snelkoppeling op het veld Doel. Daar zie je het pad: C:\Program Files\Google\Chrome\Application\chrome.exe. Voeg daar de volgende opdracht aan toe. Zet de cursor achter chrome.exe, plaats een spatie en daarachter typ of plak je --disable-features=UseEcoQoSForBackgroundProcess. Het totale pad ziet er dus als volgt uit:

Klik op Toepassen in de rechterbenedenhoek van het venster. Door deze toevoeging schakel je de Eco QoS (Eco Quality of Service) voor achtergrondprocessen uit. Hierdoor gebruikt Chrome niet langer de functie die is ontworpen om het energieverbruik te optimaliseren. Windows vraagt je in sommige gevallen om de beheerrechten te verlenen om door te kunnen gaan. Klik dan gewoon op Doorgaan. Sluit het venster Eigenschappen van Google Chrome als je klaar bent. Start nu Google Chrome opnieuw op.

Wijzig de gegevens in het veld Doel.

Controle

Om te controleren of de functie is uitgeschakeld open je de snelkoppeling zonder efficiëntiemodus. Typ in het adresvak chrome://version en druk op Enter. Hierdoor zullen de details van Chrome op je pc in beeld komen. En daar zul je de opdrachtparameters lezen die je zojuist hebt toegevoegd. Als je Chrome opent vanaf de eerste snelkoppeling (met efficiëntiemodus) en je typt chrome://version, dan zul je deze parameters niet terugvinden. Ook wanneer je het oorspronkelijke Chrome-uitvoerbare bestand start vanuit de map C:\Program Files\Google\Chrome\Application zul je ontdekken dat de efficiëntiemodus nog steeds aan staat.

Deze aanpassing schakelt de efficiëntiemodus alleen uit als je Chrome start vanuit de bewerkte snelkoppeling.

Geheugenbesparing uitzetten

Behalve de efficiëntiemodus gebruikt Chrome ook functies voor geheugen- en energiebesparing. Beide verminderen het stroomverbruik van de browser door bepaalde functies en mogelijkheden te beperken, maar ze kunnen ook de browserprestaties vertragen. Om ze uit te schakelen, tik je op de drie puntjes in de rechterbovenhoek en ga je via Instellingen naar Prestaties. Je kunt ook in het adresvak chrome://settings/performance typen en dan op Enter drukken. Hiermee kom je op het tabblad Prestaties. In dit tabblad kun je de schuifjes bij Geheugen / Geheugenbesparing en Voeding / Energiebesparing uitschakelen.

Deze laatste optie is alleen beschikbaar op Chrome die op een laptop draait. Een van de bekende problemen van Geheugenbesparing is dat het tabblad automatisch bevriest of opnieuw gaat laden wanneer je ernaar teruggaat. Energiebesparing kan ook de oorzaak zijn dat de visuele effecten in de browser worden beperkt. Hierdoor zal bijvoorbeeld smooth scrolling niet meer werken en ook videoframerates kunnen hierdoor vertragen.

Probeer Geheugenbesparing uit te zetten en kijk of het probleem hiermee is opgelost.

Sluit ongebruikte tabs

Chrome opent voor elk tabblad zijn eigen proces. Als er veel tabbladen openstaan, dan verbruiken die veel geheugen, wat kan leiden tot vertraging. Om te weten hoeveel systeembronnen Chrome aanspreekt, ga je naar Taakbeheer en bekijk je het lopende verbruik. De oplossing is simpel: sluit onnodige tabbladen om te zien of Chrome hierdoor sneller wordt.

Alle open tabbladen spreken gezamenlijk veel geheugen aan.

Cache en cookies wissen

Wanneer je de Chrome-browser lang gebruikt, verzamel je heel wat gegevens in de browsercache en ook veel cookies, wat de browser kan vertragen. Je kunt dit probleem oplossen door de browsegegevens te wissen. Klik op de drie puntjes in de rechterbovenhoek van de browser. Selecteer Browsegegevens wissen. Vervolgens selecteer je de vakjes Cache en Cookies en je klikt op Gegevens wissen. Als dat is gebeurd, start je Chrome opnieuw op en kijk je of het programma nog steeds traag is.

De gecachte afbeeldingen en bestanden nemen 320 MB in beslag.

Een 'gewoon prima' smartphone hoeft echt geen vele honderden euro's te kosten, weten we inmiddels. De nieuwe Motorola Edge 60 Fusion is daar een mooi voorbeeld van, lees je in deze review. Voor een adviesprijs van 329 euro krijg je een telefoon die luxe oogt, fijne specificaties heeft en zes jaar updates ontvangt.

De Edge 60 Fusion is het goedkoopste model in Motorola's Edge 60-serie en verkrijgbaar in drie kleuren: blauw, roze en het geteste turquoise. Niet de meeste alledaagse kleuren voor een smartphone, en het veilige grijs, zwart en wit ontbreken. Wij kunnen dat wel waarderen.

Opvallend ontwerp

De Edge 60 Fusion valt lekker op in de saaie massa. Een hoesje kan handig zijn om de telefoon beter te beschermen, maar is niet nodig voor grip. De nepleren achterkant biedt namelijk veel grip. Motorola schermt bovendien met een MIL-STD-810H-certificering, die aangeeft dat de Edge 60 Fusion niet stuk zou moeten gaan door een val van maximaal 1,2 meter hoogte.

©Rens Blom

De Edge 60 Fusion valt lekker op.

De gebruikservaring van de Motorola-smartphone is uitstekend. Met 178 gram is het toestel relatief licht, door de gekromde randen aan de zijkanten heb je het idee dat je een hele dure telefoon in handen hebt en het 6,67 inch-oledscherm ziet ook heel goed uit. De verversingssnelheid is 120 Hz en de resolutie wat hoger dan Full-HD, waardoor het scherm scherp oogt.

Complete smartphone

We zijn ook blij dat Motorola de scherp geprijsde smartphone zo compleet heeft gemaakt. De Edge 60 Fusion is bijvoorbeeld waterbestendig, ondersteunt een e-sim en heeft lekker veel (256 GB) opslagcapaciteit. Ook het werkgeheugen is van gebruikelijke grootte (8 GB) en de gangbare accucapaciteit van 5200 mAh levert een meer dan prima accuduur op. Wij kunnen de smartphone bij redelijk intensief gebruik, ook buiten de deur, zeker een lange dag gebruiken. 's Avonds opladen kan, maar de volgende ochtend redt het toestel ook.

©Rens Blom

Het grote scherm ziet er goed uit

Je dient wel zelf een oplaadadapter te regelen, en het liefst een krachtige. Motorola levert – vanwege nieuwe EU-wetgeving – namelijk alleen een usb-c-kabel in de doos van de Edge 60 Fusion mee. Met de juiste adapter kan de smartphone overigens lekker rap opladen, namelijk met 68 watt. Wat dat zegt? Dat het drie kwartier duurt om de telefoon van 0 naar 100 procent te brengen.

Is de Edge 60 Fusion zonder compromissen? Nee. De gebruikte MediaTek-processor is niet zo snel, waardoor de telefoon ons af en toe niet kan bijhouden. Geen ramp, maar wel een aandachtspunt. Toestellen worden door de jaren heen namelijk wat trager door alle apps en bestanden die je erop hebt gezet, en de Edge 60 Fusion is dus vanaf dag één al niet de snelste in zijn segment.

©Rens Blom

Camera's

De camera's van de smartphone zijn wat verwarrend. Achterop lijken drie cameralenzen te zitten, aangevuld met een flitser. Er zijn echter maar twee camera's: een hoofdcamera en een groothoekcamera. De Edge 60 Fusion kan ook inzoomen, maar gebruikt daar zijn hoofdcamera voor. Hoewel de camera's prima zijn gelet op de prijs, merken we duidelijk dat duurdere smartphones betere kiekjes schieten. Een begrijpelijk compromis, en we zijn blij dat Motorola de groothoeklens voorzien heeft van een macrofunctie, om van heel dichtbij te fotograferen. Dat kunnen lang niet alle telefoons in dit prijssegment.

Hieronder zie je twee fotoseries met van links naar rechts de hoofdcamera, groothoekcamera en zoomfunctie (2x) aan het werk.

©Rens Blom

©Rens Blom

Zes jaar updates

Prettig aan de Motorola Edge 60 Fusion is dat de telefoon drie Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates krijgt. Je kunt het toestel dus heel lang veilig gebruiken. Motorola installeert ook heel wat AI-functies op het toestel. Sommige functies zijn nuttig, andere niet. Vertrouwd prettig blijven de gebaren om de smartphone efficiënt te bedienen. Motorola's tijdlijn met artikelen in allerlei categorieën toont ons om onduidelijke redenen alleen Engelstalige content, aangevuld met advertenties. Google's nieuwsfeed blijft dus relevanter.

©Rens Blom

Sommige onderdelen van Motorola's software bevallen goed, andere delen minder.

Conclusie: Motorola Edge 60 Fusion kopen?

De Motorola Edge 60 Fusion is niet de snelste smartphone in zijn prijsklasse, maar scoort op alle andere belangrijke punten wel (erg) goed. We zijn ook blij met het updatebeleid van zes jaar. Voor iets meer dan 300 euro koop je zo een telefoon waar je veel plezier aan kunt beleven.