Gedurende de 10 jaar dat Spotify in Nederland actief is, heeft de Zweedse dienst met heel wat concurrentie te maken gehad. Toch kregen grootmachten als Apple, Amazon en Google de Scandinavische pioniers er vooralsnog niet onder. Sterker nog, Spotify was vorig jaar de eerste muziekdienst die de magische grens van honderd miljoen betalende gebruikers passeerde. Volgens de laatste kwartaalcijfers zijn dat er inmiddels zelfs 138 miljoen! Ondanks de grote populariteit zijn er ook kritische geluiden. Hoe zit het bijvoorbeeld met de audiokwaliteit? We testen naast Spotify negen andere online muziekdiensten en vertellen je bij welke partij je als luisteraar momenteel het beste af bent.

Tegenwoordig kun je als muziekliefhebber bijna niet meer om een betaald streamingabonnement heen. Veel albums van de huidige generatie artiesten verschijnen namelijk niet eens meer op een fysieke geluidsdrager. Verder kunnen moderne smart-tv’s, draadloze luidsprekers, soundbars, receivers en netwerkspelers prima overweg met de weergave van online muziek. Voor individuele luistersessies heb je alleen een smartphone of tablet met een (draadloze) hoofdtelefoon nodig.

Kortom, technische beperkingen voor het streamen van muziek zijn er niet meer. Tegen een bescheiden maandtarief liggen miljoenen nummers voor het grijpen; daar kan geen enkele cd- of platenkast tegenop. Niet vreemd dus dat de meeste muziekliefhebbers massaal kiezen voor streaming muziek. We bespreken de onderlinge verschillen van tien bekende aanbieders, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken.

Populariteit Spotify

De enorme populariteit van Spotify laat zich eenvoudig verklaren. Het Zweedse bedrijf was nu eenmaal de eerste aanbieder die een omvangrijke catalogus via de digitale snelweg beschikbaar stelde. Gerenommeerde artiesten als Metallica, Led Zeppelin, Pink Floyd, Adele, AC/DC en The Beatles sputterden in de begindagen nog tegen, maar inmiddels beseft vrijwel iedere act dat online muziekdiensten binnen een sterk gedigitaliseerde samenleving niet meer zijn af te stoppen. Niet voor niets is het verschil in aanbod tussen online muziekdiensten inmiddels te verwaarlozen en doen artiesten aan vrijwel ieder (nieuw) streaminginitiatief mee.

Hoewel Spotify zich op het gebied van aanbod dus nog nauwelijks onderscheidt, weet het Zweedse concern zich nog altijd vrij moeiteloos als marktleider te handhaven. Een belangrijke reden hiervoor is dat de dienst voortdurend in ontwikkeling is en door de jaren heen de gebruikerservaring sterk verbeterde. Dat gebeurde niet alleen met een brede ondersteuning van audiovisuele apparaten, maar zeker ook door de introductie van aantrekkelijke nieuwe functies. Denk bijvoorbeeld aan het offline opslaan van muziek en gepersonaliseerde afspeellijsten. Bovendien bundelt Spotify ook geregeld de krachten met diverse elektronicafabrikanten en telecomproviders om extra abonnementen te verkopen.

Verschillende abonnementen

Gebruikers hoeven niet per se te betalen voor online muziek. Zo bestaan er van bijvoorbeeld Spotify, Deezer en YouTube Music gratis versies. Logischerwijs heeft dat wel een keerzijde, want gratis abonnementen bevatten (gesproken) reclame. Dat is nogal storend. Het volume van reclameboodschappen is vaak ook nog eens erg luid, waardoor ze extra irritant zijn. Verder missen gratis muziekdiensten handige functies, zoals nummers overslaan en afspeellijsten offline bewaren.

Spotify vroeg tien jaar geleden voor zijn Premium-versie een tientje per maand en dat is altijd zo gebleven. Andere online muziekdiensten namen dit tarief klakkeloos over. Met abonnementen voor studenten (4,99 euro) en gezinnen (14,99 euro) wist de Zweedse muziekdienst extra betalende leden aan zich te binden. Sinds kort is er onder de noemer Spotify Duo ook een abonnement voor stellen. Dit abonnement kost maandelijks 12,99 euro.

©PXimport

Gecomprimeerde streams

Om de netwerk- en serverbelasting te drukken, passen vrijwel alle muziekdiensten compressie op hun audiostreams toe. De liedjes zijn een kopje kleiner gemaakt, waardoor het voor diensten makkelijker is om ze via internet aan te bieden. Een bijkomend voordeel is dat gebruikers hun thuisnetwerk niet zo zwaar belasten. Op die manier blijft er voor overige netwerkactiviteiten voldoende capaciteit over, zoals videostreaming en online gamen.

Bij compressie wordt er informatie uit de muziekbestanden gehaald en dat leidt altijd tot een teruggang in audiokwaliteit. Gelukkig passen online muziekdiensten compressie zorgvuldig toe, waardoor je op een doorsnee hoofdtelefoon of bluetoothspeaker amper kwaliteitsverlies zult horen. Heb je thuis een zeer goed audiosysteem staan met hoogwaardige speakers? In dat geval is de kans groot dat de tekortkomingen van sterk gecomprimeerde audiostreams dan wél aan het licht komen; die hebben bijvoorbeeld weinig dynamiek, terwijl sommige ingezongen letters te fel klinken.

Lossless streams

Luister je liever niet naar gecomprimeerde audiostreams? Sommige muziekdiensten bieden een abonnement met zogeheten lossless-streams aan. Hierbij vindt er weliswaar nog altijd compressie plaats om het originele muziekbestand in te dammen, maar er worden geen audiogegevens weggegooid. Hierdoor is er vergeleken met een normale cd geen sprake van audioverlies. Drie jaar geleden waren er sterke geruchten dat Spotify een lossless-abonnement zou introduceren, maar dat is helaas nooit van de grond gekomen. Deezer, Qobuz, Primephonic en Tidal bieden hun gebruikers wel de mogelijkheid om zonder audioverlies naar muziek te luisteren.

Amazon Music Unlimited

Onder de noemer Amazon Music Prime geeft het Amerikaanse concern Prime-leden naar eigen zeggen toegang tot zo’n twee miljoen nummers. Jammer genoeg is deze catalogus niet toegankelijk met een Nederlands account. Daarnaast bestaat er ook nog Amazon Music Free. Amazon claimt dat gebruikers hiermee gratis naar bepaalde stations en afspeellijsten kunnen luisteren, maar dat blijkt helaas niet het geval. Bij ieder item dat we in de browser aanklikken, verwijst Amazon namelijk naar zijn dienst Music Unlimited. Die werkt gelukkig wel naar behoren.

Geïnteresseerden kunnen deze muziekdienst dertig dagen vrijblijvend uitproberen, al dien je hiervoor wel alvast creditcardgegevens op te geven. Een andere betaalmethode is niet mogelijk. Na activatie van het abonnement geeft de dienst nieuwe leden de gelegenheid om een app voor een pc, Mac of mobiel apparaat te downloaden. Vanzelfsprekend kun je ook liedjes vanuit de web-omgeving streamen.

Een minpunt is dat je Amazon Music Unlimited niet in het Nederlands kunt gebruiken. Het aanbod is met ruim zestig miljoen nummers in orde, al ontbreekt er wel een aantal Nederlandse artiesten. Opvallend genoeg verschijnt de discografie niet in chronologische volgorde. Hierdoor is doorklikken soms noodzakelijk om het meest recente album van een band of zanger(es) op te vragen. Via de instellingen kies je de gewenste streamingkwaliteit. Amazon biedt ook lossless-streams aan, maar deze functie werkt niet voor Nederlandse abonnees.

©PXimport

Amazon Music Unlimited

Prijs
Vanaf € 9,99 per maand
Websitehttp://music.amazon.com4Score40

Apple Music

Na Spotify heeft Apple Music wereldwijd het grootste ledenaantal. Een knappe prestatie, want deze dienst zag pas vijf jaar geleden het licht. Een belangrijke reden voor het succes is dat Apple Music standaard al op zo’n beetje ieder Apple-apparaat beschikbaar is; de muziekdienst zit namelijk in de Muziek-app verwerkt. Verder stream je net zo gemakkelijk liedjes naar Windows-pc’s (iTunes) en Android-toestellen. Tot slot werkt Apple Music ook vanuit de browser. Nieuwe leden kunnen de muziekdienst maar liefst negentig dagen zonder verdere verplichtingen uitproberen.

De lichte gebruikersomgeving oogt op elk apparaat overzichtelijk, waarbij de makers je niet meteen vermoeien met allerlei opties. Toch bevat Apple Music wel degelijk interessante snufjes, zoals het offline bewaren van muziek, aanbevelingen, videoclips en songteksten. Daarnaast heeft deze streamingaanbieder met Beats 1 zijn eigen radiostation, waarop onder meer interviews met bekende artiesten te horen zijn. Bekijk verder naar welke muziek personen uit je contactenlijst luisteren.

Voor de compressie past Apple de aac-codec op audiobestanden toe. Dit resulteert in een audiostream met een kwaliteit van 256 Kbit/s. Voor kritische luisteraars is Apples muziekdienst op papier niet de beste keuze, aangezien de meeste concurrenten een gunstigere compressie gebruiken. Het verschil in audiokwaliteit is met een doorsnee hoofdtelefoon, audiosysteem of bluetoothspeaker echter te verwaarlozen.

©PXimport

Apple Music

Prijs
Vanaf € 4,99 per maand
Websitewww.apple.com/nl/apple-music8Score80

Deezer

Een jaar na Spotify opende Deezer zijn deuren in Nederland en daarmee is de Franse aanbieder inmiddels een oudgediende binnen de streamingwereld. Het internetbedrijf trekt met diverse abonnementen alles uit de kast om muziekliefhebbers zoveel mogelijk maatwerk te leveren. Wie liever geen geld uitgeeft, kan Deezer Free gebruiken. Hiermee heb je toegang tot de volledige catalogus van 56 miljoen liedjes. Houd wel rekening met een lagere audiokwaliteit van slechts 128 Kbit/s en reclameblokken. Voor een tientje per maand koop je deze beperkingen af, waarbij je nummers ook offline kunt opslaan. Net als de meeste andere aanbieders gelden er voor gezinnen en studenten aangepaste tarieven.

Naast gecomprimeerde streams biedt het bedrijf tegen een meerprijs ook muziek in lossless-kwaliteit aan. Onlangs verlaagde Deezer hiervan de prijs naar 14,99 euro per maand. Stream hiermee nummers in een audiokwaliteit van 16 bit/44.1 KHz. Dat is vergelijkbaar met de geluidskwaliteit van een reguliere cd. Deze streams klinken dan ook aanmerkelijk beter vergeleken met sterk gecomprimeerde muziek.

Gunstig is dat Deezer met nogal wat audiomerken samenwerkt, zodat de flac-streams bij een HiFi-abonnement goed uit de verf komen. Deezer HiFi werkt onder meer op audiosystemen van Bang & Olufsen, Bluesound, Harman Kardon, Onkyo, Sonos en Yamaha. Daarnaast kun je er ook met een browser of (desktop-)app mee uit de voeten. De gelikte gebruikersinterface bevat veel functies en bevalt in de praktijk uitstekend. De dienst bestookt abonnees wel met allerlei notificaties, maar die kun je uitzetten.

©PXimport

Deezer

Prijs
Vanaf € 4,99 per maand
Websitewww.deezer.com9Score90

Napster

Napster stond in de jaren 90 bekend als illegaal platform waarvan je kosteloos mp3’tjes kon downloaden. Tegenwoordig is er onder dezelfde naam een Nederlandstalige online muziekdienst actief. Na een proefperiode van dertig dagen vraagt deze aanbieder 9,95 euro per maand. Meer smaken zijn er niet, dus verwacht geen aangepaste tarieven voor gezinnen en studenten.

Gebruikers kunnen de web-omgeving openen of een app op een Windows-, iOS- of Android-apparaat installeren. Een desktopapplicatie voor macOS ontbreekt. De gebruikersomgeving oogt vanwege een overdaad aan opties en aanbevelingen nogal rommelig; hierdoor duurt het even voordat Napster vertrouwd aanvoelt. Een nuttige optie is dat luisteraars de startpagina aan de hand van favoriete muziekgenres kunnen aanpassen. Helaas reageert de online muziekdienst af en toe traag.

Over het aanbod valt weinig te klagen, want de catalogus telt albums van vrijwel alle bekende artiesten uit binnen- en buitenland. Voor het streamen van muziek gebruikt Napster de aac-codec met een maximale bitrate van 320 Kbit/s. Deze muziekdienst blinkt helaas nergens in uit, dus kijk vooral naar de overige online muziekdiensten in deze test.

©PXimport

Napster

Prijs
€ 9,95 per maand
Websitehttp://nl.napster.com5Score50

Primephonic

Klassieke muziek is bij de meeste online muziekdiensten een ondergeschoven kindje. Primephonic duikt in dit gat door uitsluitend composities uit het klassieke genre beschikbaar te stellen. Het gaat om zo’n 3,5 miljoen muziekstukken. Ondanks dit relatief bescheiden en eenzijdige aanbod, hanteert de dienst hetzelfde standaardtarief als andere aanbieders, namelijk een tientje per maand. Het gaat hierbij om mp3-streams met een bitrate van 320 Kbit/s. Voor 14,99 euro per maand zijn er ook flac-streams in lossless-kwaliteit beschikbaar. De audiokwaliteit hiervan bedraagt maximaal 24 bit/192 KHz. Primephonic ontwikkelde apps voor iOS en Android. Daarnaast open je deze online muziekdienst in iedere browser.

Primephonic houdt abonnees op de hoogte van actuele ontwikkelingen binnen het genre. Dat gebeurt met podcasts, achtergrondinformatie en aangepaste afspeellijsten. De makers hebben de zoekmachine geoptimaliseerd voor klassieke muziek. Zoek je bijvoorbeeld op Mozart, dan verschijnen er direct muziekstukken van uiteenlopende gezelschappen die muziek van deze Oostenrijkse componist hebben opgevoerd. Gedurende de proefperiode van veertien dagen hoeven geïnteresseerden geen betaalgegevens op te geven.

©PXimport

Primephonic

Prijs
Vanaf € 9,99 per maand
Websitewww.primephonic.com7Score70

Idagio

Qobuz

Qobuz verkeerde meermaals in zwaar weer, maar na een doorstart gaat het vooralsnog beter met het Franse bedrijf. Luisteraars hebben de keuze uit twee prijzige abonnementen. Voor 19,99 euro per maand heb je toegang tot zo’n zestig miljoen flac-streams in een lossless-kwaliteit van 16 bit/44.1 KHz. Tegen een meerprijs van vijf euro stream je ongeveer 185.000 albums in een hogere kwaliteit, namelijk maximaal 24 bit/192 KHz. Interessant voor bezitters van een hoogwaardig audiosysteem. Niet voor niets werkt Qobuz samen met bekende audiomerken als Bang & Olufsen, Arcam, Bluesound, Mark Levinson, NAD, Onkyo en Naim. Overigens is deze dienst ook via diverse (desktop-)apps en de browser beschikbaar. Na een iDEAL-betaling van één cent probeer je de streamingdienst eerst een maand uit.

De Engelstalige gebruikersomgeving oogt vergeleken met andere aanbieders minder sprankelend. Dankzij het Hi-Res Audio-logo is meteen duidelijk welke albums in de hoogste kwaliteit beschikbaar zijn. Deze streams klinken op een goede hoofdtelefoon of met een paar kwalitatieve speakers fenomenaal. Het aanbod is zeer compleet, al zijn Nederlandse albums veelal niet in studiokwaliteit beschikbaar.

©PXimport

Qobuz

Prijs
Vanaf € 19,99 per maand
Websitewww.qobuz.com8Score80

SoundCloud

SoundCloud is van oudsher een platform waar (beginnende) muzikanten en producers hun materiaal op kwijt kunnen. Om die reden is er veel werk van onbekende artiesten beschikbaar. Wie bijvoorbeeld zin heeft in een avondvullende mix van een dj heeft keuze uit honderdduizenden streams. Daarnaast weten ook podcastmakers hun weg naar SoundCloud te vinden. Volgens de dienst gaat het in totaal om ruim 150 miljoen audiobestanden. Er zijn weliswaar ook liedjes van bekende artiesten aanwezig, maar hiervan is het aanbod niet zo overzichtelijk gerangschikt als we van Spotify en consorten gewend zijn. SoundCloud is dan ook meer geschikt om beginnende bandjes te spotten, naar een podcast te luisteren of een dj-set van een paar uur op te zetten.

Een abonnement op SoundCloud GO+ met volledige toegang zonder advertenties kost een tientje. Studenten betalen de helft. Er bestaat daarnaast ook nog een goedkoper abonnement van 5,99 euro per maand, maar daarmee hebben luisteraars geen toegang tot de volledige catalogus. Bij gebruik van SoundCloud GO+ bedraagt de maximale bitrate van de aac-streams 256 Kbit/s. Open hiervoor wel eerst even de instellingen, want standaard hanteert deze dienst een lagere bitrate.

©PXimport

SoundCloud

Prijs
Vanaf € 5,99 per maand
Websitewww.soundcloud.com6Score60

Spotify

Spotify heeft zijn zaakjes goed voor elkaar. Aan de hand van gebruiksvriendelijke (desktop)-apps weten abonnees moeiteloos hun favoriete podcasts, albums en afspeellijsten te vinden. Daarnaast werkt de dienst ook op de meeste smart-tv’s, gameconsoles, draadloze speakers en netwerkreceivers. Iedere vrijdag verschijnt er een afspeellijst en albumoverzicht met nieuwe releases, zodat je binnen het muzikale landschap eenvoudig op de hoogte blijft. Een leuk extraatje is dat je rechtstreeks ziet naar welke muziek vrienden luisteren.

Sowieso is Spotify prima geschikt om nieuwe muziek te ontdekken. Op basis van je luistergedrag doet de dienst aanbevelingen en stelt het iedere maandag een automatische afspeellijst samen. Interessant is de functie Duo Mix. Heb je samen met je partner een Spotify-abonnement? Stel dan een gezamenlijke afspeellijst samen en verras elkaar met bijzondere liedjes. Naast het Duo-abonnement is Spotify ook voor individuen, studenten en families beschikbaar. De gratis versie bevat nogal veel gesproken reclame, dus laat die liever links liggen.

Op het gebied van audiokwaliteit laat Spotify helaas steken vallen. De dienst gebruikt nog altijd audiostreams in een maximale bitrate van 320 Kbit/s. Als streamingpionier zou een lossless-abonnement met kwalitatief hoogwaardigere audiostreams inmiddels wel op zijn plaats zijn.

©PXimport

Tidal

Naast Deezer en Qobuz is Tidal de derde bekende streamingaanbieder die een lossless-abonnement aanbiedt. Met een zogeheten HiFi-account hebben leden toegang tot zo’n zestig miljoen flac-streams in een audiokwaliteit van 16 bit/44.1 KHz. Maar de Amerikaanse dienst gaat met dit HiFi-abonnement nog een stapje verder. Zo doet Tidal een beroep op de tamelijk recente mqa-codec om tienduizenden albums in een hogere kwaliteit van maximaal 24 bit/96 KHz beschikbaar te stellen. Dankzij deze codec blijft de bestandsomvang relatief beperkt, waardoor het gemakkelijker is om de streams op mobiele apparaten te laden. Binnen de streamingdienst zijn deze mqa-streams zichtbaar als Tidal Masters. Bij gebruik van een capabel audiosysteem profiteer je van dynamische opnames met een opvallend hoge detaillering. Gunstig is dat er Tidal-ondersteuning in allerlei audiosystemen van diverse bekende merken is ingebouwd. Voor dit abonnement betalen gebruikers 19,99 euro per maand.

Wie geen behoefte heeft aan lossless- of high-res-streams kan ook naar gecomprimeerde muziek luisteren, dat kost 9,99 euro per maand. Verder zijn er abonnementen voor families en studenten beschikbaar.

Tidal onderscheidt zich van concurrenten door naast muziek ook video’s beschikbaar te stellen, zoals interviews, clips en concerten. De gebruikersomgeving van (desktop-)apps is een lust voor het oog, al is de voertaal jammer genoeg wel Engels.

©PXimport

Tidal

Prijs
Vanaf € 9,99 per maand
Websitewww.tidal.com9Score90

YouTube Music

Onder de naam Google Play Music kreeg Google geen voet aan de grond, maar met YouTube Music probeert de internetgigant het doodleuk opnieuw. Het betreft een relatief jonge dienst, want het platform is pas sinds twee jaar in Nederland actief. Je kunt de dienst gratis gebruiken, maar Google bestookt je dan wel met advertenties. Voor een Premium-account vragen de makers een tientje per maand. Studenten en gezinnen betalen respectievelijk 4,99 en 14,99 euro.

De gebruikersomgeving reageert opvallend snel en oogt erg rustig. Je hebt rechtstreeks toegang tot onder meer favorieten, populaire afspeellijsten en nieuwe releases. Al met al voelt YouTube Music al na enkele minuten vertrouwd aan. Geef aan welke artiesten je goed vindt en laat je verrassen door verse aanbevelingen.

Duik voor de eerste luistersessie wel even in de instellingen en selecteer de hoogste audiokwaliteit. In dat geval gebruikt YouTube Music de aac-codec op een acceptabele bitrate van 256 Kbit/s. Logischerwijs bevat YouTube Music een rechtstreekse koppeling met zijn grote broer, zodat je relevante video’s kunt afspelen. Dit betreffen voornamelijk muziekclips en concerten.

©CIDimport

YouTube Music

Prijs
Vanaf € 4,99 per maand
Websitehttp://music.youtube.com8Score80

Conclusie

Spotify heeft de grootste naamsbekendheid en dat werkt duidelijk in het voordeel van de Zweedse muziekdienst. Veel abonnees zijn er al vanaf het prille begin bij en zijn het gebruiksvriendelijke platform al die jaren trouw gebleven. Maar is het daarmee ook de beste keuze in het overvolle streaminglandschap?

Wanneer we puur kijken naar de kwaliteit van de audiostreams loopt Spotify achter de feiten aan. Deezer levert sinds kort voor vijftien euro per maand zijn voltallige aanbod in het betere flac-formaat. Het verschil in kwaliteit ten opzichte van de sterk gecomprimeerde Spotify-streams is met een goede hoofdtelefoon of een paar kwalitatief hoogwaardige speakers duidelijk te horen. Verschillen in aanbod, platformondersteuning en functionaliteit zijn er nauwelijks meer, waardoor je als muziekliefhebber bij Deezer beter af bent. Voorwaarde is natuurlijk wel dat je bereid bent om een meerprijs van vijf euro te betalen.

Ook Tidal en Qobuz beheren abonnementen met lossless-streams, waarbij een select aantal albums zelfs in een nóg hogere audiokwaliteit beschikbaar is. Beide streamingdiensten zijn overigens wel duurder dan Deezer.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.