Twijfel je of je een bepaalde Linux-distributie wilt installeren? Test dit besturingssysteem dan eerst eens grondig met een virtuele computer. Dat is lekker vrijblijvend, want hiermee staat de distributie nog niet daadwerkelijk op je pc of laptop. Het gratis programma VirtualBox biedt voor zo’n beetje elk hedendaags besturingssysteem een veilige (test)omgeving. Zo speel je zorgeloos met Ubuntu, Linux Mint of CachyOS.

De installatie van een besturingssysteem op een computer is behoorlijk ingrijpend. Ben je nog niet helemaal zeker van je zaak, dan kun je daarom beter even wachten. Misschien weet je ook nog niet precies welke Linux-distributie je wilt gebruiken. Het zijn er ook zoveel.

Een virtuele computer is een doeltreffende methode om een of meerdere besturingssystemen onbekommerd uit te proberen. Vind je een bepaalde distro (variant) niets? Geen probleem, want met een paar muisklikken verwijder je deze Linux-telg van het systeem. Op naar de volgende!

Virtuele computer

Een computer binnen een computer. Zo laat een virtuele machine zich het beste omschrijven. Hierbij bootst gespecialiseerde software de eigenschappen van een fysieke computer precies na. Binnen de veilige grenzen van dit programma voer je de installatie van het door jou gekozen besturingssysteem uit. Na afloop start je de virtuele computer op. Het virtualisatieprogramma zorgt ervoor dat deze ‘namaak-pc’ met alle hardware kan communiceren, zoals het beeldscherm, de muis en het toetsenbord.

VirtualBox toont de Linux-distributie in een apart programmavenster van het huidige besturingssysteem, zoals Windows of macOS. Loopt de virtuele computer vast, dan heeft dat geen vervelende gevolgen. De host-pc en de virtuele machine werken namelijk onafhankelijk van elkaar.

Linux Mint op een virtuele computer met op de achtergrond het bureaublad van Windows.

Linux-distributie ophalen

Voordat je een besturingssysteem gaat virtualiseren, heb je eerst een installatiebestand nodig. Dat kun je gratis downloaden. Bekende namen zijn onder meer Ubuntu, MX Linux, CachyOS en Linux Mint. In dit artikel gaan we aan de slag met de laatstgenoemde distro. Volgens de informatieve website https://distrowatch.com is dit momenteel het populairste besturingssysteem met bouwstenen van Linux.

Linux Mint is in verschillende versies beschikbaar. Voor alledaags gebruik raden we de Cinnamon Edition aan. Die is gebruiksvriendelijk en heeft een fraaie vormgeving. Verder zijn er al redelijk wat programma’s in het besturingssysteem aanwezig, zodat je meteen aan de slag kunt. Ga naar de downloadpagina van Linux Mint Cinnamon Edition en klik op een downloadlink van een Nederlandse of Belgische server. Je slaat het iso-bestand van circa 3 GB vervolgens op.

VirtualBox installeren

Voor het virtualiseren van besturingssystemen is VirtualBox bij uitstek geschikt. Deze Nederlandstalige freeware heeft diverse voorgekauwde instellingen voor bekende Linux-distributies in huis, zodat je de boel relatief makkelijk aan de praat krijgt. Bovendien verschijnen er om de haverklap nieuwe versies van dit programma. Hierdoor kan VirtualBox met vrijwel alle besturingssystemen en hardware overweg.

Het maakt eigenlijk niet uit welke host-pc je gebruikt, want het programma ondersteunt systemen met Windows, macOS en Linux. Ga naar www.virtualbox.org/wiki/downloads en kies de versie die je nodig hebt. In dit artikel gaan we aan de slag met het installatiebestand van Windows. Klik in dat geval op Windows hosts en open vervolgens het exe-bestand. De installatie heeft weinig om het lijf. Doorloop de verschillende stappen en ga hierbij akkoord met de licentievoorwaarden. Verder laat je alle overige opties ongewijzigd. Na afloop start je het programma op.

VirtualBox is voor een heleboel besturingssystemen beschikbaar.

Beginner of ervaren?

Als het goed is komt het programmavenster VirtualBox Manager tevoorschijn. Hierin kun je een of meerdere virtuele computers aanmaken. Bepaal in het startvenster of je de Basismodus of Expertmodus van de freeware wilt activeren. We adviseren nieuwe gebruikers om te kiezen voor de basismodus. Hierbij worden diverse geavanceerde opties verborgen. Overigens kun je op elk moment overgaan op de expertmodus. Navigeer hiervoor naar Bestand / Voorkeuren en klik op het tabblad Expert.

De Basismodus verbergt ingewikkelde functies van VirtualBox die de meesten toch niet gebruiken.

Bestand toewijzen

Je creëert nu eerst een verse virtuele computer. Klik achtereenvolgens op Machine / Nieuw om een soort stappenplan te openen. Bedenk eerst een logische naam, zoals die van het besturingssysteem. Kies achter Map de bestandslocatie waarin VirtualBox alle data van de virtuele machine bewaart. Het is belangrijk dat deze map voldoende vrije schijfruimte bevat. Klik op het uitrolmenu en vervolgens op Andere om de juiste map aan te wijzen.

Verder selecteer je bij ISO-image het eerder gedownloade installatiebestand van de Linux-distributie. Klik hiervoor wederom op het uitrolmenu en kies Andere. Op basis van het toegevoegde iso-bestand vult VirtualBox waarschijnlijk de resterende velden Type, Subtype en Versie in. Zo niet, dan selecteer je zelf de juiste gegevens van het besturingssysteem. Mogelijk vult VirtualBox deze velden trouwens in met een andere Linux-distributie, maar dat is in veel gevallen niet erg. Vink tot slot de optie Overslaan installatie zonder toezicht aan. Je kunt dan zelf de gewenste instellingen van de virtuele computer kiezen. Klik op Volgende.

Koppel het installatiebestand van de Linux-distributie aan de virtuele computer.

Geheugen en processor

In de volgende stap ga je systeemkracht aan de virtuele computer toewijzen. Gebruik de schuifknop achter Basisgeheugen om een bepaalde hoeveelheid werkgeheugen aan het virtuele systeem te koppelen. Wees hiermee voorzichtig. Geheugen dat je ‘weggeeft’ is per slot van rekening niet meer voor de fysieke computer beschikbaar. Linux Mint vereist slechts 2 GB RAM (2048 MB), maar voor een soepele werking kun je beter iets meer toewijzen.

Je koppelt ook een aantal processorkernen aan de virtuele computer. Hierbij geldt hetzelfde als bij het werkgeheugen. Wees niet te scheutig met het toekennen van processorkernen, zodat de host-pc voldoende rekenkracht kan aanspreken. Klik op Volgende.

Denk goed na met hoeveel werkgeheugen en processorkernen je de virtuele computer uitrust.

Schijfgrootte bepalen

Net als een echte pc of laptop heeft een virtuele computer eveneens een opslagdrager nodig. Hierop ga je dadelijk Linux Mint of een andere zelfgekozen Linux-distributie installeren. Je regelt dat door een virtuele schijf aan te maken. Bepaal met de schuifknop de benodigde opslagcapaciteit. Voor Linux Mint moet je minimaal 20 GB reserveren. Ben je van plan om flink wat programma’s te installeren en/of eigen data te bewaren? Wijs dan voor de zekerheid iets meer schijfgrootte toe. Houd er rekening mee dat VirtualBox de virtuele schijf in de map bewaart die je in de paragraaf Installatiebestand toewijzen hebt gekozen. Overigens komt de omvang van de virtuele schijf overeen met de opgeslagen gegevens. De schijfgrootte neemt dus geleidelijk toe tot het ingestelde maximum. Klik op Volgende / Afmaken. De nieuwe virtuele computer verschijnt nu in het linkermenu van VirtualBox Manager.

Linux Mint heeft aan 25 GB opslagcapaciteit ruimschoots voldoende.

Virtuele computer starten

Het is nu eindelijk tijd om de virtuele computer in te schakelen. Klik bovenaan in de werkbalk op Starten. VirtualBox gedraagt zich nu als een echte computer. Je gebruikt de muis en het toetsenbord gewoon zoals je dat van elke reguliere pc of laptop gewend bent. Klik achter de meldingen Muis-integratie en Automatisch het toetsenbord afvangen op de kruisjes.

In ons voorbeeld komt na even wachten het installatiescherm van Linux Mint tevoorschijn. De optie Start Linux Mint is al geselecteerd. Druk op Enter. Je komt daarna in de zogeheten liveweergave van het besturingssysteem terecht. Snuffel hier eventueel alvast even rond. Uiteraard kun je ook meteen met de installatie beginnen. Dubbelklik dan op het pictogram Install Linux Mint.

De installatie van een besturingssysteem werkt bij een virtuele machine exact hetzelfde als bij een normale pc.

Besturingssysteem installeren

De installatieprocedure van elke bekende Linux-distributie is in grote lijnen hetzelfde. In dit artikel bespreken we de stappen bij een verse installatie van Linux Mint (Cinnamon Edition). Selecteer Nederlands in de taallijst en kies Verder. Bepaal nu welke toetsenbordindeling je wilt gebruiken. De standaardwaarden voldoen voor de meeste mensen prima.

In het volgende venster vink je naar eigen inzicht Multimedia-codecs installeren aan. Deze optie komt vooral van pas wanneer je in Linux Mint video’s gaat afspelen. Check in het volgende venster of de optie Wis schijf en installeer Linux Mint is geselecteerd. Bevestig vervolgens met Installeer nu / Verder. Wijzig zo nodig de regio en klik nogmaals op Verder.

Je vult in het laatste scherm een naam, computernaam, gebruikersnaam en wachtwoord (tweemaal) in. VirtualBox geeft aan wanneer je een sterk wachtwoord hebt verzonnen. Geen zin om dat telkens in te vullen? Selecteer dan de optie Automatisch aanmelden en sluit af met Verder. De installatie kan best een tijdje duren! Klik als laatste op Nu herstarten en druk op Enter.

Na enkele stappen installeer je Linux Mint daadwerkelijk op de virtuele computer.

Linux Mint verkennen

Zodra Linux Mint voor de eerste keer opstart, log je zo nodig in met een gebruikersnaam en wachtwoord. Je ziet eerst een welkomstvenster. Neem die vrijblijvend door en leer zo alvast wat functies van het besturingssysteem kennen. Het is slim om het vinkje voor Toon dit dialoogvenster bij het opstarten even weg te halen, want anders krijg je het telkens te zien. Sluit het welkomstvenster via het kruisje.

Zoals je wellicht al van Windows gewend bent, heeft Linux Mint ook een startmenu. Dat open je met de knop helemaal links van de taakbalk. Hierin kom je diverse bekende programma’s tegen. Gebruik bijvoorbeeld Firefox en Mozilla Thunderbird respectievelijk voor internet en e-mail. Daarnaast zijn er onder meer een rekenprogramma, tekstverwerker en tekentool van LibreOffice ingebakken. Vanzelfsprekend kun je naar hartenlust extra programma’s installeren. Ga in het startmenu naar Beheer / Programmabeheer en ontdek welke tooltjes er allemaal beschikbaar zijn.

In Programmabeheer zijn onder andere toepassingen als WhatsApp (Whatsie), Spotify en Dropbox te vinden.

Resolutie wijzigen

Misschien ben je niet tevreden met de schermresolutie van de virtuele computer, en wil je deze verhogen of juist verlagen? Klik met de rechtermuisknop ergens op het bureaublad van Linux Mint en kies Scherminstellingen. Selecteer in het uitrolmenu achter Resolutie een andere waarde. Wanneer je met Toepassen / Wijzigingen behouden bevestigt, past VirtualBox meteen zijn venstergrootte aan.

Verhoog de resolutie wanneer je in een groter VirtualBox-venster wilt werken.

Statusbalk

Helemaal onder in VirtualBox bevindt zich een smalle statusbalk. Die is belangrijk, want hierin kun je diverse instellingen van de virtuele computer beheren. Zweef met de muisaanwijzer boven een pictogram om de bijbehorende gegevens te tonen. Klik met de rechtermuisknop wanneer je een bepaalde instelling wilt wijzigen. Op deze manier activeer je bijvoorbeeld de microfoon van een laptop, wijzig je de schaalgrootte van het scherm en switch je tussen aangesloten usb-apparaten.

Helemaal rechts van de statusbalk vind je de zogeheten hosttoets. Zitten de muis en het toetsenbord ‘opgesloten’ in de virtuele machine, terwijl je iets op de fysieke pc of laptop wilt doen? Druk dan op deze hosttoets. Normaal gesproken is dat de rechter Ctrl-toets. Gebruik je de statusbalk nooit? Je kunt het onderdeel dan net zo goed verbergen. Klik erop met de rechtermuisknop en zet de optie Toon statusbalk uit.

Verwijderen

Je kunt op de virtuele computer doen wat je wilt. Je handelingen leiden tenslotte niet tot (softwarematige) schade aan de host-pc. Ben je uitgespeeld? Je doet een virtuele computer eenvoudig van de hand. Sluit de virtuele pc eerst netjes af en klik daarna in VirtualBox Manager met de rechtermuisknop op de naam van de virtuele computer. Kies Verwijderen / Wis alle bestanden.

Met drie muisklikken verwijder je een besturingssysteem uit VirtualBox.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.