De laptop is voor veel mensen de standaard computer. Toch kan het best lastig zijn om een nieuwe te kiezen, want het aanbod is enorm. Voor het eerst in jaren zien we bovendien echte vernieuwing met de komst van 'AI-laptops'. Waar moet je op letten bij het kiezen van een nieuwe laptop?
In dit artikel praten we je uitgebreid bij over alle opties die een rol spelen bij het kiezen van een laptop. Je leest over:
- Schermformaat
- Resolutie
- Kleurweergave
- Aansluiting
- RAM en opslag
- Processor
- Grafische kaart
- AI/Copilot
Lees ook: Wat zijn Copilot+-computers en wat kun je ermee?
Het aanbod laptops is enorm en het vinden van de juiste begint vooral met het uitsluiten van wat níet bij je past. Maak daarom eerst een paar keuzes over bijvoorbeeld schermgrootte, resolutie en aansluitingen. Zo beperk je snel de mogelijkheden. Je houdt dan waarschijnlijk nog steeds een ruime selectie over, afhankelijk van hoeveel je wilt uitgeven.
Schermformaat
De eerste keuze draait om het schermformaat. Het scherm bepaalt immers grotendeels de afmetingen van je laptop en heeft veel invloed op het gebruiksgemak. Een 13- of 14inch-scherm biedt naar onze mening de beste balans tussen compactheid en draagbaarheid. Zo past een 14inch-laptop bijvoorbeeld gemakkelijk in bijna elke rugzak. Werk je echter vooral thuis en wil je geen vaste werkplek met een losse monitor, dan is een groter scherm praktischer. Laptops met een 15inch-scherm zijn misschien daarom nog altijd de populairste modellen. Groter kan natuurlijk ook, maar dan lever je echt in op draagbaarheid. Verder zijn sommige laptops uitgerust met een aanraakscherm; handig voor bepaalde toepassingen, maar deze schermen spiegelen vaak wel sterk.
Schermresolutie
Waar het vroeger lastig was om een betaalbare laptop met Full HD-scherm te vinden, is dat tegenwoordig gelukkig de standaard. In het hogere segment vind je zelfs schermen met nog hogere resoluties, wat visueel indrukwekkend is. Windows kan deze hoge resoluties inmiddels prima verwerken, iets dat een paar jaar geleden nog weleens problemen gaf.
Een nadeel van 4K-schermen (3840 × 2160 pixels) en vergelijkbare resoluties zoals 3200 × 2000 pixels, is echter dat ze meer energie verbruiken, wat de accuduur verkort. Op kleinere schermen, tot zo'n 14 inch, is het effect van een hogere resolutie bovendien minder groot. Een tussenoplossing kan dan aantrekkelijk zijn: resoluties als 2880 × 1600 of 2560 × 1600 pixels bieden scherpere beelden zonder te veel in te leveren op de accuduur.
Kleurweergave
Hoewel de tijd van echt slechte schermen voorbij is, zijn er bij goedkopere laptops nog steeds schermen waar je liever niet op werkt. De eerste selectie maak je op basis van de gebruikte schermtechnologie. Het goedkoopste type is tn (twisted nematic), met als voordeel een snelle reactietijd. De nadelen zijn echter de beperkte inkijkhoeken en matige kleurweergave. Toch zijn niet alle tn-panelen slecht; voor gamelaptops kunnen de voordelen soms zelfs opwegen tegen de nadelen.
Voor algemeen gebruik hebben ips-panelen (in-plane switching) meestal de voorkeur. Ze bieden over het algemeen betere beeldkwaliteit, ruimere inkijkhoeken en levendigere kleuren. Let vooral op de kleurweergave, want slechte schermen vallen op door een beperkt kleurbereik. Fabrikanten geven dit kleurbereik soms aan in een percentage van het NTSC-spectrum. Vanaf 72 procent NTSC heb je een scherm dat het volledige sRGB-kleurbereik weergeeft, wat ideaal is voor computertoepassingen. Goedkopere laptops blijven vaak steken rond de 45 procent NTSC, waardoor kleuren soms flets of onnatuurlijk ogen. Bij een beperkt budget is een ips-scherm meestal een betere keuze.
Duurdere laptops bieden vaak niet alleen een breder kleurbereik, maar ook een hogere helderheid dan het minimale 250 nits (cd/m²). Een helderheid van 400 nits kan aangenaam zijn als je regelmatig in goed verlichte ruimtes werkt.
Oled in opkomst
Een andere schermtechnologie die steeds meer terrein wint, mede door de opkomst van smartphones, is oled. Het grote voordeel van oled ten opzichte van andere schermen is de uitstekende zwartweergave en het sterke contrast, dankzij de mogelijkheid om individuele pixels uit te schakelen. Je vindt oledschermen inmiddels in laptops vanaf zo'n 600 euro.
Toch heeft oled ook een nadeel. Bij een deel van de helderheid gebruikt het scherm namelijk pwm (pulse-width modulation) om de helderheid te regelen. Hierbij knipperen de pixels razendsnel aan en uit. Voor sommige mensen veroorzaakt dit hoofdpijn of vermoeide ogen – iets wat ook voorkomt bij smartphones met een oledscherm. Als je een oled-toestel hebt en geen klachten ervaart, is de kans groot dat dit ook bij een oled-laptop geen probleem zal vormen.
Bepaalde fabrikanten proberen dit effect te verminderen. ASUS biedt bijvoorbeeld een optie voor flikkervrij dimmen, waarbij het scherm constant op de laagste knippervrije helderheid blijft, en lagere helderheden softwarematig worden gesimuleerd. Dit heeft als nadeel een iets mindere kleurweergave en een hoger energieverbruik. pwm komt ook voor bij de achtergrondverlichting van sommige ips-schermen, maar met een veel hogere knipperfrequentie. Hierdoor ervaren nog minder mensen er hinder van.
Alles via usb-c
Een laptop kan niet zonder aansluitingen en vooral usb-c mag inmiddels niet meer ontbreken. De ene usb-c-poort is helaas de andere niet. Behalve dat usb-c-poorten er in verschillende snelheden zijn (5, 10, 20 of 40 Gbit/s), kunnen usb-c-poorten ook DisplayPort ondersteunen, voor het aansluiten en opladen van een beeldscherm. Die laatste twee eigenschappen zou een laptop vanaf 700 euro wel moeten bieden. Je kunt zo'n laptop dan met één kabel aansluiten op een dockingstation, zodat je in één keer je monitor, randapparatuur en lader kunt verbinden.
De nieuwste laptops bieden thunderbolt 4 of usb 4. Deze twee standaarden lijken veel op elkaar – usb 4 is dan ook gebaseerd op thunderbolt. Thunderbolt vind je echter alleen op laptops met een Intel-processor, terwijl usb 4 ook op laptops met een AMD-processor gebruikt wordt. Een thunderbolt4-aansluiting ondersteunt altijd laden en de doorgifte van een beeldsignaal, en in de praktijk geldt dat ook voor thunderbolt 3. Bij een usb4-aansluitingen hebben fabrikanten wat meer vrijheid, al zien we in de praktijk gelukkig dat laden en beelddoorgifte ook op usb 4 altijd aanwezig lijkt te zijn. Ook usb-c-poorten met usb 3.2 kunnen DisplayPort en laden ondersteunen. Wel is er iets waar je bij usb 3.2 extra op moet letten: als je een externe ssd wilt gebruiken, is het belangrijk dat de usb-poort een snelheid 10 Gbit/s ondersteunt.
Er zijn verschillen in het aantal schermen dat je via usb-c kunt aansluiten. Wil je meerdere schermen op je laptop kunnen aansluiten, dan moet je goed controleren of dat mogelijk is.
Overige aansluitingen
Hoewel beeldweergave via usb-c steeds vaker voorkomt, blijft een HDMI-aansluiting nuttig, zeker als je je laptop vaak op verschillende locaties gebruikt. Voor volledige ondersteuning van 4K bij 60 Hz heb je minimaal HDMI 2.0 nodig. Met HDMI 1.4 werkt 4K ook, maar dan met een lagere verversingssnelheid van 30 Hz.
Verder zijn aansluitingen zoals usb-a, een headsetpoort, netwerkaansluiting en kaartlezer niet altijd standaard aanwezig. Controleer daarom goed of een laptop beschikt over alles wat jij nodig hebt. Let bij usb-a-poorten ook op de snelheid: zorg dat ze usb 3.2 (of 3.0/3.1) ondersteunen voor een snelheid van 5 Gbit/s. usb 2.0 komt nog weleens voor, maar is een stuk trager.
RAM en opslag
Hoewel Windows voor simpel kantoorwerk genoeg heeft aan 8 GB RAM, adviseren we je toch minimaal 16 GB RAM. Software wordt immers steeds zwaarder en je hoeft niet gek veel programma's open te hebben staan om 8 GB geheugengebruik te halen. Wat betreft opslag is een ssd van zo'n 256 GB het minimale dat we aanraden. Dit advies geldt voor heel goedkope laptops, onder de 500 euro. Ben je van plan meer uit te geven, dan is een capaciteit van zo'n 512 GB het minimale dat we verwachten. Weet je nu al dat je veel programma's installeert of gebruik je een laptop om te gamen, kies dan voor een ssd van minimaal 1 TB.
De mogelijkheid om het werkgeheugen van een laptop te upgraden, wordt steeds zeldzamer. Dit komt vooral doordat laptops steeds dunner worden, waardoor er simpelweg geen ruimte meer is voor losse geheugensloten. Bovendien worden de signaaleisen strikter door de toegenomen geheugensnelheden, en door het geheugen direct op het moederbord te solderen, kan aan deze eisen makkelijker worden voldaan.
Sommige dikkere budgetlaptops, gaminglaptops en workstations hebben nog wel geheugensloten, maar ook dat wordt schaarser. Bij de aankomende Intel-processors, onder de codenaam Lunar Lake, wordt het geheugen net als bij Apple-processors een vast onderdeel van de processor.
Opslag kun je vrijwel altijd nog vervangen of uitbreiden. De meeste laptops maken gebruik van een M.2 NVMe-ssd. Er zijn wel uitzonderingen waarvan de opslag niet te vervangen is, Apples MacBooks zijn hiervan het bekendste voorbeeld.
Overweldigend veel processors
Ieder jaar verschijnen er nieuwe processors. Hierdoor zijn er veel laptops met processors van verschillende generaties te koop. Aanvankelijk lijkt de keuze simpel, want zowel Intel als AMD verdelen hun processors in verschillende klassen, waarbij Intel Core i3, i5, i7 en i9 voert, terwijl AMD daar Ryzen 3, 5, 7 en 9 tegenover zet. Een processor wordt in een van de klassen ingedeeld op basis van het aantal cores en de kloksnelheid. Uiteraard worden processors steeds sneller, dus een nieuwere Core i5 kan sneller zijn dan een oudere Core i7. Overigens hebben zowel Intel als AMD voor een deel hun naamgeving veranderd, je leest hier verderop meer over.
Het is lastig om iets te zeggen over het minimaal aantal benodigde cores. Processors krijgen steeds meer cores, en afhankelijk van de processor kunnen dat ook verschillende soorten cores zijn, onderverdeeld in normale en energiezuinige varianten. We adviseren minimaal processors die in de Core 5- of Ryzen 5-klasse vallen, zodat je de uitgeklede varianten automatisch ontwijkt.
Het is lastig dat er chips van verschillende generaties te koop zijn, maar eigenlijk is dat niet eens heel erg. Chips vanaf Intels twaalfde generatie Core of AMD's Ryzen 5000-reeks zijn namelijk nog steeds prima processors. Afhankelijk van je prijspunt kun je echter wel grote verschillen tegenkomen. Een laptop met een nieuwere en doorgaans snellere processor kan dan interessanter zijn dan een vergelijkbaar geprijsde laptop met een oudere processor.
Vernieuwde naamgeving
Intel deelde zijn processors op in duidelijke klassen en aan het typenummer kon je snel de generatie herkennen. Zo was een Core i7-13700H een processor uit de dertiende generatie Core-processors. Intel is in 2024 echter overgestapt naar een nieuwe naamgeving met de lancering van Core- en Core Ultra-processors. Die zijn onderverdeeld in Core 3, 5, 7 en 9, terwijl Core Ultra er is in Core Ultra 5, 7 en 9. De typenummers zijn opgebouwd uit drie cijfers, waarvan het eerste cijfer de generatie aangeeft. Dat is bij deze eerste modellen dus een 1, bijvoorbeeld Core Ultra 5 125 UL.
Ook AMD stapt met zijn nieuwste serie laptopprocessors, de Ryzen AI 300-processors, over naar getallen bestaande uit drie cijfers, zoals de Ryzen AI 9 365.
AMD goochelt met cijfers
Intels typenummers zijn al verwarrend, maar AMD maakt het nóg ingewikkelder: ook oudere generaties chips hebben een nieuw typenummer gekregen. Aanvankelijk lijken AMD's typenummers eenzelfde logica als Intel te volgen. AMD's nieuwste chips vallen volgens de oude naamgeving in de Ryzen 8000-serie met daarin modellen die te koop zijn als Ryzen 3, 5, 7 en 9. Toch is het wat ingewikkelder dan het lijkt, want bij AMD bepaalt niet het eerste getal de architectuur van de chip, maar het derde en vierde getal. Zo is een Ryzen 5 8540U een chip die voorzien is van AMD's Zen 4-kernen, te herkennen doordat het typenummer eindigt op 40. De Ryzen 5 7540U van een jaar eerder is dus ook een chip met Zen 4-kernen en hiermee is dit vrijwel dezelfde processor. In de 7000-serie vind je echter ook processors als de Ryzen 5 7530U met 30 als laatste cijfers. Deze chips gebruiken de Zen 3-architectuur, en dat zijn vergelijkbare chips als AMD eerder verkocht in de Ryzen 5000-reeks. De chips die eindigend op 35 maken gebruik van de Zen 3+-architectuur en vergelijkbare processors waren eerder onder de 6000-reeks te koop.
Soms is er dus weinig verschil tussen laptops met een Ryzen 5000- of 7000-processor, terwijl sommige 7000-processors vrijwel identiek zijn aan nieuwere 8000-processors. De processors in de nieuwste Ryzen AI 300-reeks maken allemaal gebruik van de Zen 5-architectuur.
Energiezuinig of krachtig
Een snelle manier om te zien wat voor soort processor je voor je hebt, is te letten op de letter achter of voor het typenummer. Deze letter geeft aan hoe krachtig de chip is en is gebaseerd op het maximale energieverbruik. Een U staat meestal voor een energiezuinige processor, terwijl een H, HS, HK of HX juist een krachtige chip aangeeft met een hoger energieverbruik. Bij Intel betekent ook de letter P een energiezuinige variant, maar dan met wat meer kracht dan de U-modellen. AMD hanteert een soortgelijke aanduiding, waarbij een U voor energiezuinige chips staat en een H voor krachtige chips met hoger verbruik.
In standaardlaptops vind je vaak de energiezuinigere U-modellen, terwijl modellen met een H meestal voorkomen in werkstations of gaminglaptops. Deze aanduidingen geven een globaal beeld, maar houd er rekening mee dat verschillende generaties processors door elkaar te koop zijn, wat het vergelijken soms bemoeilijkt.
Grafische kaart
Iedere laptopprocessor is voorzien van een geïntegreerde grafische kaart en tegenwoordig zijn ze allemaal snel genoeg voor alledaags gebruik. Met nieuwere varianten kun je zelfs eenvoudige games spelen. Wil je echter serieus gamen of gebruik je een laptop voor grafische beeldbewerking, dan heb je al snel een losse grafische kaart nodig. In de praktijk is dat vooral een gpu van Nvidia, want de videokaarten van AMD zijn erg zeldzaam.
De GeForce RTX 4050 is het minimum voor gamen op Full HD. De oudere GeForce RTX 3060 is vergelijkbaar qua kracht. Wil je dat je games wat soepeler draaien, kijk dan naar een RTX 4060 of de oudere RTX 3070. De GeForce RTX 4070 en RTX 3080 maken gamen in hoge kwaliteitsinstellingen mogelijk, terwijl je voor 4K minimaal een RTX 4080 nodig hebt.
Heb je een gpu nodig voor lokale AI-toepassingen, dan is het videogeheugen belangrijk. De RTX 4080 met 12 GB videogeheugen is in dit geval het minimum, maar beter is de RTX 4090 met 16 GB videogeheugen. Ook de oudere RTX 3080 en RTX 3080 Ti zijn er in een variant met 16 GB videogeheugen.
Opkomst van de AI-laptop
We konden het afgelopen jaar niet om AI heen en ook de laptop moet eraan geloven. Maar wat is een AI-laptop? Microsoft heeft daar in de vorm van de Copilot+-pc zijn eigen definitie voor gemaakt en die zal vermoedelijk een steeds grotere rol gaan spelen in de marketing van laptopfabrikanten. Een Copilot+-pc moet minimaal 16 GB RAM hebben, 256 GB opslagruimte en een npu (neural processing unit) met minimaal 40 TOPS (trillions of operations per second). Qualcomm is het eerste bedrijf met processors die aan deze eisen voldoen. De npu is een chip die geoptimaliseerd is voor berekeningen die gebruikt worden tijdens typische AI-taken. Ook gpu's (met name die van Nvidia) zijn goed in dit soort berekeningen, maar een npu verbruikt minder energie en is hierdoor geschikter voor achtergrondtaken als het verwerken van beeld of geluid.
Een geïntegreerde npu is overigens niet nieuw: ook de huidige generatie Intel Core Ultra-processors, zoals de Intel Core Ultra 5 125H en sommige AMD Ryzen-processors uit de 7000- en 8000-serie zijn voorzien van een npu. Die npu's zijn met 10 (Intel) of 16 (AMD) TOPS niet krachtig genoeg voor de extra AI-mogelijkheden die Microsoft biedt in Windows 11 op een CoPilot+-pc. Intels nog te verschijnen Lunar Lake-processors krijgen een npu met 45 TOPS en worden eind dit jaar verwacht. AMD's Ryzen AI 300-processors hebben een npu van 50 TOPS. Het is de verwachting dat laptops die voorzien zijn van deze processors door Microsoft ook aangemerkt zullen worden als Copilot+-pc.
Meerwaarde Copilot+ pc
We hebben tijdens het schrijven van dit artikel een Copilot+-pc in de vorm van de HP OmniBook X Laptop 14 kunnen uitproberen. Ten opzichte van een normale laptop heeft Windows 11 wat extra mogelijkheden. Handige functies zijn een live vertaler die video's uit iedere bron voorziet van een Engelse ondertiteling en digitale filters voor je webcam om bijvoorbeeld achtergronden te vervagen. Dat Paint op een Copilot+-pc je tekeningen kan omzetten in mooiere varianten is dan weer vooral grappig. De meest opzienbarende functie, Recall (Herinnering in het Nederlands), waarbij je systeem continu screenshots maakt en met AI omzet naar een doorzoekbaar archief, werkte tijdens onze test wegens privacyredenen niet.
Al met al zijn de functies die Copilot+ biedt handig, maar vooralsnog niet onmisbaar. De npu zelf is wel in steeds meer software van derde partijen voor bijvoorbeeld beeld- en geluidsbewerking te gebruiken. Het hangt van jouw toepassingen af in hoeverre je hier profijt van hebt.
Opkomst van ARM
De Qualcomm Snapdragon X Plus en Elite vallen vooral op door de ARM-architectuur. Het zijn zeker niet de eerste ARM-chips ontworpen voor Windows: zo draaide de Surface RT in 2013 al op een ARM-chip en nog niet zo heel lang geleden verschenen er laptops met de Qualcomm Snapdragon 8cx Gen 3. Die eerdere op ARM gebaseerde laptops konden qua prestaties simpelweg niet meekomen met 'normale' laptops. Dat een ARM-processor wel degelijk uitstekend kan presteren, werd ondertussen bewezen door Apple. Apples chips bleken niet alleen veel krachtiger dan vergelijkbare Intel-processors, maar maken met de MacBook Air zelfs laptops mogelijk die goed presteren zonder actieve koeling.
Met de nieuwe Snapdragon X-processors willen Qualcomm en Microsoft dit evenaren. Microsoft gebruikt de chips zelf voor nieuwe Surface-apparaten en ook alle andere bekende laptopfabrikanten brengen ARM-laptops uit. Qualcomm brengt aanvankelijk vier varianten van de Snapdragon X Elite uit die voorzien zijn van 12 cores, maar verschillen op het gebied van maximale kloksnelheid. Ook is er een variant van de Snapdragon X Plus met 10 cores.
Wij gingen aan de slag met een laptop voorzien van een Snapdragon X Elite X1E-78-100, de langzaamste Elite-variant met 12 cores. De chip presteert uitstekend en is in benchmarks net zo snel als de nieuwste Intel- en AMD-processors. Van de afwijkende architectuur merk je weinig, het is gewoon Windows. Microsoft werkt hier tenslotte al jaren aan en biedt al zijn software aan in een ARM-variant. Voor programma's die er alleen in een x86-variant zijn, is er de emulatielaag PRISM. Al blijven er wel programma's die niet goed werken. Vooral hardware die afhankelijk is van speciale stuurprogramma's kan problemen geven. Voor de doorsnee gebruiker is er echter geen verschil merkbaar met een x86-laptop. En dan biedt een laptop met een ARM-processor niet alleen een prima snelheid, maar ook een uitstekende accuduur.
Einde van x86?
Een Windows-laptop met ARM-processor werkt dus eindelijk goed genoeg voor vrijwel alle gebruikers en dat is een knappe prestatie. Betekent dat dan ook het einde van x86? De wow-factor die vooral Apples passief gekoelde MacBook Air je geeft, is er nog niet. Dat komt doordat de nieuwe Windows-laptops nog voorzien zijn van een actieve koeling die nodig is als je een wat veeleisendere taak uitvoert. De accuduur is dan wel een flink stuk beter in vergelijking met laptops met een Intel-processor, maar nog lang niet zo indrukwekkend als wat Apple daartegenover zet. En, afhankelijk van de software die je gebruikt, kan een x86-processor nog handig zijn.
Er lijkt in ieder geval wel een derde serieuze processorfabrikant opgestaan te zijn, en zowel Intel als AMD moeten aan het werk om relevant te blijven. Wel vind je deze nieuwe chips vooralsnog in de duurdere laptops, vanaf zo'n 1199 euro. Goedkopere laptops blijven vooralsnog het domein van Intel en AMD.
Pas op voor te goedkoop
We willen je tot slot nog één advies meegeven: geef niet te weinig uit. Een laptop van minder dan 500 euro kun je zeker vinden, en omdat de processors steeds sneller worden, kun voor veel taken prima met zo'n laptop uit de voeten. Maar in de praktijk is er dan altijd minimaal één concessie gedaan die het werken op een laptop veel minder fijn maakt. Denk aan een slechter scherm, een minder stevige behuizing of een onprettig toetsenbord. Ook handige opties als toetsverlichting of biometrisch inloggen via vinger- of gezichtsherkenning vind je alleen op de duurdere modellen. Dat is misschien minder erg als je een laptop incidenteel gebruikt, maar we raden je aan om toch minimaal 700 euro uit te trekken voor een nieuwe laptop als je hem regelmatig gebruikt. In de prijsklasse tussen de 700 en 800 euro krijg je namelijk behoorlijk wat laptop voor je geld. Hieronder zie je zes laptops die in deze prijscategorie vallen, maar er zijn er nog veel meer.
🤩 P.S. Fan van een bepaald merk?
Het kan zijn dat je, door eerdere ervaringen met een laptop, helemaal verknocht bent aan een bepaald merk. Als je hieronder op het merk in kwestie klikt, kom je op een handige overzichtspagina waarop alle laptops van dat merk staan.
Apple
Acer
ASUS
HP
MSI
Lenovo
Samsung
MEDION
Microsoft
DELL
Razer
