Je huis ‘slimmer’ maken is op zich niet zo moeilijk. Koop een slimme thermostaat en slimme verlichting en je kunt je verwarming en lampen met je smartphone bedienen. Maar of je dan een slim huis hebt? Doorgaans heb je dan voor ieder slim apparaat een eigen app en is het niet altijd mogelijk om apparaten op een handige manier te koppelen. Dat moet toch slimmer kunnen?

Zoals de meeste consumenten, begon ik mijn ‘slimme huis’ met een Nest-thermostaat en Philips Hue-verlichting. Via IFTTT en een koppeling vanuit de fabrikanten konden deze producten wel enigszins met elkaar communiceren, maar van één systeem was zeker geen sprake. Dus of het geheel nu echt slim is?

Slimme verlichting?

De verlichting in mijn woonkamer bestaat naast plafondlampen ook uit lampen die zijn aangesloten op stopcontacten. Dankzij Philips Hue kan ik alle lampen in één keer via een app in- en uitschakelen. Ook maakt Hue het instellen van scènes mogelijk. Handig, want ik heb bepaalde lampen die reflecteren in de televisie en die schakel ik zo in één keer uit als ik televisiekijk. Ik kwam er al wel snel achter dat het niet altijd handig is om steeds je smartphone te moeten pakken. De oplossing bleek een afstandsbediening, maar die was er nog niet voor Hue toen ik hiernaar op zoek ging. Philips had wel al eerder draadloos bedienbare LivingWhites-spaarlampen op de markt gebracht en de bijbehorende afstandsbediening bleek compatibel te zijn met Hue-lampen. Tegenwoordig kun je wel een echte Hue-afstandsbediening kopen in de vorm van de Hue Dimmer. Hoe handig Hue ook is, uiteindelijk moest ik nog steeds handmatig de verlichting in een andere stand zetten als ik televisie ging kijken … Dus mijn verlichting was iets slimmer, maar niet echt slim.

©PXimport

Controller

Wat ik nodig had, was een systeem dat al mijn apparatuur zo aan elkaar knoopt dat ik het op één centraal punt kan programmeren. Om dit mogelijk te maken zijn er kant-en-klare oplossingen te koop zoals Homey, HomeWizard, Zipato ZipaBox, Fibaro en VeraEdge. Vaak bevatten deze kant-en-klare controllers naast een (web)interface en apps ook ingebouwde radio’s voor bijvoorbeeld Z-Wave-, ZigBee- en 433MHz-producten als KlikAanKlikUit. Door die ingebouwde radio’s zijn ze relatief duur, zonde als je die draadloze radio’s niet per se nodig hebt. Philips Hue heeft ook een eigen Bridge die de draadloze communicatie met de lampen verzorgt. Een goedkopere optie is om zelf een controller te maken op basis van bijvoorbeeld een Raspberry Pi.

©PXimport

Welke domoticasoftware?

Ik koos ervoor aan de slag te gaan met die goedkope optie: de Raspberry Pi 2. Met alleen de Raspberry Pi ben je er natuurlijk niet. De belangrijkste keuze is het softwarepakket dat je gaat gebruiken. Je kunt kiezen voor onder andere Domoticz, Home Assistant of OpenHAB. Aanvankelijk wilde ik de ultieme interface bouwen die de bediening van mijn slimme apparatuur aan elkaar zou knopen.

Na wat experimenteren besloot ik dat Home Assistant de beste interface bood. Dit pakket is namelijk erg flexibel qua indeling en ziet er in vergelijking met bijvoorbeeld Domoticz lekker modern uit. Het nadeel van Home Assistant ten opzichte van Domoticz is dat het systeem geprogrammeerd wordt in scrips die je moet uploaden naar de Pi; via de webinterface kun je geen veranderingen of instellingen doorvoeren. Maar ik was met Home Assistant in m’n thuisnetwerk niet tevreden. Het eerdere nadeel van de app bleef bestaan: ik vond het nog steeds onhandig om de verlichting met een smartphone in te schakelen. Ik bleek dus eigenlijk helemaal geen behoefte te hebben aan een mooie interface, en besloot daarom Domoticz een tweede kans te geven. Domoticz kun je geheel instellen via de webinterface en naast scripts kun je ook visueel programmeren in Blockly. Hierdoor kun je snel nieuwe ideeën uitproberen.

©PXimport

Niet als ‘app’

Slimmere verlichting

Uiteindelijk bleek het helemaal niet zo moeilijk om het systeem te laten achterhalen of de televisie aan staat. Zoals vrijwel alle moderne televisies is mijn televisie een smart-tv. Op het moment dat de televisie wordt ingeschakeld, krijgt deze een ip-adres dat ik via de router heb gereserveerd. In Domoticz draait een script dat één keer per minuut dit ip-adres pingt. Het mooie van Domoticz is dat het systeem door veel mensen wordt gebruikt; het benodigde ‘pingscript’ was al door iemand geschreven. Wordt de televisie gedetecteerd, dan wordt binnen Domoticz een virtuele schakelaar aangezet. Vervolgens had ik via Blockly al snel een script in elkaar gezet dat de verlichting juist schakelde op het moment dat de televisie was ingeschakeld. De gewenste lampen gingen aan en de andere lampen uit. Probleem opgelost, toch? Al snel bleek dat ik over één ding niet goed had nagedacht: het bleek ook overdag onmogelijk om nu televisie te kijken zonder dat de (juiste) lampen aangingen. Door in het script op te nemen dat de verlichting alleen van stand veranderd moet worden als een bepaalde lamp al is ingeschakeld, is dat ook opgelost. Een tweede script doet precies het omgekeerde en schakelt de verlichting weer in als de televisie uit staat.

©PXimport

Automatische verlichting

De automatische televisieverlichting smaakte naar meer en het leek me leuk om nooit meer een afstandsbediening, wandschakelaar of app nodig te hebben om de verlichting in te schakelen. De verlichting moet vanzelf inschakelen op het moment dat ik aanwezig ben en weer uitgaan als ik er niet ben. Een bewegingssensor in de betreffende ruimte leek me de beste oplossing. Philips verkoopt zelf bewegingssensoren voor het Hue-systeem, maar het leek me handiger om een bewegingssensor te hebben die direct met Domoticz communiceert. Zo kan de aanwezigheidsdetectie eventueel ook voor andere dingen gebruikt worden. Er zijn diverse manieren om een bewegingssensor te koppelen. Zo kun je KlikAanKlikUit- of ZWave-sensoren koppelen, mits je de Raspberry Pi van de juiste radio’s voorziet. Omdat ik niet wist of een bewegingssensor écht handig is, heb ik vooralsnog gekozen voor een veel goedkopere oplossing. Ik heb een voor Arduino bedoelde bewegingssensor van zo’n twee euro gekoppeld aan een NodeMCU: een op Arduino lijkende microcontroller van zo’n vier euro met wifi. Door op de NodeMCU de gratis firmware ESP Easy te zetten, koppel je sensoren eenvoudig met Domoticz.

Dankzij een Blockly-script wordt er bij beweging een virtuele schakelaar geactiveerd die een x-aantal minuten aan blijft staan. Is er geen beweging meer, dan gaat de verlichting dus na een x-aantal minuten uit. Bij iedere nieuwe beweging wordt de schakelaar als het ware gereset en is de verlichting dus de volledige x-aantal minuten weer actief. Het is niet de bedoeling dat de verlichting overdag vanzelf inschakelt, vandaar dat in het script de status van een virtuele schakelaar is opgenomen die is gekoppeld aan de zonsonder- en opgang is gekoppeld. Blockly bevat overigens ook blokken waarin je bijvoorbeeld de zonsondergang kunt opnemen, maar dat bleek om onbekende redenen niet te werken. De virtuele schakelaar is dus een soort omweg.

©PXimport

Onverwachte problemen

Toen ik de verlichting handmatig uitschakelde met de Hue-wandschakelaar liep ik wel tegen een probleem aan. Want de verlichting spring vrijwel direct weer aan. Logisch: er was immers beweging gedetecteerd. Omdat de Hue-schakelaars niet direct met Domoticz communiceren, moest ik een omweg verzinnen om Domoticz te laten weten dat de wandschakelaar gebruikt werd. Uiteindelijk heb ik dit probleem opgelost met een extra virtuele schakelaar die wanneer de verlichting aanstaat ook door de bewegingssensor wordt getriggerd. Na iedere beweging blijft deze schakelaar vijf minuten aan staan. Zolang deze virtuele schakelaar aan staat, kan de verlichting niet nogmaals ingeschakeld worden. Oftewel als ik de verlichting nu dus handmatig uitzet, dan staat de virtuele schakelaar nog aan, waardoor de lamp niet direct weer aan springt. Dat zou betekenen dat de verlichting vijf minuten lang niet ingeschakeld kan worden. Een script houdt daarom de status van de lampen in de gaten en wanneer de verlichting is uitgeschakeld terwijl de virtuele schakelaar nog aan staat, wordt na tien seconden de virtuele schakelaar gereset. Die extra tien seconden zijn nodig doordat de Hue Bridge de uitgeschakelde status van de lampen niet altijd direct aan Domoticz doorgeeft. Zou ik lichtknopjes hebben die direct met Domoticz communiceren, bijvoorbeeld via Z-Wave of KlikAanKlikUit, dan was de oplossing simpeler én sneller geweest. Scripts die de bewegingssensor tijdelijk bevriezen hadden dan immers direct met de wandschakelaar geactiveerd kunnen worden. Natuurlijk: na een tijdje zonder beweging gaat het licht vanzelf uit en ik had er dus voor kunnen kiezen om dit hele probleem te negeren. Maar ik vind het wel prettig dat ook de traditionele bediening blijft werken.

©PXimport

Relatieproblemen

©PXimport

Conclusie

Slimme apparatuur wordt wat mij betreft pas echt leuk als ‘je huis’ je helpt. Zo blijft het voor mij magie dat na het aanzetten van de televisie bepaalde lampen automatisch uitschakelen. Wanneer je je domoticasysteem stapje voor stapje opbouwt, maak je vast keuzes die achteraf niet handig zijn: zo had ik beter voor lichtknopjes kunnen kiezen die direct met Domoticz communiceren. Je bent ook nooit klaar. Nu de bewegingssensor blijkt te werken, is het tijd voor een esthetisch fraaiere oplossing, het liefst ook draadloos via bijvoorbeeld Z-Wave. Ik heb mijn oog laten vallen op de Chinese Xiaomi Smart Home Kit, waarvan het basisstation gekoppeld kan worden met Domoticz en waarvoor relatief goedkope draadloze bewegingssensoren beschikbaar zijn. Als de verlichting voor elkaar is, is het integreren van Sonos de volgende stap. Het lijkt me bijvoorbeeld handig dat wanneer de televisie wordt aangezet, de muziek gepauzeerd wordt. En dan is er nog altijd iets te doen met de thermostaat en data van de slimme meter die ook op Domoticz zijn aangesloten. Het zal dus nog wel even duren voordat mijn huis echt slim is.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Van plan om deze zomer extra veel eten in te slaan, bijvoorbeeld voor een tuinfeest of barbecue? Dan kan extra vriescapaciteit geen kwaad. Bijvoorbeeld met een (tweede) vrieskast voor in de keuken, schuur of garage. Wij vonden vijf mooie exemplaren.

Wanneer je extra vriescapaciteit nodig hebt, kun je kiezen voor een vrieskast, maar ook voor een vrieskist. Die laatste is een lager model waar je de in te vriezen producten aan de bovenzijde inlaadt. Op zich heel praktisch en ze bieden veel opslagruimte, maar het grootste nadeel van een vrieskist is dat ze minder energiezuinig zijn.

Bij een vrieskast is dat anders: deze hebben misschien wel iets minder opslagcapaciteit dan een vrieskist, maar zijn doorgaans wat zuiniger. Per apparaat vermelden we het jaarlijks verbruik en natuurlijk de capaciteit. En wat de minimum geschikte omgevingstemperatuur is: doorgaans boven de 10 of 15 graden als je hem in een schuur of garage wil gebruiken.

Inventum VR1430W

Deze Inventum vriezer is ideaal voor wie niet al te veel ruimte heeft, maar toch graag een fatsoenlijke voorraad diepvriesproducten in huis wil. Met een inhoud van 161 liter en drie ruime vrieslades kun je verrassend veel kwijt. De vriezer is 143 centimeter hoog en heeft een rustige witte uitstraling, waardoor hij netjes wegvalt in de meeste keukens. No Frost zorgt ervoor dat je nooit meer hoeft te ontdooien, en het geluidsniveau van slechts 39 decibel maakt ‘m heel geschikt voor open ruimtes. De digitale thermostaat is eenvoudig in te stellen, en als de deur per ongeluk open blijft staan, geeft hij netjes een waarschuwingssignaal. Ook handig: bij een stroomstoring blijven je producten nog tot wel 11 uur goed bevroren.

Energieverbruik per jaar: 132 kWh
Inhoud: 161 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C

Siemens GS51NAWCV

Wie veel ruimte nodig heeft en een betrouwbare vriezer zoekt, zit goed met deze Siemens. Met zijn flinke inhoud van 290 liter is er plek genoeg voor grote gezinsvoorraden of maaltijden voor een paar weken vooruit. Deze vriezer is voorzien van No Frost, dus je hoeft nooit meer te krabben of ijs weg te bikken. Dankzij het SuperVriezen worden nieuwe producten razendsnel op temperatuur gebracht, zodat alles vers blijft. De binnenverlichting maakt het makkelijk om je spullen terug te vinden, zelfs onderin. Hij blijft ook opvallend stil, en bij stroomuitval blijven je producten nog ruim 14 uur veilig ingevroren. Handig als je eens pech hebt met de elektriciteit.

Energieverbruik per jaar: 161 kWh
Inhoud: 161 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Liebherr FNA 6625-20

Dit is een vriezer voor mensen die duurzaamheid belangrijk vinden, maar ook niet willen inleveren op ruimte of gemak. Met een energieverbruik van slechts 99 kWh per jaar en een energieklasse A is deze Liebherr uitzonderlijk zuinig. Hij heeft een inhoud van 260 liter en blijft opvallend stil tijdens gebruik. Dankzij de FrostProtect-technologie werkt hij zelfs in koude ruimtes zoals een garage of schuur, tot temperaturen van -15 graden. De EasyOpen-deur opent licht, zelfs als hij net is gesloten, en de SuperFrost-functie bevriest nieuwe producten snel om smaak en voedingswaarden te behouden. Dit is echt een slimme en degelijke vriezer die jaren meegaat.

Energieverbruik per jaar: 99 kWh
Inhoud: 260 liter
Minimale werktemperatuur: 15 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Etna VV172NRVS

Deze ETNA is een stijlvolle vriezer met een moderne RVS-look die niet misstaat in een strakke keuken. Hij is 172 centimeter hoog en biedt met vijf lades en twee schappen genoeg ruimte voor een ruime voorraad. Het geluidsniveau ligt laag, rond de 36 decibel, dus je merkt amper dat hij aanstaat. Dankzij de Multi-Flow 360-technologie blijft de temperatuur overal in de vriezer constant, wat zorgt voor goede bewaarcondities. De FastFreeze-functie is ideaal voor als je snel iets wilt invriezen, en het ingebouwde alarm laat je weten als de deur te lang openstaat of als de temperatuur oploopt.

Energieverbruik per jaar: 150 kWh
Inhoud: 240 liter
Minimale werktemperatuur: 10 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Bosch GSN51AWCV

Deze Bosch vriezer is echt een alleskunner. Hij biedt maar liefst 290 liter vriesruimte en is voorzien van allerlei slimme snufjes. De FreshSense-technologie zorgt ervoor dat de temperatuur binnenin stabiel blijft, wat goed is voor de houdbaarheid van je eten. De VarioZone-indeling geeft je de vrijheid om glazen plateaus eruit te halen en grotere producten kwijt te kunnen. Met de BigBox-lade kun je moeiteloos een hele taart of stapel pizza’s opbergen. De Ice Twister maakt vers ijs in een handomdraai, en de No Frost-technologie voorkomt ijsvorming. Bij openstaande deur krijg je een melding, en ondanks zijn kracht verbruikt hij relatief weinig energie en maakt hij nauwelijks geluid.

Energieverbruik per jaar: 161 kWh
Inhoud: 290 liter
Minimale werktemperatuur: 10 °C
Geschikt voor schuur of garage: JA

Modder op het frame, zand tussen de ketting en natte bladeren in je spatbord: na een paar ritten zit je e-bike vaak flink onder het vuil. Even met een doekje erover is niet genoeg. Sterker nog, dat kan juist schade veroorzaken. Met de juiste aanpak houd je je fiets langer mooi én technisch in topconditie.

Lees ook: Fietsendragers: trekhaak, dak of achterklep? Dit moet je weten

Zand en modder zijn vijanden van je elektrische fiets. En dan bedoelen we niet omdat ze zorgen dat je fiets er vies uitziet, maar vooral omdat vuildeeltjes werken als schuurpapier. Ze vreten zich langzaam in je ketting, tandwielen en lagers. Snel even schoonmaken lijkt dan logisch, maar met een spons of doekje maak je het soms alleen maar erger. Als daar vuil in blijft zitten, kras je ongemerkt over het frame of display.

Geen hogedruk, wel stromend water

Afspoelen met stromend water werkt goed. Dat kan met een tuinslang of – nog beter – met een mobiele reiniger met ingebouwde watertank. Deze reinigers werken met een lage druk van ongeveer 5 tot 10 bar. Dat is voldoende om vuil weg te spoelen, maar zacht genoeg om geen schade te veroorzaken aan lagers, afdichtingen of elektronica. Een hogedrukreiniger is af te raden, zeker op hoge stand: de krachtige straal – vaak 100 bar of meer – kan zorgen dat er water achter pakkingen terechtkomt en kan de coating of kabels beschadigen. Gebruik je toch een hogedrukreiniger, zet hem dan op de laagste stand, houd afstand (te dichtbij en de straal kan schade veroorzaken, zelfs wanneer je hem op de laagste stand hebt gezet) en richt nooit op gevoelige onderdelen zoals de motor, trapas of accu-aansluitingen.

Gebruik altijd koud tot lauwwarm water. Heet water lijkt misschien handig om vet of vuil los te weken, maar het tast juist beschermende vet- of smeerlagen aan. Bovendien kan het door het grote temperatuurverschil schade veroorzaken aan elektrische onderdelen. Als de buitenkant van bijvoorbeeld de accu snel opwarmt terwijl de binnenkant nog koud is, kan er condens ontstaan. Dat vocht blijft opgesloten in de behuizing en vergroot de kans op roest of storingen.

Behandel na het schoonmaken de metalen contactpunten van bijvoorbeeld de accu of verlichting met een vocht- en corrosiewerende spray. Dat voorkomt oxidatie bij regen, dauw of temperatuurschommelingen.

Houd rekening met het type motor

Bij e-bikes met een middenmotor zit er extra gevoelige elektronica rond de trapas. Wees daar extra voorzichtig met borstelen en afspoelen: een zachte borstel en wat afstand houden met water voorkomt schade. Bij een voor- of achterwielmotor liggen de kwetsbare onderdelen vaak wat verder van bewegende delen af, maar voorzichtigheid blijft ook daar belangrijk.

©Kärcher

Display en accu verwijderen

Haal voor het schoonmaken de accu uit de houder en, als dat mogelijk is, het display van het stuur. Bedek de contacten tijdelijk met een stukje plastic of een beschermdopje, zodat daar geen vocht bij kan komen. Zo voorkom je kortsluiting of corrosie bij het terugplaatsen. Het display zelf maak je schoon met een droge of licht vochtige microvezeldoek – zonder schoonmaakmiddel.

Gebruik een mild schoonmaakmiddel

Een biologisch afbreekbaar fietsreinigingsmiddel is veilig voor lak, kunststof en rubbers. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen zoals benzine, terpentine of allesreiniger. Die kunnen afdichtingen uitdrogen of lak aantasten. Afwasmiddel lijkt onschuldig, maar breekt vetlagen af die je ketting en tandwielen juist moeten beschermen.

Let ook op de omstandigheden: maak je fiets niet schoon in de volle zon. Door de warmte verdampt het schoonmaakmiddel te snel, waardoor vlekken en strepen ontstaan.

Geef extra aandacht aan de ketting

De ketting is een van de kwetsbaarste onderdelen van je e-bike. Die kun je schoonmaken met een zachte borstel en een kettingreiniger. Er bestaan ook speciale apparaatjes waarmee je de ketting automatisch laat draaien door een bakje met reinigingsvloeistof. Na het reinigen droog je de ketting goed af en breng je nieuwe olie aan, afgestemd op droge of natte omstandigheden. Zo blijft de aandrijving soepel lopen en voorkom je slijtage.

©MD | ID.nl

Vergeet de ventielen niet

Tijdens het schoonmaken kun je met je doek of borstel per ongeluk de ventielen van je binnenbanden losmaken. Controleer na afloop even of ze nog goed vastzitten. Zo voorkom je dat je later met langzaam leeglopende banden komt te staan.

Goed drogen en nakijken

Na het schoonmaken droog je je e-bike af met een schone microvezeldoek. Besteed extra aandacht aan de accuhouder, contactpunten en lastig bereikbare plekken rond de motor. Als alles droog is, plaats je de accu terug en controleer je of de ondersteuning normaal werkt. Check ook de remmen en verlichting. Even rijden na het schoonmaken helpt je om te voelen of alles nog goed schakelt, remt en ondersteunt zoals je gewend bent. Berg je e-bike na het schoonmaken altijd droog op en bewaar de accu, als je die loshaalt, bij voorkeur op kamertemperatuur.

Tot slot

Je e-bike schoonmaken hoeft geen grote klus te zijn, als je het regelmatig en zorgvuldig doet. Spoel vuil weg met een zachte waterstraal, vermijd agressieve middelen en wees alert op gevoelige onderdelen zoals accu, motor en ketting. Extra aandacht na ritten in de regen, bij modder of in de winter voorkomt veel ellende op lange termijn. Even een paar minuten schoonmaken na het fietsen kan net het verschil maken tussen soepel doortrappen of onverwachte storingen. Kortom: een schone e-bike is niet alleen mooier, maar blijft ook beter presteren.