De uitdaging van domotica
Gemak dient de mens - dat is eigenlijk het hele idee van een slim huis, waarbij het gros van je elektronische apparatuur te programmeren en op afstand te bedienen is. Het idee van domotica is simpel, maar de praktijk heeft haken en ogen. Waarom is een slim huis zo nodeloos ingewikkeld?
Er werd zo’n vijf jaar terug nog een beetje lacherig gereageerd op het plan van Samsung om in 2020 ieder apparaat te voorzien van een internetverbinding. Wat moet je nou met een verbonden wasmachine of koelkast? Nu we 2020 gepasseerd zijn, heeft Samsung zich redelijk aan het plan gehouden en is verbonden apparatuur in huis meer en meer normaal. Maar het concept smart home moet zich nog wel bewijzen. Achteraf gezien hebben we ons daarbij misschien ook de verkeerde vraag gesteld. De uitdaging zit namelijk niet in wat je ermee kunt, maar meer in hoe de functionaliteit wordt aangeboden.
©PXimport
Versplintert tot op het bot
De mogelijkheden van verbonden apparatuur zijn enorm, zelfs als het gaat om een koelkast. Met cameraatjes kun je bijvoorbeeld zien wat er nog aanwezig is en een inventarislijst voorkomt bederf. Door de koelkast op te delen in compartimenten zou je als fijnproever in ieder deel de temperatuur tot na de komma optimaal kunnen regelen voor je eten of drinken. Die mogelijkheden bewijzen zich wel. De uitdaging zit hem eerder in de ‘taal’ die de apparatuur spreekt. De internetverbinding is namelijk vaak het enige dat apparaten van verschillende merken met elkaar gemeen hebben. Daarnaast is het een onduidelijke wirwar van apps, ecosystemen en protocollen, waarbij universele standaarden nauwelijks worden toegepast. Met andere woorden: niet ieder verbonden huishoudelijk apparaat kan met een ander apparaat kletsen.
Fabrikanten lijken in een ecosysteem-loopgravenoorlog beland te zijn, waardoor de meeste gebruikers nog niet overtuigd zijn van de meerwaarde van domotica. Als gebruiker raak je al snel overweldigd door termen als ZigBee, Zwave, HomeKit, 868/433 MHz en een diversiteit aan centrale home-controller punten waar je je gordijnen, verlichting en andere slimme huishoudelijke apparatuur aan koppelt. Jammer want het leidt af van wat domotica juist zo leuk maakt: alle slimme mogelijkheden!
Hoewel domotica ons huishouden overzichtelijker en makkelijk zou maken, is een smart home tegenwoordig vooral nog weggelegd voor de kenners. Het vergt nogal wat huiswerk om uit te zoeken welke protocollen waarmee samenwerken en hoe je je apparatuur zo toekomstbestendig mogelijk maakt. Wie de mogelijkheden van een smart home optimaal wil benutten, knutselt zelf met Raspberry Pi’s, Arduino’s en sensoren om alles met open systemen aan elkaar te verbinden en te automatiseren (bijvoorbeeld met een dienst als IFTTT). Een gemiste kans voor fabrikanten, die juist de thuisgebruiker zouden moeten laten verwonderen over de mogelijkheden.
©PXimport
Ondersteuningsverantwoordelijkheid
Smart Home-apparatuur die je vandaag koopt, wil je niet morgen al naar het milieuplein rijden alleen maar omdat de ondersteuning verloopt. Hiermee liep Sonos met zijn slimme speakers tegen de lamp. De eerste generaties van de multiroomspeakers, zoals de Play:5, waren niet krachtig genoeg om op het nieuwste besturingssysteem te draaien. Met als resultaat dat Sonos de populaire speakers als verouderd bestempelde en ze na verloop van tijd niet meer werken. Zelfs als de speakers technisch gezien nog prima in staat zijn muziek af te spelen. Natuurlijk leverde dat Sonos een storm van kritiek op. Dat werd versterkt door een (vrij naïef) inruilplan, waarbij je 25% korting kon krijgen op een nieuwe Sonos in ruil voor je oude. Sonos zou daarbij op afstand je speaker onklaar maken, zodat je hem kon recyclen. Dat versterkt natuurlijk alleen maar het wrange gevoel om prima werkende speakers weg te moeten gooien. Ook vanuit klimaat-oogpunt. Als doekje voor het bloeden beloofde Sonos nog de oude apparatuur te voorzien van veiligheids-updates en zo lang mogelijk te blijven ondersteunen. Maar hoelang? Dat is onduidelijk.
Dit praktijkvoorbeeld illustreert maar weer dat er nog een lange weg te gaan is. Want waarom doet Sonos toch zo moeilijk met een eigen besturingssysteem en staat het de gebruikers niet toe om de speakers als ontvanger te koppelen aan een bestaand open systeem? Het woord ‘open’ lijkt vaak nog een vies woord voor fabrikanten, terwijl dit soort praktijken (begrijpelijkerwijs) voor de eindgebruiker juist een afknapper kunnen zijn.
©PXimport
Veiligheid
Wat betreft ondersteuning hebben we het natuurlijk niet alleen over nieuwe functionaliteit, maar ook veiligheid. Ook hier valt nog een wereld te winnen. Vooral bij goedkopere apparatuur, die eigenlijk nooit updates krijgen. Dat kan best vervelend zijn. Wat dacht je van beveiligings- en babycamera’s, die standaard een admingebruiker met het wachtwoord ‘admin’ hebben. Of die de gebruiker toestaan met standaard inloggegevens de apparaten te benaderen. Het maakt de camera’s voor iedereen met een internetverbinding toegankelijk, terwijl de gebruiker niet doorheeft dat iedereen mee kan gluren. In 2016 lukte het onderzoekers zelfs om ransomware te ontwikkelen voor een slimme thermostaat. Een koude kermis voor in de winterdagen, of juist een gepeperde energierekening. Hoewel deze besmetting nog hypothetisch is, wil je natuurlijk dat de maker van je slimme thermostaat je via updates hiervoor beschermt.
©PXimport
Spraakbesturing versus privacy
Hoewel je je domotica in veel gevallen kunt automatiseren of bedienen met een app, zijn techgiganten erop gebrand dat je alles met spraak bedient. Natuurlijk, het is makkelijk om vanaf je bank te brullen “Hey Google, doe het licht aan in de woonkamer” of “Siri, speel Weird Al Yankovich op mijn speaker”. De techgiganten doen er alles aan om in iedere kamer van het huis zoveel mogelijk microfoons te krijgen: van speakers tot deurbellen en zelfs horloges. Natuurlijk wordt het geprezen als de bediening van de toekomst, maar intussen heb je overal microfoons die 24 uur per dag verbonden zijn en meeluisteren. Dat klinkt behoorlijk dystopisch en het is niet gek om daar ongemakkelijk van te worden. Want de reputatie van de betrokken techbedrijven op het gebied van privacy is op zijn zachtst gezegd niet best. Zo deelde Amazon in het verleden gretig spraakgegevens met autoriteiten zonder de gebruikers op de hoogte te stellen, liet Apple personeel opgenomen commando’s vrijelijk beluisteren (dus ook opnames van bekenden) om ‘Siri te verbeteren’ en heeft Google als advertentiebedrijf meermaals laten blijken dat de datahonger geen grenzen kent.
©PXimport
Slim plan voor een slim huis
De industrie heeft dus nog een hoop stappen te zetten om een slim huis eenvoudig, veilig en toegankelijk te maken voor iedereen. Maar laat je daardoor vooral niet tegen te houden om er zelf mee te knutselen. Je heb alleen even wat huiswerk te moet. Maak een plan: wat wil je slim maken en wat vind je interessant om op een later moment mogelijk toe te voegen? Door vast te kijken naar welke apparatuur waarmee samenwerkt, loop je niet tegen nare verrassingen aan zoals bijvoorbeeld slimme verlichting die nergens mee wil samenwerken. Vooral de centrale hub die bij veel domotica-oplossingen komt kijken speelt hier een belangrijke rol in.
Vraag jezelf ook af of je bereid bent je handen in de spreekwoordelijke modder te steken. Door zelf aansturing te regelen met Arduino- en Raspberry Pi-opstellingen en te kiezen voor wat meer open protocollen als Home Assistant, Domoticz en OpenHAB.
Kies voor veiligheid
Wanneer je een slim huis inricht, wil je natuurlijk niet dat je vast zit aan een gesloten ecosysteem. Dat beperkt je keuze voor uitbreidingen. Ga ook na hoe het zit met de reputatie van een fabrikant: is er (veiligheids)update-ondersteuning en is het bedrijf bereid zijn verbonden elektronica lang te voorzien van updates? Veel smart home-apparatuur maakt slim gebruik van clouddiensten, maar is het ook afhankelijk hiervan? Bijvoorbeeld een Nest-ip-camera mag geen beelden lokaal opslaan en kan alleen gekoppeld worden aan een Nest-opslagabonnement. Niet alleen is dat vervelende koppelverkoop, het maakt ook je elektronica waardeloos als de clouddienst stopt. Met een goed plan heb je zelf de controle over de toekomstbestendigheid en uitbreidbaarheid van je eigen écht slimme huis.
N8N
Een handige dienst om domotica, webdiensten en allerlei andere verbonden apparatuur aan elkaar te knopen is IFTTT (If This Then That). Al jarenlang schrijven we regelmatig over IFTTT. Recent heeft de dienst helaas besloten de gratis mogelijkheden van de dienst behoorlijk te beperken en de rest betaalde functionaliteit te maken (zo’n tien euro per maand). Gelukkig is er een (meer open) alternatief beschikbaar: N8N.
©PXimport
