Een FRITZ!Box-router van AVM kan in één klap meerdere apparaten in je thuisnetwerk vervangen. Handig voor gezinnen, maar hij biedt ook volop mogelijkheden voor wie verder wil: veilig op afstand inloggen, precies zien welke apparaten online zijn, media streamen en slimme lampen of stekkers aansturen. In dit artikel laten we zien wat een FRITZ!Box kan, met de FRITZ!Box 5690 Pro als voorbeeld. Ook FRITZ!OS 8 komt voorbij, met een aantal interessante uitbreidingen.

Het Duitse AVM gaat in zijn gebruiksvriendelijke routers vaak net een stap verder dan zijn concurrenten, en dat geldt zowel voor de hardware als de software. Recente modellen, zoals de FRITZ!Box 5690 Pro die we in dit artikel gebruiken, kun je bijvoorbeeld rechtstreeks op glasvezel aansluiten. Er zijn ook modellen die je direct op een kabelaansluiting aansluit, zoals de FRITZ!Box 6690 Cable en veel AVM-routers hebben nog altijd een ingebouwd DSL-modem. Het gebruikte model ondersteunt wifi 7 en naast DECT is ook Zigbee aanwezig, zodat het als eenvoudige basis voor je smarthome kan dienen.

Voor geavanceerd VLAN-gebruik is een FRITZ!Box nog steeds niet ideaal. Dat is ook niet echt op te vangen zonder concessies te doen. Maar de overige mogelijkheden stellen de gevorderde gebruiker meestal wél tevreden. We behandelen in dit artikel onder meer de nieuwe Onlinemonitor, het werken met toegangsprofielen voor bijvoorbeeld ouderlijk toezicht, het opzetten van een gastnetwerk of publieke hotspot, snelle VPN-verbindingen met WireGuard, het gebruik voor netwerkopslag en het streamen van media.

Aansluiten

De FRITZ!Box 5690 Pro ondersteunt zowel DSL als glasvezel. Voor je glasvezelverbinding kun je een SFP-module gebruiken. Het door ons gebruikte model heeft twee modules in de doos (GPON en AON). Er is ook een variant specifiek voor XGS-PON. Wij hebben hem zelf overigens 'gewoon' via de blauwe WAN/LAN-poort van 2,5 Gbit/s aangesloten, in dit geval op een ONT die de optische glasvezelverbinding omzet naar ethernet.

Gebruik je de SFP-module, dan kun je de bijgeleverde glasvezelverbinding met groene connectoren gebruiken. In dat geval kun je de blauwe poort eventueel omzetten naar een snelle LAN-poort, waar je dan de rest van je thuisnetwerk op aan kunt sluiten. Anders blijf je voor je bekabelde netwerk beperkt tot de 1Gbit/s-snelheid van de overige vier LAN-poorten.

©AVM-Fritz

Installatie

De installatie is eenvoudig. Je kunt gewoon de menu's in de wizard doorlopen. Die omvat een landkeuze, selectie van de internettoegang, het testen van de verbinding, instellen van eventuele telefoonnummers en wifi, en tot slot een controle op updates, waarbij FRITZ!OS 7.62 werd vervangen door de nieuwe 8.03-versie.

Eerste stappen

Ga na de installatie naar Internet / Onlinemonitor. Via dit tabblad gaan we straks het verbruik van je internetverbinding en individuele apparaten volgen. Controleer op het tabje Verbindingsdetails of de internetverbinding succesvol is opgezet. Via het tabje Onlinemeter zie je een schatting van je totale internetverbruik. Controleer via Thuisnetwerk / Netwerk op het tabje Netwerkverbindingen welke apparaten zijn verbonden via LAN en wifi.

Wil je voor een individueel apparaat het internetverbruik volgen? Klik dan achter het apparaat op het potlood-pictogram. Blader naar onderen en zet een vinkje bij Internetgegevenssnelheden (downstream & upstream) voor dit apparaat opslaan. Op het tabje Thuisnetwerk kun je eventueel een DHCP-reservering maken, zodat het bijbehorende apparaat een specifiek ip-adres krijgt.

Poort doorsturen

Draai je servers in je thuisnetwerk? Uiteraard heeft de router een mogelijkheid om poorten door te sturen, ook wel portforwarding genoemd. Je vindt deze instelling via Internet / Toegang verlenen. Kies Apparaat voor vrijgeven toevoegen. Kies een apparaat of de optie om handmatig een ip-adres in te vullen. Daarna voeg je de gewenste poorten toe. Als voorbeeld hebben we een proxyserver voor http- en https-verkeer toegevoegd.

Online monitor

De eerdergenoemde Onlinemonitor heeft in FRITZ!OS 8 een flinke update gekregen. Je ziet nog steeds de totale downloadsnelheid (downstream) en uploadsnelheid (upstream). Maar als je naar Afzonderlijke apparaten gaat, kun je ook zien welke individuele apparaten de verbinding belasten. Zorg dat je eerst (zoals aangegeven bij Eerste stappen) de internetgegevenssnelheden voor de gewenste apparaten opslaat.

Klik dan op Selectie aanpassen en vink aan welke apparaten je in de grafiek wil zien. Je kunt tot zeven apparaten toevoegen. Klik op Toepassen. Als je een trage internetverbinding ervaart, geeft deze tool dus handig inzicht in het actuele verbruik en eventuele boosdoeners. Je privacy blijft gewaarborgd: er wordt geen Deep Packet Inspection toegepast, en bezochte websites of de inhoud ervan worden niet gelogd.

Toegangsprofielen

Met de FRITZ!Box kun je via toegangsprofielen beperkingen instellen voor het internetgebruik. Doorgaans krijgen netwerkapparaten het profiel Standaard. Dit profiel bevat geen tijdsbeperkingen of inhoudsfilters (tenzij je die instelt). Je kunt onbeperkt extra profielen maken.

Zo kun je bijvoorbeeld een profiel maken voor een kind, dat je daarna koppelt aan zijn of haar apparaten, zoals een smartphone en laptop. Die koppeling werkt op basis van het MAC-adres, waardoor een verandering van het ip-adres geen effect heeft. Binnen een profiel kun je vervolgens gebruikstijden voor je kind invullen (zie kader Beperk internettijd).

Onder het kopje Filters met websites kun je met filterlijsten werken. Daarbij wordt of een selectie van websites toegestaan (whitelist) of een selectie geblokkeerd (blacklist). Die lijst kun je via Internet / Filters / Lijsten bekijken en bewerken.

Zo’n filtering is niet zo diepgaand. Het blokkeren van bijvoorbeeld YouTube via de browser is makkelijk, maar om ook de YouTube-app te blokkeren zijn extra stappen nodig. Verder kun je via Geavanceerde instellingen specifieke netwerktoepassingen blokkeren. Heb je een profiel gemaakt, koppel het dan aan de gewenste apparaten onder het kopje Toegewezen netwerkapparaten.

Netwerkopslag

Een echte NAS is weliswaar flexibeler, maar voor eenvoudige netwerkopslag is een FRITZ!Box zeker toereikend. Je kunt een harde schijf of usb-stick aansluiten op de usb-poort van de FRITZ!Box. Vervolgens heb je vanaf alle apparaten in je thuisnetwerk toegang tot de bestanden op deze schijf. Ga naar Thuisnetwerk en dan USB / Opslagmedia. Hier zie je de usb-opslag. Zet een vinkje bij Opslag-(NAS)-functie actief. Ga naar het tabblad USB-instellingen en kies USB 3.0 voor de betreffende poort, zodat je van de maximale snelheid profiteert.

Ga dan naar Delen via thuisnetwerk. Zet een vinkje bij Toegang via een netwerkstation (SMB). Je kunt nu een naam kiezen (zoals fritz.nas) en een werkgroep. De schijf verschijnt als map in je browser via http://fritz.nas. In Windows blader je naar \\fritz.nas. Er worden een gebruikersnaam en wachtwoord gevraagd; hiervoor kun je indien nodig nog een gebruikersaccount maken (zie volgende alinea). De toegang tot bestanden is dus goed beveiligd, ook als anderen in het netwerk mee proberen te kijken.

Gebruikersaccounts

Voor toegang tot de NAS-inhoud wordt het gebruikersbeheersysteem van de FRITZ!Box gebruikt. Je kunt gewoon per persoon een gebruikersaccount maken via Systeem / FRITZ!Box-gebruikers. Zorg dat je onder het kopje Rechten een vinkje zet bij Toegang tot NAS-inhoud. Je kunt kiezen tussen volledige toegang, alleen leestoegang of individuele instellingen, waarbij je alleen toegang tot bepaalde zelf te kiezen mappen geeft.

Media streamen

Met de FRITZ!Box kun je ook media streamen. Bestanden zoals foto's, muziek en video's kun je direct op compatibele apparaten in je netwerk afspelen, zoals je smart-tv of mediaspeler. Daarvoor wordt de inhoud benaderbaar gemaakt voor DLNA (Digital Living Network Alliance). Hier hoef je geen gebruikersaccounts voor te maken. Elk apparaat in het netwerk dat DLNA ondersteunt, kan media afspelen zonder in te loggen. Je moet wel de optie aanzetten onder Thuisnetwerk / Mediaserver.

VPN-verbinding

Voor het opzetten van een VPN-verbinding kun je naar voorkeur IPSec of WireGuard gebruiken. Veel mensen zullen de voorkeur aan WireGuard geven, dat moderner en efficiënter is. De FRITZ!Box 5690 Pro is in principe snel genoeg om een 1Gbit/s-internetverbinding vrijwel volledig te benutten.

Je hebt een MyFRITZ!-adres of DynDNS-adres nodig. Als je naar Internet / MyFRITZ!-account gaat, kun je je via de wizard eenvoudig registreren met je e-mailadres. Je router krijgt dan een eigen domein (zoals abc.myfritz.net). Dit zorgt ervoor dat je router altijd kan worden gevonden vanaf internet voor het opzetten van je VPN-verbinding, ook bij een wisselend ip-adres. Om deze functie in te schakelen, ga je naar Internet / Toegang verlenen en open je het tabblad VPN (WireGuard). Kies Verbinding toevoegen en selecteer dan Enkel apparaat verbinden. Klik op Volgende en geef je de verbinding een naam. In de laatste stap zie je een QR-code die je met de WireGuard-app op je smartphone of tablet kunt scannen om de verbinding op te zetten. Eventueel kun je ook een configuratiebestand met de instellingen downloaden. Maak voeg voor elk apparaat op deze manier een verbinding toe.

Smarthome

Met de FRITZ!Box kun je ook je huis slim maken. Uiteraard kun je wifi gebruiken, waarbij wifi 7 op ondersteunde apparaten de nodige voordelen biedt, zoals een hogere bandbreedte en lagere vertraging. Hierbij benut het ook de 6GHz-band en kun je een mesh-netwerk opzetten door de FRITZ!Repeater toe te voegen. Zo kan je wifi-netwerk stabiel werken met veel verbonden apparaten.

Daarnaast biedt AVM sinds enkele jaren op specifieke modellen, zoals de FRITZ!Box 5690 Pro, ondersteuning voor Zigbee. Het is geïntegreerd in de hardware, waardoor je slimme lampen en sensoren direct kunt aanmelden en bedienen. We konden eenvoudig een temperatuursensor en twee slimme stekkers toevoegen, die de Zigbee-standaard gebruiken.

In vergelijking met bijvoorbeeld Home Assistant zijn de mogelijkheden uiteraard enigszins beperkt, maar het is wel toereikend voor een eenvoudige opstelling, al is er een kleine leercurve. Kenmerkend zijn de templates en scenario's. Een template is een set instellingen voor één type apparaat, zoals een of meerdere schakelaars, lampen of thermostaten. Een scenario bevat een verzameling van meerdere templates. Je kunt een template óf een scenario activeren via een routine. Dat is feitelijk een automatisering, die reageert op bijvoorbeeld een druk op een knop of start op een bepaald tijdstip.

Met de Philips Hue Secure Video Doorbell hebben we de eerste slimme deurbel te pakken van het merk voor slimme lampen. Met een prijskaartje van 169,99 euro is-ie niet goedkoop, en de vraag is of de unieke gimmick de bel kan redden.

Met het submerk Secure biedt Philips Hue verschillende producten aan die buiten de strekking van slimme lampen en aanverwante accessoires vallen. Op ID.nl hebben we eerder de slimme binnencamera getest en nu is het de beurt aan de eerste deurbel van het merk: de Philips Hue Secure Video Doorbell. Zo op het eerste gezicht lijkt dit apparaat (voorzien van een IP54-certificaat) op een generiek model uit China: camera boven, belknop onder.

Unieke functie

Op technisch vlak doet de Philips Hue Secure Video Doorbell het in elk geval goed. Het systeem ondersteunt zowel 2,4 als 5 GHz en laat zich aansluiten aan de Hue Bridge (via het Zigbee-protocol). Je hebt die bridge niet nodig om de deurbel te kunnen gebruiken, maar als je dat doet (bijvoorbeeld met het nieuwe Pro-model van de Bridge) kun je een slimme koppeling realiseren met je bestaande netwerk van slimme lampen van dezelfde fabrikant.

©Wesley Akkerman

Na het installeren binnen de (nog altijd overzichtelijke) applicatie en het koppelen van de lampen, kan de verlichting in huis aanspringen op het moment dat iemand aanbelt. Dat gebeurt razendsnel (binnen een seconde), waardoor je snel doorhebt dat er iemand voor de deur staat. Verder kun je een Chime aan de Philips Hue Secure Video Doorbell koppelen, wat dan weer handig is voor plekken waar geen Hue-lampen hangen of waar je het deurbelgeluid niet hoort.

Producten installeren

De Chime is met 59,99 euro vrij prijzig. Gelukkig kun je voor 199,99 euro ook een pakket kopen waar beide producten in zitten. Dan krijg je dus zo'n 30 euro korting. Goed om te weten: je kunt die chime gewoon in een stopcontact plaatsen. Ook is het zo dat de Philips Hue Secure Video Doorbell niet werkt met de bestaande bel (wat sowieso meestal niet het geval is). Daarnaast hoor je heel snel geluid uit die chime komen wanneer iemand op de knop drukt. 

©Wesley Akkerman

De fysieke installatie van de Philips Hue Secure Video Doorbell kan wat meer tijd kosten dan je wellicht gewend bent van slimme deurbellen. Dit is namelijk een bedrade variant die niet op een batterij werkt. De deurbel werkt alleen met 12V-aansluiting, waardoor je mogelijk een transformator moet installeren en aan de slag moet met kabels en kroonsteentjes. Bovendien lijken de meegeleverde stroomkabels onvoldoende geïsoleerd tegen schade (zoals droogte of vocht).

Beeldkwaliteit en basisfuncties

De beeldkwaliteit laat dan weer weinig te wensen over. De Philips Hue Secure Video Doorbell beschikt over een 2K-resolutie. Dat is hoger dan het beeld van de twee bedrade Ring-deurbellen, die het moeten doen met 1080p of 1536p. De kleurweergave is meer dan redelijk, maar de lens lijkt minder goed overweg te kunnen met helderheid. Als de achtergrond lichter is dan de voorgrond, dan kan die laatste wat donkerder zijn dan we zouden willen op dit soort camera's.

Het gezichtsveld van 180 graden in zowel de lengte als breedte is meer dan welkom. Daardoor zullen weinig dingen je ontgaan. Als je de deurbel niet te hoog ophangt, kun je ook kleinere pakketjes in de tuin of op de mat zien liggen. Verder is er infrarood-nachtzicht en nachtzicht in kleur en kun je rekenen op allerlei basisfuncties van een slimme deurbel. Zo kun je met iemand voor de deur praten en kun je meldingen op basis van beweging ontvangen. Wel zo handig.

Gratis opslag, maar…

Waar Philips Hue je ook mee hoopt te overtuigen, is de gratis videogeschiedenis van de afgelopen 24 uur. Als je dus nog snel iets wilt opzoeken van de afgelopen dag, dan kan dat. Je bent dan niet verplicht een abonnement af te nemen. Lokaal video's opslaan is helaas niet mogelijk, zoals dat wel vaak bij de Eufy's van deze wereld kan, waardoor je voor verdere bewaarbehoeften toch afhankelijk bent van een redelijk prijzig abonnement van 40 tot 100 euro per jaar. 

©Wesley Akkerman

Zaken die wij als standaard ervaren, zoals het instellen van activiteitenzones en de herkenning van personen, pakketten en voertuigen, zitten ook allemaal achter een betaalmuur. Dat je uitgebreide videogeschiedenis (30 tot 60 dagen) en het detecteren van rookalarmen (waar een AI-systeem achter zit) geld kosten, willen we nog best accepteren. Tot slot kan de deurbel nog geen automatische reacties ten gehore brengen of geactiveerd worden via geo-fencing.

Philips Hue Secure Video Doorbell kopen?

Ondanks de minpunten zijn we toch behoorlijk enthousiast over de Philips Hue Secure Video Doorbell. Ja, sommige functies kosten extra geld, aansluiten zal voor een hoop mensen onnodig veel gedoe opleveren en het apparaat is vrij prijzig. Maar het feit dat je het product toevoegt aan je bestaande Hue-netwerk en daarmee nieuwe integratiemogelijkheden ontgrendelt (voor lampen en bewegingssensoren), rechtvaardigt wat ons betreft de straffe aanschafprijs.

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.