Openbare wifi-netwerken zijn een luilekkerland voor cybercriminelen. Afluisteren is eenvoudig en het is voor gebruikers lastig om de betrouwbaarheid ervan in te schatten. Hoewel wifi-veiligheid lastig is te garanderen, vind je in dit artikel handvatten om veiliger onderweg te internetten.

Tip 01: Netwerkprofiel

Thuis kan het fijn zijn om bestanden te delen met je andere computers, maar op een publiek wifi-netwerk is het delen van bestanden en media (foto's, filmpjes) niet wenselijk. De eerste keer dat je verbinding maakt met een draadloos netwerk, vraagt Windows om een netwerktype te kiezen. Deze keuze bepaalt of je mogelijk dingen gaat delen. Bij Windows 7 heb je de keuze voor Thuisnetwerk, Bedrijfsnetwerk of Openbaar netwerk. Kies met Openbaar netwerk voor de veiligste instelling, tenzij je je thuis op je eigen netwerk bevindt of als een andere instelling op je werk noodzakelijk is. Met het profiel Openbaar netwerk wordt alles automatisch uitgeschakeld wat met het delen van bestanden te maken heeft.

©PXimport

Tip 01 Kies na het verbinden via wifi altijd voor het profiel Openbaar netwerk, tenzij je thuis bent of andere instellingen wenselijk zijn op een bedrijfsnetwerk.

Tip 02: Profiel wijzigen

Als je Windows 7 gebruikt, kun je achteraf eenvoudig nagaan met welk type netwerk je verbinding maakt. Ga naar Configuratiescherm / Netwerk en internet / Netwerkcentrum. Je ziet de naam van het draadloze netwerk waarmee je verbonden bent. Hieronder zie je het type netwerk, bijvoorbeeld Thuisnetwerk. Klik op het netwerk als je een ander profiel wilt instellen.

Tip 03: Niets delen

In Windows 8.1 is de keuze beperkter dan bij Windows 7.1. Nadat je je hebt aangemeld bij een wifi-netwerk, krijg je de vraag of je iets wilt delen met andere apparaten in het netwerk. Dit is bedoeld om bijvoorbeeld een (draadloze) netwerkprinter te gebruiken of je tv toegang te geven tot media op je computer. Beantwoord de ja/nee-vraag altijd met Nee als je je op het netwerk van iemand anders bevindt. Als je verbinding maakt met je thuisnetwerk, kun je (als je dat nodig vindt) de vraag met Ja beantwoorden.

Honingpot

In dit artikel gaan ervan uit dat je beveiligingssoftware draait. Er is dus een virusscanner actief en je firewall staat aan. Dit is niet alleen noodzakelijk als je gebruikmaakt van wifi-netwerken, maar voor je computerveiligheid in het algemeen.

Als je op een terras in de stad zit en verbinding maakt met het wifi-netwerk van het café, ka het net zo goed zijn dat je draadloos verbinding maakt met een geprepareerd computertje van een onverlaat. Dit wordt ook wel een 'honeypot' genoemd. Je verbinding wordt door het systeem doorgeleid naar internet zodat jij niets in de gaten hebt. Ondertussen heeft de onverlaat vrij spel om via allerlei trukendozen jouw wachtwoorden, documenten, mailgegevens en andere gegevens te ontfutselen. Het enige goede wapen hiertegen is een VPN-verbinding, zie tip 12.

©PXimport

Leuk: gratis wifi op het terras! Maar weet jij wie de verbinding faciliteert?

Tip 04: Vergeten

Het is in Windows 8.1 lastiger om achteraf te zien welke keuze je hebt gemaakt bij het verbinden met een 'vreemd' wifi-netwerk. Bij twijfel is het aan te raden om de netwerkverbinding te verbreken, de netwerkinstellingen te vergeten en opnieuw verbinding te maken. De vraag of je iets wilt doen met andere netwerkapparatuur wordt dan opnieuw gesteld. Open de Charms-balk / Instellingen (dit kan ook via Windows-toets+I) en klik op de naam van het draadloze netwerk waarmee je verbonden bent. Alle beschikbare netwerken worden getoond. Klik met de rechtermuisknop op de naam van het actieve draadloze netwerk en kies Dit netwerk niet onthouden. De netwerkinstellingen worden gewist en je kunt opnieuw verbinding maken.

Tip 04 Laat de wifi- instellingen vergeten en stel de verbinding opnieuw in.

Tip 05: Details delen

De instellingen achter de netwerkprofielen uit de voorgaande tips zijn ook terug te vinden in je Configuratiescherm. De opties die je kunt aanpassen zijn in Windows 7 anders dan in Windows 8,1, de weg er naartoe is hetzelfde. Ga naar Configuratiescherm / Netwerk en internet / Netwerkcentrum / Geavanceerde instellingen voor delen. Windows 7-gebruikers kunnen bij Openbaar controleren wat er wordt gedeeld. Windows 8.1-gebruikers vinden de deel-instellingen bij Gast of openbaar.

©PXimport

Tip 05 Controleer of Windows, ondanks je netwerkprofielkeuze, niet alsnog per ongeluk mappen deelt.

Tip 06: Streaming

Windows kan foto's, films en muziek verzenden (streamen) naar andere apparaten in hetzelfde netwerk. Afhankelijk van je instellingen kun je via je tv bij de foto's, films en muziek op je computer. Op een gratis wifi-netwerk wil je natuurlijk niet dat deze gegevens bereikbaar zijn. Ga naar Configuratiescherm / Netwerk en internet / Netwerkcentrum / Opties voor mediastreaming. Als je iets anders ziet staan dan de knop Mediastreaming inschakelen, deel je mogelijk persoonlijke media met je mede-netwerkgebruikers. Klik op Alle blokkeren en bevestig met OK. Ga opnieuw naar Opties voor mediastreaming. Als het goed is, zie je nu wel de knop Mediastreaming inschakelen en weet je dat je geen media deelt via dit Windows-onderdeel.

©PXimport

Tip 06 Voorkom dat je computer muziek, foto's en videobestanden streaming aanbiedt aan andere netwerkgebruikers.

Luistervinken

Op het moment dat je verbinding maakt met een wifi-netwerk van bijvoorbeeld een hotel, maak je in het gunstigste geval ook daadwerkelijk verbinding met het gastnetwerk van het hotel. Je weet verder niets over de inrichting van het wifi-netwerk. In de meest ideale situatie kun je alleen verbinding maken met internet en is jouw 'internetlijntje' volledig gescheiden van andere gasten. Soms zit je met andere gebruikers in een soort 'babbelbox' en kunnen de apparaten elkaar zien. Hierdoor is onderling gegevensuitwisseling mogelijk (al dan niet gewenst) en kan iemand met kwade bedoelingen het netwerkverkeer aftappen en afluisteren.

Tip 07: HTTPS

Als je www.wikipedia.nl intypt, zal je webbrowser dit vertalen naar http://www.wikipedia.nl. Bij steeds meer websites kun je ook een https-verbinding gebruiken. Dit is veiliger. In het voorbeeld van Wikipedia moet je zelf https:// intypen, maar bij veel websites word je tegenwoordig automatisch doorgestuurd als er een https-verbinding beschikbaar is. Voorbeelden hiervan zijn je bank, de website van DigiD, webwinkels en de zoekmachine Google. Een https-verbinding biedt geen garantie dat je verbinding niet wordt afgeluisterd (zie de kaders 'Honingpot' en 'Luistervinken'). Maar zonder https-verbinding kan vaak zelfs de minst getalenteerde hacker je websiteverkeer afluisteren op een openbaar wifi-netwerk.

©PXimport

Tip 07 Steeds meer websites maken standaard gebruikt van een https-verbinding.

Tip 08: Mailprogramma

Bij een https-verbinding worden gegevens onleesbaar gemaakt tussen je browser en bijvoorbeeld de server van Facebook. Voor e-mail bestaan er soortgelijke protocollen, maar deze zijn niet altijd beschikbaar en moeten ook nog eens correct zijn ingesteld. Het voert te ver om de technische mailserverinstellingen te bespreken van alle aanbieders, dus daarom geven we je een algemeen advies. Als je er niet 100% zeker van bent dat jouw e-mailprogramma een beveiligde verbinding maakt met de mailservers (bijvoorbeeld van je internetaanbieder), dan is het met klem af te raden om je mailprogramma te gebruiken op een openbaar wifi-netwerk. Om toch je mail op te halen kun je webmail gebruiken. Alle webmaildiensten (Outlook.com, Yahoo, Gmail) zijn via https bereikbaar. Ook de meeste internetaanbieders bieden webmail aan zodat je via een https-verbinding je berichten kunt lezen in je browser.

Tip 09: Niet automatisch

De optie Automatisch verbinding maken wordt veel gebruikt, maar kan potentieel gevaarlijk zijn. Het volgende doemscenario is vergezocht, maar technisch mogelijk. Je maakt verbinding met een wifi-netwerk van een groot bedrijf, bijvoorbeeld van een koffieketen, groot warenhuis of luchtvaartmaatschappij. Een hightech honeypot kan zo'n netwerk imiteren. Als de optie Automatisch verbinding maken is ingeschakeld, kan je laptop binnen het bereik van de honeypot komen, en er verbinding mee maken. Jouw computer 'denkt' dan dat je te maken hebt met een bekend netwerk waarmee je al eerder verbonden was, en zal automatisch verbinding maken met alle mogelijk risico's van dien.

Valse veiligheid

Er is een hardnekkig fabeltje die graag uit de wereld helpen: "Een wifi-netwerk waarvoor een wachtwoord nodig is, is een veilig wifi-netwerk". Een wachtwoord zegt niets over de veiligheid, maar alleen dat mensen zonder het wachtwoord geen toegang hebben. Op het moment dat het netwerk verder niet goed is ingericht, werk je nog steeds op een onveilig netwerk met alle risico's van dien. Omdat je nooit weet hoe de veiligheid is geregeld, kun je elk netwerk dat niet van jou is het beste als potentieel onveilig bestempelen.

©PXimport

Het wel of niet aanwezig zijn van een wachtwoord zegt niets over de veiligheid van het netwerk.

Tip 10: Netwerk vergeten

Je laptop maakt eenvoudiger verbinding met een bekend netwerk dan een nieuw netwerk. Door de lijst met bekende netwerken op te schonen, voorkom je dat je in een onoplettend moment per ongeluk automatisch verbinding maakt. In Windows 8.1 ga je naar Charms-balk / Instellingen / Pc-instellingen wijzingen / Netwerk / Verbindingen / Bekende netwerken beheren. Er verschijnt een lijst met netwerken waarmee je ooit verbonden bent geweest. Klik op een netwerk waarvan je de instellingen wilt verwijderen en kies Niet onthouden. In Windows 7 ga je naar Configuratiescherm / Netwerk en internet / Draadloze netwerken beheren. Er verschijnt een lijst met bekende netwerken. Selecteer een netwerk en kies Verwijderen om het netwerk te vergeten.

Tip 11: Wifi tijdelijk uit

Om te voorkomen dat iedereen in de buurt van jouw computer in de gelegenheid wordt gesteld om binnen te dringen of een poging doet om je af te luisteren via wifi, kun je eenvoudige leefregel in acht nemen: schakel je wifi-adapter uit als je de verbinding niet nodig hebt. De meeste laptops hebben hiervoor een handige Fn-toetscombinatie of zelfs een aparte schakelaar. Zo kun je de draadloze adapter van je laptop snel uitschakelen en weer activeren. Windows 8.1-gebruikers kunnen eveneens via Charms-balk / Instellingen / Draadloos netwerk de optie Vliegtuigstand activeren. Hiermee wordt de draadloze apparatuur uitgeschakeld, een veilig gevoel!

©PXimport

Tip 11 Geen internet nodig? Maak er een goede gewoonte van om je wifi-adapter uit te schakelen.

Tip 12: VPN

Bijna aan het einde van dit artikel vind je misschien wel de belangrijkste tip, maar hij is ook een stapje lastiger. Het is de enige oplossing is die echt helpt tegen kwaadwillende mensen op hetzelfde wifi-netwerk. Het toverwoord is VPN, ook wel bekend onder de namen Virtueel Particulier Netwerk of Virtual Private Network. Bij een VPN wordt een soort digitale tunnel aangelegd naar een VPN-server. Al het verkeer naar internet gaat via deze tunnel. De tunnel is beveiligd, anderen zien in het meest gunstige geval alleen dat er een tunnel actief is. Je hebt dankzij VPN een soort privésnelweg naar internet. De meeste bedrijven die werknemers toegang geven tot internet of het bedrijfsnetwerk, maken gebruik van VPN. Je kunt het toepassen op je laptop, smartphone en tablet. Nadelen zijn er ook: hoewel er gratis VPN-diensten zijn, hebben deze vrijwel allemaal restricties in snelheid, de hoeveelheid dataverkeer of andere beperkingen.

Bij betaalde varianten heb je deze beperkingen niet, maar zijn er wel verschillen. Als je een betaalde VPN-dienst overweegt, oriënteer je dan eerst voor een VPN-dienst die goed aansluit bij jouw behoeftes. Wil je niets uitgeven? Dan kun je aan de slag met de gratis versies van onder andere Spotflux of Hotspot Shield.

Tip 13: Eigen hotspot

Voor een paar tientjes koop je een draagbaar kastje waarmee je altijd een eigen wifi-hotspot bij je hebt. De oplossing bestaat uit een draagbare wifi-router waarmee je verbinding kunt maken met je laptop, tablet en smartphone. De internetverbinding wordt geregeld via een mobiele aanbieder. Je hebt dus een simkaart nodig van een 3G/4G-aanbieder. Net als voor je smartphone en tablet heb je hiervoor een data-abonnement of prepaidkaartje nodig. De mobiele 3G/4G-routers zijn, in vergelijking met publieke wifi-netwerken, zeer veilig omdat je de verbinding niet deelt met derden. Minpunten zijn de kosten, snelheid en databeperkingen. Dit laatste is afhankelijk van je 3G/4G-aanbieder en het gekozen abonnement.

©PXimport

Tip 13 Met een mobiele 3G/4G-router heb je altijd een 'privé' wifi-hotspot binnen handbereik.

Tip 14: Hotspot via telefoon

Als je een smartphone met 3G/4G-internetverbinding hebt (een tablet kan ook), kun je deze verbinding meestal delen met je andere apparaten. Dit is mogelijk met Android, Windows Phone en iOS. De functie moet wel ondersteund worden door telecomaanbieder en het abonnement dat je hebt. De plek waar je de instelling op Android-toestellen vindt, is afhankelijk van de fabrikant. Voor Windows Phone-gebruikers heet de instelling Mijn verbinding delen. In iOS heet de optie Persoonlijke hotspot. De truc maakt van je smartphone een router waarbij de verbinding wordt gedeeld via wifi. De internetverbinding wordt verzorgd via het 3G/4G-netwerk van je telecomaanbieder. Let op: veel abonnementen hebben een datalimiet waarbij je bij de overschrijding van je bundel moet bijbetalen.

©PXimport

Voorkom dat je databundel voor mobiel internet te snel is opgebruikt.

Beperkt verkeer

Een persoonlijke wifi-hotspot (zie tip 13 en 14) is veiliger dan een publiek wifi-netwerk, maar heeft een ander nadeel. Je computer herkent de wifi-verbinding van je persoonlijke wifi-hotspot namelijk niet als een 3G/4G-internetverbinding waarbij je soms per megabyte afrekent. Allerlei programma's (zoals clouddiensten en update-functies) zullen de verbinding gebruiken om zichzelf bij te werken. Als je alleen even van plan was om je mail op te halen of reisinformatie op te zoeken, verbruik je snel vele (tientallen) MB's. Maak dus alleen verbinding met je persoonlijke wifi-hotspot als je verbinding expliciet gaat gebruiken (zie tip 11). Windows 8.1-gebruikers kunnen nog een aanpassing maken. Ga naar Charms-balk / Instellingen en klik op je draadloze netwerk. Klik met de rechtermuisknop op de verbinding en kies Instellen als verbinding met datalimiet. Hiermee wordt het dataverkeer zo veel mogelijk beperkt.

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.

De Motorola Edge 70 volgt de recente trend van dunne, lichte smartphones, maar dan met een zachter prijskaartje van net geen 800 euro. Hoewel het geen directe concurrent is van vlaggenschepen als de S25 Edge, bewijst de Edge 70 dat een uniek premium ontwerp niet de hoofdprijs hoeft te kosten.

Met een dikte van nét iets minder dan 6 millimeter en een gewicht van slechts 159 gram is de Edge 70 een van de lichtste en slankste telefoons op de markt. Desondanks voelt het toestel niet goedkoop aan, en dat is te danken aan een stevig aluminium chassis en een op nylon geïnspireerde bekleding. De Edge 70 biedt bovendien uitstekende duurzaamheid: hij heeft een MIL-STD-810H-certificering (MIL staat voor military grade), IP68- en IP69-ratings én is voorzien van Gorilla Glass 7i.

Het 6,7-inch amoledscherm heeft een resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een adaptieve verversingssnelheid van 1 tot 120 Hz. Het vlakke oledpaneel biedt daarnaast een hoog contrast. Vooral de levendige, licht verzadigde kleuren, mogelijk gemaakt door de Pantone-nabewerking, vallen positief op. Het enige nadeel aan het display is de laag geplaatste vingerafdrukscanner; om die te gebruiken moet je je duim in een oncomfortabele positie buigen.

©Wesley Akkerman

Uitstekende middenklasser

De Edge 70 wordt aangedreven door de middenklasse Qualcomm Snapdragon 7 Gen 4-processor, bijgestaan door 12 GB werkgeheugen en 256 GB aan opslagruimte. Vooral de cpu is op papier minder krachtig dan die van de duurdere vlaggenschepen, maar in de praktijk maakt dat weinig uit. Apps worden snel geopend en multitasking gaat het apparaat goed af. Een groot voordeel is dat de processor niet erg heet wordt onder hoge druk en zijn werk dus zonder morren doet.

Een ander voordeel is dat de 4800mAh-batterij het opvallend lang volhoudt; zelfs bij matig tot zwaar gebruik is dat al snel een volledige dag. Daarmee overtreft hij de duurdere concurrentie van Samsung en Apple. Opladen gaat eveneens vlot, met 68 W bedraad, waardoor je binnen 50 minuten weer een volledig opgeladen batterij hebt. Ook op dit punt scoort Motorola flink wat punten.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Typisch Motorola

Traditioneel doet Motorola het goed op het gebied van software dankzij de bijna stock Android 16-ervaring. Helaas treffen we deze keer behoorlijk wat bloatware aan en zijn er advertenties zichtbaar in de weerapp; dubieus voor een toestel van 800 euro. Tijdens de installatie word je bovendien meermaals gevraagd om voorgestelde apps te installeren. En als je daar nee op zegt, kom je alsnog applicaties tegen waar je niet om vroeg, zoals TikTok en Perplexity AI.

Wat betreft ondersteuning kan de Motorola Edge 70 rekenen op vier Android-upgrades (tot Android 20) en vijf jaar aan beveiligingspatches. Hoewel dat voldoende is voor een middenklasser, blijft het wel iets achter bij de langere support die Samsung en Google bieden. Daarnaast voelt Moto AI nog aan als een achtergesteld project. De functies werken niet allemaal in het Nederlands, waardoor de AI-knop op het toestel eigenlijk nog maar weinig waarde heeft.

Foto's maken gaat prima

Het camerasysteem bestaat uit een 50MP-hoofdcamera met optische beeldstabilisatie, een 50MP-ultragroothoeklens en een 50MP-selfiecamera. Bij voldoende licht leveren deze camera's prettig ogende foto's met een ruim dynamisch bereik. Vooral in het donker verrast het toestel: dankzij de grote sensoren blijven beelden helder en gedetailleerd. Jammer is wel dat de software kleuren soms te nadrukkelijk verzadigt, waardoor foto's iets minder natuurlijk overkomen. Voor gebruik op sociale media zijn ze echter meer dan prima.

Toch kent het camerasysteem duidelijke beperkingen. Video's kunnen slechts in 4K met 30 fps worden opgenomen, terwijl beeldstabilisatie alleen werkt bij 1080p en 30 fps. Daarnaast kan de handmatige scherpstelling onverwacht invloed hebben op de helderheid. En doordat er geen telelens aanwezig is, ben je volledig aangewezen op digitale zoom. Begrijpelijk gezien de slanke behuizing van de Edge 70, maar alsnog een teleurstellend compromis.

Motorola Edge 70 kopen?

De Motorola Edge 70 is een slimme aankoop als je een slank en licht toestel zoekt voor minder dan 1000 euro. De bouwkwaliteit, het scherm, de lange batterijduur en de robuustheid maken dit een fijne smartphone voor dagelijks gebruik. Ondanks de bloatware en de onvolwassen Moto AI bewijst dit toestel dat je geen duur vlaggenschip nodig hebt voor een vooruitstrevend ontwerp en vlotte prestaties.