Koffieliefhebbers die niet op een euro kijken en die eens bijzondere koffie willen proberen kunnen in de speciaalzaak Kopi Luwak bestellen: ’s werelds meest exclusieve en duurste koffie. Of hij echt zoveel beter en rijker smaakt is nog de vraag. Blijkbaar maakt het bijzondere verhaal achter dit product deel uit van de exclusiviteit.

Lees ook: 6 tips om je koffiebonen lekker vers te houden

Herkomst

Kopi Luwak is een koffiespecialiteit afkomstig uit Indonesië, maar ondertussen heeft de productie zich verspreid naar andere Zuidoost-Aziatische landen die een vergelijkbaar klimaat en ecosysteem hebben. Kopi Luwak wordt voornamelijk geproduceerd in Indonesië, de Filipijnen en Vietnam. Het eiland Sumatra in Indonesië is ’s werelds grootste producent van deze koffie. Hier in het Westen en in het Midden-Oosten is het recent een trend en tegelijk een luxeproduct geworden. 

Twee bonen in een koffiebes

Om te begrijpen wat Kopi Luwak is, moet je eerst een rudimentair begrip hebben van hoe koffie wordt geproduceerd. Koffiebonen zijn eigenlijk geen bonen maar zaden die in vruchten zitten die op kersen lijken. Om bij de twee bonen in de koffiebes te komen, moet je eerst het vruchtvlees wegspoelen. De gewassen bonen laat men vaak in het water gisten. Gaat het om ongewassen bonen ,dan worden deze bessen in de zon gelegd waar ze fermenteren en daarna wordt het vruchtvlees verwijderd. Afhankelijk van de methode die men volgt, worden er nog verschillende smaaktonen toegevoegd zodat je unieke regionale smaken krijgt. Maar ook het fermentatieproces zorgt voor de complexiteit van de koffiesmaak. 

Uit klonters poep

Kopi Luwak gaat ook uit van gefermenteerde koffiebonen. In plaats van de vruchten te laten gisten in water of in de zon, worden ze gefermenteerd in de darmen van de palmcivetkat. Het spijsverteringskanaal van dit dier verteert de vrucht van de koffiebes en zorgt dat de boon steeds meer smaak krijgt. Terwijl deze vrucht door het darmstelsel van de civetkat gaat, breekt de kers langzaam van de boon af. Omdat de bonen in de koffiebessen niet door de civetkatten worden verteerd, poept het dier ze in klonten uit. Uiteindelijk worden de klonters poep van dit dier verzameld, de bonen worden eruit gepulkt en klaargemaakt voor consumptie. De specifieke smaak is dus voornamelijk te danken aan de spijsverteringsenzymen en het afbraakproces van de kers. Letterlijk vertaald betekent Kopi Luwak ‘civetkoffie’. 

©ayselucar

De civetkat in Sumatra.

Houd de civetkat gelukkig voor goede koffie

Dit proces is behoorlijk tijdrovend en arbeidsintensief. Daarom zit er aan Kopi Luwak een behoorlijk prijskaartje. Bovendien is de verzorging van de civetkat van belang voor de smaak en de kwaliteit van de bonen. Zowel het dieet als het stressniveau van het dier kan de smaak beïnvloeden. Civetkatten zijn kleine, slanke nachtdieren van de Viverridae-familie, die inheems zijn in Azië. Het zijn een soort wezels die het liefst in de jungle leven en die ’s nachts naar buiten komen om zich te voeden met vruchten. Sommige soorten zijn alleseters. Ondanks hun naam en hun vorm behoren ze niet tot de katachtigen, maar zijn ze eerder verwant met de mangoest. Over de hele wereld zijn er verschillende soorten civetkatten.

©MANO | leejoongyeul

In de klonters poep zitten de gefermenteerde koffiebonen. 

Ben je op zoek naar een koffiemachine? Vraag dan de (gratis!) Kieskeurig.nl Koffiewijzer 2023 aan: 16 koffiemachines, uitgebreid getest door consumenten. Van gebruiksgemak tot onderhoud, van koffievariëteiten tot smaak: lees de onafhankelijke en eerlijke reviews van meer dan 100 testers.

The Oprah Show 

Oorspronkelijk beschouwde men de civetkatten als ongedierte dat koffiebessen uit de koffievelden stal. Tot de bevolking de bonen in de poep begon schoon te maken, te drogen en te roosteren. In het begin dacht men dat deze keutelkoffie minderwaardig zou zijn, tot men besefte dat hij eigenlijk veel beter smaakte. De bevolking begon zelfs actief te zoeken naar koffiebonen in de keutels van de civetkat!

Dat arme koffieboeren een koffieboon konden produceren die meer smaak had dan hetgeen ze zelf op hun plantages produceerden, werd ook rijke plantage-eigenaren die fortuinen verdienden aan de koffieoogst duidelijk. Civet-farms (zie verderop) schoten als paddenstoelen uit de grond. 

In de jaren 90 bereikten deze bijzonder koffiebonen Groot-Brittannië en vandaar werden ze verspreid in de rest van de wereld. John Cleese, de Britse acteur-komiek, maakt er geen geheim van dat hij gek is op Kopi Luwak en de koffie werd zelfs onderwerp in The Oprah Show. 

Schaars

Op Java, Sumatra en Sulawesi – drie Indonesische eilanden - wordt jaarlijks 230 kilogram Kopi Luwak geproduceerd, maar na het uitbreken van het sars-virus zijn de civetkatten met duizenden tegelijk afgeslacht. Bovendien hebben Westerse landen de import van deze koffie een tijdlang gebannen uit vrees voor besmetting. De jaarlijkse productie van echte Kopi Luwak bedraag tussen 500 en 700 kilogram, wat bijzonder weinig is als je weet dat er ieder jaar 9,5 miljard ton koffie wordt geproduceerd. Dit maakt dus dat Kopi Luwak de duurste koffiesoort is. Een pak Kopi Luwak-koffiebonen kost in de handel 39,95 euro. En wil je in een koffiehuis zo’n kopje bestellen, dan betaal je tussen de 7 en de 16 euro.  

Lees ook: Verschillende soorten koffiebonen: welke kies je?

Lekker of hype?

Van nature is de civetkat kieskeurig over de koffiebes die hij naar binnen werkt. Zijn kieskeurigheid zorgt al voor een betere smaak van de koffie. In zo’n kopje Kopi Luwak proef je volgens kenners de aardse tonen, chocolade, citroen en citrus. Sommige koffie-connaisseurs beweren zelfs dat deze koffie een beetje naar siroop smaakt met jungle-ondertonen. Wat ze met dat laatste bedoelen is ons een raadsel. Andere koffiecritici zijn het er wel over eens dat de smaak van Kopi Luwak uniek is, maar daarom zou dit soort koffie nog geen voorkeur verdienen. De exclusiviteit en de zeldzaamheid zouden vooral een verklaring zijn voor de populariteit. 

Namaak en dwangvoer

Door de prijs en de vraag naar deze koffie konden de mistoestanden niet lang uitblijven. De eerste uitwas is namaak.  Men neemt aan dat maar liefst 80 procent van de wereldmarkt van Kopi Luwak nep is. Ondertussen zijn er hele boerderijen met Aziatische civetkatten die vaak in erbarmelijke omstandigheden worden gehouden. Ze zitten in te kleine kooien en krijgen uitsluitend koffiebessen als dwangvoer. Ongeveer anderhalve dag nadat ze de bessen hebben gegeten, worden de bonen ontlast. In deze legbatterijen hebben ze te weinig ruimte om te rennen en te bewegen. Bovendien vechten ze daar met elkaar, terwijl ze in het wild juist verlegen en vriendelijk zijn. Laat je ook niet voor de gek houden door het label ‘wild-sourced’ dat je op sommige verpakkingen aantreft. Dierenrechtenorganisatie PETA en de BBC kwamen erachter dat dit label vaak ten onrechte wordt gebruikt.  

©Akkharat Jarusilawong

De dieren krijgen koffiebessen als dwangvoer.

Wie heeft de koffie uit de olifantenpoep al geproefd? (Schermafbeelding)

De laatste paar maanden verschijnen er steeds potentere midrange smartphones. Nu zit je met de Motorola Edge 60 Pro wel aan de bovenste kant van die markt, maar dat neemt niet weg dat je nog steeds veel waar voor je geld kunt krijgen.

De Motorola Edge 60 Pro ligt in de winkels voor een adviesprijs van 599,99 euro. Voor dat geld krijg je een royale 12 GB werkgeheugen en 512 GB opslagruimte – een uitstekende deal dus. De prijs is gelijk gebleven aan die van zijn voorganger, maar onder de motorkap is er wel het nodige veranderd. De nieuwe Edge heeft een snellere processor, een krachtiger accu, een volledig vernieuwd camerasysteem en – opvallend – een flinke upgrade van het oplaadvermogen.

Net als eerdere modellen is de Edge 60 Pro slank, licht en compact, met een luxe uitstraling dankzij de aflopende schermranden. Met een gewicht van 186 gram ligt het toestel prettig in de hand. De achterkant is bekleed met veganistisch leer, wat niet alleen zorgt voor extra grip, maar ook voorkomt dat je last hebt van vingerafdrukken. En met zowel een IP68- als IP69-certificering is de smartphone uitstekend bestand tegen water en stof.

©Wesley Akkerman

Duurzaam en prachtig display

Terwijl veel andere fabrikanten de gebogen schermranden inmiddels links laten liggen, gaat Motorola er juist vol voor. Het geeft de Edge 60 Pro een premium uitstraling, maar brengt ook een klein nadeel met zich mee: in fel licht kunnen de randen reflecteren, iets waar je bij een plat scherm geen last van hebt. Storend is het niet direct, maar het valt wel op. Gelukkig maakt het p-oledscherm veel goed. Kleuren spatten van het display, het contrast is uitstekend en content kijken is dan ook een genot.

De vingerafdrukscanner zit netjes in het scherm verwerkt en reageert snel. Het display zelf biedt een scherpe resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een verversingssnelheid tot 120 Hertz, wat zorgt voor soepele beelden. Ook de helderheid is dik in orde, zelfs op zonnige dagen. Mooi meegenomen is de keuze voor het stevige Gorilla Glass 7i aan de voorkant, een krasbestendige laag die tegen een stootje kan en het scherm goed beschermt bij dagelijks gebruik.

©Wesley Akkerman

Capabele processor voor gaming

De Motorola Edge 60 Pro draait op de Mediatek Dimensity 8350 Extreme, en dat is een flinke stap vooruit ten opzichte van de Edge 50 Pro. Vooral voor wie graag games op zijn smartphone speelt, is dit goed nieuws. Maar ook bij alledaags gebruik – van appen en mailen tot bellen, browsen en foto's maken – draait het toestel soepel. Tijdens het testen zijn we geen haperingen, vertragingen of andere storende zaken tegengekomen.

Ben je van plan om te gamen op de Edge 60 Pro, houd er dan wel rekening mee dat het toestel bij intensief gebruik warm kan worden. Dat gebeurt niet snel, maar bij grafisch zware 3D-games kan de temperatuur merkbaar oplopen, wat de prestaties wel iets kan beïnvloeden. De meeste casual games draaien probleemloos, maar bij zwaardere titels uit de Play Store speel je doorgaans op medium instellingen. Dat is niet ongebruikelijk in deze prijsklasse, en het toestel houdt zich daar prima staande.

©Wesley Akkerman

Meer energie, iets langere laadtijd

Een van de grootste veranderingen ten opzichte van het vorige model is de accu. Die heeft nu een indrukwekkende capaciteit van 6000 mAh, terwijl de voorganger met 4500 mAh al prima presteerde. Met de Edge 60 Pro haal je moeiteloos het einde van dag twee, zelfs als je af en toe een potje gamet. Die extra accuduur komt echter met een kleine keerzijde: de oplaadsnelheid is verlaagd van 125 naar 90 watt. Nog steeds snel, maar wel een stapje terug.

In de praktijk merk je daar weinig van. Tenzij je de Edge 60 Pro direct naast zijn voorganger legt, zul je het verschil nauwelijks opmerken. Opladen van 0 naar 100 procent duurt minder dan 50 minuten, en met een halfuurtje zit je vaak al rond de 75 procent. Draadloos laden is wél flink afgeremd: dat gaat nu met maximaal 15 watt, terwijl dat bij het vorige model nog 50 watt was. Een duidelijke concessie, al zal het voor veel gebruikers geen breekpunt zijn.

©Wesley Akkerman

De software was altijd zo goed…

Op softwaregebied heeft Motorola een aantal veranderingen doorgevoerd die niet voor iedereen positief zullen uitpakken. Zo staan er nu meer vooraf geïnstalleerde apps op het toestel, en is er een nieuwe AI-omgeving toegevoegd, ontwikkeld in samenwerking met Perplexity AI. Net als bij de Nothing Phone 3a krijg je daar via een aparte knop snel toegang toe. Daarmee kun je bijvoorbeeld meldingen laten samenvatten of informatie opvragen.

Leuk in theorie, maar in de praktijk werkt dat nog niet met alle apps. Toch zitten er handige functies tussen: zo kun je de assistent vragen om iets voor je te onthouden, zoals een foto of screenshot, die je later eenvoudig kunt terugvinden. Een duidelijke beperking is echter dat deze AI-functies alleen in het Engels werken. En hoewel we in Nederland vaak prima overweg kunnen met die taal, gaat dat ongetwijfeld ten koste van de toegankelijkheid voor sommige gebruikers.

©Wesley Akkerman

50x

Veel AI-opties

Een andere nieuwe functie is Playlist Studio. Daarmee kun je een afspeellijst laten samenstellen op basis van je eigen prompt. Klinkt veelbelovend, maar er zit een flinke beperking aan: het werkt alleen met Amazon Music, en dan ook nog uitsluitend als je een actief abonnement hebt. Daardoor zal deze functie voor veel gebruikers nauwelijks bruikbaar zijn. Image Studio – eveneens in samenwerking met Perplexity – is wél geslaagd. Hiermee maak je eenvoudig achtergronden, stickers en andere visuals, precies zoals je zou verwachten.

Daarnaast kun je rekenen op de kracht van Google Gemini, die je activeert door de powerknop ingedrukt te houden. Daarmee stel je vragen of geef je opdrachten, net als bij Google Assistant. Ook Circle to Search is aanwezig, een handige manier om snel informatie op te vragen over elementen uit foto's of screenshots. De nieuwe Moto AI-knop aan de linkerkant van het toestel is speciaal bedoeld voor deze AI-functies, maar is helaas niet aanpasbaar. Zonde, vooral voor wie weinig gebruikmaakt van Motorola's eigen AI-platform.

3x

2x

Veel dataverzameling

Opvallend is dat Motorola twee verschillende nieuwsoverzichten in zijn software-omgeving aanbiedt. Veeg je op het thuisscherm naar rechts, dan verschijnt de vertrouwde Google-feed – al kun je die eventueel uitschakelen. Daarnaast is er binnen het app-overzicht nóg een nieuwsoverzicht, afkomstig van een andere aanbieder. Het maakt duidelijk dat er veel gebeurt op het gebied van dataverzameling en -verwerking. Dat is op zich niets nieuws, maar Motorola zet het nu opvallend zichtbaar neer.

De Edge 60 Pro draait op Android 15 en krijgt drie jaar lang software-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Daarmee loopt Motorola duidelijk achter op merken als Samsung en Google, die ruimere termijnen hanteren. Volgens Motorola sluit dit beleid echter aan op het werkelijke gebruik van hun toestellen. Intern onderzoek zou uitwijzen dat gebruikers hier tevreden mee zijn – reden genoeg voor het bedrijf om daar niets aan te veranderen. Toch voelt het als een gemiste kans: het drukt de langetermijnwaarde van een verder prima smartphone.

1x

0,5x

Solide camera’s, maar…

Het camerasysteem van de Motorola Edge 60 Pro levert over het algemeen degelijke fotoprestaties. De hoofdcamera heeft een resolutie van 50 megapixel, net als de ultragroothoeklens die ook dienstdoet als macrocamera. Daarnaast is er een telelens van 10 megapixel, goed voor 3x optische zoom en tot 50 keer digitale zoom. Aan de voorkant vind je een selfiecamera van eveneens 50 megapixel, met een lichtsensor die zorgt voor betere belichting en witbalans.

De lenzen produceren heldere, scherpe foto's, en dankzij de samenwerking met Pantone ogen kleuren meestal natuurlijk en accuraat, ook bij beweging of in lastige lichtomstandigheden. De HDR-prestaties zijn sterk, met veel detail in zowel lichte als donkere delen. Een minpunt is de neiging tot overbewerking: sommige foto's worden te sterk verscherpt, waardoor ze kunstmatig aanvoelen. Dat doet wat denken aan de beeldverwerking van sommige Samsung-toestellen.

0,5x

1x

Problemen in het donker

De hoofdcamera doet het prima bij daglicht, maar zodra het donker wordt, levert hij zichtbaar in op scherpte en detail. De ultragroothoeklens schiet bij goed licht acceptabele foto's, al vertaalt de sensor-upgrade zich niet altijd in betere beeldkwaliteit. In situaties met weinig licht vallen de prestaties flink tegen. De grootste tegenvaller is de telelens. Door de kleine sensor heeft die moeite met helderheid en dynamisch bereik, en de digitale zoom kun je sowieso beter links laten liggen.

De selfiecamera scoort daarentegen wél punten, met realistische huidtinten en scherpe beelden. Het bokeh-effect – waarbij de achtergrond onscherp wordt – is wisselend, en ook kun je kleurverschillen opmerken tussen de verschillende lenzen. Het zwakste punt van de Edge 60 Pro is echter de videokwaliteit. De beeldstabilisatie schiet tekort, waardoor video's al snel schokkerig aanvoelen. Onbruikbaar is het niet, maar op dit prijsniveau had Motorola meer mogen bieden.

2x

3x

Motorola Edge 60 Pro kopen?

De Motorola Edge 60 Pro scoort op hardwarevlak overtuigend, met een krachtige processor, een indrukwekkende accuduur en een helder, prettig scherm. Toch wordt de gebruikerservaring flink geremd door de software. Waar Motorola vroeger bekendstond om zijn schone Android-ervaring, oogt de Edge 60 Pro rommeliger dan ooit. De hoeveelheid voorgeïnstalleerde apps is toegenomen, en de AI-integratie voelt onaf – zeker omdat ondersteuning voor de Nederlandse taal ontbreekt.

De niet-aanpasbare AI-knop, de dubbele nieuwsfeeds met bijbehorende dataverzameling en het magere updatebeleid van drie jaar werpen een flinke schaduw over de solide hardwarebasis. Deze softwarematige concessies zorgen ervoor dat het toestel niet de verfijnde, toegankelijke ervaring biedt die je van Motorola zou verwachten. Zonder alle onvolwassen AI-toeters en bellen – en ondanks de wisselende camerakwaliteit – hadden we de Edge 60 Pro met gemak kunnen aanraden. Maar nu blijft er vooral een gevoel van gemiste kansen hangen.

Een oven wordt flink heet tijdens het gebruik, en ook in een magnetron met grill- of ovenfunctie kan de temperatuur behoorlijk oplopen. Daardoor verdampt vet of spettert eten sneller tegen de binnenkant van de deur. Zelfs bij een gewone magnetron kunnen spetters en condens zich ophopen op het ruitje. Na een tijdje is het glas zo vettig of bruin dat je nauwelijks nog naar binnen kunt kijken. Niet gevaarlijk, wél vervelend. Gelukkig is het schoonmaken van die ruit minder lastig dan je denkt!

Lees ook: Magnetron kopen? Dit is waar je op moet letten

Hoe ontstaat die vettige aanslag eigenlijk?

Tijdens het verwarmen van eten verdampt vet. In een oven branden die vetdruppeltjes langzaam in op het glas, zeker bij temperaturen boven de 180 graden. Ook etensresten die over de rand borrelen of spetteren kunnen tegen het ruitje aankomen. In een magnetron gebeurt min of meer hetzelfde, al speelt condens daar ook een rol. Het resultaat is een doffe waas die met alleen een vaatdoekje niet meer weggaat.

Wat heb je nodig?

Met een paar alledaagse schoonmaakmiddelen kun je die bruine aanslag al te lijf gaan:

🞐 Warm water
🞐 Scheutje afwasmiddel
🞐 Zachte doek (liefst microvezel)
🞐 Oude tandenborstel
🞐 Klein beetje baking soda
🞐 Schoonmaakazijn of citroensap
🞐 Eventueel een plastic schrapertje (géén metaal)

Let op: laat de oven of magnetron altijd goed afkoelen voor je begint.

Stap voor stap schoonmaken

Begin met de buitenkant van de ruit. Maak een lauwwarm sopje met afwasmiddel en veeg het glas schoon met een microvezeldoek. Hardnekkige plekken? Maak een dik papje van baking soda en een beetje water. Smeer dit op de vlekken en laat het tien minuten zitten. Daarna veeg je het eenvoudig weg met een vochtige doek.

Voor de binnenkant helpt het om vet eerst los te weken. Maak een doek nat met heet water en een flinke scheut azijn of citroensap. Houd deze een paar minuten tegen de binnenkant van het ruitje aan – of leg de doek er voorzichtig op, als dat lukt. De warmte en het zuur helpen om het vet los te weken. Gebruik daarna een tandenborstel om voorzichtig langs de randjes te schrobben.

Sommige ovens hebben een dubbele glasplaat. In veel gevallen kun je die losmaken om ook daar tussen schoon te maken. Kijk hiervoor in de handleiding van je oven: vaak zitten er klemmetjes of schroeven aan de bovenrand van de ovendeur. Wees voorzichtig en zorg dat je alles stevig terugplaatst.

©Андрей Журавлев

Let op bij zelfreinigende ovens

Heb je een zelfreinigende oven? Dan werkt het schoonmaken net even anders. Sommige ovens hebben een pyrolysefunctie: hierbij wordt de oven verhit tot zo'n 500 graden, waardoor vet en vuil veranderen in as. Dat kun je daarna eenvoudig opvegen met een doek. Andere modellen gebruiken katalyse of stoomreiniging. In al deze gevallen geldt: gebruik géén agressieve middelen op de wanden of het glas, want daarmee kun je de speciale coating beschadigen.

Ook belangrijk: de ruit kan tijdens zo'n reinigingsprogramma flink heet worden. Wacht dus altijd tot de oven volledig is afgekoeld voor je eraan begint. En poets het glas alleen met zachte doeken en neutrale middelen, zoals lauw water met een druppeltje afwasmiddel. Baking soda of citroen kun je in dit geval beter vermijden, tenzij je zeker weet dat jouw oven geen speciale coating heeft.

Wat moet je níet doen?

Gebruik geen schuursponsjes of staalwol. Ook ovenreiniger en agressieve sprays zijn geen goed idee op glas: ze kunnen het ruitje beschadigen of dof maken. Gebruik bij voorkeur ook geen mesjes of metalen schrapers – hoe verleidelijk dat soms ook is. Krassen zijn snel gemaakt en vrijwel niet meer weg te werken.

En daarna? Zo houd je het ruitje schoon

Veeg de ruit na elk gebruik even kort na met een vochtige doek, vooral als je ziet dat er gespetterd is. Dat kost je amper tijd en voorkomt dat vuil zich opbouwt. Gebruik je ovenschalen die kunnen overkoken? Zet er een lekbak onder. En voor magnetrons werkt een eenvoudig spatdekseltje echt verrassend goed – die vangt het meeste op.